Soğuk Savaş'ın sona ermesiyle birlikte yalnızca iki kutuplu dünya düzeni çökmedi, aynı zamanda bu sistemin ideolojik payandalarını oluşturan "konvansiyonel" anlatılar da eski işlevini yitirdi ve yerini yeni söylem arayışlarına bıraktı.

Bu sarsıcı dönüşüm karşısında, küresel sistemdeki primus inter pares (eşitler arasında birinci) konumunu muhafaza etmek isteyen Amerika Birleşik Devletleri, 20'nci yüzyılın başlangıcından bu yana her daim "cebinde tuttuğu" Samuel Huntington gibi "kalburüstü" sosyal bilimcileri öncülüğünde "büyük bir ustalıkla" geliştirilen "rıza üretimi" stratejilerine başvurdu.

George H.W. Bush (Baba Bush) önderliğinde Amerikan müesses nizamı tarafından kurgulanan "yeni dünya düzeni" (İng. New World Order) projesine toplumsal ve siyasal düzlemde meşruiyet kazandırmak amacıyla oluşturulan bu aksiyon planları, uluslararası siyasetin yönünü tayin eden "kutup yıldızlarından" biri haline geldi.

Mezkûr stratejilerden en dikkat çekeni ise dünyayı 8 ana "medeniyet" havzasına ayırarak bu medeniyetler arasında çıkması muhtemel çatışmalara karşı ABD'yi küresel asayişin garantörü olarak konumlandıran "Medeniyetler Çatışması" tezi oldu.

İlk bakışta "masumane" bir çağrıyı andıran bu söylemin, Neo-Con çevreler ve onların ardılları tarafından cevapsız bırakılmaması da son 30 yılda daha çok savaş ve sefalet üretmekten başka hiçbir işe yaramadı.

İşte tam da bu noktada, Samuel Huntington'un mevzubahis tezinin ortaya atılışından pratiğe dökülüş "serüvenini", sosyolojik bir bakış açısıyla incelemek hem dünün hem de günümüzün dünyasında olan biteni etraflı bir biçimde anlamak açısından son derece kıymetlidir.

Öyleyse başlayabiliriz.

Bölüm 1: Medeniyetler çatışması tezinin uluslararası ilişkiler sistemine eklemlenmesinin kronolojisi

Amerikalı siyaset bilimci Samuel P. Huntington, ilk olarak 1993 yılında Foreign Affairs adlı uluslararası ilişkiler dergisinde yayımlanan makalesinde "medeniyetler çatışması" tezini ortaya koydu ve 1996 yılında bu tezi aynı adla kitaplaştırarak geniş bir okuyucu kitlesine sundu.

Kendini reel politik akımının savunucusu olarak addeden bazı politik çevreler de bu eseri, 1991 sonrası ortadan kalkan "komünist tehdit"in tahtına, yepyeni bir yapay "düşman oturtma" çabasının doğal bir ürünü olarak tanımladı.

Öte yandan, ideolojik pusulasını pro-liberal pozisyonda konumlandıran birçok kıta Avrupası kökenli kanaat önderi bu yaklaşımı sert bir biçimde kritize ederek Huntington'un tezini "hastalıklı bir zihin kontrolü yöntemi" ya da "Goebbelsyen bir beyin yıkama aygıtı" olarak değerlendirdi. 

Bu eleştirilerin temelinde Huntington'un, özünde "eşyalarının tabiatı gereği" uyum içinde yaşamaya programlı kadim medeniyetlerin; Batı, İslam, Konfüçyüs, Ortodoks-Slav, Latin Amerika, Afrika ve Japonya olmak üzere, keskin sınırlarla ayrıştırarak kompartmantalize etmesi ve "birbirine düşman" siyasal entitelermişçesine yeniden kurgulaması yatmaktaydı.

Huntington'un bu uygarlık blokları arasındaki çatışmayı bir "terzi tarihçi" edasıyla çeşitli "anakronik" argümanlarla kaçınılmaz bir gerçeklik gibi sunması, tezin en çok tartışılan bir diğer yönü oldu.

Özellikle İslam ve Konfüçyüs medeniyetleri, Huntington tarafından Batı'nın "üstün" değerlerine tehdit oluşturan en ciddi "şer odakları" olarak "şeytanlaştırıldı" ve bu durum Avrasyacı olarak tanımlanan çevreler tarafından tüm insanlığa edilen büyük bir hakaret olarak algılandı.

Söz konusu teze yönelik en çarpıcı eleştirilerden biri de Filistinli düşünür Edward Said tarafından dile getirildi. Said, "Medeniyetler Çatışması Miti" (The Myth of the Clash of Civilizations) başlıklı meşhur konuşmasında, Huntington'un yaklaşımının oryantalist temellerine dikkat çekti; Batı dışındaki toplumların indirgemeci bir şekilde ötekileştirildiğini ve bu tez aracılığıyla yeni bir tür "sömürgeci" anlatı inşa edilmeye çalışıldığını öne sürdü.

Bölüm 2: Medeniyetler çatışması tezinin ortam hazırladığı müdahaleler ve savaşlar

Yukarıda söylenenlere ek olarak, özellikle 9/11 (11 Eylül 2001) saldırılarından sonra ağzımıza pelesenk olan medeniyetler çatışması söylemi, adeta küresel bir hegemonik anlatıya dönüştü.

"Teröre Karşı Savaş" (İng. The War on Terror) adı altında başlatılan "soğuk kanlı" askerî operasyonlar, bu tez üzerinden meşrulaştırıldı.

İlk olarak Afganistan işgal edildi, ardından Irak "kimyasal kitle imha silahları kullanımı" bahanesiyle istila edildi.

Bu operasyonlar kimi Türk ve İranlı yetkililerce İslam medeniyetine yönelik "sinsi" bir yayılmacılık stratejisi olarak da okundu.

Ayrıca, Ebu Gureyb Hapishanesi ile Guantanamo'da Müslüman mahkumlara yönelik "insanlık dışı" işkence uygulamaları ve Batı'da adeta bir kanser hücresi gibi yayılan İslamofobi dalgası, Huntington'un ortaya koyduğu "medeniyet temelli düşmanlık" söyleminin yalnızca dış ilişkilerde değil, iç güvenlik politikalarında da dehşetengiz bir biçimde vücut bulduğunu gösterdi.

Mark L. Haas ve David W. Lesch'in de The Arab Spring: The Hope and Reality of the Uprisings adlı ünlü eserinde de çeşitli şekillerde bahsini geçirdiği üzere, Arap Baharı sonrasında Libya, Suriye ve Yemen gibi ülkelerde yaşanan iç savaşlara Batı'nın doğrudan ya da dolaylı entervansyonları, ABD'li "patrisyenler" tarafından medeniyetler çatışması teziyle uyumlu biçimde sunuldu.

Sözde demokrasi ihracı ve insan hakları müdafaası söylemleriyle gerçekleştirilen bu "emperyalist" müdahaleler, aslında Batı'nın kendi değerlerini evrensel norm olarak dayatma çabasının "olmazsa olmaz" bir parçası hâline geldi.

Böylece Huntington'un teorisi, yalnızca geleceği öngören bir analiz olmaktan çıktı; bizzat Batı'nın "medenileştirme görevi 2.0" ajandasının ideolojik altyapısını oluşturan bir enstrüman hâline geldi.

Bölüm 3: Rusya ve Çin'in malum teze karşı geliştirdiği tepkiler

Garp dünyasının, özellikle Atlantik İttifakı'nın, "medeniyetler çatışması" söylemini kendi küresel hegemonyasını sürdürmek amacıyla araçsallaştırması, başta Rusya Federasyonu ve Çin Halk Cumhuriyeti olmak üzere yeni dünyanın yükselen güçlerinde ciddi tepkilere ve karşı politik anlatıların geliştirilmesine yol açtı.

Huntington'un Ortodoks-Slav ve Konfüçyüs medeniyetlerini Batı ile "otantik doğalarının gereği" doğrudan çatışma halinde konumlandırması, bu ülkelerin politik çevreleri tarafından hem bir "ötekileştirme stratejisi" olarak okundu hem de kendi medeniyetlerinin varoluş hakkına (Fr. raison d'être) bir ontolojik meydan okuma şeklinde değerlendirildi.

Tüm bunlara ek olarak Alexander Dugin tarafından o ya da bu şekillerde Avrasya'nın incisi olarak tasvir edilen Putin Rusya'sı, bu söylemsel yapıyı tersine çevirerek kendi dış politikasına meşruiyet zemini oluşturdu.

Özellikle NATO'nun doğuya genişlemesi, Turuncu Devrimler ve benzeri süreçlerde, Huntington'un çizdiği medeniyet hatları pro-Rusçu bir biçimde yeniden yorumlandı; Kırım'ın ilhakı, Gürcistan ve Ukrayna gibi post-Sovyet coğrafyalarında gerçekleştirilen özel askerî operasyonlar, "Batı'nın vahşi saldırganlığına karşı asil Slav medeniyetinin savunusu" olarak lanse edildi.

Vladimir Vladimiroviç Putin, Batı'nın liberal değerlerini "ahlaki dejenerasyon" ile özdeşleştirerek Rusya'yı geleneksel ve muhafazakâr bir medeniyet gücü olarak da konumlandırdı.

Hussein Askary'nin Beijing's Initiatives Can Bury Clash of Civilizations adlı köşe yazısında sıkça bahsini geçirdiği üzere, Çin Halk Cumhuriyeti de başta Rusya olmak üzere, birçok uluslararası ilişkiler aktöründen farklı olarak medeniyetler çatışması söylemine karşı daha stratejik, etkili ve tutkulu bir direniş sergiledi.

"Barışçıl Yükseliş" doktriniyle Huntington'un öngördüğü çatışma senaryosunu reddederek "Bir Kuşak Bir Yol Girişimi" ile, herhangi bir ideolojik dayatma olmaksızın ekonomik iş birliği temelli bir global köprü kurmayı hedefledi. 

Bunlara ek olarak Çin yönetimi, Batı'nın müdahaleci söylemine karşı "medeniyetler arası diyalog" fikrini savunarak Konfüçyüs mirasını; barış, istikrar ve çok kutupluluğun temel taşı olarak sundu. Ancak Tayvan meselesi gibi kritik alanlarda Batı'nın bitmek tükenmek bilmeyen müdahaleleri, Çin tarafından medeniyet bütünlüğüne yönelik doğrudan bir tehdit olarak algılandı.

Tüm bu gelişmeler ışığında, mezkûr iki Avrasyalı aktörün ortaklaşa geliştirdiği Şanghay İşbirliği Örgütü ile BRICS gibi alternatif küresel bloklar sayesinde şekillenen "Batı değerlerine karşı direnç söylemi", Huntington'un çatışmacı dünya tasavvuruna karşı daha dengeleyici, kapsayıcı ve çok kutuplu bir küresel düzen inşa etme çabasının en güzel örneklerinden biri oldu.

Bölüm 4: Türkiye'nin medeniyetler arasındaki konumu

Yukarıda da değinildiği üzere, Samuel P. Huntington'a göre İslam medeniyeti ile Batı arasındaki çatışma kaçınılmazdı.

Ancak tüm bu olumsuzluklara rağmen Türkiye Cumhuriyeti, yalnızca İslam medeniyetinin bir parçası olarak değil; bu medeniyetin modern, demokratik, kalkınmacı ve çoğulcu bir yorumu olarak dikkat çeken özel bir merkez konumuna yükseldi.

Türkiye'nin sahip olduğu Selçuklu ve Osmanlı İmparatorluklarından miras kalan tarihsel derinlik, bu türünün tek örneği liderliğe güçlü bir meşruiyet sağladı.  

Özellikle 2000'li yıllarda ve Arap Baharı sürecinde, Türkiye, birçok Müslüman ülke için bir model ülke olarak öne çıktı.

Aynı dönemde Türkiye; Suriye, Filistin, Myanmar, Keşmir, Balkanlar, Merkez Asya, Kafkasya ve Afrika gibi "kriz" bölgelerinde, sessiz Doğu dünyasının sesi olmayı başararak küresel adaletsizliklere karşı cengâver bir dış politika çizgisi geliştirdi.

Bu diplomatik aktivizm, İslam coğrafyasında olumlu yankılar uyandırdığı kadar, Batı başkentlerinde dikkatle izlendi ve zaman zaman hatırı sayılır bir rahatsızlıkla karşılandı.

Ancak Türkiye, bu "oldukça hesaplı" rahatsızlıkları kale almayarak kendi medeniyet aklını özgün bir biçimde geliştirmeye devam etti. 
 

Fotoğraflarla dünyadan haberler

Hepsini göster 30

Fotoğraflarla dünyadan haberler

• 1/30

  11 Ağustos 2025 - Fransa'nın güneyindeki Marsilya kentindeki Katalanlar plajında bir çocuk kayadan Akdeniz'e atlıyor. Cuma gününden beri devam eden sıcak hava dalgası bugün daha da şiddetlendi ve güneybatıda sıcaklıklar "olağanüstü seviyede" seyrederken, Fransa'nın resmi meteoroloji kurumu Météo-France salı gününe kadar 12 bölge için kırmızı sıcak hava dalgası alarmı verdi. Güney Avrupa, 42 dereceyi aşan aşırı sıcaklarla kavrulurken, bölgeyi etkisi altına alan yangınlar endişe yaratıyor. Fransa, İspanya ve İtalya'da etkili olan bu tarihi sıcak hava dalgası, kuraklık ve güçlü rüzgarlarla birleşerek kontrolü zor büyük orman yangınlarına yol açıyor. Yetkililer, bölgede "molotof kokteyli" diye tanımlanan tehlikeli iklim koşullarının yangın riskini artırdığını belirtiyor. (Miguel Medina/AFP)

• 2/30

  10 Ağustos 2025 - Kamboçya ve Tayland arasında yaşanan sınır anlaşmazlığının ardından barış yürüyüşü yapan Budist rahipler, Kamboçya'nın başkenti Phnom Penh'de ABD Başkanı Donald Trump'ın portrelerini tutuyor. 2 bin 569 Budist rahip, Wat Phnom'dan Phnom Penh'in merkezindeki Bağımsızlık Anıtı'na kadar 3 kilometre yürüdü. Barış yürüyüşü, ateşkes anlaşmasını başlattığı için ABD Başkanı Donald Trump'a şükran göstergesi olarak ABD büyükelçiliğinde kısa süre durdu. Bir rahip ayrıca, Kamboçyalı liderin kendisini Nobel Barış Ödülü'ne aday göstermesini destekleyen bir açıklama okudu. (Roun Ry/Reuters)

• 3/30

  9 Ağustos 2025 - Almanya'nın başkenti Berlin'de düzenlenen "Filistin'le Dayanışma" eylemine katılan bir kadın İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu'nun fotoğrafının üstünde "Aranıyor" yazan bir pankart taşıyor. İsrail Güvenlik Kabinesi dün Gazze'nin işgal altına alınmasını öngören yeni bir planı onaylamıştı. 7 Ekim 2023'ten beri süren savaşta yeni bir sayfa açan bu karar dünya genelinde de eleştiri toplarken Almanya, Gazze Şeridi'nde kullanılabilecek silahların İsrail'e ihracatının askıya alındığını duyurdu. 7 Ekim'den bu yana Gazze'de ölenlerin sayısının 61 bini aştığı bildiriliyor (Ralf Hirschberger/ AFP)

• 4/30

  8 Ağustos 2025 - Yunanistan'ın başkenti Atina'nın yaklaşık 45 km güneyindeki Palea Fokea yakınlarında çıkan orman yangını sırasında bölge sakinleri alevlere bakıyor. AFP'nin aktardığı üzere bugün Yunanistan'daki orman yangınları sonucu ikisi Vietnamlı turistler olmak üzere üç kişi hayatını kaybetti. Yangınlar nedeniyle ülkedeki bazı yerleşim yerlerinin tahliye edildiği bildirildi. Keratea çevresinde yangınlarla mücadele için 11 uçak, 12 helikopter ve 170 itfaiyeci görevlendirildi. (Aris Messinis/ AFP)

• 5/30

  7 Ağustos 2025 - Ultra-Ortodoks Yahudi göstericiler, Kudüs'te düzenlenen bir mitingde, İsrail ordusunda askere alınmalarını ve askerlik emrinden kaçan din okulu öğrencilerinin tutuklanmasını protesto etmek için slogan atıyor. Ultra-Ortodoks Yahudilerin askere alınması, büyük bir kısmı orduda görev yapmakla yükümlü olan İsrail toplumu için epey tartışmalı bir konu. İsrail'in 1948'deki kuruluşundan bu yana uygulanan bir düzenleme kapsamında, Ultra-Ortodoks Yahudiler, kendilerini din eğitimine adadıkları sürece askerlik hizmetinden muaf tutuluyor. Ancak özellikle Gazze'de 21 aydan uzun süren savaşın ardından ordunun personel sıkıntısı çekmesiyle birlikte, muafiyetlere yönelik kamuoyu desteği azaldı. (Menahem Kahana/AFP)

• 6/30

  6 Ağustos 2025 - Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Malezya Kralı Sultan İbrahim İskender'le Kremlin'de bir araya geldi. İki ülke, değişen küresel ittifaklar arasında bağlarını güçlendirmeyi hedefliyor. Bu, 1967'de Sovyetler Birliği'yle diplomatik ilişkilerin kurulmasından bu yana Malezya'dan Rusya'ya bir hükümdarın yaptığı ilk resmi ziyaret. Ziyaret, ABD ve diğer önde gelen ülkelerin üç yıldan uzun süre önce başlayan Ukrayna istilası nedeniyle Moskova'yı cezalandırma çağrılarına rağmen Rusya'yla Malezya arasındaki bağların derinleştiğini vurguluyor. Malezya Başbakanı Enver İbrahim, 2022'de iktidara gelmesinden bu yana Rusya'yı iki kez ziyaret etti ve Brezilya, Rusya, Hindistan, Çin ve Güney Afrika'yı içeren BRICS'e üye olmayı hedefliyor. Saraydan 2 Ağustos'ta yapılan açıklamaya göre, hükümdarın 5-10 Ağustos tarihleri arasında gerçekleştireceği 6 günlük ziyaret, ticaret, eğitim ve teknoloji gibi sektörlerde iş birliğini geliştirmeyi amaçlıyor. (Alexander Nemenov/Reuters)

• 7/30

  5 Ağustos 2025 - Hong Kong'un kanalizasyon hizmetleri departmanından bir acil servis çalışanı, Tseung Kwan O'da sular altında kalan bir açık otoparktan suları temizlemeye çalışıyor. , 8 gün içinde 4. kez en yüksek seviyedeki sağanak yağış uyarısının verilmesinin ardından şiddetli yağmurların neden olduğu su baskınları nedeniyle Hong Kong'un bazı bölgelerinde hayat durma noktasına geldi. Kentin hava durumu yetkilileri, saat 14:00 itibarıyla bölgeye 350 mm'den fazla yağmurun yağdığını, bunun 1884'ten bu yana ağustos ayındaki en yüksek günlük yağış miktarı olduğunu açıkladı. (Yan Zhao/AFP)

• 8/30

  4 ağustos 2025 - Filistinliler, Gazze Şeridi'nin merkezindeki Netzarim'de, ABD destekli kuruluş tarafından işletilen Gazze İnsani Yardım Vakfı'na ait bir dağıtım merkezinin yakınında insani yardım paketleri taşıyor. İsrail'in kuşatma altındaki Gazze Şeridi'ne yardım girişini engellemesiyle açlık kaynaklı ölümler artarken Birleşmiş Milletler, Gazze'deki 5 yaşın altındaki tüm çocukların hayati tehlike arz eden yetersiz beslenme riskiyle karşı karşıya olduğu uyarısını yaptı. BM'nin Dünya Gıda Programı, bu yaş grubundaki çocukların (yaklaşık 320 bin) beslenme hizmetlerinin çökmesinden etkilendiğini ve güvenli suya, anne sütü yerine geçen gıdalara ve tedavi edici beslenmeye erişimlerinin olmadığını belirtti. Öte yandan eski istihbarat teşkilatlarının başkanları da dahil yaklaşık 600 emekli İsrailli güvenlik yetkilisinden oluşan bir grup, İsrail'e Gazze'deki savaşı derhal sona erdirmesi için baskı yapması için ABD Başkanı Donald Trump'a mektup yazdı. (Abdel Kareem Hana/AP)

• 9/30

  3 Ağustos 2025 - McLaren pilotu Oscar Piastri, Formula 1 Macaristan Grand Prix'sinde pit yolunda. Yaz arasına girilmeden düzenlenen son yarışa pol pozisyonunda başlayan Ferrari pilotu Charles Leclerc, bitiş çizgisini 4. sırada geçerek büyük bir hayal kırıklığı yaşadı. McLaren'ın Britanyalı pilotu Lando Norris birinci olurken, pilotlar şampiyonasının ilk sırasındaki takım arkadaşı Piastri ise ikinci oldu. Böylece şampiyonluk mücadelesinde iki isim arasındaki fark 9'a düştü. Onları son 4 yılın şampiyonu Red Bull pilotu Max Verstappen takip ediyor. Yaz arasından sonraki ilk yarış 31 Ağustos'ta Hollanda'da düzenlenecek. (Anna Szilagyi/Reuters)

• 10/30

  2 Ağustos 2025 - Güreşçi Eşref Mahrus, Guinness Rekorlar Kitabı'na yeni bir başarı ekledi. 43 yaşındaki Mısırlı, başkent Kahire yakınlarındaki 10 Ramazan Şehri'nde birbirine bağlı 20 otomobili çekerek 10 metre sürükledi. "Kaponga" lakabıyla da bilinen Mahrus, bu olağanüstü denemeyi coşkulu tezahüratlar yapan izleyicilerin yanı sıra medya mensupları ve Guinness Rekorlar Kitabı heyetinin önünde gerçekleştirdi. Kırdığı rekor, 15 otomobil çeken Kanadalı Kevin Fast'in elindeydi. (Amr Abdallah Dalsh/Reuters)

• 11/30

  1 Ağustos 2025 - Gazze Şeridi'nin kuzeyindeki Cibaliye'deki Filistinliler, havadan yardım bırakan bir uçağın peşinden koşuyor. Diğer yandan bölgedeki aşiretler, ABD-İsrail güdümündeki insani yardım dağıtım mekanizmasıyla işbirliği yapmayı reddettiklerini belirtti. Aşiretler Yüksek Konseyi Başkanı Hüsnü Selman el-Muğni, Gazze'de düzenlediği basın toplantısında, "İsrail ve ABD gözetiminde dağıtılan yardımlar şehitlerin kanıyla boyanıyor. Bir koli yardım karşılığında her gün 80-90 kişi şehit oluyor" dedi. (Bashar Taleb/AFP)

• 12/30

  31 Temmuz 2025 - Rusya'nın Ukrayna'nın başkenti Kiev'e düzenlediği hava saldırısının ardından bir konutun enkazı arasında acil müdahale çalışması yürütülüyor. Yetkililer, Rusların Kiev'e düzenlediği hava saldırılarında en az 6 kişinin öldüğünü açıkladı. Moskova, ülkenin doğusunda Ukrayna ordusunun önemli bir kalesi olan bir kasabayı ele geçirdiğini iddia etti. Şehir yetkilileri, sabahın erken saatlerinde Kiev'de en az 27 noktanın drone ve füze saldırılarıyla vurulduğunu söyledi. Ukrayna, 1253 gündür Rus işgali altında. (Serii Volskyi-AFP)

• 13/30

  30 Temmuz 2025 - Ozzy Osbourne'un oğlu Jack Osbourne, eşi Sharon Osbourne ve kızı Kelly Osbourne, İngiltere'nin Birmingham'da kentinde Black Sabbath'ın hayatını solisti için düzenlenen cenaze töreninde. Aile, Broad Caddesi'ndeki Black Sabbath Köprüsü bankına çiçek bıraktı. Binlerce kişinin Ozzy Osbourne'un memleketi olan Birmingham'da, heavy metalin çığır açan ismi Ozzy Osbourne'un son yolculuğuna uğurlanması için sokakları doldurması bekleniyor. "Karanlığın Prensi" lakaplı ve bir zamanlar Black Sabbath grubuyla sahnede performans sergilerken bir yarasayı ısıran Osbourne, 22 Temmuz'da 76 yaşında hayatını kaybetti. (Ben Stansall/AFP)

• 14/30

  29 Temmuz 2025 - Fransa'nın kuzeyindeki Gravelines plajından Manş Denizi'ni geçmeye çalışan göçmenler, bir kaçakçının şişme botunda. Bu yılın ilk 6 ayında yaklaşık 20 bin göçmen Manş Denizi'ni geçerek Birleşik Krallık'a ulaştı. Bu sayı, 2024'teki geçiş sayısına göre neredeyse yüzde 50 artış göstererek yılın ilk yarısı için yeni bir rekora imza attı. Bu da, 1 Ocak'la 1 Temmuz arasındaki toplam geçiş sayısının, 2018'de göçmen geçişlerine ilişkin ilk verilerin toplanmasından bu yana ilk kez 20 bini aştığı anlamına geliyor. (Sameer Al-Doumy/AFP)

• 15/30

  28 Temmuz 2025 - Romanya'da yetkililer, ülkenin doğusunda gece meydana gelen şiddetli sellerde üç yaşlı yurttaşın hayatını kaybettiğini, binlerce evin hasar gördüğüni, yüzlerce kişinin tahliye edildiğini ve mahsur kalan köylüleri aramak için 4 helikopterin çalıştığını açıkladı. 9 ilçedeki yaklaşık 25 köy şiddetli yağmur ve şiddetli rüzgarlardan etkilendi. Bu yağışlar çatıları uçurdu, ağaçları kökünden söktü ve bazı ulusal yollarda trafiği aksattı. Çevre Bakanlığı, bazı nehirlerin rekor seviyelere ulaştığını söyledi. Çöken köprülerde onarım çalışmalarının sürdüğü belirtildi (ISU Suceava/AFP)

• 16/30

  27 Temmuz 2025 - ABD Başkanı Donald Trump, ikinci başkanlık döneminin başlamasından bu yana Birleşik Krallık'a yaptığı ilk ziyaretin üçüncü gününde, İskoçya'nın güneybatısındaki Turnberry'de Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen'le el sıkışıyor. Trump, von der Leyen'le bir ticaret anlaşmasına vardığını açıkladı. İskoçya'nın Turnberry kentindeki golf tesisinde von der Leyen'le yaptığı görüşmenin ardından gazetecilere, "Bir anlaşmaya vardık. Bu herkes için iyi bir anlaşma" dedi. AB Başkanı da bunu "iyi bir anlaşma" diye niteledi. (Brendan Smialowski/AFP)

• 17/30

  26 Temmuz 2025 - Umman'ın güneybatısında yer alan Zufar ilindeki Darbat Vadisi, dağlar arasında bir doğa harikası olarak turistlerin en çok ziyaret ettiği yerlerin başında geliyor. Darbat Vadisi, Arap Yarımadası'nın kızgın kum tepelerine yakın bölgede yemyeşil bitki örtüsü ve akarsularıyla yerli ve yabancıların vazgeçilmez ziyaret yerlerinden biri olarak öne çıkıyor. Umman Çevre Müdürlüğü önceki günlerde bölgeye otomobil sokan bir turizm şirketine ceza kestiğini duyurdu. (AFP)

• 18/30

  25 Temmuz 2025 - Tayland Başbakan Vekili Phumtham Wechayachai, Kamboçya'yla aralarındaki sınır çatışmalarının savaşa dönüşme riski taşıdığı uyarısında bulunduktan sonra Kamboçya Başbakanı Hun Manet, Malezya Başbakanı Enver İbrahim'in önerdiği ateşkesi kabul ettiklerini açıkladı. Önceki günlerde Tayland'ın top atışları, Budistlerin dini yapısı olan pagodalardan birini de vurmuştu (AFP)

• 19/30

  24 Temmuz 2025 - Tayland'ın Surin eyaletindeki Surindra Rajabhat Üniversitesi'ndeki bir salon, sığınmacılara ev sahipliği yapıyor. Tayland ve Kamboçya, 10 yıldan fazla süredir en kanlı askeri çatışmalarını yaşadı. İki taraf, tartışmalı bir sınır bölgesi üzerinde tanklar, topçu birlikleri ve kara kuvvetleriyle çatışırken en az 12 kişi hayatını kaybetti. Tayland ordusundan yapılan açıklamada, sivilleri vurduğu öne sürülen Kamboçya kınanırken, "Egemenliğimizi ve halkımızı insanlık dışı eylemlerden korumaya hazırız" dendi. Bangkok yönetimi, Kamboçya'yı Phanom Dong Rak Hastanesi de dahil, sivil bölgelere saldırmakla suçlarken, sınır hattındaki köylerden 30 ila 40 bin civarı kişinin güvenli bölgelere tahliye edildiğini duyurdu. Kamboçya ise Tayland'ın "önceden planlanmış ve kasıtlı" saldırılarla çatışmaları başlattığını iddia ediyor. Kamboçya Savunma Bakanlığı, Tayland'ın Preah Vihear tapınağına giden yola savaş uçaklarıyla bomba attığını bildirdi. (Fotoğraf: Lillian Suwanrumpha/AFP)

• 20/30

  23 Temmuz 2025 - James Colomina'nın Donald Trump heykeli ABD'nin New York kentindeki Manhattan'da. Donald Trump'ın hüküm giymiş pedofil Jeffrey Epstein'le ilişkisi ABD gündeminden düşmüyor. ABD Başkanı'nın tutuklu yargılanırken ölü bulunan milyarder Epstein'le ilişkisinin 1990'lara dayandığı ortaya çıktı. İkilinin New York'taki Harley Davidson Cafe'nin açılışında, Trump'ın 1993'teki düğününde, 1997'de Victoria's Secret'ın New York'ta düzenlediği partide ve Mar-a-Lago'daki bir yardım etkinliğinde yan yana olduğu ortaya çıktı. (Kylie Cooper/Reuters)

• 21/30

  22 Temmuz 2025 - Filistinli çocuklar, Gazze Şeridi'nin güneyindeki Han Yunus'un Mawasi bölgesindeki bir yardım mutfağında yemek bekliyor. İsrail güçlerinin yıkıcı saldırıları sürerken Gazze'nin en büyük hastanesi, son üç günde Filistin topraklarında yetersiz beslenme ve açlıktan 21 çocuğun öldüğünü açıkladı. İsrail güçleri, tankların Deyr El Belah'ın güney ve doğu bölgelerine ilk kez girmesinden bir gün sonra bugün şafak vakti Gazze'de düzenlediği saldırılarda 26'sı yardım arayan en az 63 Filistinliyi öldürdü. (AFP)

• 22/30

  21 Temmuz 2025 - Polonyalı asker, Polonya-Belarus sınırında. Alman basınında yer alan haberlere göre, Dobrindt, Polonya İçişleri Bakanı Tomasz Siemoniak ile Polonya-Belarus sınırını ziyaret ederek incelemelerde bulundu. Alman Bakan Dobrindt, Polonya'nın Polowce Sınır Kapısı'nda yaptığı açıklamada, Avrupa Birliği'nin (AB) önemli dış sınırına daveti nedeniyle Siemoniak'a teşekkür etti. Polonya'nın AB'nin dış sınırlarını kontrol etme çabalarını öven Dobrindt, "Burada dış sınırların korunmasının ne kadar etkili yapıldığını görebilirsiniz" dedi. Dobrindt, Polonya'nın bu çabalarına AB'nin daha fazla maddi ve lojistik destek vermesini istedi. (Wojtek Radwanski/AFP)

• 23/30

  20 Temmuz 2025 - Fas'ta Filistin'i Destekleme Cephesi başta olmak üzere ülkedeki çeşitli sivil toplum kuruluşlarının çağrısıyla Rabat’ta düzenlenen yürüyüşe on binlerce kişi katıldı.Rabat'taki tarihi Bab el-Hadd Kapısı'ndan şehir merkezindeki parlamento binasına kadar yürüyen göstericiler, Gazze'deki Filistinli sivillerin korunması ve İsrail’in saldırılarına son verilmesi yönünde sloganlar attı. (Abdel Majid Bziouat/AFP)

• 24/30

  19 Temmuz 2025 - Güney Kore'nin Sancheong ilçesindeki bir köyde meydana gelen heyelanın ardından bir kurtarma görevlisi çamurla kaplı bir yolda duruyor. Yonhap Haber Ajansı'nın bildirdiği üzere Asya ülkesinde devam eden şiddetli yağışlar, sel ve toprak kayması nedeniyle ölü sayısı 9'a yükseldi ve iki kişi hâlâ kayıp. Yetkililer selin vurduğu bölgelerde yaşayan en az 7 bin kişiyi tahliye etti. (Gyeongsangnam-do İtfaiyesi / AFP)

• 25/30

  18 Temmuz 2025 - Suriye'deki Bedevi savaşçılar, Bedevi-Dürzi çatışması sırasında, Süveyda kentinin eteklerindeki Mazraa kasabasında konuşlanıyor. Suriye'nin güneyindeki Süveyda ilinde Bedevi Araplarla Dürzi gruplar arasındaki çatışmalar son günlerde alevlendi. Suriye İnsan Hakları Ağı, Dürzilerin çoğunlukta olduğu Süveyda'daki çatışmalarda en az 321 kişinin öldüğünü bildirdi. Bedevi Araplar ve aşiret güçlerinden oluşan ittifakla Dürzi gruplar arasındaki çatışmalar, kentin batı ve kuzey hatlarında sürüyor. İsrail'in çarşamba günü Şam'a saldırmasından sonra ABD, tüm taraflar arasında anlaşma sağlandığını aktarmıştı. Daha sonra Şam yönetimine bağlı güçler Süveyda'dan çekilmişti ancak dün, bölgedeki çatışmalar yeniden alevlenmişti. (Ghaith Alsayed/AP)

• 26/30

  18 Temmuz 2025 - İsrail, sınıra yakın Filistin topraklarını vurdu. Gazze Sağlık Bakanlığı son 24 saat içinde Gazze'de en az 94 Filistinlinin öldürüldüğünü, bunların arasında yardım ararken öldürülen iki düzineden fazla kişinin de bulunduğunu açıkladı. İsrail'in kuşatma altındaki bölgedeki tek Katolik kilisesine düzenlediği saldırıda en az üç kişinin ölmesi ve 10 kişinin yaralanması üzerine kınamalar artıyor. İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu saldırıları savunarak, İsrail'in Suriye hükümetinin Şam'ın güneyindeki Suriye topraklarının askerden arındırılması ve Suriyeli Dürzi toplumuna yönelik saldırılar olmak üzere iki "kırmızı çizgiye" saygı göstermesini sağlamak için askeri araçları kullanmaya devam edeceğini söyledi. (Jack Guez/AFP)

• 27/30

  17 Temmuz 2025 - Meksika'da şiddetli yağışlar sonrası gelen sel, özellikle Zapopan kentinde hayatı altüst etti. 90 dakika süren yağmur ani sele yol açarken, en az 140 ev hasar aldı. 4 metreye ulaşan su, bir kişinin hayatını kaybetmesine 12 kişininse yaralanmasına neden oldu. Yetkililer bunun kentte son 12 yılda yaşanan en kötü doğal afet olduğunu belirtti. Ulusal Acil Durum protokolünü devreye sokan Meksika Ordusu da kurtarma çalışmalarına katıldı (Michelle Freyria/Reuters)

• 28/30

  15 Temmuz 2025 - Belçik'nın başkenti Brüksel'de gerçekleştirilen Avrupa Birliği Dışişleri Bakanları zirvesi'nde protesto gösterisi düzenlendi. Avrupa Birliği üyesi ülkelerin dışişleri bakanları, işgal altındaki Filistin topraklarında insan haklarını ihlal ettiği tespit edilen İsrail'e karşı muhtemel yaptırımları tartışmak üzere bir araya geldi. Birlik, kamuoyundan yükselen çağrıların ardından Hollanda'nın teklifi üzerine, 20 Mayıs'ta İsrail'le Ortaklık Anlaşması'nı "insan haklarına ve uluslararası hukuka uyma" şartı kapsamında incelemeye almıştı. Oy birliği gerektirdiği için anlaşmanın tamamen askıya alınması beklenmese de serbest ticaret, araştırma, teknoloji, kültür ve siyasi diyalog gibi ayrı başlıkları içeren anlaşmanın nitelikli çoğunluk gerektiren hükümlerinin askıya alınması muhtemel. (Yves Herman/Reuters)

• 29/30

  14 Temmuz 2025 - Pakistan'da tarihinde Sind eyaletinin Haydarabad kentinde yolcular, şiddetli muson yağmurlarında sular altında kalan yolda. Hükümetin 1açıkladığı rakamlara göre Pakistan'da muson yağmurları haziran sonundan bu yana aralarında onlarca çocuğun da bulunduğu 110'dan fazla kişinin ölümüne yol açtı. Ülke genelinde yağışların şiddetini artırabileceğine işaret edilerek, yerel yetkililere teyakkuzda olmaları uyarısı yapıldı. Pakistan'ın birçok şehrinde her yıl temmuz-eylül aylarında etkili olan muson yağmurları, ülkede yüzlerce kişinin ölmesine ve maddi kayıplara yol açıyor. (Husnain Ali/AFP)

• 30/30

  13 Temmuz 2025 - İspanya'nın kuzeyindeki Pamplona kentinde düzenlenen San Fermin festivaline katılanlar, 7. boğa koşusu sırasında La Palmosilla cinsi boğaların önünde koşuyor. Bir hafta süren festivale her yıl binlerce kişi katılıyor ve ünlü boğa koşuları, her gün sabah saat 8.00'de eski şehrin dar sokaklarında 850 metrelik bir parkurda, önlerindeki koşucular düşmeden ya da boynuzlanmadan boğalara yakın kalmaya çalışırken yapılıyor. Koşucuların çoğu, kırmızı kuşak ve boyun atkısıyla beyaz pantolon ve gömlekten oluşan geleneksel kıyafetlerini giyiyor. Uzman İspanyol koşucular, boğaların boynuzlarının hemen önünde ölüme meydan okuyan birkaç saniye boyunca koşmaya çalışırken bir yandan da rulo haline getirilmiş bir gazeteyle hayvanları kışkırtıyor. Binlerce seyirci parkur boyunca balkonlardan ve tahta barikatlardan izliyor. (Miguel Riopa/AFP)

Bölüm 5: Çok kutuplu dünyada Türk tipi bir stratejik manevra yeteneği

Küresel güç mimarisinin tek merkezli bir yapıdan uzaklaştığı günümüzde Türkiye Cumhuriyeti, "Türkiye Yüzyılı" vizyonu çerçevesinde çok kutuplu sistemde etkin bir aktör olarak yükselmektedir.

Batı ile olan stratejik ortaklıklarını korurken Rusya, Çin, İran ve Afrika ülkeleriyle geliştirdiği ilişkiler sayesinde çok yönlü ve esnek bir dış politika yürütmektedir.

Bu denge politikası, Türkiye'yi yalnızca bölgesel değil, küresel düzeyde de söz sahibi bir ülke konumuna taşımaktadır.

Bu çerçevede;

1. Rusya ile geliştirilen enerji temelli iş birlikleri,
2. Suriye krizinde çeşitli aktörlerle sağlanan pragmatik diplomatik denge(ler),
3. Azerbaycan-Ermenistan ve Rusya-Ukrayna çatışmalarının yatıştırılması yolunda oynanan aktif rol,
4. Çin'in Bir Kuşak Bir Yol Girişimi'ne kimi zaman dolaylı kimi zaman doğrudan bir şekilde entegrasyon stratejisi 
5. Afrika ile Asya kıtalarında artan insani (İng. humanitarian) ve diplomatik etkinlik,

Türkiye vizyonunun yalnızca Batı eksenine bağlı olmadığını açıkça ortaya koymaktadır.

Bu bağlamda, Türkiye Cumhuriyeti Devleti, Huntington'un öngördüğü medeniyetler çatışmasına dayalı sabit bloklar arasında sıkışmayan, aksine bu bloklar arasında hareket kabiliyeti olan, yeni merkezler inşa eden, çatışma yerine diyalogu önceleyen dönüştürücü bir güç olarak tanımlanabilir.

Sonuç

Sonuç olarak, Türkiye medeniyetler çatışması tezinin sunduğu karşıtlıkların ötesine geçerek uluslararası ilişkiler sisteminde sembolik bir figüran olmanın çok ötesinde, bağımsız, çoğulcu ve çok yönlü bir dış politika geliştirmeyi başarabilen global bir lider olma yolunda emin adımlarla ilerlemektedir.

Şanghay İşbirliği Örgütü ile BRICS gibi Batı dışı kurumlarla kurduğu ilişkiler, Rusya ve Çin ile stratejik düzeyde derinleştirdiği iş birlikleri ve "Bir Kuşak Bir Yol Girişimi"ne aktif katılımı, Türkiye'nin kendi bahçesini ekmeye dönük stratejik hamleleri olarak da okunabilir.

Her ne kadar bu vizyoner yönelimin Batı ile olan ilişkilerde zaman zaman gerilimlere yol açtığı görülse de Türkiye'nin en büyük avantajlarından biri, Doğu ile Batı'nın kesişim noktasında yer alması ve her iki medeniyetle de tarihsel, kültürel ve ekonomik bağlara sahip olmasıdır.

Bu müstesna konum, Türkiye'ye yalnızca bir "oyun bozucu" rolü kazandırmakla kalmayarak aynı zamanda, medeniyetleri çatıştırmak yerine buluşturan bir arabulucu hatta geleceğin çok katmanlı mimarisinde oyun kurucu bir süper güç olma potansiyelini vadetmektedir.

Ustalarımdan biri olarak gördüğüm, Prof. Dr. Deniz Ülke Kaynak Hoca'nın da her zaman söylediği üzere:

Türkiye bir devlet olmanın çok daha ötesinde büyük bir fikirdir. Bu fikir bizim kalbimizde zihinlerimizde yerleşiktir. Kişilerle, yönetimlerle, nesillerle kaim değildir. Mezhebi sevgidir; birliktir. Bu nedenle Türkiye yalnızca üzerinde yaşanan bir vatan ya da kurallarına uyulan bir devlet değil; atalarımızdan devraldığımız, içimizde yaşattığımız ve çocuklarımıza miras bırakacağımız bir ümittir.

Herkese mutlak barışın hüküm sürdüğü, Huntington ile onun türevlerinin teorik safsatalarından uzak ve algı kapılarımızın her daim açık olduğu güzel bir hafta dilerim.  

^{*Dr. Batuhan Yıldız, Nottingham Üniversitesi Sosyoloji Bölümü’nden mezun olmuştur. Yüksek lisansını İstanbul Bilgi Üniversitesi’nin Uluslararası İlişkiler Bölümü’nde, Doktorasını ise Orta Doğu Teknik Üniversitesi’nin Sosyoloji Bölümü’nde tamamlamıştır. Toplumsal yapı araştırmaları, gündelik hayatın sosyolojisi, Çin, Orta Doğu ve Post-Sovyet ülkelerinin içtimai tarihi uzmanlık alanları arasındadır. Bahçeşehir Üniversitesi Sosyoloji Bölümü’nde part-time doktor öğretim üyesi olarak görev yapmaktadır.}

*Bu içerik serbest gazeteci veya konuk yazarlar tarafından hazırlanmıştır. Bu içerikte yer alan görüş ve ifadeler yazara aittir ve Independent Türkçe'nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.