Libya Yüksek Seçim Kurulu'nın 24 Aralık'ta yapılması planlanan seçimlere 2 gün kala seçimleri erteleyip Meclis'e seçim tarihini 24 Ocak olarak belirlemesini tavsiye etmişti. Ama geçen süre içinde taraflar arasındaki görüşmelerden bir sonuç çıkmadı ve yeni bir seçim tarihi belirlenmedi.
Ocak'ın başında Fas'ın L360 adlı web sitesi, Libya'daki seçimlerin ertelenmesine neden olan anlaşmazlığın iki tarafı olan Libya Temsilciler Meclisi başkanı Akila Saleh ile Libya Devlet Yüksek Konseyi'nin başkanı Halid Mişri'nin Fas'ın başkenti Rabat'ta görüştüklerini yazdı; ama Mişri'nin ofisinden bu konuda yapılan açıklamada "Mişri, Trablus dışına çıkmadı" denildi.
Libya'da yeni bir seçim tarihinin belirlenmesi için Birleşmiş Milletler Libya Destek Misyonu temsilcisi Stephanie Williams'ın çabaları ve taraflar arasındaki görüşmeler devam ederken 24 Ocak'ta Libya Temsilciler Meclisi Başkanı Akila Salih, Mecliste yaptığı konuşmada, mevcut Ulusal Birlik Hükümeti'nin süresinin dolduğunu ve bu hükümetin artık devam edemeyeceğini söyledi.
Saleh, Meclisteki konuşmasında şunları söyledi:
Halkın yiyecek, ilaç ve sağlık hizmetlerine ihtiyacı var ve bu yürütme makamının görevidir. Hükümetin sorunu, görev süresinin dolmasıdır ve bugün burada bu hükümetin devam edip etmeyeceğini tartışıyoruz. Hükumet açıkladığı projelere 86 milyar dinar harcadığını söylüyor; ama halk bu projelere 10 milyar dinar bile harcanmadığını görüyor. Abdülhamid Dibeybe hükümetinin ülkeyi yönetmeye uygun görürseniz, tüm üyeleri ile Meclise yeni bir kabine sunmalı ve güvenoyu almalıdır.
Libya Temsilciler Meclisi geçen eylül ayında Dibeybe hükümetinden güvenoyunu geri çekmişti ve hükümetin 24 Aralık'ta yapılacak seçime kadar sınırlı yetki ile görev yapabileceğine karar vermişti.
25 Ocak'ta Libya Temsilciler Meclisinden bir bir açıklama yapıldı. Açıklamada Meclis'in aldığı karara göre ,Dibeybe hükümetinin görev süresinin bittiği, yeni bir başbakan seçileceği ve seçimlere kadar görev yapacak yeni hükümetin başbakanı olarak seçilecek kişinin taşıması gereken şartlar sıralandı.
Meclis'in yayınladığı seçilecek yeni başbakanın taşıması gereken şartlar şöyle sıralandı:
- Libyalı Müslüman ve ebeveynlerinin de Libyalı Müslüman olması.
- Başka bir ülkenin vatandaşlığına sahip olmamak.
- Libyalı olmayan biriyle evli olmamak.
- Adaylık tarihinde 35 yaşından daha küçük olmamak.
- En az bir üniversite diplomasına veya akredite bir üniversiteden eşdeğer bir diplomaya sahip olmak.
- İyi hal ve davranış belgesi ibraz etmek.
- Ahlaki kusur veya sahtekârlık içeren bir suç veya kabahatten hüküm giymemiş olmak.
- Görevlerini yerine getirecek kadar sağlıklı olmak.
- Yaklaşan seçimlere aday olmayacağına dair yazılı bir taahhütte bulunmak.
- Adaylıktan önce istifasını sunmak.
- Temsilciler Meclisinin 25 üyesinin desteğini almış olmak.
- Mal varlığı beyannamesi vermek.
Temsilciler Meclisi'nin bu açıklamasından 2 gün önce Birleşmiş Milletler Libya Destek Misyonu (UNSMIL) Temsilcisi Stephanie Williams, hem Meclis Başkanı hem de Devlet Yüksek Koseyi'nin başkanı ile ayrı ayrı görüştü.
Stephanie Williams, Akila Salih ile yaptığı görüşme sonrası Twitter hesabında bu yaptığı açıklamada şunları söyledi:
Yaptığımız görüşmede Yol Haritası Komitesinin seçim sürecinin geleceğine ilişkin ilk raporunu sunmasının beklendiği yarınki Temsilciler Meclisi'nin oturumuna Meclisin tüm üyelerini oturuma katılmaya, Libya halkına karşı sorumluluklarını üstlenmeye, Libya'da ve seçimlere giden yolda yeni bir tarih ve net bir yol belirlemeye çağırdım.
Stephanie Williams, Devlet Yüksek Konseyi Başkanı Halid Mişri ile yaptığı görüşme sonrası da şu açıklamada bulundu:
Dün geç saatlerde Devlet Yüksek Konseyi Başkanı Sayın Halid Mişri ile Trablus'ta bir araya geldim. Seçim sürecinin önündeki engelleri ve bunları çözmenin yollarını tartıştık. Libya'nın başka bir uzun geçiş dönemine ihtiyacı olmadığını vurguladım.
Williams'ın ertesi gün toplanacak Temsilciler Meclisi'nin yeni bir başbakan seçilmesi konusunda bir karar alacağından haberi olup olmadığı belli değil; ama şu ana kadar Birleşmiş Milletler Libya Destek Misyonu'ndan bu karara karşı bir açıklama gelmedi.
Libya Ulusal Birlik Hükümeti Başbakanı Dibeybe'ye yapılan eleştirilerin başında hükümetinin yaptığı yolsuzluklar, hükümet kurulurken Başbakan'ın 24 Aralık'ta yapılacak seçimlerde aday olmayacağına karar verildiği halde, Dibeybe'nin Devlet Başkanlığına aday olması, aday olurken görevinden istifa etmemesi, kendisinin seçilmesi için hazineden para harcaması ve seçim kuruluna verdiği diplomanın sahte olması.
Dibeybe'nin görevde kalıp kalmayacağı Birleşmiş Milletler Libya Destek Misyonu, Libya Devlet Yüksek Konseyi ve Libya Başkanlık Konseyi'nin alacağı tutuma bağlı.
Libya Temsilciler Meclisi Tobruk'ta, Ulusal Birlik Hükumeti'nin merkezi ise Trablus'ta bulunuyor. Eğer, Birleşmiş Milletler Libya Destek Misyonu, Libya Devlet Yüksek Konseyi ve Libya Başkanlık Konseyi Dibeybe yerine yeni bir Başbakan seçilmesini desteklemezse, Tobruk'ta bulunan Libya Temsilciler Meclisi'nin Trablus'ta yeni bir Başbakanla yeni bir hükümet kurdurması mümkün olmaz.
Dibeybe görevden alınırsa büyük bir ihtimalle yolsuzluktan yargılanacaktır. bunun farkında olan Dibeybe kendisine yönelik iddialar karşısında "Ben ancak seçilmiş bir hükümete görevimi devrederim" diyor ve görevden ayrılmayı kabul etmiyor.
Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi (BMGK), 24 Ocak Pazartesi günü Libya ile ilgili yapılan oturumdan sonra bir açıklama yayımladı. Açıkalamda, Libya Temsilciler Meclisi'nin bir ay içinde yeni bir Anayasa taslağı hazırlayıp yeni seçim tarihini belirleyeceği, belirtildi.
Bu konuda yapılan açıklama şöyle:
Siyasi ve Barışı İnşa İşlerinden Sorumlu Genel Sekreter Yardımcısı Rosemary DiCarlo, son gelişmelere ilişkin verdiği bir brifingde, yasal çerçevedeki eksiklikler ve adaylarla ilgili çelişkili mahkeme kararlarının 24 Aralık 2021 seçimlerinin ertelenmesini tetikleyen nedenler arasında olduğunu söyledi. Sonuç olarak, Temsilciler Meclisi bir ay içinde yeni bir Anayasa taslağı hazırlayacak ve seçim takvimini belirleyecek. Yeni seçim takvimini belirlemek için oluşturulan komite bugün Meclise bu konuda bir rapor sunacak.
BM Güvenlik Konseyi'nin açıklamasında seçim için yeni bir yol haritasının desteklendiği söyleniyor ama seçime kadar mevcut hükumetin iş başında kalması gerektiği yönünde bir açıklama yer almıyor.
Ayrıca, BMGK'nın açıklamasında mevut hükumetle seçime gidilmesi konusunda bir şart olmaması BM'nin seçime yeni bir hükümetle gidilmesini destekleyebileceğini gösteriyor.
Libya Devlet Yüksek Konseyi üyeleri de Dibeybe'den memnun değil. Yeni bir hükümet ve yeni bir Başbakan ile seçime gidilmesi taraftarı ama ülkeyi seçime götürecek Başbakanı kendileri atamak istiyor ve bu konuda Meclisle anlaşmazlık yaşıyorlar.
Meclisin aldığı karar sonrası yeni Başbakan'ın nasıl belirleneceği, buna Temsilciler Meclisi'nin mi karar vereceği yoksa Devlet Yüksek Konseyi'nin onayı ile mi yeni Başbakanın kim olacağına karar verileceği konusu henüz belli değil.
Libya Temsilciler Meclis Sözcüsü Abdullah Belhak, Facebook hesabında yaptığı açıklamada, Temsilciler Meclisi'nin yeni bir Başbakan atanması kararından sonra Devlet Yüksek Konseyi ile istişarelere devam edeceğini söyledi.
Belhak, "İstişareler, özellikle anayasal, siyasi, güvenlik ve yürütme alanlarında yol haritası üzerinde siyasi uzlaşma sağlamaya yönelik olacak" dedi.
Libya'da durum konusunda bir açıklama da BM'deki ABD Misyonu'nun özel siyasi işlerden sorumlu Danışmanı Büyükelçi Jeffrey DeLaurentis'ten geldi.
DeLaurentis; Libya'nın 5+5 Ortak Askeri Komisyonu'nun istikrarlı ilerlemesinden, özellikle yabancı güçlerin ve paralı askerlerin Libya'dan geri çekilmesine yönelik kapsamlı Eylem Planının uygulanmasından cesaret almaya devam ettiğini belirtti.
DeLaurentis açıklamasının devamında şunları söyledi:
BM Libya Destek Misyonu'nun ateşkes gözlemcilerinin çalışmalarına başladığına dair raporu memnuniyetle karşılıyor ve ateşkes izleme bileşeninin tam olarak faaliyete geçmesini dört gözle bekliyoruz. Tüm tarafları Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'nin 2570 ve 2571 sayılı kararlarına uymaya ve tüm yabancı güçlerin ve paralı askerlerin derhal geri çekilmesini desteklemeye çağırıyoruz.
DeLaurentis, ABD'nin, Libya'daki seçimlere müdahale eden, seçimleri engelleyen veya şiddeti körükleyenlere, Libyalı olsun olmasın, BM Güvenlik Konseyi'nin yaptırım uygulayacağı konusunda tüm tarafları uyardığını da sözlerine ekledi.
Şubat 2021'de Birleşmiş Milletler Libya Destek Misyonu'nun gözetiminde varılan anlaşma sonrası Mart 2021'de kurulan Libya Ulusal Birlik Hükümetinin Başbakanı Dibeybe, 24 Aralık'ta yapılacak seçimlere kadar hükümetin yapacağı görevler olarak açıklanan parçalanmış kurumları birleştirmek, ülkedeki yabancı güçlerin çekilmesini sağlamak, ülkeyi seçime hazırlamak dahil hiçbirini yapmadı.
Dibeybe, Başbakan olmakla ele geçirdiği gücü kendi kişisel konumunu güçlendirmek ve seçimlerde Devlet Başkanı seçilebilmek için kullandı ve bu konuda ülkedeki parçalanmış kurumları birleştirmek, yabancı güçleri ülkeden çıkarmak yerine iki tarafı suçlayıp kendisini kurtarıcı göstermek için mevcut durumun devam etmesini sağladı.
Ayrıca bürokrasi ve askerleri içindeki etkili kişilerin desteğini almak amacı ile kendisini destekleyen bürokrat ve bakanların yüz milyonlarca dolar yolsuzluklarına göz yumdu.
Bir ay içinde Libya'da seçimler için yeni yol haritası açıklanması beklense de, Temsilciler Meclisi Başkanı, Dibeybe'nin Başbakanlığında seçimlere gitmeye kesin karşı olduğu için ilkbahardan önce seçim yapılması beklenmiyor.
Öyle görünüyor ki hakkında Başbakan seçimi yapılırken yüzbinlerce dolar rüşvet verip oy satın aldığı iddiaları ortaya atılan ve Kaddafi döneminde Libya Yatırım ve Geliştirme Şirketi Başkanlığını yaptığı dönemde büyük yolsuzluklar yaptığı iddia edilen, Başbakan olduğu için hakkında bir işlem yapılmayan Dibeybe'nin Libya'da Devlet Başkanı olup tüm gücü ele geçirme hayali gerçekleşmeyecek.
Önümüzdeki birkaç hafta içinde Libya'da Dibeybe'nin akıbeti ve seçimlerin ne zaman yapılacağı konusu netlik kazanır.
Dibeybe gücü elinde bırakmamak için direnecektir. Ama Libya'nın yeniden çatışma ortamına dönmesi olası görünmüyor; çünkü az da olsa durum biraz düzelmişken hiç kimse savaş istemiyor.
*Bu makalede yer alan fikirler yazara aittir ve Independent Türkçe'nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.
© The Independentturkish
