El Salvador ve Türkiye, liman, enerji ve askeri yatırımlarda anlaştı; ancak Bitcoin konusu belirsiz

Hüsamettin Aslan Independent Türkçe için yazdı

Fotoğraf: AFP

Orta Amerika ülkesi El Salvador Cumhurbaşkanı Nayib Bukele, Türkiye'de iki günlük resmi bir ziyaret gerçekleştirdi ve Türk mevkidaşı Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile görüşme yaptı.

Bu ziyaret, 72 yıllık diplomatik ilişkilerde Türkiye'ye yapılan ilk devlet başkanı ziyareti olma özelliği taşıyordu.

Her iki lider de görüşmelerinin sonunda yaptıkları basın toplantısında, dostluk bağlarının güçlendirilmesi kapsamında kurulan ikili anlaşmaları ortaya koydu.
 


El Salvador Cumhurbaşkanlığı Basın Sekreterliği'ne göre, resmi ziyaret kapsamında Bukele ve Erdoğan, ekonomi, ticaret, savunma, diplomasi ve eğitim alanlarında altı anlaşma imzaladı.

Ticaret anlaşmaları, iki ülke arasındaki ticaret hacminin 5 yılda 500 milyon ABD dolarına çıkarılmasını hedefliyor.

Oysa 2020 ve 2021 için ticaret hacimleri sırasıyla 27 milyon dolar ve yaklaşık 50 milyon dolardı. Buna rağmen Türkiye ile El Salvador arasında 100 milyon dolarlık bir alışveriş gerçekleşti.

Bukele, Ankara'da Erdoğan ile görüşmesinin ardından düzenlediği basın toplantısında "Türkiye'nin yardımıyla jeotermal santral kuracağız. Türk şirketlerinden, askeri teçhizat almak istiyoruz ve ayrıca Türk teknolojisine sahip bir uydu inşa etmek istiyoruz" dedi.

Bu bağlamda Türk yetkililerin kamuoyuna açıkladığı bilgilerin dışında, El Salvador medyasına göre Türkiye'nin oldukça başarılı ve cüretkar işbirlikleri gerçekleştirdiğini söyleyebiliriz.

Bu işbirlikleri arasında El Salvador limanlarına yatırım, jeo-termal santral inşası, uydu yapımı, kanal inşası ve askeri teçhizat satın alınması gibi önemli projeler konusunda mutabakata varıldı.
 


Erdoğan ise, iade-i ziyarette bulunarak; Salvador'da Türk yatırımlarına eşlik etmek ve ülkeyi "bölgesel bir lojistik merkeze" dönüştürmeye yardımcı olmak için diplomatik bir misyon açma sözü verdi.

Nitekim El Salvador Cumhurbaşkanı Bukele'de, hükümetinin "Türk şirketlerinin El Salvador limanlarına yatırım projeleri" olduğunu doğruladı.

Buna ek olarak, "Bir kanal yapım inşası olasılığı, bir jeotermal tesise yatırım ve insansız hava araçları gibi askeri teçhizatın satın alınması" hakkında iki devlet başkanı arasında konuşulduğunu sözlerine ekledi.

Bukele en son 2019 yılında Çin'e resmi bir ziyaret gerçekleştirmişti. Bu ziyaretten sonra ABD'den çok sert tepki almıştı.

Bu bağlamda Bukele'nin Türkiye ziyaretinin Biden Amerika'sının dikkatini çekmek için yapmış olabileceğinden kuşku duyuluyor.


Bukele, Ankara'yı neden ziyaret etti?

Bukele'nin Türkiye ziyaretinin görünen 3 nedeni vardı.

Birincisi Ankara'da akredite edilen büyükelçiliğin açılışını yapmak. İkincisi Türkiye'den yatırım çekebilmek. Üçüncüsü ise Bitcoin konusunda Erdoğan'ı ikna etmek için Türkiye ziyaretini gerçekleştirdi.


1- Karşılıklı büyükelçilik açılması ve diplomatik ilişkinin inşası

Ziyaretin görünen ilk nedeni Ankara'da açılan büyükelçiliğin resmi açılışını gerçekleştirmekti.

El Salvador Dışişleri Bakanı Alexandra Hill Tinoco, Ankara'da bir Salvador büyükelçiliğinin açıldığını ve söz konusu diplomatik temsilciliğin personelini ikiye çıkartılması talimatını verdiğini açıkladı. 

Cumhurbaşkanı Erdoğan ise, Bukele hükümetinin ülkesinde Türk büyükelçiliği için bir bina sözü verdiğini söyledi.

Erdoğan "En kısa sürede El Salvador'a bir ziyaret gerçekleştireceğiz ve böylece iş adamlarımızın işini kolaylaştırabileceğiz" dedi.


2- Bukele, Biden tarafından izole edildiği için alternatif ilişkiler geliştiriyor

Başkan Nayib Bukele, özelikle eski ABD başkanı Donald Trump ile sürdürdüğü yakın ilişkiyi Joe Biden ile devam ettiremedi.

Biden'ın başkan olmasından sonra 5 Latin Amerika ülkesinde sağcı hükümetler, solculara koltuğu bırakmak durumunda kaldı.

Bukele, Biden'ın başkanlığını bile 2 ay sonra kutladı. Bukele'nin otoriter yönetimi ve kongreye baskın düzenlemesi; Latin Amerika'daki sağcı hükümetlerinin de mesafe almasına neden oldu.

Bu bağlamda ABD ve AB ülkelerinde aleyhine birçok analiz ve makale yayımlandı. Bukele'nin ABD ile sürdürdüğü yakın ilişkiler, Biden ile birlikte soğuk rüzgarların esmesine neden oldu.
 


Uluslararası bir tecritle karşı karşıya kalan Nayib Bukele'nin, Biden'la arası açık olan Türkiye ve Erdoğan gibi devlet başkanlarını kapısını çalmaktan başka çaresi görünmüyor.

El Salvador muhalefetine göre Bukele'nin Türkiye ziyareti "uluslararası izolasyondan" kurtulmaya çalışmaktan başka bir anlama gelmiyor. 

Bukele, 15 Ocak'ta başladığı ve 5 Mart'ta sona erecek olan İstanbul, Birleşik Arap Emirlikleri, İspanya ve Fransa'ya yapacağı ziyaretler sayesinde ekonomik işbirliği anlaşmalarını güçlendirmeye çalışıyor.

Nitekim Prensa Latina'ya göre, Salvador Kongresi, Bukele'nin, İspanya, Fransa, Güney Kore, Singapur, Rusya ve İtalya'ya resmi ziyaretlerini onadı.


3. Bitcoin meselesi: Bukele, Erdoğan'ı ikna etmek için geldi

Geçen yıl mart ayına kadar, Erdoğan hükümeti "kurtarılamaz kayıp riskleri nedeniyle" kripto para birimi ödemelerine resmi bir yasak getirmişti.

Buna rağmen Bukele, Erdoğan ile görüşmesinin ilk gününde El Salvador'u "Bitcoin milleti" olarak sundu.

Öte yandan El Salvador, Bitcoin'in yasal olarak kabul edilmesinden sonra "ekonomik özgürlükler ülkesi" olarak tanımlandı.

Şimdiye kadar, ne Türk ne de Salvador makamları, El Salvador'da kullanımının yasal olmasına rağmen, ticari anlaşmaların Bitcoin'in finansal ve ticari işleyişi hakkında ayrıntı açıklamadı.

Ancak analistler, Bukele'nin, Bitcoin ile ilgili sorunları görüşmek üzere Erdoğan ile görüştüğünü ve toplantı sırasında kripto para kullanımının savunulduğunu belirtiyor. 'DailyCoin' raporlarına göre, bu toplantı Türk hükümetinin kripto para birimlerine bakışını etkileyebilir.

El Salvador, kripto para birimlerine iyi bir yer vermiş ve Bitcoin'i ulusal para birimi olarak kabul etmiş olsa bile, Türkiye kripto ödemelerini yasaklama noktasında farklı bir pozisyonunu korudu.
 


Türkiye şu anda enflasyon ve döviz krizi yaşıyor. Türk Lirası, geçen yıl dolar karşısında değerinin yüzde 40'ını kaybetti. Bu durum, Türk halkının kripto para birimlerine ilgi duymasını ve yoğun bir şekilde yatırım yapmasını sağladı.  

'DailyCoin' raporlarına göre, "Bukele'nin Türk ekonomisinde çalkantılı bir dönemde gelen toplantı sırasında kripto para kullanımını savunmasını veya kripto para kullanımının yaygınlaşmasını istiyor."

Ancak El Salvador, resmi olarak Bitcoin'i benimsemesinden bu yana neredeyse 12 milyon euro kaybetti. Üstelik El Salvador, ekim ayındaki tarihi yükselişinden yararlandı; fakat Bitcoin'i yasal olarak kabul ettikten sonra ciddi bir ekonomik krizden geçiyor.


4. İnşaat yatırımları: Bukele, El Salvador'a yatırım getirmek için Türk müteahhit arıyor

Başkan Bukele ve El Salvador misyonu, Türk şirketlerinin El Salvador'a, özellikle enerji ve turizme yatırım yapma fırsatlarını araştırarak Surf City olarak bilinen kıyı stratejisinin avantajlarını ortaya sundu.

Türkiye Cumhurbaşkanlığı, Twitter hesabından yayımladığı duyuruda, Salvador Dışişleri Bakanlığı ile imzalanan anlaşmalardan birinin "deniz hukuku işbirliği protokolü" olduğunu açıkladı.

Yani bu ziyaretle, limanlara yatırım yapılması ve lojistik konularında deniz taşımacılığının kurallarını düzenleyen adımlar atılmış oldu.

Salvador hükümetinin yaptığı açıklamada da "El Salvador, Türk şirketlerinin El Salvador'da, özellikle enerji ve turizmde yatırım yapma fırsatlarını araştırdı ve Surf City olarak bilinen kıyı stratejisinin avantajlarını sundu" ifadeleri kullanıldı.

Bukele, Türkiye Cumhuriyeti'nin ana inşaat şirketlerini temsil eden Türkiye Müteahhitler Birliği ile bir görüşme gerçekleştirdi. 

Türk müteahhitlere yaptığı açıklamada, "El Salvador'da iş ortamı çok iyi" diyen Cumhurbaşkanı Bukele, ülkenin jeotermal enerjiye yatırım yaptığını, yeni bir hidroelektrik barajının inşa edildiğini, yeni bir havaalanı ve yeraltı ulaşım sisteminin yanı sıra, Surf City gibi turistik bölgelerin geliştirilmesi ve dört ulusal hastanenin inşası için çeşitli çalışmalar planladığını açıkladı.

Başkan Bukele, "Turizm projelerimiz, otoyollarımız, konutlarımız, okullarımız var (...) Katılmaya davetlisiniz ve yerel ortaklar arayabilirsiniz" dedi.


Bitcoin, Bukele'yi mutlu etti mi? 

El Salvador, Bitcoin'i yasal olarak kabul eden ilk ülke oldu. Raporlara göre, Eylül 2021'den bu yana, Nayib Bukele başkanlığındaki El Salvador, kazançtan çok zarara neden olan bir yatırımla Bitcoin'i kabul etti.

Nayib Bukele'nin Eylül 2021'de 51,056 dolar değerinde Bitcoin satın almak için yerel fonları kullandı. Büyük Bitcoin alımından aylar sonra ülke, ekim ayında kaydedilen tokenin neredeyse 67 bin dolara ulaştığı tarihi yükselişinden faydalandı. Ancak, Ocak 2022'nin ilk haftasında token başına neredeyse 40 bin dolara düştü.
 


El Salvador'daki kripto para birimleri için manzara kasvetli görünse de, bazı uzmanlar Orta Amerika ülkesinin geri dönebileceğini öne sürüyor.

Kripto para piyasasında en gergin haftaları geçirdikten sonra, son 7 günde Bitcoin fiyatının yüzde 2,83'ten fazla arttığı görülüyor. Kripto para birimi, bir toparlanma göstererek 43,437 dolar değerine ulaştı.

Hem ulusal hem de uluslararası basın ve dijital finans çevreleri, Bukele'nin Erdoğan toplantısını yakından takip etti. Ancak basına açıklanan konuşmalar sırasında Bitcoin veya kripto para birimlerinden bahsedilmedi.

Bu durum, Twitter'ın doğası gereği halkı spekülasyon yapmasını ve yanıltmasını engellemedi. @Deltaone, @Zerohedge gibi Twitter hesapları ve Bukele'nin (@LaDictatore) parodi hesabı ile koordineli bir hesaptan haber yaparak "Türkiye'nin Bitcoin'i 2022 Şubat ortasında yasal olarak çıkaracağını" duyurdu.

Sahte haberi takip eden saatlerde, Bitcoin yatırımcıları fiyatlar, 38 bin dolara düşmeden önce fiyatı 43 bin dolara kadar yükseltmek için yeniden gruplandı.

Kazakistan'daki protestolar nedeniyle Bitcoin fiyatındaki düşüşten yararlanmak isteyen El Salvador Başkanı Nayib Bukele'nin bu yüzden harekete geçtiği düşünülüyor.

Çünkü Kazakistan 2021 itibarıyla dünyadaki kripto para birimlerinin en büyük ikinci ihraç merkezidir. Ülkede internetin tamamen kapatılması sanal para birimlerinin sert bir düşüşüne neden oldu.

Bu karartma başta Bitcoin olmak üzere kripto para birimlerinin değerini güçlü bir şekilde etkiledi. Pasifik'in binlerce kilometre ötesindeki küçük bir ülke olan Salvador, Bukele tarafından sağlanan istikrarın ve genç başkanın büyük bir maden merkezi oluşturma rüyası sektördeki yatırımcıların dikkatini çekti.

Bunun nedeni ise; sözde madencilik çiftliklerinin ihtiyaç duyduğu enerji kullanımında yatmaktadır. Bunlar, durmadan çalışan, çok fazla enerji gerektiren devasa ve güçlü bilgisayarlardır.

Bu kaynağın düşük fiyatları yatırımcıları cezbetti ve Kazak hükümeti onları karşıladı. Ancak enerji talebi fırladıkça, kesintilere uğramaya başladı. Birçok tesis aşırı yüklendi ve enerji fiyatları fırladı.

Ardından internet kesintisi ve yaklaşık yüzde8 düşen ve 42.951 dolardan 37.000 dolara çıkan kripto para biriminin değerinin çöküşü geldi.

Krizin tropik bölgelere sıçradığı yer burasıdır. Geçen yıl haziran ayının başında, Salvador Yasama Meclisi, Bitcoin'i yasal para birimi yapan bir yasayı kabul etti. Başkan Bukele'nin coşkuyla kutladığı bir gerçek.

"Her restoranda, otelde, bankada, kişisel işlemde, bir araba satmak istiyorsanız, her şey Bitcoin  veya dolar ile ödenebilir. Bitcoin ulusal para birimi olarak kabul edilecek, herkes kabul etmek zorunda kalacak" diye tahminde bulundu. Ardından planları büyümeye başladı.

Bukele, Orta Amerika ülkesini sanal para birimi için büyük bir madencilik merkezine dönüştürme fikrini ortaya attı.

Bunu yapmak için "yanardağlarımızdan çok ucuz enerji, yüzde100 temiz, yüzde100 yenilenebilir, sıfır emisyonlu" sunacağına söz verdi.

10 Haziran'da Bukele, Twitter'da madenciliğin sahası olarak hizmet verecek bir jeotermal projesini kamuoyuna duyurdu.

Dolayısıyla Bukele'nin jeo termal projesi aktif olmayan bir volkanın yanında yapmak zorunda ama planlanan projenin Salvador muhalefetine göre aktif bir yanardağın yanında.

Türk tarafı bu projenin fizibilitesi ile ne kadar ilgilendi, bilmiyorum. Ancak Bukele gibi Ortadoğu kökenli bir Şark kurnazı-Latin Amerikalı'nın Türk yatırımcılarını iyi planlanmamış bir projeye dahil etmesi büyük kayıplara neden olabilir.


Türkiye'nin Latin Amerika stratejisi

Bukele'nin ziyareti, Türkiye'nin çok boyutlu dış politikasının temel taşlarından biri olan Latin Amerika ile ilişkilerini 15 yılda 6 diplomatik misyondan 17'ye çıkaran bölgedeki genişleme arzusuna tekabül ediyor.

Türkiye Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, "2002 yılında Latin Amerika'daki Türk büyükelçiliklerinin sayısı altı, Türkiye'deki Güney Amerika büyükelçiliklerinin sayısı da altı idi. Şimdi El Salvador büyükelçiliği ile Türkiye'de 16 büyükelçilik var ve yakında San Salvador'da açacağımız büyükelçilikle Latin Amerika'daki büyükelçilik sayımızı 18'e çıkaracağız" dedi.

Türkiye, Latin Amerika'daki stratejisini Brezilya seçimlerine endekslemiş durumda. Bu bağlamda Şili, Ekvador, Honduras Peru, Arjantin, Meksika ve El Salvador'daki cumhurbaşkanlığı seçimlerinin ardından ilişkileri güçlendirmeyi hedefliyor.

Sonuç olarak Bukele kredi ve finansman elde etmek için Türkiye'ye bir ziyaret gerçekleştirdi. Her iki ülke de eğitim, tarım, lojistik altyapı, temiz enerji kaynakları, askeri teçhizat ve havacılık geliştirme konularında anlaşmalar yaptı. Mutabık kalınan işbirliği yaklaşık 100 milyon dolar tutarında olacak.

Bukele'nin Türkiye ziyareti, ABD'yi kızdırmak için bir strateji mi, yoksa agresif bir halkla ilişkiler taktiği mi? Bunun cevabını biraz da zaman verecek.

Ancak Bukele'nin, projelerden heyecan duyduğu ve ülkesine ekonomik kalkınma götüreceği düşünüldüğünde; yaptığı/yapacağı uluslararası ziyaretlerin El Salvador'u Latin Amerika'nın Singapur'u haline getirmeyi amaçladığını gösteriyor.

El Salvador, Bitcoin'i kısmen, son yirmi yılda ülkenin diğer itibari para birimi olan dolarize ekonomiden ayrılma fırsatı olarak görüyor.

Son yıllarda Türkiye döviz ilişkilerini zayıflattı, döviz borcunu azalttı ve yerel yatırımcılar lirayı altın ve diğer para birimleriyle takas etmeye teşvik etti.

Ancak bu çabalar zorluklarla karşılaştı. Türk halkının en az üç ay boyunca lira mevduatlarını kilitlemeye teşvik eden son girişimler çok az talep yarattı.

Türkiye'nin Merkez Bankası son zamanlarda katılımı artırmak için programına şirketleri de dahil etti.

El Salvador, Bitcoin'i ulusal para birimi olarak benimseyen ve insanların günlük ihtiyaçlarını dijital bir cüzdan kullanarak ödemelerine olanak tanıyan dünyadaki ilk ülke oldu. 

Bukele'nin Türkiye ziyareti, Bitcoin'i sağlam savunması nedeniyle de büyük beklentiler uyandırdı. Pek çok Türk, tasarruflarını liranın son bir yılda değer kaybetmesinden korumak için kripto paralara yatırım yaptı.

Bununla birlikte, Salvadorlular ülkesinde Bitcoin'i yasal hale dönüştürürken, Erdoğan kripto para birimlerinin kullanımını kısıtlayan ve kontrol eden bir yasa hazırlığındaydı. Ancak her iki liderin de konuyu tartışıp tartışmadığı ortaya çıkmadı.

Yani Bitcoin konusu belirsizliğini korumaya devam etti. Ancak bu Twitter'da bir söylenti dalgasının dolaşmasını engelleyemedi.

 

 

*Bu makalede yer alan fikirler yazara aittir ve Independent Türkçe'nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.

© The Independentturkish

DAHA FAZLA HABER OKU