ABD Başkanı Donald Trump'ın ikinci döneminde dış politika, giderek devlet kurumlarından ziyade kişisel ilişkiler ve sadakat ağları üzerinden yürütülen bir alana dönüştü.
Bunun en çarpıcı örneği, diplomatik birikimi olmayan emlak milyarderi Steve Witkoff'un hem Gazze hem de Ukrayna dosyalarında özel elçi olarak görevlendirilmesiydi.
Ancak geçtiğimiz haftalarda ortaya çıkan telefon kayıtları, bu tercihin yalnızca siyasi değil aynı zamanda ciddi bir güvenlik riski doğurduğunu gösterdi.
Bloomberg tarafından yayımlanan görüşmeler, Witkoff'un Kremlin yetkilileriyle yaptığı temasların niteliğini açığa çıkararak Washington'da büyük bir sarsıntı yarattı.
Sızan konuşmalar, Rusya'nın hazırladığı bazı önerilerin "ABD barış planı" diye sunulan metne nasıl nüfuz ettiğini, Witkoff'un ise bu süreci adeta bir "aracılık" gibi değil, Kremlin'i yönlendiren bir danışman gibi yürüttüğünü ortaya koyuyor.
Bu tablo, yalnızca diplomatik amatörlük değil, devlet güvenliği açısından da ciddi bir zaafiyet anlamına geliyor.
Diplomasinin devlet güvenliğindeki yeri
Diplomasi, yalnızca devletlerarası ilişkilerin yönetildiği bir teknik alan değildir; aynı zamanda ülkelerin güvenliğinin en kritik boyutlarından biridir.
Savaşlar görünürdür, diplomasi ise görünmezdir; ama çoğu zaman savaşları önleyen, yöneten, sınırlayan şey diplomasinin kendisidir.
Bu nedenle diplomat seçimi, ülkelerin kaderine etki edecek ölçüde önemlidir.
Devlet tecrübesi bulunmayan, gizlilik protokollerini içselleştirmemiş, hangi bilginin açık hangi bilginin kapalı olması gerektiğini kestiremeyen ve uluslararası ilişkilerde bir cümlenin bile nelere yol açabileceğini öngöremeyen kişiler; sadece kendi ülkeleri için değil, müttefiklerinin güvenliği açısından da bir beka riskidir.
Tarih bunun örnekleriyle doludur.
Bugün hâlâ Winston Churchill konuşuluyorsa, Henry Kissinger'ın metinleri referans alınıyorsa veya Rusya'nın dış politikasında Sergey Lavrov gibi uzun yıllar sahada yoğrulmuş bir diplomat belirleyici olmaya devam ediyorsa, bu alanın ne kadar ciddi bir birikim gerektirdiği buradan anlaşılır.
Diplomasi, bir zanaattır; ustalaşmak yıllar alır.
Witkoff örneği ise bunun tam tersi bir tablo sunuyor:
Liyakat yerine sadakat, tecrübe yerine yakınlık, kurum yerine birey.
Witkoff'un görevlendirilmesi ve nepotizmin sonuçları
Witkoff, 1980'lerden bu yana Trump'a yakın bir iş insanı.
Siyasi değil kişisel bir bağ üzerinden yükseldi;
Gazze ve Ukrayna gibi dünyanın en hassas iki krizinde Trump'ın "özel elçisi" konumuna geldi.
Ne dışişleri tecrübesi vardı ne askeri-stratejik bir altyapısı.
Bu açığı kapatmak için "sürekli okuduğunu ve belgeseller izlediğini" söylemesi ise profesyonel diplomasi açısından en hafif ifadeyle sorunlu bir yaklaşım olarak değerlendirildi.
Devlet tecrübesi bir belgeselden edinilmez.
Kriz yönetimi, güvenlik protokolü, müzakere dili, kurumsal koordinasyon, uluslararası sistemin işleyişi…
Bunlar, yılların eğitimini ve sahada yoğrulmayı gerektirir.
Diplomasi, olgunlaştıkça gelişen bir yetkinliktir; bir gece yarısı atamasıyla kazanılamaz.
Witkoff'un kişisel jetinde, güvenli iletişim altyapısı olmadan yürüttüğü temaslar; Rus yetkililerle neredeyse "koordineli" izlenimi veren görüşmeleri; ABD güvenlik kurumlarından bağımsız hareket etmesi, nepotizmin devlet güvenliği açısından ne kadar tehlikeli olabileceğinin somut bir örneğine dönüştü.
Kremlin'in etki alanı ve ABD iç tartışması
Sızan konuşmalar, Rusya'nın ABD'ye sunulan barış planını nasıl şekillendirdiğine dair çarpıcı ayrıntılar içeriyor.
Kremlin yetkilileri arasında geçen konuşmalarda, Moskova'nın "maksimumu istemesi" ve önerilerini "Amerikan planı gibi gösterme" stratejisi açıkça dile getiriliyor.
Bu ifadeler, Rusya'nın diplomatik manevrasının başarılı olduğunu ve ABD içinde karşılık bulduğunu gösteriyor.
Washington'da tepki büyük oldu. Demokratlar ve Cumhuriyetçilerden yükselen eleştiriler, Witkoff'un "güvenilmez ve Rusya yanlısı davranmakla" suçlanmasına yol açtı. Trump ise tüm bunları "müzakerecinin görevi" diyerek savundu.
Ancak mesele sadece Witkoff veya Trump'ın bakış açısı değil; daha geniş bir yapısal soruna işaret ediyor: Devlet diplomasi kurumlarının baypas edilmesi.
Devlet aklı, uzun yıllara yayılan kurumsal tecrübeden beslenir.
Kurumlar dışlandığında, diplomasi kişisel tercihlerle yürütüldüğünde devlet güvenliği zayıflar, uluslararası sistemde öngörülebilirlik azalır ve müttefik ilişkileri zarar görür.
Avrupa'nın temkinli mesafesi
Witkoff skandalı Avrupa başkentlerinde de tedirginlik yarattı.
AB ülkeleri, Trump'ın önerdiği planı tamamen reddetmek yerine, metindeki riskli noktaları törpülemeye odaklanarak bir tür dengeleme siyaseti izliyor.
Ancak özellikle Baltık ülkelerinden gelen açıklamalar, Avrupa'nın bu kişiselleşmiş diplomasi tarzına güven duymadığını açıkça ortaya koyuyor.
Avrupa'nın kaygısı anlaşılır: Diplomasi devlet tecrübesi gerektirir; aksi durumda sahadaki güç dengeleri daha da kırılgan hâle gelir.
Sonuç: Skandalın arka planında asıl sorun – liyakat krizi
Witkoff'un telefon görüşmelerindeki ifadeleri, Kremlin'e verdiği taktik tavsiyeler veya müzakere masasında Rusya'nın çıkarlarını güçlendiren yaklaşımı elbette başlı başına bir skandal.
Ancak daha derin bir sorun var: Bu skandala yol açan liyakatsizlik değil, liyakatin yerini alan nepotizmdir.
Diplomasi, doğası gereği tecrübeyi, gizliliği, öngörüyü ve stratejik sabrı gerektirir.
Bu nedenle diplomatlar bir gecede değil, yıllar içinde yetişir; ustalaşır.
Devletler, kaderlerini kişisel sadakat üzerinden değil kurumsal akıl ve profesyonellik üzerinden belirlediğinde güvenliklerini koruyabilirler.
Witkoff vakası, sadece bir yönetim hatası değil; diplomasinin önemini, devlet güvenliğiyle bağını ve liyakatin vazgeçilmez olduğunu hatırlatan güncel bir ders niteliğinde.
*Bu içerik serbest gazeteci veya konuk yazarlar tarafından hazırlanmıştır. Bu içerikte yer alan görüş ve ifadeler yazara aittir ve Independent Türkçe'nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.
© The Independentturkish
