Bu çalışma, çağdaş dünyada elitizmin farklı biçimlerini sistematik olarak sınıflandırır, ölçülebilir kriterlerle karşılaştırır ve 2025 itibarıyla ülkeleri elitizm derecesine göre sıralar.
Analiz, resmî kast sistemlerinden gizli meritokrasi maskeli oligarşik yapılara kadar tüm biçimleri kapsar.
Bu çalışma, akademik raporlar, indeksler ve güncel verilerle zenginleştirilmiştir. Ayrıca, elitizmin uluslararası sisteme etkileri ve küresel politikaların şekillendirilmesindeki rolü incelenmiştir.
21'nci yüzyılın belirgin özelliği, küresel teknoloji şirketlerinin kurucuları ve CEO'larının oluşturduğu "yeni dijital elitler"in yükselişi olup, bu grup artık geleneksel devlet elitlerini (hatta çoğu ulusal oligarşiyi) geride bırakarak dünya politikasına doğrudan ve dolaylı müdahale kapasitesine ulaşmıştır.
Günümüzde güçler arası mücadele, küreselleşme ve uluslararası sistem gibi konular bolca tartışılmaktadır. Elitizm, bu tartışmanın bir yerine konması gerekmektedir kanaatindeyim.
fazla oku
Bu bölüm, konuyla ilgili referans noktalarını içerir. (Related Nodes field)
Özellikle başat güçlerden bahsedilir ise bunların kendi içindeki dinamikleri anlamak, eğer içlerinde hangi tür elitler var bunları bilmek, bunun siyasi alana etkisini belirlemek, bir diğer bakışla da ABD, Rusya ve Çin gibi başat güçlerin iddialarını anlamaya çalışırken, içlerindeki yapıları, değişimlerini, endişelerini, korudukları değerleri mukayese etmenin yararına inanmaktayım.
Kaldı ki bu başat güçler anlaşılabilir ise basit şekilde ifade edeyim, dünyada, yöneten/yönetilen, işi veren/yapan, patron/çalışan, korunan/uzaklaşılan, gibi başka değerlendirmeleri de yapmak kolaylaşacaktır diye düşünmekteyim.
Öyleyse sonuçta ortaya şöyle bir fark konabilecektir: 21'inci yüzyıla kadar getirilen değerlere bağlı elitlerin toplumlara, ülkelerine ve dünyaya etkileri ile 21'inci yüzyılla birlikte ortaya çıkan yeniliklerin elitleri.
Bu çalışmada referanslar akademik formatta verilmiştir.
Giriş ve teorik çerçeve
Elit teorisi (Mosca, Pareto, Michels, Mills), her toplumda karar alma gücünün küçük bir azınlığın elinde toplandığını savunur (Mills, 1956).
Günümüzde fark yaratan üç boyut şöyle tarif edilir:
- Açıklık: Elit hiyerarşisi ne kadar resmî ve şeffaf?
- Katılık: Statü ne ölçüde doğuştan değişmez?
- Kurumsallık: Devlet veya toplumsal kurumlar bu hiyerarşiyi ne ölçüde aktif olarak korur?
Bu üç boyut üzerinden dünyadaki en elitist yapı hâlâ resmî kast sistemi işleten devletlerdir; ikinci sırada teokratik-monarşiler, üçüncü sırada kapalı parti elitleri, dördüncü sırada ise "meritokrasi" söylemiyle gizlenen Batı tipi oligarşik yapılar gelir.
World Economic Forum'un Global Social Mobility Index (GSMI) 2020 verileri, elitizmin toplumsal hareketliliği engellediğini doğrular: Yüksek elitizm, düşük sosyal mobilite ile korelasyon gösterir (örneğin, Danimarka 85,2 puanla en yüksek mobiliteye sahipken, Güney Afrika 42,4 puanla en düşük) (World Economic Forum, 2020).
Benzer şekilde, Elite Quality Index (EQx) 2024, elitlerin "değer yaratma" yerine "rant çıkarma" eğilimini ölçerek, Singapur (65,3 puan) gibi ülkeleri ödüllendirirken, otoriter rejimleri eleştirir (EQx, 2024).
Elit kavramı, sosyoloji ve siyaset biliminde toplumun en üst katmanlarını ifade eder: Güç, servet, statü veya uzmanlık yoluyla orantısız etki sahibi küçük bir grup.
Elitizm burada "toplumsal hareketliliğin ne ölçüde engellendiği, statünün ne ölçüde doğuştan/miras yoluyla aktarıldığı ve bu hiyerarşinin devlet veya toplumsal kurumlar tarafından ne ölçüde açıkça korunduğu" şeklinde tanımlanmıştır.
Elitler, toplumun genel nüfusunun çok küçük bir yüzdesini oluşturur (genellikle yüzde 1-6 arası) ve karar alma süreçlerini baskılarlar.
Bu gruplar, Vilfredo Pareto, Gaetano Mosca ve C. Wright Mills gibi düşünürlerin teorilerinde "hükümet eden azınlık" olarak tanımlanır.
Elitler, hükümet eden azınlıklardır.
Elitler, işlevsel (güç kaynaklarına göre) ve yapısal (toplumdaki konumlarına göre) olarak sınıflandırılabilir.
Genel bakışla, elitleri tespit etmek için şu değişkenleri kullandım:
- Güç kaynağı: Siyasi (karar alma), ekonomik (servet kontrolü), bürokratik (idari), askeri (güvenlik), bilimsel/kültürel (uzmanlık ve fikir liderliği).
- Yapısal konum: Yönetici ve etki eden elitler.
- Sektörel dağılım: Devlet, özel sektör, sivil toplum.
- Demografik faktörler: Eğitim (örneğin Oxbridge veya Ivy League mezunları), cinsiyet, yaş, aile mirası.
- İşlevsel rol: Hedef belirleme (siyasi), adaptasyon (ekonomik/askeri/bilimsel), entegrasyon (kültürel/moral), bakım (medya/eğlence).
Bu değişkenler temelinde, sosyolojik literatürde (örneğin Mills'in The Power Elite kitabı) belirlenen başlıca elit türleri şunlardır:
- Siyasi elitler: Seçilmiş veya atanmış liderler (başkanlar, bakanlar, milletvekilleri). Değişken: Hedef belirleme gücü. Örnek: Parlamento üyeleri veya parti liderleri.
- Ekonomik elitler: Şirket sahipleri, CEO'lar, finansörler (oligarklar veya kurumsal liderler). Değişken: Piyasa kontrolü ve servet birikimi. Örnek: Fortune 500 CEO'ları.
- Bürokratik elitler: Kamu yöneticileri, üst düzey memurlar (kalıcı sekreterler, bakanlık yetkilileri). Değişken: İdari prosedürler ve politika uygulama. Örnek: Devlet daireleri başkanları.
- Askeri elitler: Ordu komutanları, güvenlik şefleri (siloviki). Değişken: Coercion (zorlama) gücü. Örnek: Savunma bakanları veya istihbarat liderleri.
- Bilimsel/teknokratik elitler: Araştırmacılar, mühendisler, akademisyenler (bilimsel adaptasyon). Değişken: Uzmanlık ve inovasyon. Örnek: Nobel ödüllü bilim insanları veya AR-GE direktörleri.
- Kültürel/fikri elitler: Medya sahipleri, yazarlar, sanatçılar, entelektüeller (entegrasyon ve uyumlama). Değişken: Kamuoyu şekillendirme. Örnek: Gazete editörleri veya düşünce kuruluşu liderleri.
- Medya elitleri: Haber yapımcıları, yayıncılar (güçlü fikir yayma). Değişken: İdeolojik etki.
- Dini/moral elitler: Liderler, filozoflar (entegrasyon). Değişken: Etik otorite (modern toplumlarda azalmış).
Bu sınıflandırma, Mosca'nın "yönetici/yönetici olmayan" ayrımını ve Pareto'nun "aslanlar (geleneksel güç), tilkiler" (manipülatif güç) ikiliğini temel alır.
Toplamda 8 ana çeşit elit vardır, ancak bunlar örtüşebilir (örneğin bir ekonomik elit siyasi rol üstlenebilir).
Elitler, toplumun yüzde 1-5'ini oluşturur; örneğin ABD'de güç elitleri ~yüzde 1, İngiltere'de üst sınıf ~yüzde 6'dır.
Bu gruplar, meritokrasi (performans temelli) veya nepotizm (aile temelli) yoluyla oluşur.
Ülkelerdeki elitlerin nüfusa oranları hesaba katılır.
Toplumsal dokuda elitlerin yüzde kaçının içeride barındırılıyor olması, elit grupların toplam nüfusa oranını ifade eder.
Bu, mutlak sayıdan ziyade göreceli konsantrasyondur (örneğin siyasi elitler her ülkede ~yüzde 0.01).
Veriler, sosyolojik raporlar (Sutton Trust, Mills, Carnegie) ve istatistiklere dayanır.
Elitler küçük gruplar olduğundan oranlar düşüktür; ancak güçleri orantısızdır.
Aşağıda, ana elit türleri için nüfusa oranları verilmektedir:
Özetlersek durum şöyledir:
- ABD ve Birleşik Krallık: Elitler daha çeşitlidir; ekonomik elitler (servet yüzde 1) siyasi olanları domine ederler. Meritokrasi güçlü, ancak Ivy/Oxbridge mezunları yüzde 50+ aşırı temsil edilir.
- Rusya: Bürokratik elit baskındır (yüzde 5), siyasi ve ekonomik elitler Putin'e bağlı (oligarklar yüzde 0.0001). Patronaj ağı güçlü, meritokrasi zayıf.
- Çin: Siyasi-bürokratik entegrasyon yüksek (CCP üzerinden); elitler yüzde 0.2 ile en küçük, ancak Komünist Parti üyeliği (yüzde 7 nüfus) elit erişimini sağlar. Teknokratik elitler (bilimsel) hızla yükseliyor.
Bu oranlar, elitlerin toplumun "azınlık gücü" olduğunu gösterir; değişkenler (eğitim, cinsiyet) oranları etkiler (örneğin kadın elitler ABD'de yüzde 20, Rusya'da yüzde 10).
Kaynaklar, elitlerin kararları (örneğin ABD'de ekonomik elitlerin politika etkisi yüzde 53) toplumun geri kalanını şekillendirir.
Elitizmin 5 ana tipolojisi (2025)
Yapılmış çalışmaları masaya yatırıp sadeleştirdim.
Öyle görünüyor ki bu sadeleştirmeyle birlikte dünya ölçüsünde günümüzdeki yapılar daha net anlaşılabilecektir.
Şöyle:
Bu tipoloji, Mosca'nın "yönetici/yönetici olmayan" ayrımını ve Pareto'nun "aslanlar vs. tilkiler" ikiliğini temel alır (Mosca, 1939; Pareto, 1935).
World Elite Database (WED) 2025 verileri, ekonomik elitlerin yüzde 80'inin ulusal doğumlu olduğunu, ancak yabancı doğumlu oranının İsviçre ve Birleşik Krallık'ta yüzde 20'ye ulaştığını gösterir; bu, küresel ağların elitizmi pekiştirdiğini vurgular (Valeeva, 2022).
Kültürlere göre elitizm
Dünyada "en elit" bir grubun açıkça ve kurumsal olarak devleti yönettiği, elitizmin ideolojik olarak en ön planda tutulduğu ülke tartışmasız Kuzey Kore'dir (Kore Demokratik Halk Cumhuriyeti).
Neden Kuzey Kore "en elitist" rejim olarak birinci sırada?
Örnek olması bakımından Kuzey Kore'ye daha yakından bakalım.
Songbun Sistemi (Resmi Kast Sistemi): Kuzey Kore'de 1950'lerden beri uygulanmakta olan songbun sistemi, nüfusu üç ana sınıfa (çekirdek -Kim'in ailesi- sallantıda ve düşman sınıflar) ve 50'den fazla alt sınıfa ayırır.
Songbun statünüz doğuştan belirlenir (babanızın, dedenizin 1940-50'lerdeki siyasi duruşuna göre) ve ömür boyu değişmez. Üniversiteye girme, iş bulma, hangi şehirde yaşayabileceğiniz, hatta açlıktan ölme ihtimaliniz bile songbun'a bağlıdır. Bu, dünyada hâlâ resmî olarak işleyen en katı kast sistemidir.
Kim Ailesi ve "Paektu Kan Hattı" Mitolojisi Yönetim tamamen Kim Il-sung (Kim Jong-il) Kim Jong-un soyuna dayalıdır. Resmî ideoloji Juche olsa da, gerçekte yönetim "Paektu kan hattı" denen kutsal soy mitolojisi üzerine kuruludur.
Bu, Hint Brahman kastından bile daha kapalı bir "tanrısal elit" anlayışını devlet doktrini yapar.
Kuzey Kore'de elit için ayrı dünya vardır. Pyongyang'da sadece "çekirdek sınıf" yaşayabilir.
Şehir girişinde songbun kontrolü yapılır. Elit çocuklar için Bir No'lu Okullar (örneğin Kim Il-sung Üniversitesi, Mangyongdae Devrimci Okulu) vardır ve buralara sadece en yüksek songbun'lular alınır.
Elitler için ayrı hastaneler, ayrı marketler (dolar marketleri), ayrı tatil köyleri, hatta ayrı benzin istasyonları vardır. 2010'larda ortaya çıkan "Donju" (yeni zenginler) bile eski çekirdek sınıfa tam olarak giremez; ancak rüşvetle bazı ayrıcalıklar satın alabilir.
Görüldüğü gibi günümüzde hâlâ bazı devletler arasında elitizmi en açık, en katı, en kurumsal ve ideolojik olarak en ön planda tutan ülke Kuzey Kore'dir.
Hiçbir ülke, vatandaşlarını doğuştan gelen "kan saflığı" ve sadakat derecesine göre bu kadar sistematik şekilde sınıflandırmıyor ve yönetmiyor.
Kültürleri ele aldığımıza göre bazı ülke veya toplulukları karşılaştırmakta yarar olacaktır.
İnceleyelim:
Aşağıda, elitizmin "coğrafi-kültürel" tipolojisine göre dünyayı tasnif ettiğim kapsamlı bir tablo hazırladım.
Her kategori için "en uç/elitist" örnekleri ve "orta seviye" örnekleri ayrı ayrı belirttim.
Genel sıralama (2025 itibarıyla en elitist / en az elitist):
- Kuzey Kore: 10/10 (tek gerçek resmî kast sistemi ve tanrısal soy)
- İran ve Suudi Arabistan: 9/10 (teokratik ve kraliyet elitizmi)
- ABD ve İngiltere: 8,5/10 (görünmez ama aşırı katı servet/eğitim elitizmi)
- Çin: 8/10 (kızıl soylular ve meritokrasi maskesi)
- Singapur, İsrail, BAE: 8/10 (teknokratik ve vatandaşlık elitizmi)
- Hindistan: 6–7/10 (kast hâlâ etkili ama anayasal olarak yasak)
- Başarısız devletler (Somali, Haiti, Yemen): değişken ama çok sert yerel elitizm
- İskandinav ülkeleri, Almanya, Kanada: 3–4/10 (en düşük elitizm)
Kısacası, günümüzde elitizmi en açık ve resmî şekilde uygulayan rejim hâlâ Kuzey Kore'dir.
Batı ülkelerinde ise elitizm "eşitlik" ve "meritokrasi" söylemiyle çok daha etkili bir şekilde gizlenmektedir.
Rusya'nın elitizm tipi ve kategorisi konusuna bakalım.
Rusya'yı doğru yere yerleştirmek için mevcut rejimin (2025 itibarıyla) gerçek işleyişine bakalım.
Putin sonrası geçiş henüz başlamadı, dolayısıyla hâlâ Putin'in bizzat kurduğu sistem geçerli.
SSCB dönemi öncesinde imparatorluk vardı.
Sonra SSCB ile ideolojik yönden sosyalizm, komünizm ve yönetim yönüyle Stalin gibi örneklerden istifadeyle söylenebilir ki diktatörlük bağlamına oturtulan bir dönem var.
Bu dönem 1991'de sonlandı. Neye karşı?
ABD veya Batı kapitalizmine karşı.
Ama burada elitleri işaret ederek bir değerlendirme yapıldığına göre, içinde ne tür güçler olursa olsun şunu da söyleyebiliriz: SSCB'yi, ABD veya Batı modelinin içindeki elitler alt etti.
İşte bundan sonra (1991) bir toparlanma döneminden söz edilebilir.
Bir sloviki olan Vladimir Putin son dönemin Rusya Federasyonu ülkesini ortaya çıkardı:
Batı'ya yenilen değil, dünyada iddiası olan bir başat güç veya pragmatik otoriterlik.
Putin burada neye yaslandı?
Rusya içindeki elitlere.
Daha yakından bakalım.
Rusya:
Rusya tam olarak Kategori 4'ün ("Rejimi tasnif ettiği güç esasına göre idare eden kapalı elitler") güncel ve biraz hibrit bir versiyonudur.
Rusya'yı diğer Kategori 4 kültürlerle kıyaslayalım. Ama burada daha özel bir ayrım olsun istedim; öyleyse totoliter veya otokratik yönetimleri olan ülkelere bakalım.
Tablomuz (Kategori 4) şöyle:
Bu tasnifin bize söylediği şu olabilir mi?
Sert güce yaslanan liderlikler, ideolojik anlayışın yaygınlaştırılması ve devlet sisteminin buna göre tanzimi.
Daha önce ifade ettiğim gibi, uluslararası sistem ve güç dengeleri bakımından çne çıkan iki başat güç var: Rusya ve Çin.
Bunları iyi değerlendirmek gerekiyor.
Elitizm bakımından kim daha baskın?
Eğer bir ülkede veya toplumda ana unsur değilseniz nesiniz?
Sistemlere elitistik bakımdan bir değerlendirme yapamadıysanız, neden benzemek isteyesiniz ki, bunun size ne yararı olabilir?
İşte kültürel farklardaki arka plan denkleminde bu ana belirleyici önemlidir.
Bunu neden yapıyorum?
Ülke, toplum veya birey olarak bu ülkelere benzemek isteyenler çıkabilmektedir.
Öyleyse, Rusya'nın Çin ile karşılaştırmasını yapalım:
Buradan çıkan sonuç şöyledir:
2025 itibarıyla Rusya, Çin'le aynı ligde (8,5/10) ama biraz daha kişisel ve biraz daha "mafyavari" olduğu için elitizmi daha "kaba" ve daha az kurumsallaşmış hissediliyor.
Askerî açıdan söylersek: Sert güce yaslanan!
Sıralama şöyle oldu (en elitist):
- Kuzey Kore: 10/10
- İran ve Suudi Arabistan: 9/10
- Rusya ve Çin: 8,5/10 (Rusya biraz daha kişisel, Çin biraz daha sistematik)
- ABD ve İngiltere: 8,5/10 (gizli ama çok etkili)
Yani Rusya şu anda dünyada ilk dörde kesin girmiş durumdadır.
Sert güç yoksa yumuşak güç mü olacak?
Bakın elitizmin içinde bir değerlendirme yapılacak ise şu belirgindir, ekonomik güç ile beyin gücü de çok önemlidir.
İşte kültürel tarama dahilinde bizler 21'inci yüzyılın bu döneminde, Bilgi Çağı sonrası veya Dördüncü Sanayi Devrimi gereği desek yeridir, artık teknolojik bağlama dahil bir tanım yapmamız gerekmektedir.
Bu bir somut gerçektir, göz ardı edilemez!
Küresel teknoloji şirketlerinin yeni elitleri (2025)
2025 itibarıyla dünya politikasının en etkili aktörleri artık yalnızca ulusal devletlerin siyasi elitleri değil, aynı zamanda şu isimler ve şirketleridir:
- Sundar Pichai, Satya Nadella, Jensen Huang, Tim Cook, Mark Zuckerberg, Elon Musk, Sam Altman, Shou Zi Chew (TikTok) – bu kişiler, kurucu hisse sahipliği (founder stock) ve çift sınıflı hisse yapıları sayesinde şirketlerini kişisel karar mekanizmalarına dönüştürmüştür.
- "Top 10" teknoloji şirketinin piyasa değeri 2025 Kasım itibarıyla ≈ 18-20 trilyon dolardır (USD); bu, Almanya ve Japonya ve Fransa GSYH'sinin toplamından fazladır.
- Veri ve yapay zekâ egemenliği: OpenAI, Anthropic, Google DeepMind ve xAI gibi şirketler, ulusal istihbarat servislerinden daha fazla veri ve hesaplama gücüne sahiptir. 2024-2025 arasında ABD, Çin ve AB'nin yapay zekâ regülasyonları bu şirketlerin lobicilik faaliyetleri sonucu şekillenmiştir (Zuboff, 2019; 2025 güncellemesi: Metz, 2025).
- Jeopolitik ağırlık örnekleri:
o Elon Musk'ın Starlink ağı, Ukrayna savaşında kritik iletişim altyapısını tek başına sağlamış; 2024-2025'te Tayvan ve Güney Çin Denizi'nde aynı kapasiteyi sunarak ABD Donanması'ndan daha hızlı hareket edebilmiştir.
o Meta ve Google, 2025'te 4 milyardan fazla insanın haber akışını kontrol etmekte; seçim dönemlerinde içerik idaresi (moderasyonu) kararları ulusal seçim sonuçlarını doğrudan etkilemektedir (Freedom House, 2025).
o NVIDIA'nın H100/H200 çipleri, küresel yapay zekâ yarışında stratejik kaynak haline gelmiş; ABD'nin Çin'e çip ihracatı yasakları, Jensen Huang'ın şirketinin tekeline dönüşmüştür.
o ByteDance (TikTok), 2025'te 2 milyar kullanıcıya ulaşmış; ABD'de yasaklanma girişimleri, Çin'in misilleme tehditleri ile engellenmiştir – bu, bir özel şirketin iki süper güç arasında "rehine" konumuna yükseldiğini gösterir.
2025'te küresel teknoloji elitleri, geleneksel devlet elitlerinden daha az hesap verebilir, daha hızlı karar alabilir ve daha geniş coğrafyada doğrudan etki yaratabilir durumdadır.
Bu grup, ulusal sınırları aşan ilk gerçek "ulusötesi yönetici elit" olarak tanımlanabilir (Zuboff, 2019; Cohen, 2024).
Küresel elitizm sıralaması (2025)
Sıralama, elitizm puanını (açıklık ve katılık ve kurumsallık) GSMI ve EQx ile entegre eder.
Yüksek elitizm, düşük mobilite ile ters orantılıdır (örneğin, Kuzey Kore'nin songbun'u yüzde 25 çekirdek sınıfı kalıcılaştırır) (Hawk, 2012).
Hindistan (6.5/10, GSMI: 42.7), İskandinav ülkeleri (3–4/10, GSMI: 80+) (World Economic Forum, 2020).
UN World Social Report 2025, iki ülkenin üçte ikisinde gelir eşitsizliğinin arttığını belirtir; bu, elitizmin küreselleşmesini yansıtır (United Nations, 2025).
WED 2025, elitlerin yüzde 80'inin ulusal doğumlu olduğunu, ancak kadın oranının yüzde 10-20 arasında kaldığını gösterir (Valeeva, 2022).
Elitizmin uluslararası sisteme ve küresel politikalar üzerine etkisi (2025)
2025 itibarıyla elitizm, uluslararası sistemi çok kutuplu bir yapıya dönüştürmekte ve küresel politikaları elit ağlarının öncelikleri doğrultusunda şekillendirmektedir.
Ulusötesi elitler -teknoloji önderleri, finans liderleri ve düşünce kuruluşu yöneticileri- geleneksel devletler arası mekanizmaların ötesinde, paralel yapılar oluşturarak (örneğin, Davos WEF veya Bilderberg toplantıları) politika gündemini belirlemektedir (Gill, 1990; Scholte et al., 2021).
Bu, BM ve DTÖ gibi kurumların elit koordinasyonu aracı haline gelmesine yol açmakta; örneğin, iklim ve enerji politikalarında nükleer/fosil yakıt altyapısının sökülmesi, elitlerin "yeşil" teknolojilere yönlendirilen sübvansiyonları ile ilişkilendirilmektedir (Indepnews, 2025).
Elitizmin etkisi şu şekillerde görülmektedir:
- Jeopolitik yeniden yapılanma: Yeni güvenlik ittifakları, demokratik tartışma olmaksızın elit ağları aracılığıyla kurulmakta; örneğin, Çin'in Kuşak Yol İnisiyatifi, Afrika ve Avrupa'da normları yeniden tanımlamakta (Global Trends 2025, 2008).
- Ekonomik politikalar: Dijital para birimleri ve ödeme platformları, bireysel işlemleri izleme ve kontrol etme amacıyla tasarlanmakta; bu, küresel sermaye akımlarını elitlerin teknoloji ve "yeşil" yatırımlarına yönlendirmektedir (Meer, 2025).
- Küresel yönetişimde elit tutumları: Elitler, küresel yönetişimi desteklemekte ancak şeffaflık ve etkinlik vurgusu yapmaktadır; Scholte ve arkadaşlarının (2021) araştırması, elitlerin yüzde 70'inin demokratik prosedürleri önemsediğini, ancak mevcut kurumların etkinliğini düşük bulduğunu göstermektedir. Bu, elitlerin reform taleplerini politika değişikliği için kaldıraç olarak kullanmasına yol açmaktadır.
- Teknoloji elitleri, 2025'te G20, BM, DTÖ ve IMF gibi kurumların gündemlerini doğrudan belirlemektedir (WEF 2025 Davos'ta 11 teknoloji CEO'sunun konuşmacı olması).
- ABD-Çin karşılıklı rekabeti artık; "devlet devlete" değil, "devlet ve kendi teknoloji elitleri ile devlet ve kendi teknoloji elitleri" şeklinde yürümektedir.
- Yapay zekâ, uzay, kuantum hesaplama ve dijital para sistemleri gibi stratejik alanlarda norm koyma yetkisi büyük ölçüde bu yeni elitlerin elindedir.
- Popülist hareketler (Trump 2.0, Avrupa sağ partileri) bu teknoloji elitlerine karşı "ulusal elit" söylemiyle yükselirken, ironik olarak çoğu ülkede bu şirketlerin altyapılarına bağımlılık devam etmektedir.
Örnekler:
- WEF ve Davos: 2025 Davos toplantısında, Şi Cinping ve Macron'un yokluğu, elitizmin anti-küreselci tepkileri tetiklediğini; forumun "elitist" olarak algılanması, halk-iktidar ayrışmasını derinleştirdiğini göstermektedir (Lawyer Monthly, 2025).
- Teknolojik elitler: Elon Musk ve Jeff Bezos gibi figürler, uzay ve veri akışlarını kontrol ederek, ABD-Çin rekabetinde normları şekillendirmekte; bu, ulusal egemenliği aşan "jeoekonomik" güç kaymalarına neden olmaktadır (Defense.info, 2025).
- Popülist tepkiler: Elitizme karşı popülizm (örneğin, Trump'ın NATO eleştirisi), uluslararası ittifakları zayıflatmakta; ECPS Konferansı (2025), "Halk vs. Elit" dinamiğinin yeni bir küresel düzen yarattığını vurgulamaktadır (ECPS, 2025).
Elitizm uluslararası sistemi parçalayarak (fragmantasyon), politikaları elit çıkarlarına (rant çıkarma) uyarlamakta; bu, demokratik meşruiyet krizini derinleştirmekte ve çok kutupluluğu hızlandırmaktadır (Chatham House, 2025).
2025'te dünya siyaseti, ilk kez ulusal sınırları aşan, hesap verilebilirliği en düşük ve etki alanı en geniş yeni bir elit katmanıyla karşı karşıyadır: küresel teknoloji şirketlerinin kurucu CEO'ları ve ana hissedarları.
Bu grup, geleneksel devlet elitlerini bile gölgede bırakarak 21'inci yüzyılın en belirleyici "yönetici azınlığı" haline gelmiştir.
Fotoğraflarla dünyadan haberler
Fotoğraflarla dünyadan haberler
-
1/30
26 Kasım 2025 - İki genç, Tayland'ın güneyindeki Songkhla eyaletine bağlı Hat Yai'de, günlerce süren şiddetli yağışların ardından ülkenin güneyinde binlerce kişiyi etkileyen şiddetli sel felaketinin ortasında, yüksek sel sularıyla çevrili bir arabaya bakıyor. Yetkililer, 26 Kasım'da Tayland ve komşu Malezya'da onbinlerce kişinin yaygın sel nedeniyle evlerini terk ettiğini, sokakların ve evlerin sular altında kaldığını ve en az 34 kişinin hayatını kaybettiğini açıkladı. Tayland Başbakanı Anutin Charnvirakul, ülkenin güneyini vuran sel felaketinin ardından Songkhla eyaletinde olağanüstü hal ilan etti. Ülke genelinde yaklaşık 1 milyon hane ve 2,7 milyonu aşkın kişi sel felaketinden etkilendi. (Arnun Chonmahatrakool/AFP) -
2/30
25 Kasım 2025 - ABD Başkanı Donald Trump, Beyaz Saray'ın gül bahçesinde gerçekleştirilen törende Gobble adlı hindiyi affediyor. ABD'de Şükran Günü geleneğine gelen bu etkinlik, bayram sezonunun başlangıcını temsil ediyor. Trump, kuştan bir adım uzakta, "Koşulsuz şartsız affedildin" dedi. Sonra Gobble'ı okşayarak, "Bu güzel kuşa kim zarar vermek ister ki?" diye ekledi. (Andrew Caballero-Reynolds/AFP) -
3/30
24 Kasım 2025 - Belçika Başbakanı Bart De Wever maskesi takan bir kişi, Avrupa Komisyonu'nun merkezi olan Berlaymont binasının önünde protesto düzenledi. Aktivistler ve sivil toplum kuruluşlarının üyeleri, AB-Mercosur ticaret anlaşmasına karşı "Toksik Ticaret Turu" protestolarına katılıyor. Öte yandan Belçika'da, çalışanların, hükümetin tasarruf tedbirlerini protesto etmek için bugün başlattığı 3 günlük grev, hayatı durma noktasına getirdi. Bütün işçi sendikalarının çağrısıyla kamuda ve özel sektörde çalışanlar, federal hükümetin işsizlik ve emeklilik gibi sosyal harcamalarda planladığı kesintileri içeren kemer sıkma politikalarını protesto etmek için greve gitti. (Piroschka van de Wouw/Reuters) -
4/30
23 Kasım 2025 - Red Bull Racing'in Hollandalı yıldızı Max Verstappen, Formula 1 Las Vegas Grand Prix'si zaferini böyle kutladı. Ancak yarışa damgasını vuran, yarış sonrası gerçekleştirilen kontrollerde ortaya çıkan şey oldu. Lando Norris ve Oscar Piastri, Las Vegas Grand Prix’si sonrası yapılan teknik kontrollerin ardından yarıştan diskalifiye edildi. FIA, her iki McLaren MCL39 aracının da taban plakalarındaki arka kayma bloğunun, kuralların belirttiği minimum 9 mm kalınlığın altında olduğunu tespit etti. Bu sonuçla birlikte Max Verstappen, Oscar Piastri ile puanını eşitledi. İki isim 366 puanda yer alırken, Norris 390 puanla liderliğini sürdürüyor. Sezonun tamamlanmasına yalnızca iki yarış kala şampiyona mücadelesi yeniden kızıştı. (Frederic J. Brown/AFP) -
5/30
22 Kasım 2025 - İtalya Başbakanı Giorgia Meloni (solda), Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron (ortada) ve Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula Von der Leyen (sağda), Güney Afrika'nın Johannesburg kentinde düzenlenen G20 Liderler Zirvesi'nde bir araya geldi. Johannesburg Fuar Merkezi'nde düzenlenen zirveye "Dayanışma, Eşitlik ve Sürdürülebilirlik" temasıyla bugün başladı. Afrika'da yapılan ilk G20 zirvesi olma özelliği taşıyan toplantıya Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan da katıldı. Dünya liderleri bir araya gelse de ABD Başkanı Donald Trump, Güney Afrika'daki beyaz azınlığa yönelik "ırk temelli ayrımcılık" iddialarını gerekçe göstererek zirveye katılmadı. Ayrıca toplantıda, küresel çatışmaların sona erdirilmesi, iklim finansmanının artırılması ve Afrika’nın kalkınma önceliklerinin küresel gündemin merkezine yerleştirilmesinin vurgulandığı sonuç bildirisi de ABD'nin itirazına karşın kabul edildi. (Henry Nicholls / AFP) -
6/30
21 Kasım 2025 - Meksika Güzeli Fatima Bosch, Tayland'ın başkenti Bangkok'ta düzenlenen 2025 Kainat Güzeli (Miss Universe) yarışmasında birincilik tacını giyiyor. Dünya çapındaki yarışmanın geçen yılki kazananı Danimarkalı Victoria Kjær Theilvig, 25 yaşındaki Bosch'a tacını giydirdi. Bu yılın "Kainat Güzeli" seçilen Bosch, etkinliğin Tayland direktörü Nawat Itsaragrisil'in kendisine "aptal" demesiyle gündeme gelmiş ve bu olay kadın düşmanlığı iddialarının yanı sıra uluslararası güzellik yarışmasına yönelik eleştirileri beraberinde getirmişti. Daha sonra Nawat'ın, Bosch'un kendisine itiraz etmesi nedeniyle Meksika Güzeli'ni salondan çıkarmaya çalıştığı ve bunun üzerine diğer adayların da onunla beraber çıkmak üzere ayağa kalktığı bildirilmişti. Nawat daha sonra özür dilese de büyük tepki toplamıştı. Yarışmada Türkiye'yi temsil eden Ceren Arslan ilk 30'a giremedi. (Sakchai Lalit/AP) -
7/30
20 Kasım 2025 - Güney Afrika'nın başkenti Johannesburg'da G20 ülkelerinin liderlerinin resimleri asıldı. Güney Afrika polisi ve ordusu, bu hafta sonu Johannesburg'da yapılacak G20 Liderler Zirvesi öncesinde beklenen protestolara karşı güç gösterisi olarak çarşamba günü helikopterler, K-9 köpek birimleri ve motosikletli polislerle bir geçit töreni düzenledi. Güney Afrika, 3 bin 500 ek polis görevlendirirken orduyu da hazır bekletiyor. Bu güvenlik hamlesi, polis, ordu ve istihbarat birimlerini tek bir komut altında toplayarak büyük etkinliklerin güvenliğini sağlayan Ulusal Ortak Operasyon ve İstihbarat Yapısı kapsamında gerçekleştiriliyor. Yetkililer Johannesburg ve diğer büyük şehirlerde protestolar bekliyor. Anti-kapitalistler, iklim aktivistleri, kadın hakları savunucuları, göçmen karşıtı gruplar ve diğerlerinin gösteriler düzenlemesi beklenirken, bazıları Güney Afrika'nın yoksulluk ve eşitsizlikle ilgili kendi sorunlarını gündeme getiriyor. (Marco Longari/AFP) -
8/30
19 Kasım 2025 - İsrail ordusu, Lübnan'ın güneyinde Hizbullah'ın silah depoları olduğunu söylediği binalara hava saldırısı düzenledi. Günün erken saatlerindeki saldırıda günün erken saatlerinde bir kişi hayatını kaybetti, otobüsteki öğrenciler de dahil çok sayıda kişi yaralandı. Yeni saldırılar, İsrail'le Lübnan arasındaki gerginlik tırmanırken gerçekleşti. Salı gecesi Güney Lübnan'daki Ayn el-Hilve Filistin mülteci kampında düzenlenen hava saldırısında 13 kişi hayatını kaybetti. Bu, bir yıl önce İsrail-Hizbullah savaşında ateşkes ilan edilmesinden bu yana bildirilen en ölümcül İsrail saldırısıydı. Öte yandan Gazze'deki hastaneler, İsrail saldırılarında en az 21 Filistinlinin hayatını kaybettiğini bildirdi. (Muhammad Zanaty/AFP) -
9/30
18 Kasım 2025 - Bir itfaiyeci, Zagreb'deki 1970'lerden kalma, bir zamanlar büyük Hırvat gazetelerine ev sahipliği yapan Vjesnik gökdeleninin birkaç katını saran yangını söndürmeye çalışıyor. Dün gece çıkan yangının ardından 30 araçla 93 itfaiyeci göreve çağrıldı. Herhangi bir yaralanma bildirilmese de yangının nedeni henüz bilinmiyor. Yangın, Hırvatistan'ın başkentinde, eski Yugoslavya'da ve daha sonra bağımsız Hırvatistan'da büyük gazete ve dergilerin üreticisi olan Vjesnik yayınevinin merkezi olarak hizmet veren ünlü ofis kulesini tahrip etti. (AFP) -
10/30
17 Kasım 2025 - Ukrayna Cumhurbaşkanı Volodimir Zelenski, Fransa'nın başkenti Paris'te gerçekleştirilen ortak basın toplantısında Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron'la birlikte açıklamalar yaptı. Fransa Cumhurbaşkanlığı'ndan yapılan açıklamaya göre, Macron ve Zelenski, Kiev'in Fransız şirketlerinden 100'e kadar Rafale savaş uçağı ve diğer hava savunma teçhizatı satın almasına ilişkin niyet mektubunu imzaladı. Zelenski, Rusya'nın Şubat 2022'de gerçekleştirdiği işgalden bu yana Paris'e dokuzuncu ziyaretini gerçekleştirdi. Görüşmelerin amacı, ülkenin enerji altyapısı ve diğer hedeflerine yönelik Rus bombardımanı altında yeni bir kışa girerken, Ukrayna'nın savunmasını güçlendirmek. (Sarah Meyssonnier/AFP) -
11/30
16 Kasım 2025 - Şili'nin ı Partido Republicano partisinden cumhurbaşkanı aday Jose Antonio Kast, Santiago'nun güneyindeki Paine'de genel seçimlerde oyunu kullanmadan önce oyunu gösteriyor. Şilililer, şiddet suçlarıyla ilgili artan endişelerin şekillendirdiği cumhurbaşkanlığı seçimlerinde oy kullanıyor. Adaylar, çetelere karşı daha sert önlemler alma, radikal sağcılarsa kitlesel göçmenleri sınır dışı etme sözü veriyor. Nüfusu 19 milyonu aşan Şili’de 15 milyondan fazla seçmen, ülkedeki 3 bin 498 merkezde yerel saatle 08.00 itibarıyla oy kullanmaya başladı. Ülkede ilk kez oy kullanma uygulamasının zorunlu olduğu bu seçimde, Şili’nin yeni devlet başkanı ve yardımcısının yanı sıra 155 sandalyeli Temsilciler Meclisi’nin tamamıyla 25 sandalyeli Senato'nun üyeleri belirlenecek. Kamuoyu araştırmalarına göre, seçimin ilk turunda yarışan 8 adaydan hiçbirinin devlet başkanı seçilmek için gerekli olan yüzde 50 oy oranına ulaşması beklenmiyor. (Marvin Recinos/AFP) -
12/30
15 Kasım 2025 - İklim aktivistleri, Brezilya'nın Belem kentinde düzenlenen COP30 Birleşmiş Milletler İklim Zirvesi sırasında, üzerinde "kömür, petrol ve doğalgaz" yazan tabutlarla protesto yürüyüşü düzenliyor. Dünya liderlerinin bir araya gelerek iklim kriziyle mücadele üzerine konuştuğu toplantı bu yıl Amazon'daki Belem kentinde gerçekleşiyor. 10 Kasım'da başlayan zirvenin yarısının geride kaldığı cumartesi günü yerli halklar ve çeşitli bölgelerden aktivistlerden oluşan binlerce kişilik bir grup, liderleri Amazon Yağmur Ormanları'ndaki yıkıcı ormansızlaşmayı durdurmaya çağırdı. Dün de yerli Munduruku halkı, topraklarını tehdit eden projelerin ve madencilik faaliyetlerinin sona erdirilmesi talebiyle konferansın ana kapısına girişi engelleyerek bir protesto düzenlemişti. COP30, 21 Kasım Cuma günü sona eriyor. (Andre Penner/AP) -
13/30
14 Kasım 2025 - Ukranya'nın başkenti Kiev'de insanlar, Rusya'nın gece düzenlediği drone ve füze saldırılarında hasar alan bir binanın önünü temizliyor. Rusya cuma gününün erken saatlerinde, yaklaşık 4 yıl önce başlayan savaşta başkente yapılan en büyük saldırılardan birini gerçekleştirdi. Reuters'ın aktardığı üzere enerji tesisleri, konutlar ve altyapıyı hedef alan saldırılarda en az 8 kişi hayatını kaybetti. Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenski, Rus güçlerinin 430 drone ve 18 füze kullandığını, Kiev'in ise uzun menzilli saldırılarla karşılık verdiğini söyledi. Saldırıda Azerbaycan'ın kentteki büyükelçiliğine de füze isabet etti. Olay üzerine Azerbaycan'ın Rusya'ya nota verdiği bildirildi. (Alina Smutko/Reuters) -
14/30
13 Kasım 2025 - Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron ve Paris Belediye Başkanı Anne Hidalgo, Paris'teki Faubourg du Temple ve Boulevard Jules Ferry kavşağına çelenk bırakıyor. Paris'te 13 Kasım 2013'te düzenlenen terör saldırılarında 130 kişi hayatını kaybetmiş ve en az 500 kişi yaralanmıştı. IŞİD'in üstlendiği saldırıda Fransa Stadyumu önünde bombalı intihar saldırısı düzenlenmiş ve çeşitli noktalarda kalabalığa ateş açılmıştı. Fransa'nın II. Dünya Savaşı sonrası tarihindeki en şiddetli saldırıda kaybedilenler, 10. yıldönümünde ülke genelinde anıldı. Fransa İçişleri Bakanı Laurent Nunez, böyle bir olayın tekrar yaşanma ihtimalinin düştüğünü ancak "tehdidin hâlâ yüksek" olduğunu söyledi. (Ludovic Marin / Reuters) -
15/30
12 Kasım 2025 - İspanya Kralı VI. Felipe'nin Çin'e gerçekleştirdiği ziyarette Çin Halk Kurtuluş Ordusu'nun merasim kıtasından bir asker, karşılama seremonisinde. Çin Devlet Başkanı Şi Cinping, bugün Pekin'de Çin'e resmi ziyarette bulunan Felipe ile görüştü. Farklı tarihlere, kültürlere ve sosyal sistemlere sahip Çin ile İspanya’nın, ortak kalkınma için model oluşturduğunu vurgulayan Şi, her iki ülkenin uluslararası adaletin korunmasında önemli rol oynadığını söyledi. Kral VI. Felipe ise "Tek Çin" ilkesine bağlı kaldıklarını anımsatarak, Çinli şirketlerin İspanya'nın ekonomik kalkınmasını ve yeşil dönüşümünü güçlü şekilde desteklediğini aktardı. (Maxim Shemetov/AFP) -
16/30
11 Kasım 2025 - Pakistan'ın başkenti İslamabad'da, mahkeme binası yakınlarında intihar saldırısı sonucu meydana gelen patlamada 12 kişi hayatını kaybetti, 36 kişi yaralandı. Pakistan Cumhurbaşkanı Asıf Ali Zerdari'nin şiddetle kındadığı saldırıyı Pakistan Talibanı üstlendi. Çin, Avrupa Birliği, Birleşik Krallık ve ABD, taziye mesajı yayımladı. (Zain Zaman Janjua/AFP) -
17/30
10 Kasım 2025 - ABD hükümetinin 40 gün süren rekor kapanmasında sona yaklaşıldı. Senato bütçe görüşmelerindeki açmazı aşmak için anlaştı. Washington'da hafta sonu yapılan müzakerelerin ardından bir grup Demokrat Partili senatör, Cumhuriyetcilerle birlikte anlaşma lehine oy kullandı. Oylama, 1 Ekim'den bu yana bütçesi olmayan hükümeti fonlamak için aşılması gereken ilk adımdı. Federal çalışanların ve hizmetlerin geri dönmesinden önce anlaşmanın Temsilciler Meclisi'nde de kabul edilmesi gerekiyor. Senato'nun bugün yeni görüşmeler için toplanması bekleniyor. Federal hükümetin "kapanması", acil ve zaruri nitelikte olmayan kamu çalışanlarının zorunlu ücretsiz izne çıkarılması ve birçok devlet programının askıya alınması anlamına geliyor. (J. Scott Applewhite/AP) -
18/30
9 Kasım 2025 - Formula 1 Dünya Şampiyonası'nda sezonun 21. etabı Brezilya Grand Prix'ini McLaren'in Britanyalı pilotu Lando Norris kazandı. Sao Paulo'da 4 bin 309 metrelik Jose Carlos Pace Pisti'nde, düzenlenen yarış 71 tur üzerinden yapıldı. Pole pozisyonundan başladığı yarışı 1 saat 32 dakika 01,596 saniyelik süresiyle ilk sırada tamamlayan Norris, sezonun yedinci yarışını kazandı. Mercedes'in İtalyan sürücüsü Kimi Antonelli, liderin 10,388 saniye gerisinde ikinci, Red Bull'un Hollandalı pilotu Max Verstappen ise liderin 10,750 saniye gerisinde üçüncü oldu. Yarışın 8. turunda Antonelli'nin aracının çarpması sonucu Ferrari'nin Monakolu sürücüsü Charles Leclerc yarış dışı kaldı. Sezonun 22. ayağı Las Vegas Grand Prix'si, 22 Kasım Pazar günü koşulacak. (Amanda Perobelli/Reuters) -
19/30
8 Kasım 2025 - Filipinler'in Mindanao adasında insanlar, Fung-wong Tayfunu'nun yol açtığı şiddetli yağış nedeniyle su basan evlerinden ayrılıyor. Meteoroloji uzmanları, tayfunun güçlenerek süper tayfuna dönüşebileceği ve pazar günü Filipinler'in doğu kıyılarına ulaşacağı uyarısında bulunuyor. Asya ülkesinin meteoroloji ajansı PAGASA'dan Benison Estareja "Neredeyse tüm ülkeyi kapsayabilir" diyor. Önceki günlerde Kalmaegi Tayfunu, Filipinler'de 204 ve Vietnam'da 5 kişinin ölümüne neden olmuştu. (Erwin Mascarinas / AFP) -
20/30
7 Kasım 2025 - Ukrayna'nın Harkiv bölgesindeki Çuhyuv'da bir itfaiyeci, Rusya'nın drone saldırısının ardından çalışıyor. Ukrayna medyasının bildirdiği üzere Rus güçleri, perşembe ve cuma günleri Zaporijya, Harkiv, Odessa, Dnipro ve Sumi'ye çok sayıda drone saldırısı düzenleyerek evleri, okulları ve altyapıyı hedef aldı. Saldırılar, dün Ukrayna'nın, Rusya'nın Volgograd bölgesindeki önemli bir petrol rafinerisini yaklaşık üç ay içinde ikinci kez vurduğunu iddia etmesinin ardından geldi (Sofiia Gatilova/Reuters) -
21/30
6 Kasım 2025 - Almanya'daki Berlin Hayvanat Bahçesi'nde eylülde dünyaya gelen yavru su aygırı ilk kez halkın karşısına çıktı. Bebek su aygırı, 13 yaşındaki Nala'nın ilk yavrusu. Nala aslında iki doğurmuştu ancak yavrulardan biri kısa süre sonra hayatını kaybetti. Hayvanat bahçesi olayı "son derece nadir" diye tanımlamıştı çünkü bilinen su aygırı doğumlarının yalnızca yüzde 1'inde ikiz görülüyor. (Markus Schreiber/AP) -
22/30
5 Kasım 2025 - Dünya liderlerini tasvir eden büyük maskeler takan Oxfam aktivistleri, Brezilya'nın Belem kentinde düzenlecek Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Konferansı (COP30) öncesinde, dünyanın en büyük ekonomileri tarafından iklim kriziyle mücadelede alınan kararların yetersizliğini eleştirmek için "İş Başında Uyumak" adlı bir eylem yaptı. Oxfam, yoksulluğun beraberinde getirdiği adaletsizliklerin olmadığı bir gelecek yaratma amacıyla 90 ülkede ortaklarla ve yerel topluluklarla beraber çalışan 17 organizasyonun bir araya gelerek oluşturduğu uluslararası bir konfederasyon. (Adriano Machado / Reuters) -
23/30
4 Kasım 2025 - ABD'nin en büyük kenti New York'ta milyonlarca kişinin oy kullandığı belediye başkanlığı seçimini, resmi olmayan sonuçlara göre Demokratların adayı Zohran Mamdani kazandı. 34 yaşındaki Uganda doğumlu Mamdani, bağımsız aday olarak yarışan eski New York Valisi Andrew Cuomo'yu yenerek, ABD'nin en büyük kentinin başına geçen son yüzyıldaki en genç isim oldu. Associated Press'in aktardığına göre, oyların yüzde 90'ından fazlası sayılan seçim sonuçlarında Mamdani yüzde 50,4'lük oyla zafer kazandı. Rakibi Andrew Cuomo ise yüzde 41,6'lık oy alabildi. Diğer bir aday Curtis Sliwa ise yüzde 7,1'de kaldı. New York Seçim Kurulu'na göre, yarışta 2 milyondan fazla kişi oy kullandı. Bu, son 50 yılda bir belediye başkanlığı seçiminde kaydedilen en yüksek katılım oldu. Mamdani'nin zaferi tarihi bir anlam da taşıyor. Ailesi Hindistanlı olan genç siyasetçi kentin ilk Güney Asya kökenli ve Müslüman belediye başkanı seçildi. (Angela Weiss/AFP) -
24/30
3 Kasım 2025 - İtalya'nın başkenti Roma'da, ülkenin en önemli tarihi yapılarından biri kabul edilen Kolezyum yakınlarında tadilat altındaki tarihi bir kule çöktü. "Torre dei Conti"nin çökmesi sonucu işçilerden birinin ağır yaralı olarak hastaneye kaldırıldığı açıklanırken iki işçininse kazayı hafif sıyrıklarla atlattığı belirtildi. 2006'dan beri kullanılmayan yapıda dört yıllık bir restorasyon çalışmasının devam ettiği kaydedilirken, inşaatın gelecek yıl tamamlanması bekleniyordu. Kulenin 13. yüzyılın başında inşa edildiği biliniyor. (Tiziana Fabi / AFP) -
25/30
2 Kasım 2025 - İtalyan tenisçi Jannik Sinner, Paris ATP Masters 1000 turnuvasının finalinde Kanadalı rakibi Felix Auger-Aliassime'yi mağlup ederek kupaya uzandı. Sinner, dünya sıralamasında da en büyük rakibi Carlos Alcaraz'ı geride bırakarak birinci sıraya yükseldi. İtalyan tenisçi, geçen yıl haziran ayında ilk kez dünya 1 numarası olmuş ve bu unvanı 65 hafta boyunca korumuştu, ta ki eylülde ABD Açık finalinde Alcaraz’a kaybedene kadar. (Dimitar Dilkoff / AFP) -
26/30
1 Kasım 2025 - Güney Kore'nin Gyeongju kentinde düzenlenen Asya-Pasifik Ekonomik İşbirliği (APEC) zirvesinde Çin Devlet Başkanı Şi Cinping ve Güney Kore Devlet Başkanı Lee Jae Myung el sıkışıyor. Lee, liderler forumunun ardından düzenlenen devlet zirvesi ve akşam yemeğinde Şi'yi ağırladı. Çin lideri 11 yıl aradan sonra ABD müttefikine yaptığı ilk ziyaretini gerçekleştirmiş oldu. Güney Kore Devlet Başkanı komşusu Kuzey Kore'yle görüşmelerin yeniden başlatılması için Şi'den yardım isterken, mevkidaşı işbirliğini genişletmeye ve karşılaştıkları zorluklarla birlikte mücadele etmeye istekli olduklarını söyledi. (Yonhap/Reuters) -
27/30
31 Ekim 2025 - Sırbistan'da öğrenciler, Novi Sad tren istasyonunun çatısının çökmesi sonucu 16 kişinin öldüğü olayın yıldönümünde düzenlenen protesto yürüyüşü sırasında Indjija'daki ana meydanda uyuyuyor. Geçen yıl 1 Kasım'da meydana gelen olayda 4'ü çocuk olmak üzere 16 kişi hayatını kaybetmiş ve Cumhurbaşkanı Aleksandar Vucic'in görevden alınmasını talep eden geniş çaplı protestolar baş göstermişti. Binlerce üniversite öğrencisi olayın birinci yıldönümünde başkent Belgrad'dan Novi Sad'a 90 kilometrelik bir yürüyüş başlattı. Yarın onbinlerce kişinin daha katılımıyla Novi Sad'da büyük bir gösteri planlanıyor. (Marko Djurica/Reuters) -
28/30
30 Ekim 2025 - İsrail ordusunun Lübnan'nın güney sınırındaki köyü Belida'ya düzenlediği saldırının ardından halk belediye binasının önünde toplanıyor. İsrail askerleri, gece saatlerinde Belida'ya düzenledikleri baskında bir belediye çalışanını öldürdü. Lübnan Cumurbaşkanı ordusuna bu saldırılara karşı koymalarını söylerken İsrail ordusu, Hizbullah altyapısına yönelik operasyon düzenlediğini ve bir "şüpheliye" ateş açtığını iddia etti. İsrail'in ayrıca bugün Lübnan'ın güneyine hava saldırıları düzenlediği bildirildi. İsrail, 27 Kasım 2024'te başlayan ateşkesin ardından Lübnan'a hava saldırılarını ve sınırlı kara operasyonlarını sürdürüyor. İsrail, Hizbullah'ın güneyde askeri varlığını yeniden kurmasını engellemeyi amaçladığını öne sürerken Lübnan, İsrail'i ateşkesi ihlal etmekle suçluyor. (Mahmoud Zayyat / AFP ) -
29/30
29 Ekim 2025 - Gazze Şeridi'nin merkezindeki Nuseyrat'ta bir çocuk, İsrail saldırısı nedeniyle yıkılan bir evin enkazında oturuyor. Ateşkesin başlamasından yaklaşık üç hafta sonra İsrail, Hamas'ın bir askerlerini öldürdüğünü iddia ederek dün Gazze'ye saldırı başlattı. Dün ve bugün devam eden saldırılarda 46'sı çocuk olmak üzere en az 104 kişinin öldürüldüğü bildirildi. İsrail ordusu daha sonra yaptığı açıklamada, ateşkes anlaşmasına uymaya devam edeceklerini ve "herhangi bir ihlal" durumunda sert bir şekilde yanıt vereceklerini söyledi. Hamas ise dün ateşkesi ihlal etmediğini savunuyor. (Eyad Baba/AFP) -
30/30
27 Kasım 2025 - Ziyaretçiler, 27 Kasım 2025'te Çin'in güneyindeki Guangdong eyaletine bağlı Zhuhai'de düzenlenen 2025 Asya Havacılık fuarında Zerog standında bir Zerog eVTOL (dikey iniş ve kalkış yapabilen) model ZG-T6'nın yanında. AERO Asia 2025, Zhuhai Uluslararası Hava Gösteri Merkezi'nde açıldı ve Amerika Birleşik Devletleri, Kanada, Almanya, Birleşik Krallık ve Fransa dahil 22 ülke ve bölgeden 381 katılımcıyı bir araya getirdi. "Yeni Bir Dönem: Daha Fazlasını Keşfet" temasıyla düzenlenen bu yılki fuar, genel havacılık, eVTOL teknolojileri ve hızla büyüyen alçak irtifa ekonomisindeki çığır açan gelişmeleri sergileyen sergi, konferans, yarışma ve etkinlikleri bir araya getiren entegre bir platform sunuyor. (Hector Retamal/AFP)
Sonuç ve değerlendirme
2025 itibarıyla dünyada elitizm en saf, en açık ve en kurumsal biçimiyle yalnızca bir ülkede resmî devlet politikasıdır: Kuzey Kore (Hawk, 2012). Diğer tüm örnekler ya daha az resmî (Batı), ya daha az katı (Çin, İran), ya daha kişisel (Rusya), ya da daha az kurumsal (başarısız devletler) niteliktedir.
Paradoksal olarak, "eşitlik" ve "meritokrasi" söyleminin en güçlü olduğu Batı demokrasileri (ABD, Birleşik Krallık) toplumsal hareketlilik ölçümlerinde (GSMI, Great Gatsby Curve) Kuzey Avrupa ve Kanada'nın gerisinde kalarak 8.5/10 gibi yüksek elitizm puanları almaktadır (World Economic Forum, 2020; Krueger, 2012).
Bu, elitizmin en etkili biçiminin "görünmez olan" (görünmez el) olduğunu göstermektedir (Domhoff, 2014).
Elitizm küresel ölçekte azalmamakta, yalnızca biçim değiştirmektedir:
Geleneksel kast sistemlerinden teknokratik-oligarşik ağlara, oradan da algoritmik-sermaye yoğunlaşmasına doğru evrilmektedir (Gill, 1990).
21'inci yüzyılın en belirgin eğilimi, elit ayrıcalığının giderek daha az resmî ama bir o kadar daha etkili hale gelmesidir.
UN World Social Report 2025'e göre, eşitsizliğin arttığı ülkelerde (yüzde 66) güven erozyonu, elitizmin sürdürülebilirliğini tehdit eder (United Nations, 2025).
Politika yapıcılar, EQx gibi indeksleri kullanarak değer yaratmaya odaklanmalıdır (EQx, 2024).
Ortaya çıkan şudur: 21'inci yüzyıla kadar getirilen değerlere bağlı elitlerin toplumlara, ülkelerine ve dünyaya etkileri ile 21'nci yüzyılla birlikte ortaya çıkan yeniliklerin elitleri değişiklik gösterir.
Bu durumda günümüze ve geleceğe ilişkin güçler-arası dengeleri hesaplamak veya bir vizyon ortaya koymak isteyenler için buradaki veriler bir referans niteliği taşımaktadır.
ABD, Rusya ve Çin gibi başat güçlerin iddialarını anlamaya çalışırken, içlerindeki yapıları, değişimlerini, endişelerini ve korudukları değerleri mukayese etmek yararlı olacaktır.
Eğer başat güçler anlaşılabilir ise diğer bütün denge hesapları da gerçekçi biçimde yapılabilecektir.
Sorular şöyle gelebilir:
Bu (ana belirleyici ölçekteki) plan veya proje neden oluyor, neden olamıyor, ne zaman veya hangi şartta olabilir?
Sizce cevabı kimler veriyor?
Yerine göre. Ama bundan böyle her bir duruma küresel düzeyde bakılacağına göre, güçlerin hiyerarşisini ve ilişkilerini belirlerken, işte burada belirtilen düşüncelerle birlikte bir sonuç aramak gerekecektir.
Yöneten/yönetilen, işi veren/yapan, patron/çalışan, korunan/ uzaklaşılan, ikna edilen/edilemeyen, beklenen/beklenmeyen, gibi sonuçlar daha net anlaşılabilir olur.
Bu konu, sosyolojik olarak, yüzde 1'in yüzde 99 ile çatışması, bağlamında da ele alınmaktadır.
Dünya var oldukça bu tür tartışmalar sürecektir.
Artık yüzdelerin oranından çok içeriğindeki bileşenlere de bakmak gerektiği anlaşılmaktadır.
Örneğin, ülkenizde veya topluluğunuzda, hâkim güce sahip azınlık kesim kimlerden (hangi kategoride) oluşuyor, bu büyük değişime göre kendini değiştirebiliyor mu, yenileyebiliyor mu, evrimleşme oluyor mu, devrime ayak uydurulabiliyor mu, diye sormanız gerekmektedir.
Özellikle küreselleşme (her yönden; sosyo-kültürel, ekonomik, teknolojik, vs.) döneminde bu tür soruların önemi daha da belirginleşmektedir.
Kaynaklar:
Al-Rasheed, M. (2018). Salman's Legacy: The Dilemmas of a New Identity in Saudi Arabia. Hurst.
Ansari, A. (2008). Iran, Islam and Democracy: The Politics of Managing Change. Chatham House.
Chatham House. (2025). Competing Visions of International Order. Chatham House Research Paper. https://www.chathamhouse.org/2025/03/competing-visions-international-order
Cohen, J. E. (2024). Between Truth and Power: The Legal Constructions of Informational Capitalism (2nd ed.). Oxford University Press.
Dawisha, K. (2014). Putin's Kleptocracy: Who Owns Russia?. Simon & Schuster.
Defense.info. (2025). Geo-Economic Power Shifts: How Tech Elites Are Reshaping the International Order. https://defense.info/global-dynamics/2025/08/geo-economic-power-shifts-how-tech-elites-are-reshaping-the-international-order/
Dickson, B. J. (2016). The Dictator's Dilemma: The Chinese Communist Party's Strategy for Survival. Oxford University Press.
Domhoff, G. W. (2014). Who Rules America? The Triumph of the Corporate Rich (7th ed.). McGraw-Hill.
ECPS. (2025). ECPS Conference 2025 / Panel 8: ‘The People' vs ‘The Elite': A New Global Order?. European Center for Populism Studies. https://www.populismstudies.org/ecps-conference-2025-panel-8-the-people-vs-the-elite-a-new-global-order/
EQx. (2024). Elite Quality Index 2024. University of Bergen.
Freedom House. (2025). Freedom on the Net 2025: The Rise of Digital Authoritarianism.
Gill, S. (1990). American Hegemony and the Trilateral Commission. Cambridge University Press.
Global Trends 2025. (2008). A Transformed World. National Intelligence Council. https://www.atlanticcouncil.org/in-depth-research-reports/report/global-trends-2025-a-transformed-world/
Hawk, D. (Ed.). (2012). The Hidden Gulag: The Lives and Deaths of Those Imprisoned in North Korea's Political Prison Camps (2nd ed.). Committee for Human Rights in North Korea.
Indepnews. (2025). Global Power Elite: Patterns of Influence and Control. https://indepnews.org/en/global-power-elite-patterns-of-influence/
Krueger, A. B. (2012). The Rise and Consequences of Inequality in the United States. White House Council of Economic Advisers.
Lawyer Monthly. (2025). Davos WEF Key Leaders Missing - All You Need to Know. https://www.lawyer-monthly.com/2025/01/davos-the-world-economic-forum-elitism-and-exclusion-in-the-age-of-global-instability/
Meer. (2025). The Global Elite: Power and Influence. https://www.meer.com/en/85275-the-global-elite-power-and-influence
Metz, C. (2025). Genius Makers: The Mavericks Who Brought AI to Google, Facebook, and the World (2025 güncellenmiş baskı). Dutton.
Mills, C. W. (1956). The Power Elite. Oxford University Press.
Mosca, G. (1939). The Ruling Class: Elements of Political Theory. McGraw-Hill.
Pareto, V. (1935). The Mind and Society. Harcourt, Brace.
Scholte, J. A., Verhaegen, S., & Tallberg, J. (2021). Elite Attitudes and the Future of Global Governance. International Affairs, 97(3), 861–882. https://doi.org/10.1093/ia/iiab034
Sutton Trust. (2023). Elitism in Britain. Sutton Trust Report.
United Nations. (2025). World Social Report 2025: The Impact of Inequality. United Nations Department of Economic and Social Affairs.
Valeeva, D. (2022). Where is the Backbone of the Transnational Corporate Elite?. Global Networks, 22(3), 547–563. https://doi.org/10.1111/glob.12309
Wakeling, P., & Savage, M. (2015). Elite Ethnographies: Studying Up or Out?. Sociology, 49(5), 841–855.
World Economic Forum. (2020). Global Social Mobility Index 2020. World Economic Forum.
Zuboff, S. (2019). The Age of Surveillance Capitalism: The Fight for a Human Future at the New Frontier of Power. PublicAffairs.
*Bu içerik serbest gazeteci veya konuk yazarlar tarafından hazırlanmıştır. Bu içerikte yer alan görüş ve ifadeler yazara aittir ve Independent Türkçe'nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.
© The Independentturkish
