Kitaplar, her birimiz için farklı anlamlar taşır. Bazıları için sadece satılacak ticari ürünlerken, bazıları için raflarda unutulup tozlanan nesnelerdir.

Ancak gerçek kitapseverler için hayatın ta kendisidir. Bu tutkulu okurlar, enerjilerini sayfalar arasından süzülen bilgilerden alır.

Alberto Manguel, Umberto Eco,Stephen King, Jorge Luis Borges gibi edebiyat dünyasının usta kalemleri buna örnek gösterilebilir.

Ayrıca, iş ve teknoloji dünyasından Warren Buffet, Bill Gates ve Mark Zuckerberg gibi isimler de kitap okumanın gücünü fark edenler arasında yer alır.

Carlos Maria Dominguez'in "Kâğıt Ev" adlı romanı, kitapların hayatımızdaki yerini ve önemini işleyen sıra dışı bir çalışma.

Türkiye'de Jaguar yayınları tarafından 2015 yılında yayımlanan bu 89 sayfalık novella, okurlar arasında büyük ilgi gördü ve şu ana kadar birçok dile çevrildi.

İspanyolcadan Türkçeye Seda Ersavcı tarafından çevrilen bu eser, özgün dil ve anlatımıyla dikkat çekiyor.

Eserde, kitap koleksiyoncusu Brauer ve edebiyat profesörü Bluma Lennon arasında gelişen gizemli ilişki, Joseph Conrad'ın "Gölge Hattı" adlı eseri etrafında şekilleniyor.

Bu ilişki, kitapların insan hayatındaki rolünü ve önemini gözler önüne seriyor.

Eser, aynı zamanda bir kitap tutkunu olan Lennon'un bir köşe başında kitap okurken yaşadığı trajik bir kaza ile başlıyor, bu da eserin dramatik tonunu daha ilk sayfadan itibaren hissettiriyor.

Dominguez'in eserinde, kitapların hayatımızdaki olumlu ve olumsuz etkileri çarpıcı örneklerle sunuluyor.

Kitaplar nasıl ilham verici olabileceği gibi Faulkner'ın kitaplarını raflardan almaya çalışırken düşüp ayağını kıran bir okurun trajedisi veya "Karamazov Kardeşler"in sayfalarını yutarak hazımsızlıktan ölen bir başka kitapseverin garip tecrübesi gibi talihsiz olaylara da yer veriliyor.

Kitap okuyan ile okumayan bireylerin kitaplara ve kütüphanelere yüklediği anlam farklılıkları üzerinde de duruluyor.

Eserde, bir yandan kitapları gereksiz ve tehlikeli varlıklar olarak gören bir bakış açısı, "Bırak şunu, kitaplar tehlikelidir" (syf,12) diğer yandan ise kütüphaneleri hayat yaratan mekânlar olarak gören bir perspektifle sunuluyor.

İnşa edilen bir kütüphane, yaratılan bir hayattır. Yığılmış kitaplar toplamı değil asla. (syf,38)

Bu çarpıcı zıtlık, kitapların insan hayatındaki yerini daha da belirginleştiriyor.

Dominguez, "Kâğıt Ev" ile kitapların sadece basılı sayfalar olmadığını aynı zamanda insan ruhunu, tarihini ve kaderini şekillendiren nesneler olduğunu vurguluyor.

Kitaplar, zaman zaman bir sığınak, kimi zaman bir kurtuluş, kimi zaman ise kaçınılmaz bir kader olarak karşımıza çıkıyor.

Yaşama sevincini kütüphanesinde bulan kitabın kahramanı, kitaplarla kurduğu ünsiyeti şu ifadelerle anlatıyor:

Hala benim arkadaşım onlar. Kışın üzerimi örtüyor, yazın gölge yaratıyorlar. Beni rüzgârlardan koruyorlar. Kitaplar benim evim… (syf,66)

Dominguez, kitapların insan hayatındaki yerine dair gözlemlerine ek olarak, insanların da kitapların kaderini nasıl şekillendirdiğine dikkat çekiyor.

Eserde, kitapların sıradan eşyalar gibi; masa bacağı, komodin destekçisi veya ütü altlığı gibi işlevlerde kullanıldığına değiniliyor.

Ayrıca, önemli bilgileri, anıları ve sırları barındıran kitapların tozlu raflarda nasıl unutulduğu, bu eserlerin kaderine insanların ne derece müdahil olduğunu gösteriyor. 

Yazar, bir kitabın yırtılmadığı veya ateşe atılmadığı sürece işlevini yitirmeyeceğini vurgularken, Arjantin'deki diktatörlük döneminde insanların korkudan kitaplarını banyo ve tuvaletlerde yaktıklarını, bahçelerine gömdüklerini hatırlatıyor.

Bu konuya değinen romanlardan biri de "Fahrenheit 451"dir.

Ray Bradbury tarafından kaleme alınan bu distopyada, insanların düşünmesinin önüne geçebilmek için, itfaiyecilere kitapları yakma görevi veriliyor.

Kitap, bulundurulan evlere baskın düzenlenerek kitaplar ateşe veriliyor.

"Kitabı" düşman olarak gören bir düzeni eleştiren roman, daha sonra sinemaya da aktarıldı. 

Yazar kitaplara bu şekilde muamele eden insanları, "kitap cellatları" olarak nitelendiriyor.

Bu durum, kitapların sadece pasif nesneler olmadığını, tarih içinde aktif bir rol oynadığını ve insanlar tarafından nasıl şekillendirildiğini dramatik bir şekilde ortaya koyuyor.

Her kitap, yazarının hayatından izler taşır. Carlos Maria Dominguez'in "Kâğıt Ev"inde, William Shakespeare, Gabriel García Márquez, Kant, Spinoza, Camus ve Virgilius gibi önemli yazar ve filozoflar anılıyor.

Ayrıca, "Vahşetin Çağrısı", "Zorba", "Silahlara Veda", "Don Kişot" gibi dünya edebiyatının meşhur eserlerine de atıfta bulunuluyor.

Bu atıflar, Dominguez'in okuma sevgisine ve dünya edebiyatına olan ilgisine işaret ediyor.

"Kitaplar buluyor ve onların bizi başka bir yere götürmelerine olanak tanıyoruz" (syf,39) cümlesi, kitabın ruhunu özetler nitelikte.

Kitaplar, bizimle konuşur, bizimle yaşar ve dokundukça kendimizi bulmamızı sağlar.

Eğer siz de kitaplarınızla bu derecede iç içe bir yaşam sürdürüyorsanız, "Kâğıt Ev" raflarınızda özel bir yere sahip olmayı kesinlikle hak ediyor.

Peter Sis'in zarif çizimleri ve Cem Ersavcı'nın kapak tasarımı, metnin çok boyutlu yapısını görsel bir zenginlikle tamamlıyor.

Böylece, "Kâğıt Ev" hem göze hem de gönle hitap eden bir eser haline geliyor.

Son olarak, Carlos Maria Dominguez'in "Kâğıt Ev"'i, kitapların bize kattıklarını ve hayatımızdaki yerini sorgulatan, her kitapseverin dikkatini çekebilecek nadide bir roman.

Bu çalışma vesilesiyle kendimize bazı sorular da sorabiliriz: 

"Hayatımızda önemli bir yer edinen kitap/kitaplar var mı?" 

"Yanımıza tek bir kitap alacak olsak bu hangisi olurdu?" 

"Hangi yazarları kendimize yakın hissederiz veya hangilerini uzak buluruz?"

Yazımı kitaptan bir alıntıyla noktalıyorum:

Kütüphane zamana açılan bir kapıdır. (syf,44)

Kitaplarla kalın!

 

 

*Bu makalede yer alan fikirler yazara aittir ve Independent Türkçe'nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.