Yapılan bir çalışmada, küresel ısınmanın etkisiyle sıcak hava dalgalarının sıklığının ve şiddetinin artması süt üretimini tehdit ediyor ve strese sokuyor.
Aşırı sıcak hava dalgaları, küresel süt üretimi için ciddi ve giderek artan bir tehdit oluşturuyor.
Kavurucu sıcaklar ve nemli şartlar süt üretimine düşürdü.
İneklerde ısı stresi yeni bir durum değil.
Isı stresinden etkilenen inekler genellikle uyuşuk görünür, başları öne eğik durur, tükürük salgıları artar ve solunum hızları artar.
İnekler stres altındayken, sıkışık gruplar halinde birbirlerine daha yakın hareket etme eğilimindedirler ve bu da sorunu daha da kötüleştirir.
Ayrıca, yatmak yerine ayakta daha fazla zaman geçirirler.
Bu davranışlar topallama riskini artırır.
Sıcaklık stresine karşı serinletme yapılmazsa, ineklerin günlük ortalama süt verimi yüzde 4 düşebilir.
Nemli sıcaklar süt üretiminde keskin düşüşlere neden olabilir.
Çalışmalar, yaş termometre sıcaklığı (WBGT) 26°C'yi aştığında süt üretiminin yüzde 10'a varan oranlarda keskin bir şekilde düştüğü tespit edildi.
Sıcak hava dalgaları sona erdikten sonra bile ineklerin tamamen iyileşmesi 10 günden fazla sürdüğü ve bu da ısı stresinin kalıcı etkilerini ortaya koyuyor.
10 gün üst üste nemli sıcak hava, süt üretim verimini yüzde 26'a varan oranında düşürebilir.
Bu uzun süreli etkiler, ısı stresinin biriktiğini ve toparlanmanın yavaş ve zor olduğunu gösteriyor.
26°C'nin üzerindeki sıcaklıkların bir saat uzaması, günlük süt verimini yüzde 0,5 oranında düşürüyor.
Daha yüksek verimli inekler, ısı stresinden daha fazla etkileniyor.
Süt çiftçilerinde inekler sıcaktan zarar görüyor.
Yaş termometre sıcaklığı (WBGT) hem ısıyı hem de nemi yakalayarak ısı stresini ölçmede daha doğru sonuçlar veriyor.
Dünya çapında yaklaşık 150 milyon hane halkı süt ineği yetiştiriciliği yapıyor ve süt üreticileri orantısız bir şekilde yüksek WBGT'den etkileniyor.
İklim değişikliği nedeniyle artan ısı yükü, süt üretimini azaltmakla kalmıyor, aynı zamanda ineklerin sağlığını da tehdit ediyor, çünkü onları hastalıklara daha duyarlı hale getiren fiziksel stres oluşturuyor.
Dünya'da ilk 5 üreticiden üçü olan Hindistan, Brezilya ve Pakistan gibi ülkelerde, daha güçlü bir adaptasyon sağlanmadığı takdirde inek başına günlük süt üretiminde yüzde 4'lük bir düşüş görülebileceği konusunda uyarılıyor.
Soğutma yapılsa bile, bu ülkeler süt üretim verimlerinin yüzde 1,5 ila yüzde 2,7'sini kaybedebilir.
Amerika Birleşik Devletleri ve Çin gibi daha ılıman iklime sahip ülkeler bile, serinletme sistemleri tek başına gelecekteki süt kayıplarını tam olarak telafi edemeyebilir.
Sıcak iklimlerde yaşayan düşük gelirli çiftçiler ve üreticiler için uyum maliyetleri karşılanamaz olabilir.
Süt ineklerinde ısı stresi, süt üretimini, sağlığı ve üremeyi olumsuz etkileyebilecek ciddi bir sorundur.
İnekler, sabit bir vücut sıcaklığını korumak için davranışlarını değiştirerek ısıya uyum sağlamaya çalışırlar.
İnekler termal olarak zorlu ortamlarda bulunduklarında, ısı stresi belirtilerini tespit etmek çok önemlidir.
İneklerde ısı stresinin göstergeleri arasında artan kalp atış hızı, daha hızlı nefes alma ve yüksek vücut sıcaklığı bulunur.
İnekleri ısı stresine sokmamak ve süt üretimini düşürmemek için gölgeleme ve serin ortamlar tutmak gerekir.
Bu yüzden hayvan çiftliklerde serinletme altyapısının kurulması gerekir.
Hayvan çiftliklerini soğutma altyapı bilimsel esaslar uygun şekilde yapılırsa işletme giderleri ve bakım/onarım dahil kendini genellikle 1,5 yıl içinde geri kazanabiliyorlar, bu da karlı ama eksik bir çözüm.
Bazı hayvan çiftlikleri ayrıca, ısı etkilerini azaltmak için buzağılama dönemlerini ve besleme programlarını değiştiriyor.
Bu ek taktikler, küçük faydalar sağlıyor.
Hem buzağılama hem de yem ayarlamaları uygulayan çiftlikler, aşırı sıcaklarda daha iyi dayanıklılık gösterdi.
Daha fazla buzağı doğuran ineklerin daha fazla süt ürettiler, ancak bunlar sıcağa da daha duyarlıdır.
Sıcaklık stresine bağlı süt verimindeki düşüş, 2 veya daha fazla buzağı doğuran ineklerde 2 katından fazladır.
En çok süt üreten inekler aynı zamanda ısı stresine en duyarlı olanlardır.
Süt kayıpları, laktasyonun erken dönemlerinde ve daha fazla süt üreten yaşlı ineklerde en yüksek seviyededir.
Bu durum, yüksek verimli süt sığırcılığı sistemlerinin uzun vadeli sürdürülebilirliği konusunda endişelere yol açıyor.
Isınan dünyada süt üretimini korumak için bilim adamları, politika yapıcıları ineklerdeki sıcaklık stresini azaltmak amacıyla, hayvanların daha az tecrit altında tutulması veya daha doğal davranışlara izin verilmesi gibi alternatif yollar aramaya çağırmaktadır.
Daha hızlı harekete geçilmezse, iklim değişikliğinin etkileri sadece çiftçilerin yetiştirdiği ürünleri yeniden şekillendirmekle kalmayacak, aynı zamanda yiyip içtiklerimizi de altüst edebilir.
Yüksek WBGT, ineklerin süt üretimini ve doğurganlığını azaltıyor.
Yüksek WBGT, hayvanlarda verimin düşmesine, gebe kalma oranlarının azalmasına, kilo kaybı ve hatta ölüme yol açabilir.
MGM'lüğü şehirlerde ve hayvan çiftliklerinin olduğu bölgelerde WBGT değerlerini saatlik ortalama olarak tespit etmeli ve günlük tahmin değerleri ile birlikte kamuoyu ve çiftçilerle paylamalı.
Hayvanlar ve çevreleri arasındaki ısı alışverişini artırmak için serin su fıskiyeleri ve fanlar kullanmak yer alır.
Bu önlemler ineklerin serinlemesine, refahlarının artmasına ve daha yüksek süt üretimine sahip daha sağlıklı hayvanlar elde edilmesine yardımcı olur.
Çiftçiler, adaptasyon stratejileri uygulamaya başlamalılar.
Ülkeler tüm hayvan çiftlikleri, ısı stresini azaltmak için alternatif adaptasyon stratejiler ve teknoloji kullanmalı.
Adaptasyon yöntemleri arasında ineklerin gölgeye erişiminin sağlanmalı ve sığırların doğrudan havalandırma veya fıskiyeler aracılığıyla serinletilmesi yer alıyor.
Türkiye'de kavurucu sıcaklarının ve yüksek nemin etkili olduğu şehirlerde ineklerin süt üretimi ve doğumganlık etkisi etkileri mutlaka incelenmeli.
Hayvan çiftliklerinde inekler için gölgelikler yapılmalı.
WBGT değeri 26 derece ve üzerine çıktığında, kapalı alanlarda hayvanlara serinletme sistemleri uygulaması tavsiye edilir.
İneklerin özellikle saat 11.00-17.00 arasında güneş altında otlaması önlenmeli.
İnekler, çoğunlukla "serinletme banyosu" olarak adlandırılan bu nemli sıcağa maruz kaldığında, süt üretiminin normal seviyelere dönmesi 10 günden fazla sürüyor.
İsrail süt endüstrisi, yılda yaklaşık 1,5 milyar litre süt üreten yaklaşık 125 bin süt ineğine sahiptir.
İnek başına yıllık süt verimi dünyanın en yükseği olup, 2021 yılında 12 bin litrenin üzerinde seyretmiştir.
İsrail'de neredeyse tüm çiftçiler ineklerini serin tutmak için havalandırma ve ilaçlama sistemlerini çoktan benimsedi.
Dahası, İsrail'deki süt çiftlikleri dünyanın teknolojik olarak en gelişmiş çiftlikleri arasında yer almaktadır, bu yüzden yaşadıkları etkiler muhtemelen diğer bölgelerde daha da büyük olacaktır.
2024 yılı verilerine göre Türkiye'de inek sayısı 16 milyon 824 bin 208'dır.
Ticari işletmelerden toplanan inek sütü miktarı 2024 ocak ayında 915 bin 522 tondur.
*İsrail'de süt ineği başına yılda ortalama 12.000 litre süt üretiliyor
Birçok Avrupa ülkesinde 2023 yılında süt ineği başına 7 bin 900 ila 9 bin 500 litre süt alabiliyor.
Türkiye'de süt ineği başına süt üretimi, İsrail'den 3,75 kat ve Avrupa ülkelerinden 2,72 kat daha düşüktür.
Türkiye kavurucu sıcakların ve yüksek nemin, sahil bölgeleri ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinde süt inekleri üretimi üzerine etkileri incelenmeli ve alınması gereken önlemler iyi uygulama örnekleri baz alınarak acilen ortaya konmalıdır.
Kaynaklar:
https://www.science.org/doi/10.1126/sciadv.adw4780
https://www.pressreader.com/israel/jerusalem-post/20250713/281732685505941?srsltid=AfmBOoqe32nw3w6PhoIN_KMtgxK46srezQYYjGYAv7T_892pKrZUaGQi
https://www.euronews.com/green/2025/07/08/dairy-cows-in-distress-new-study-shows-extreme-heat-is-shrinking-milk-production
https://climate.uchicago.edu/news/climate-change-cuts-milk-production-even-when-farmers-cool-their-cows/
https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Milk-and-Milk-Products-January-2024-53600
https://arastirma.tarimorman.gov.tr/tepge/Belgeler/PDF%20Durum-Tahmin%20Raporlar%C4%B1/2023%20Durum-Tahmin%20Raporlar%C4%B1/S%C3%BCt%20ve%20S%C3%BCT%20%C3%9Cr%C3%BCnleri%20Durum%20Tahmin%20Raporu%202023-372%20TEPGE.pdf
*Bu içerik serbest gazeteci veya konuk yazarlar tarafından hazırlanmıştır. Bu içerikte yer alan görüş ve ifadeler yazara aittir ve Independent Türkçe'nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.
© The Independentturkish
