Tüm sigara izmaritleri plastikten yapılır.
Sigara izmariti halk sağlığı açısından hiçbir fayda sağlamaz, tek kullanımlık plastik atıktır (çöptür).
Doğada 10 yıldan daha uzun sürede yavaş olarak bozulur, mikroplastik kontaminasyonunun önemli bir nedenidir ve sağlık açısından hiçbir sağlık faydası yok.
Sigara içen birçok kişi filtrelerin sağlığınız için daha iyi olduğunu varsayar.
Tam tersi doğrudur.
Sigarayla ilişkili sağlık risklerini azaltmak yerine, onları daha da kötüleştirebilirler.
Rotterdam Erasmus Üniversitesi'nden halk sağlığı bilimcisi Yogi Hendlin şöyle açıklıyor:
Tütün endüstrisi, 1950'lerde plastik sigara filtresini piyasaya sürdüğünde, bilerek ve isteyerek muazzam bir kirliliğe neden oldu ve sigara içenleri yanılttı. Sigara içenlerin filtreleri 'telafi etmek' için daha derin nefesler aldığı iyi belgelenmiştir. Filtre, aslında zararları azaltmadan sağlık endişelerini yatıştırmak için kullanılan bir pazarlama hilesi olan işe yaramaz bir üründü ve öyle olmaya devam ediyor.
Bu nedenle Dünya Sağlık Örgütü (WHO) sigara filtrelerini ''sorunlu ve kaçınılabilir plastik'' olarak adlandırıyor ve dünya çapındaki hükümetleri tüm filtreleri yasaklamaya çağırıyor.
Kullanılmış bir sigara izmaritinin 3,7 L su ayak izine, 14 g CO2 eşdeğeri emisyona ve fosil yakıt tükenmesine 3,5 g petrol eşdeğeri iklim değişikliği etkisine katkıda bulunabileceğini göstermiştir.
Kullanılmış plastik sigara izmaritleri her yerde bulunur: oyun alanlarında, hastanelerin önlerinde, kaldırımlarda, yol kenarlarında, plajlarda, parklarda, nehirlerde, okyanuslarda ve denizlerde.
Fransa sigara içicileri her yıl 20 bin ila 25 bin ton sigara izmariti yere (çöpe) atıyor; bu miktar Eyfel Kulesi'nin ağırlığının iki katından fazla.
Fransa, park-bahçeler, plajlar, kamuya açık bahçeler, otobüs/tramvay durakları, okul ve spor tesisi önü gibi açık alanlarda sigara içilmesini 1 Temmuz 2025'den itibaren yasakladı.
Kuralları ihlal edenler (şüphesiz turistler de dahil) 15 gün içinde ödeme yaparlarsa 90 avro (4.230 TL), sonrasında ise 135 avroya (6.400 TL) kadar para cezasıyla karşı karşıya kalıyor.
Çevre açısından, ne kadar fazla tütünsüz alan olursa insanlar o kadar az yere izmarit atar.
Paris'te sokaklara izmarit atılması yasaklamıştır. Paris'te sigara izmaritini yere atanlara 68 avro (3.025 TL) para cezası verilecek.
Sağlık Bakanlığı'nın verilerine göre, Fransa'da her yıl sigara nedeniyle 73 binden fazla kişi erken ölüyor.
Dünyada bir ilk olan yasa tasarısı, 1 Ocak 2027'de Santa Cruz Bölgesi'nde filtreli sigara ve puro satışını yasaklayacak.
2022 yılı temmuz ayında, Barselona'nın tüm halka açık plajlarında sigara içmek yasaklandı ve suçlulara 30 euro (32 dolar) para cezası verilecek.
Sigara izmariti tek kullanımlık plastik atıktır.
İçilmiş bir sigara izmaritinin ağırlığı ortalama 0,21 (veya 0,95) gramdır.
Dünyada 1980-2019 yılları arasında günlük sigara içenlerin sayısındaki artış oranı; Sağlık Ölçümleri ve Değerlendirme Enstitüsü (2014) ve Dünya Sağlık Örgütü'nden uyarlanmıştır.
Dünya Sağlık Örgütü'nün "Tütün: Gezegenimizi Zehirliyor" başlıklı raporuna göre, sigara içenlerin sayısı 1980 yılında 700 milyon iken 2024'te 1,25 milyara ulaşmıştır.
Dünya nüfusunun yaklaşık beşte biri (yüzde 20) sigara içiyor.
Sigara, kardiyovasküler hastalıklardan kaynaklanan tüm erken ölümlerin yüzde 10'undan, kanserden kaynaklanan tüm erken ölümlerin yüzde 22'sinden ve kronik solunum yolu hastalıklarından kaynaklanan tüm erken ölümlerin yüzde 36'sından sorumludur.
Tahminlere göre, dünya çapında her yıl 6 trilyondan fazla sigara tüketiliyor.
Bir başka çalışmada 2019 yılında 1,14 milyar sigara tiryakisi tarafından yaklaşık 7,41 trilyon sigara tüketildi.
Her saniyede 100 binden fazla kullanılmış sigara izmariti yere atılıyor.
Bu, bir saatten az bir sürede olimpik yüzme havuzunu dolduracak kadar.
Sigara izmaritlerinin yüzde 80'i yere atılmaktadır.
Dünya çapında her gün tahmini 16 milyar sigara içiliyor ve her yıl yaklaşık 4,5 trilyon adet kullanılmış sigara izmariti okyanuslarımızı, denizlerimizi, nehirlerimizi, göllerimizi, şehirlerde kaldırımlarımızı, parklarımızı, toprağımızı ve plajlarımızı kirletiyor.
Ortalama 25 mm uzunluğunda ve hammaddesi plastik esaslı selüloz asetat olan sigara izmariti gelişi güzel yerlere atılmaktadır.
Gelişi güzel yerlere atılan 4,5 trilyon adet sigara izmaritinin ağırlığı 945 milyon kg ve bu miktarın 2025 sonunda yüzde 50 artması bekleniyor.
Neredeyse tüm ticari sigara filtreleri selüloz asetattan yapılmaktadır.
Yurtiçi sigara satışı, 2008-2011 arasında yüzde 15 azaldı. 2011-2024 arasındaysa yüzde 65 arttı ve 150 milyar adeti aştı.
Türkiye'de kişi başına yılda 100 paket sigara düşüyor.
Türkiye sigara tüketiminde dünya birincisidir. Her 3 gençten 1'i tütün ürünü kullanıyor.
Türkiye'de 2024 yılında sigara tüketimi pik yaparak 150 milyar 490 milyon adete çıkmıştır.
Kısaca Türkiye'de her beş kişiden biri sigara içmektedir.
Türkiye'de Çevre yılda atılan sigara izmariti miktarı yaklaşık 30 milyon 98 bin kg çıkmıştır.
Sigara içme oranı yüzde 28 ile en yüksek olan ülke; Türkiye'dir.
Yere atılan tek bir sigara izmariti 500 litreye kadar temiz suyu kirletebilir.
Sigara izmaritleri, yağmur suyu kanalları yoluyla akarsulara karışabilen küçük ama güçlü bir kirleticidir.
Sigara filtreleri biyolojik olarak parçalanamazlar. Yere atılan izmaritler nehirlerimize karışarak balıkları ve vahşi yaşamı etkiler.
Kullanılmış sigara izmaritleri dünya genelinde çevrede en çok bulunan çöptür.
Kullanılmış sigara izmaritleri insan sağlığına hiçbir fayda sağlamadığı halde plastik (selüloz asetat) kirliliğinin başlıca kaynaklarındandır.
Kullanılmış sigara izmaritleri kimyasalların gezegenimize olan yükünü artıran kirleticiler içeriyor ve ekolojik riskler oluşturuyor.
1 santimetrelik bir sigara izmaritinin 15 binden fazla lif yapılı mikroplastik parçacık içermektedir.
Bir diğer çalışmada, 1 santimetrelik bir sigara izmaritinin 15.000 ila 17.600 mikroplastik lifi içerdiği gözlemlenmiştir.
Ve araştırmacılar Türkiye sahillerinde metrekare başına 35'e kadar sigara izmariti buldular.
Kullanılmış sigara izmaritleri, sigara dumanında bulunan birçok toksik maddeyi içerir.
Kullanılmış sigara izmaritlerinin kuvvetle muhtemel Polisiklik Aromatik Hidrokarbonlar (PAH) içermektedir.
Kullanılmış sigara izmaritleri nikotin, benzen, tolüen, etilbenzen, ksilen, pestisitler, katran, polisiklik aromatik hidrokarbonlar (PAH) ve ağır metaller de dahil olmak üzere 4 binden fazla toksik kimyasal içerir.
Çöpe atılan sigara izmaritleri 7 binden fazla toksik kimyasal madde açığa çıkarmaktadır ve bunların yüzde 69'u kanserojen.
Sigara izmaritleri dünyadaki en yaygın çöp (atık) türüdür.
Sigara izmaritlerinin çevrede yavaş yavaş parçalanması, günde yaklaşık 100 mikrofiber (0,2 mm'den küçük) üretir ve önemli bir mikroplastik kaynağıdır.
Dünya genelinde, çöpe atılan tüm sigara izmaritleri göz önünde bulundurulduğunda, bu, her yıl boyutları 0,2 mm küçük olan 945 milyon kg mikrofiberin salındığı anlamına gelir; bu, evsel çamaşırlardan kaynaklanan tahmini mikrofiber emisyonlarına (845 bin ton) eşittir.
Dünya Sağlık Örgütü'ne göre, sigara izmaritleri dahil olmak üzere sigarayla ilgili çöplerin temizlenmesi, vergi mükelleflerine önemli yıllık maliyetler getirmektedir.
Sigara izmaritlerin yıllık maliyetleri Çin için yaklaşık 2,6 milyar dolar, Hindistan için > 760 milyon dolar, Brezilya için 200 milyon dolar, Almanya için 230 milyon dolar olarak tahmin edilmektedir.
Çok kirli bölgelere gelen ziyaretçi sayısının azalması nedeniyle kaybedilen gelirler veya potansiyel olarak ekosistem hizmetlerinin azalması nedeniyle gerçek maliyetler muhtemelen daha da yüksektir.
Resmi tahminlere göre, sigara alışkanlığının Fransız toplumuna her yıl maliyeti yaklaşık 176 milyar dolar.
Fransa sigara izmaritlerini temizlemek için her yıl yaklaşık 100 milyon avro harcamaktadır.
Sigara izmaritinden kaynaklanan plastik kirliliğinin, dünya çapında atık yönetimi ve deniz ekosistemine verdiği hasar yılda 26 milyar ABD dolarına mal olduğu tahmin ediliyor.
2025 Haziran ayında Türkiye'deki orman yangınlarının yüzde 4 ila yüzde 10'nu sigara izmariti kaynaklıdır.
İzmir'de 2024'te çıkan 16 bin yangının 7 bin 200'ü sigara izmariti kaynaklı.
Özellikle yol kenarındaki yangınların önemli kısmı arabadan atılan sigara izmaritleridir.
Yere atılan kullanılmış sigara izmariti, kurumuş otlar için yangın çıkartıcıdır.
Kuru, sıcak ve rüzgarlı koşullarda araçlardan yere atılan sigara izmaritlerinin üçte birinin otları tutuşturmakta, orman yangını çıkarmakta ve yaban hayatını tehlikeye atmaktadır.
Kullanılmış sigara izmaritleri göllerde, nehirlerde, denizlerde ve okyanuslarda kaldıkça, üzerlerinde dirençli bakteriler hızla çoğalıyor.
Çoğu zaman hiç düşünmeden atılan sigara izmaritleri, en dayanıklı bakterilerin hayatta kalması için seçilim yapan toksik bir mikro çevre yaratıyor.
Birçoğu antibiyotik direncine sahip olan bu bakteriler, kirli su kaynaklarında çoğalıyor ve sigara filtrelerinde yoğun biyofilm oluşturuyor.
Biyofilmler, yüzeylere yapışan ve genetik materyali planktonik (sürüklenen) bakterilerden daha etkili bir şekilde aktaran bakteriler de dahil olmak üzere mikrop topluluklarıdır.
Sigara filtrelerinden sızan zehirli kimyasallar bu aktiviteyi artırıyor, dolayısıyla bakteri popülasyonlarının direnç genlerini aktarma olasılığı daha yüksek oluyor.
Zamanla, bu güçlendirilmiş bakteri kolonileri doğal su sistemlerine girebilir ve antibiyotik dirençli enfeksiyonların çevreden insanlara yayılmasını kolaylaştırabilir.
Kullanılmış sigara izmaritleri gelişi güzel atıldıklarında mikroplastiklere ayrışırlar ve pestisitler, kadmiyum, arsenik, kurşun ve ağır metaller gibi binlerce toksik kimyasalları toprağa ve suya salarlar.
Kullanılmış sigara izmaritleri suyu atıldığında arsenik, nikotin, kadmiyum, kurşun ve benzeri toksin kimyasallar salıyor.
Kullanılmış tek bir sigara izmaritinden çıkan sızıntı suyu, 1000 litre suyu, AB'nin öngördüğü etkisiz konsantrasyon olan 2,4 mikrogram/L'in üzerinde nikotin konsantrasyonlarıyla kirletebilir ve bu nedenle AB eşik değerlerine göre Tehlikeli Atık olarak nitelendirilir.
Kullanılmış sigara izmariti sızıntı sularında tespit edilen kimyasallar arasında polisiklik aromatik hidrokarbonlar (PAH), pestisitler, ftalatlar, piridin ve ağır metaller ve metaloidler yer almaktadır.
Hem kirletici hem de tehlikeli patojenlerin üremesine zemin hazırlayan bir madde olan sigara atıkları, yalnızca çirkin bir görüntü değil, aynı zamanda acil müdahale gerektiren bir halk sağlığı tehlikesidir.
Dünyada en fazla yere atılan cisim sigara izmaritleridir.
Çeşitli yerlerde sigara izmariti atma yerleri oluşturulsa dahi sigara izmaritlerinin toplanması çok çok maliyetli ve verimsizdir.
Sigara izmaritlerini toplama kutularının yerleştirilmesi, toplamanın yapılması, taşınması ve bertaraf maliyetleri mutlaka sigara üretenlerden tahsil edilmelidir.
Sigara izmaritlerinin gelişi güzel yerlere atılmasının önlemek için kapalı alanların yanı sıra açık alanlarda sigara içilmesi yasaklanmalı, sadece sigara odalarında (duman odalarında) sigara içilmeli.
Danimarka gibi Avrupa ülkelerinde sigara izmaritleri için genişletilmiş üretici sorumluluğunun (EPR) uygulanmasına başlanmıştır.
Bu önlem, kirleten öder ilkesini yürürlüğe koymanın bir yolu olarak, endüstrinin kirliliğin bedelini ödemesini sağlamayı amaçlamaktadır.
İspanya'daki sigara üreticisi şirketler sigara izmaritlerinin temizlenmesi için ödeme yapacaklar.
Belçika Üst Sağlık Konseyi, politikacılara selüloz asetat sigara filtrelerini hem ulusal hem de Avrupa düzeyinde tek kullanımlık plastikler olarak yasaklamalarını tavsiye etti.
Tütün zehirdir; öldürüyor, pahalıya mal oluyor, kirletiyor ve yangına yol açıyor.
Merak, sorgulama ve cesaret gerektirir.
Sorgulamayan bireyler ve toplumlar yenilik üretemez.
Türkiye'deki sigara üreticisi şirketlerin de sigara izmaritlerinin temizlenmesi için genişletilmiş üretici sorumluluğu (EPR) çerçevesinde ödeme yapması sağlamalı.
Kaynaklar:
1. https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0048969722047325
2. https://www.nature.com/articles/s41598-025-01339-x
3. https://www.recycling-magazine.com/2025/05/13/global-coalition-calls-for-ban-on-plastic-cigarette-filters/
4. https://www.indyturk.com/node/87851/tyüzde C3yüzde BCrkiyeden-sesler/syüzde C4yüzde B1fyüzde C4yüzde B1r-atyüzde C4yüzde B1k-projesi-2-sigara-izmariti
5. https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0048969722083607
6. https://www.frontiersin.org/journals/public-health/articles/10.3389/fpubh.2023.1282655/ful
*Bu içerik serbest gazeteci veya konuk yazarlar tarafından hazırlanmıştır. Bu içerikte yer alan görüş ve ifadeler yazara aittir ve Independent Türkçe'nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.
© The Independentturkish
