Latin Amerika'nın en kalabalık üçüncü ülkesi Kolombiya'da seçmenler, hem Senato ve Temsilciler meclisi hem de cumhurbaşkanlığı ön seçimleri için oy kullandı. Kolombiya'da bu yıl mayıs ve haziranda yapılacak olan cumhurbaşkanlığı seçimleri Kolombiya'nın geleceği açısından önemli bir kırılmaya neden olabilir.
Kolombiya, pratikte üç başkanlık turu yaşayacak. Çünkü cumhurbaşkanı olabilmek için 29 Mayıs ve 19 Haziran'da iki yasal tur ve 13 Mart'ta da bir ön seçimi geçmesi gerekiyor. Dolayısıyla 13 Mart'ta yapılan ön seçimlerde solcu Gustavo Petro, büyük bir destek alarak sol koalisyonun adayı olarak seçildi.
Ön seçim sonuçları, muhafazakar siyasetin baskın olduğu ülkede önemli bir siyasi değişime işaret ediyor. Çünkü Kolombiya'yı hiçbir zaman bir solcu yönetmedi. Ancak ön seçim sonuçları, Kolombiya cumhurbaşkanlığı seçimlerini kazanması muhtemel en yüksek aday olarak solcu Gustavo Petro'yu gösteriyor.
Kamuoyu yoklamalarına göre solcu Senatör Gustavo Petro, cumhurbaşkanlığı yarışında favori olarak ortaya çıktı. Petro, sol partilerden oluşan 'Tarihsel Pakt' koalisyonun ön seçimini kazandı ve kullanılan 5,4 milyon oyun yüzde 80'ini aldı.
Kolombiya Devrimci Silahlı Kuvvetleri (FARC) ile yapılan 2016 barış anlaşmasını eleştiren Medellin'in eski belediye başkanı Federico Gutierrez, muhafazakar parti/gruplardan oluşan 'Kolombiya Takımı' koalisyonu adayı olarak kazandı.
2018 cumhurbaşkanlığı seçimlerinde de yarışan ve 'Umut Koalisyonu' olarak bilinen bir grup merkezci partinin desteğini alan matematikçi Sergio Fajardo ön seçimde 2 milyon seçmenin desteğini alarak merkez bloğun adayı oldu.
Kolombiya solunun büyük bölümünü bir araya getiren Tarihsel Pakt koalisyonu, Senato'da 17 ve Temsilciler Meclisi'nde 25 sandalye kazandı.
Bu seçimlerde en büyük kaybeden ise, şimdiye kadar ülkedeki ana siyasi güç olan ve eski Cumhurbaşkanı Alvaro Uribe liderliğindeki sağcı bir parti olan Demokratik Merkez oldu.
Bununla birlikte, Kolombiya sağı, 6 partiye bölünmüş olmasına rağmen Kongre'de çoğunluk olmaya devam edecek.
Bu durum 'Tarihsel Paktı', her ikisi de Senato'da 14 sandalyeye sahip olan 'Yeşil İttifak Koalisyonu' ve 'Umut Merkezi' ile ittifak aramaya zorlayacaktır. Nitekim Petro'nun Tarihsel Paktı da toplam oyların yaklaşık yüzde 15'ini alarak Senato listesinde en çok oyu aldı. Ancak bu durum, Kongre'de yeterli çoğunluğa sahip olmaya yetmedi.
Sağcı ittifaklar, Bogota Hükümeti eski Sekreteri Demokratik Merkez adayı Miguel Uribe, Senato adayları arasında en çok oy alan politikacı oldu. Temsilciler Meclisi'nde Demokratik Merkez 17 sandalye kaybetti. Sağdaki bir diğer büyük kaybeden ise Senato'da zar zor 11 ve Alt Meclis'te 16 sandalye kazanan "Radikal Değişim" oldu.
29 Mayıs'ta yapılacak cumhurbaşkanlığı seçimlerinde hiçbir parti/koalisyon oyların yüzde 50'sini alamazsa, ilk iki sırayı alan iki kişi arasında haziran ayında ikinci tur oylama yapılacak.
Latin Amerika için önemli kabul edilen Kolombiya yasama seçimlerine 16 siyasi parti ve hareket katıldı.
Kolombiya seçimleri, başta gıda olmak üzere enflasyon artışı nedeniyle toplumsal hoşnutsuzluğun damgasını vurduğu bir atmosferde gerçekleşti.
2022 seçimleri, ülkede son 70 yılın en güçlü toplumsal patlamasını yaratan ve Kolombiya toplumunun geniş katılımının damgasını vurduğu 2021 ulusal genel grevinden sonra yapılıyor.
Ayrıca ülkede 21 milyondan fazla insan yoksulluk içinde yaşıyor ve işsizlik nüfusun yaklaşık yüzde 11,8'ini oluşturuyor.
Seçim kampanyası sırasında toplumsal bölünmeler gösterdi ki; siyasi partiler Kolombiyalı seçmenleri sandığa götürmede etkili olmadılar.
Merkezdeki adaylar/partiler bu seçimde en büyük kaybedenler görünüyor. Nitekim solcu Petro, ön seçimde 4 milyondan fazla oy alarak merkez 5 adayın toplam aldığı oy sayısını ikiye katladı.
Buna rağmen Latin Amerika'nın en muhafazakar toplumlarından biri olan Kolombiya'da, sol eğilimli siyaset hiçbir zaman yönetsel zemin kazanamadı.
Bu bağlamda Kolombiya solunun elde ettiği sonuçlar ülke de büyük bir değişime gebe…
Seçimin favorisi solcu Petro
Kolombiya Humana siyasi partisinin başkan adayı olan Gustavo Petro, 13 Mart'ta solcu 'Pacto Historico' koalisyonun adayı oldu.
Petro, enerji politikası, vergiler, sağlık hizmetleri ve emekli maaşları gibi konularda değişiklik yapmak için kampanya yürüttü.
Gustavo Petro, şirketler ve büyük toprak sahipleri üzerindeki vergileri artırma sözü verdi ve başkan olursa Kolombiya devletinin topraksız köylülere dağıtmak için bir miktar toprak satın alacağını öne sürdü.
Ayrıca, petrol arama projelerini askıya alacağını ve hükümetin Kolombiyalılar için garantili bir yıllık gelir sağlamak için daha büyük bir rol üstleneceğini söyledi.
Petro seçim kampanyasında, Kolombiya ekonomisinin kilit sektörlerini etkileyecek politikaları şu şekilde açıkladı:
Petrol: Kolombiya'nın petrole olan bağımlılığını sona erdirmek ve frackingi yasaklamak istediğini belirtti.
Çünkü Petrol, Kolombiya'nın toplam ihracatının yaklaşık yüzde 55'ine karşılık geliyor. Kolombiya'ya gelen doğrudan yabancı yatırımın yüzde 40'ı petrol ve gaz endüstrisine gidiyor.
Kolombiya'nın petrolden elde ettiği gelirlere karşılık; turizm ve yeşil enerji endüstrisindeki yüksek vergilerden medet umuyor.
Dolayısıyla Petro, ayrıca, çeşitli yabancı ve yerli şirketlerle yapılan sözleşmelerin problemli olduğu gerekçesiyle ülkede daha fazla petrol aramasını durdurmak istiyor (2018'den beri Milli petrol şirketi Ecopetrol 33 petrol arama ve üretim sözleşmesi imzaladı).
Petro ayrıca, çevre odaklı bir yönetim sözü veren Şili'nin yeni Cumhurbaşkanı Gabriel Boric ve Brezilya cumhurbaşkanı adayı Lula da Silva ile "petrol karşıtı" bir koalisyon oluşturmak istiyor.
Madencilik: Kolombiya, tarihsel olarak madencilik endüstrisine doğrudan yabancı yatırımı destekliyor.
Kolombiya'da yabancı yatırımcılar ülkenin mevcut madencilik imtiyazlarının yaklaşık yüzde 46'sına sahip ve yabancıların sahip olduğu projeler ülkenin toplam madencilik üretiminin yüzde 70'ine karşılık geliyor.
Petro, madencilik sektörünü yöneten idari, çevresel, sosyal, çalışma ve vergi düzenlemelerinde kapsamlı değişiklik sözü verdi.
Örneğin Petro, Kolombiya'nın ana maden ihracatı olan kömür üretimini büyük ölçüde etkileyecek olan açık ocak madenciliğini kısıtlama sözü verdi.
Emeklilik: Kolombiya'nın emeklilik sistemi, bir ücret karşılığında işçilerin zorunlu katkı paylarını topladığı, yönettiği ve yatırdığı Şili emeklilik sisteminden sonra modellenen bir özel sermaye bileşenidir.
Petro, emekli vatandaşlar için bir "sosyal güvenlik ikramiyesi" ve Kolombiya'daki gençlerin yarısı için ücretsiz yüksek öğrenim gibi politikaları finanse edeceğini açıkladı.
FARC Barış Anlaşması, masada çözümü beklenen bir değer sorun. Özellikle FARC liderlerinin ve gerillaların sosyal ve sivil hayata yeniden adaptasyonu, eski gerillaların öldürülmesi ve uyum sorunları ülkede bir diğer problem teşkil ediyor.
Bu nedenle çözümü beklenen sorunlar seçmenlerin oy pusulasındaki tercihlerini etkileyebilir.
Barış süreciyle ilgili olarak Petro, "Ben barışı paramparça etmek isteyenlerden değil, savaşı kesin olarak bitirmek isteyenlerden biriyim" dedi.
Kolombiya hükümetiyle yapılan 2016 barış anlaşmasının ardından; FARC savaşçısı terhis edildikten sonra resmi siyasete giren eski FARC üyeleri yaygın bir çekicilik bulamadı.
Petro'yu eleştirenler, Kolombiya'da Venezuela'ya benzer bir devletçi ekonomi kurmak istediğini iddia ediyor ve Petro'yu "Kolombiya demokrasisine bir tehdit olarak" nitelendiriyor.
Petro, ekonominin fosil yakıtlara, madenciliğe ve hidrokarbon çıkarımına olan bağımlılığını tarımla değiştirmeyi önerdi.
Bu amaçla, bir tarım reformu başlatmayı planlıyor ve 500 hektardan fazla verimli ancak verimsiz araziler üzerindeki büyük mülklerden emlak vergisini artırmayı hedefliyor.
Petro ayrıca , eğitim, kültür ve spor için mevcut bütçeleri artırmayı taahhüt etti. Diğer önerileri arasında birinci basamak sağlık hizmetleri, elektrikli ulaşım ve ücretsiz içme suyu için bir halk sağlığı sistemi tasarlıyor. Petro, "Hükümetimizde halk sağlığı önleyici olacak, ailelere bakmak için Kolombiyalıların evlerine binlerce doktor getireceğiz" dedi.
Kolombiya'da sol neden dikkat çekiyor?
Kolombiya ihracatının neredeyse yarısını ham petrol ve kömür oluşturuyor. Bu nedenle Petro'nun petrol aramalarını durdurma vaatleri eğer gerçekleşirse, iş dünyası ile hükümet arasında ciddi bir kopuş/çatışma olacaktır.
Üstelik bu tür politika değişiklikleri, Kolombiya'nın enerjide bir bolluk içinde yaşamasına rağmen Rusya'nın Ukrayna'yı işgal etmesi nedeniyle artan enerji fiyatlarından istifade edememesine neden olacaktır.
Petro, ocak ayında verdiği bir röportajda, fosil yakıtlara güvenmeye devam etmek ve iklim değişikliğinin sonuçlarını görmezden gelmenin "ölüm politikası" olacağını söyledi. Turizme dayalı bir ekonomi oluşturmak için bu endüstrileri aşamalı olarak bırakmaya başlayacağını söyledi.
Dolayısıyla bunun gerçekleşmesi için Anayasa Mahkemesi'nden onay alması gerekecek ve bu süre içinde çıkarılan kararnameler yine de Kongre tarafından iptal edilebilecek.
Bu bağlamda Petro'nun ciddi bir politika değişikliğine gitmesi Kolombiya ekonomisini alt-üst edebilir. Bu durum beraberinde ekonomik ve politik gerilimi de beraberinde getirecektir.
Petro'nun zenginleri vergilendirme vaadi, nüfusun yaklaşık yüzde 40'ının yoksulluk içinde yaşadığı bir ülkede geniş bir çekiciliğe sahip.
Özellikle, düşük gelirli Kolombiyalılar arasında popüler. Ulusal istatistik ajansına göre, gıda fiyatları şubat ayında bir önceki yıla göre yüzde 20'den fazla arttı.
Kolombiya ekonomisi 2020 çöküşünden güçlü bir şekilde toparlansa da, iş piyasası hala zayıf ve işsiz ve kayıt dışı ekonomide asgari ücretten daha az kazanan insan sayısında artış oldu.
Mevcut Cumhurbaşkanı Ivan Duque, sıkı bir güvenlik politikası vadederek seçildi. Ancak yasadışı silahlı gruplar kırsal bölgeyi istila ediyor ve kokain üretimi ve savaşı aratarak kaosu körüklüyor.
Bu toplumsal gerilim ekonomik kriz ve kornavirüs ile birleşince Kolombiyalıların Cumhurbaşkanı Ivan Duque'ye olan güveni yüzde 25'lere kadar düştü.
Sonuç olarak; Kolombiya'da Gustavo Petro seçilirse; 2018'den bu yana Arjantin, Bolivya, Şili, Honduras, Meksika, Panama ve Peru'da solcu başkan adaylarının iktidar olmasının bir parçası olarak Kolombiya'da Latin Amerika'da yaşanan sol tsunamiden nasibini alacaktır.
Nitekim Kasım 2022'deki seçimde Brezilya Cumhurbaşkanlığı için solcu Lula da Silva'nın ezici bir zafer kazanması bekleniyor.
Kolombiya kongre seçimleri, Kolombiya'nın Latin Amerika'nın sola dönüşünde kendisini nerede konumlandırdığına dair anlamlı bir gösterge sağlayacaktır.
Muhtemelen kongrede ortaya çıkacak çok partili bir sonuç, yeni cumhurbaşkanı için bir koalisyon kurma konusunda zorlu bir görev yaratacaktır.
Cumhurbaşkanlığı seçimlerini kim kazanırsa kazansın, 13 Mart'ta ortaya çıkan tablo kongrede bir koalisyonu mecbur kılıyor.
Elbette bu durum Petro ve sol ideolojinin yükselişine gölge düşürmese de; olası bir solcu hükümetin yasama sürecinde sistemin tıkanmasına neden olmaktadır.
Petro, 2018 cumhurbaşkanlığı seçimlerinde Duque'nin on milyonuna kıyasla yaklaşık sekiz milyon oy alarak ikinci oldu.
Petro'nun seçimi kaybetmesi rağmen elde edilen sonuç Kolombiya solu açısından eşi görülmemiş bir başarı oldu.
Dikkatler şimdi 29 Mayıs'a çevrildi. Bu bağlamda Petro'nun birinci turda ilk sırada yer alacağına kesin gözüyle bakılıyor.
Petro'nun Cumhurbaşkanı seçilmesi halinde de ABD'nin Latin Amerika'da uyguladığı askeri darbe yöntemlerini Kolombiya'da yeniden canlandıracağını açıkça dillendiriliyor.
Bu tehlikeye karşı verilecek en etkili cevap Petro ve Tarihi Pakt koalisyonun açık ara seçimi kazanmasından geçmektedir.
Özetle Kolombiyalı solcular, 13 Mart'ta yapılan seçimlerde sol bir blok halinde temsil edildi.
Ancak hiçbir senato ve Temsilciler Meclisi'nde hiçbir çoğunluğu sağlayamadı. Bu nedenle muhtemel Kolombiya başkanın herhangi bir reformu kabul ettirmek için ittifaklar kurması gerekecek.
*Bu makalede yer alan fikirler yazara aittir ve Independent Türkçe'nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.
© The Independentturkish
