Çin'e yerleşmeden önce, orta dünyanın ne kadar ucuz olduğuyla ilgili efsaneler dinliyordum sürekli.

İnsanlar yok pahasına çalışıyor; kiralar, giyim, gıda her şey ucuzdu.

Ucuzluk dünyasına gidiyordum sanki ve maddi açıdan çok rahat edecektim diye düşünüyordum.

Bu hayallerle geldiğim Şanghay'da ilk hayal kırıklığımı şehir merkezinin oldukça uzak bir yerinde 15 metrekare bir odaya ayda 3200 RMB (500 dolar) vererek yaşamıştım.

Dedim ya merkezden oldukça uzaktaydım, şehir merkezinde 120 metrekare bir evin kirasının 20-50 bin RMB'ye kadar (5-8 bin dolar) çıktığını öğrenince hayal kırıklığım iki katına çıkmıştı.

Üstelik ne gıda ne de giyim öyle ucuz falan değildi. Her şey Türkiye'deki fiyatların oldukça üzerindeydi.

İşte böyle bir şok fiyat dalgasıyla başlamıştı Çin hayatım.  

Bu hafta Cumhurbaşkanı Erdoğan MYK toplantısında parti kurmaylarına ekonomideki yeni yol haritasını anlatırken, Çin'in ekonomik modeline vurgu yapmıştı.

Haliyle bu sözler hem gazetelerde hem de sosyal medyada çok konuşulan konular arasına girdi.

Koca koca adamlar "Çin modeli"nin korkunçluğunu anlattı bizlere.

O kadar ileri gidildi ki uzmanlarımız ekonomik modelin ötesinde Çin'in Türkiye için "siyasi bir model haline geleceğini" dahi söylediler.  

Zamanında batının teknolojisiyle birlikte yaşam tarzını da örnek almıştık ya, hala o travmadan kurtulmamış olacağız ki sadece başarının model alınabileceğini hayal dahi edemiyorduk.

Her önüne gelen bir şey yazdı konuyla ilgili, koca koca akademisyenler ipe sapa gelmeyen şeyler söylediler.

Memleketin akademisyeni bilmediği konuda bu kadar cüretkâr olursa geri kalanı neler yapmazdı ki...

Twitter'da paylaşılanlar efsaneydi. Yazılanları okuyunca da ilk paragrafta anlattığım günler gelmişti aklıma;

"Çin'in örnek olduğu günleri gördüm, ölsem de gam yemem"

"Çin'de insan hayatı en değersiz şey"

"Çin'de kölelik düzeni var"

"Çinliler berbat bir hayat yaşıyor bize bunu mu layık görüyorlar"

Ve daha nice yorum. Yorumlar genel olarak Çin'deki düşük ücretlere ve hayat şartlarının kötülüğüne vurgu yapıyordu.

Anlaşılan o ki insanlarımız hala Çin'i ucuz iş gücünün merkezi görüyordu.

'Çinliler berbat ve sefil haldeydiler. İnsanlar yokluktan kırılıyor, mutsuzluktan ölüyordular.'  

Sahi, Çin bu kadar berbat bir ülke miydi?

Evet, Çin mükemmel bir ülke değil. Vardır bir sürü eksiği ve yanlışı, tıpkı her ülkede olduğu gibi.

Gelir dengesizliğinden tutun, iç bölgelere ve ülkenin batısına yeterli yatırımın gitmemesine kadar Çin'i eleştirebileceğiniz birçok konu bulabilirsiniz; ancak günümüz Çin'ini 80'li 90'lı yıllardaki Çin ile karıştırmak da büyük bir hata.

İnsanların hala çok düşük ücretlerle çalıştığını düşünüyorsanız yanılıyorsunuz.

Hele aklınızda "Çin ucuz bir ülke" gibi bir klişe varsa maalesef yanlış yoldasınız.

Üstelik çalışanların hiçbir hakkı yokmuş ve ülkede büyük bir kölelik düzeni varmış gibi bir algı oldukça hatalı. 
 

Her şeyden önce gerek ekonomik kalkınma modeli, gerekse büyük bir nüfusu yönetirken uyguladığı pratik yöntemleriyle Çin yakından takip edilmesi gereken bir ülke.

1978'de 150 milyar dolar olan GDP'sini 2020'de 14,7 trilyon dolara çıkarmış bir ülke.

1978'de küresel ekonomideki 1,8 olan payını günümüzde yüzde 15'e çıkarmış bir ülke elbette örnek alınabilir.

Dünyanın en büyük ihracatçısı ve üreticisi, ikinci büyük ithalatçısı ve en çok sermaye çeken ikinci ülkesi, elbette, "ne yaptı da bu duruma geldi" diye düşünür insan.

Ve pek tabi yöntemleri yakından incelenir. Tıpkı bütün dünyanın yaptığı gibi. 

Tabi konumuz o değil. Çin'in ekonomik büyüme modeli bize uyar mı, uymaz mı; uzmanları oturur, konuşur.

Ben kısaca Çin'deki ücretler konusuna değinmek istiyorum.

Çin'deki çalışma koşulları ne durumda?

Çalışanların ücretleri ne kadar?

İnsanlar gerçekten de çok düşük ücretlerle mi çalışıyorlar? 

2 yıl önce bir kafe çalışanına maaşını sorduğumda aylık 5000 RMB (784 dolar) alıyorum dediğinde açıkçası şaşırmıştım. Zira yüksek gelmişti maaşı. Üstelik 7 saat çalışıyormuş.

Yine online bir pazarlama şirketinde çalışan bir arkadaşım "Maaşım çok yüksek değil" dediğinde 1000 dolar falan alıyor diye düşünmüştüm. Ama maaşı 18 bin RMB'imiş (2820 dolar).

Bunlar sadece benim şahit olduğum iki örnek. Fakat ülkedeki genel durum nedir diye baktığınızda karşınıza iyi sayılabilecek bir tablo çıkıyordu.

Şimdi kısaca özel sektör ve memur maaşlarını arz edeceğim size. 

Çin Ulusal İstatistik Bürosu'nun rakamlarına göre, özel sektörde çalışanların yıllık ortalama maaşları şu şekilde:

• Teknoloji sektörü: 101281 RMB (15,883 dolar)
• Finans sektörü: 82930 RMB (13,000 dolar)
• İnşaat sektörü: 57309 (9000 dolar)

Tabi bunlar ortalama maaşlar.

Peki, memur maaşları ne kadar?

Memur maaşları ülke genelinde iller, şehirler ve bölgeler arasında büyük farklılıklar gösteriyor. 

Mesela Hunan Eyaleti'nde başlangıç seviyesi bir memurun maaşı aylık 3685 RMB (577 dolar). 

• Hebei'de aylık 5800 RMB (910 dolar)
• Pekin'de aylık 7295 RMB (1144 dolar)
• Şanghay'da aylık 8300-9400 RMB arası (1400 dolar)

Dediğim gibi memur maaşları bölgeden bölgeye, şehirden şehire büyük değişiklikler gösterebiliyor.

Memur maaşları; temel maaş (maaş + dereceli maaş), kıdem maaşı, çeşitli ödenek ve sübvansiyonlar ve yılsonu ikramiye maaşı dahil olmak üzere çeşitli bölümlere ayrılıyor, ancak her evde iki kişinin çalıştığı düşünülürse yeterli sayılabilecek maaşlar alınıyor. 

Bununla birlikte, devlet memurlarının sosyal yardımları gerçekten iyi ve memurlar için birçok sübvansiyon bulunuyor.

Farklı bölgelerde, elektrik yardımı, ısıtma ücretleri, araba sübvansiyonları, yemek sübvansiyonları, ihtiyatlılık gibi bölgeye ve ekonomik kalkınmaya göre farklı sübvansiyon türleri bulunuyor.

Yılsonunda verilen ikramiyeler genellikle 30 bin RMB'den (4 bin 700 dolar) başlıyor ve ekonomik olarak gelişmiş kıyı bölgelerinde bu rakam daha da yüksek.

Bu da aylık 2 bin 500 RMB ek maaş anlamına geliyor.

Çin'deki asgari ücretler de sanıldığı kadar düşük değil.

Asgari ücretler de diğer tüm maaşlarda olduğu gibi bölgeden bölgeye değişirken, ülkedeki en yüksek asgari ücret ödemesi Şanghay'da yapılıyor.

Çin'de bazı bölgelerdeki asgari ücretler dolar olarak şu şekilde:

• Şanghay: 354 dolar
• Pekin: 295 dolar
• Tianjin: 300 dolar
• Jiangsu: 278 dolar
• Zhejiang: 290 dolar
• Xinjiang: 266 dolar.

Özetle Çin'deki durum bu ve hiç de düşündüğünüz gibi değil.

"Ucuz Çin" diye bir yer kalmadı. Çinliler gayet iyi kazanıp, gayet iyi yaşıyorlar.

Her ne kadar hala gelir dengesizliği önemli sayılabilecek seviyelerde olsa da Çinlilerin alım gücü her geçen gün daha da yükseliyor. 

Ve uzun lafın kısası artık kafamızdaki Çin profiline bir reset atmamız gerekiyor. 

 

 

*Bu makalede yer alan fikirler yazara aittir ve Independent Türkçe'nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.