Hükümetin meclise sunduğu yeni "torba yasa" teklifi, sosyal güvenlik sisteminde işverenleri, çalışanları ve emeklileri yakından ilgilendiren önemli değişiklikler içeriyor.
Özellikle 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu'nda önerilen düzenlemeler, prim teşviklerini azaltırken borçlanma maliyetlerini artırıyor.
1. İşveren prim teşviki imalat dışı sektörlerde azalıyor
Yıllardır uygulanan ve işveren maliyetini düşüren en önemli desteklerden biri, malullük-yaşlılık-ölüm sigortası (emeklilik) primlerinde işveren payından yapılan 4 puanlık Hazine indirimiydi.
Torba yasa teklifiyle, imalat dışı sektörlerde bu indirim 2 puana düşürülüyor. İmalat sanayii ise mevcut avantajını koruyor. Bu değişiklik, özellikle hizmet, turizm ve perakende gibi imalat dışı sektörlerde faaliyet gösteren işverenlerin prim maliyetini doğrudan artıracak.
2. Emeklilik prim oranı işveren için 1 puan artıyor
Teklifin bir diğer kritik maddesi, uzun vadeli sigorta kollarında (malullük, yaşlılık, ölüm) işveren hissesine düşen prim oranının 1 puan artırılması.
Bugün işverenler, çalışanlarının prime esas kazancı üzerinden bu sigorta kolu için belirli bir yüzde ödüyor. Yeni düzenleme yürürlüğe girerse, bu oran tüm sektörlerde 1 puan daha yükselecek.
Sonuç olarak, aynı brüt ücret üzerinden çalıştırılan bir işçi için işverenin ödeyeceği toplam sigorta primi artacak; bu da "işçi başı maliyet" hesaplarında yukarı yönlü bir baskı yaratacak.
3. Prime esas kazanç tavanı 7,5 kat yerine 9 kat oluyor
Bir diğer önemli değişiklik, prime esas kazanç üst sınırının (tavanının) yükseltilmesi.
Mevcut sistemde tavan, asgari ücretin 7,5 katı üzerinden hesaplanıyor.
Torba yasayla bu sınır 9 kata çıkarılıyor.
Bu ne anlama geliyor?
- Asgari ücret seviyesine yakın kazanan çalışanlar için kısa vadede önemli bir değişiklik yok.
- Ancak yüksek gelirli çalışanlar için hem işverenin hem de çalışanın ödediği prim tutarı artacak.
- Uzun vadede, bu kişilerin emeklilikte alacağı aylığın hesaplandığı matrah da yükselmiş olacağından, daha yüksek emekli aylığı olasılığı doğuyor.
4. Borçlanma priminde şok artış: Yüzde 32'den yüzde 45'e yükseltiliyor
Hizmet borçlanmalarında prim oranları yükseltiliyor; doğum borçlanması hariç tüm borçlanma türlerinde prim oranı yüzde 32'den yüzde 45'e çıkıyor.
BAĞ-KUR kapsamında durdurulan sigortalılık sürelerinin ihyasında da aynı oran uygulanacak.
Askerlik, ücretsiz izin, grev, lokavt, avukatlık stajı, doktora ve benzeri birçok borçlanma kalemi için artık yüzde 45 oranı esas alınacak; yalnızca doğum borçlanmasında mevcut yüzde 32 oranı korunacak.
Bu artışın anlamı basit: Emeklilik için geçmiş sürelerini borçlanarak kapatmak isteyenler, bugünle kıyaslandığında aynı gün sayısı için çok daha yüksek prim ödeyecek.
5. Gelir ve aylıklardan prim borcu kesintisi imkanı getiriliyor
Torba yasa, sadece aktif çalışanları değil, emekli aylığı veya gelir alanları da yakından ilgilendiriyor.
Teklife göre, Sosyal Güvenlik Kurumu'ndan gelir veya aylık alan kişilerin kendi sigortalılıkları veya hak sahibi oldukları yakınları nedeniyle oluşan prim borçları, bundan böyle gelir veya aylıklarından kesilerek tahsil edilebilecek.
Bu kesinti tutarı, aylıkların yüzde 25'ini geçemeyecek.
6. Genç girişimci prim desteği sona eriyor
Mevcut sistemde, belirli şartları sağlayan genç girişimciler için bir yıl süreyle sigorta primi desteği uygulanıyordu.
Torba yasa teklifi, bu desteğin tamamen kaldırılmasını öngörüyor.
Bu durum, yeni iş kurmayı planlayan gençler için başlangıç maliyetlerini artıracak.
Özellikle ilk yıl, prim desteği sayesinde nefes alan küçük işletmelerin nakit akışı daha dikkatli bir planlama gerektirecek.
7. SGK prime esas kazanç istisnaları güncelleniyor
Prime esas kazanç istisnaları, işverenin çalışanına yaptığı bazı ödemelerin SGK primine tabi tutulmaması, yani prim hesaplamasında dikkate alınmaması anlamına gelir.
2025 yılı için istisnalar şu şekilde:
8. Üniversite hastanelerine nefes aldıran düzenleme getiriliyor
Torba yasada yalnızca prim oranları değil, sağlık sistemini ilgilendiren bir madde de yer alıyor.
2025 yılında götürü bedel üzerinden sözleşme yapılan üniversite hastanelerinde, fiilen oluşan tahakkuk tutarlarının sözleşme bedelinin altında kalması durumunda, aradaki farkın terkin edilmesi ve bu tutarın Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı bütçesinden karşılanması öngörülüyor.
Sonuç olarak, torba yasa teklifindeki SGK düzenlemeleri "küçük rötuşlar" değil; hem çalışanların, hem işverenlerin, hem de emeklilerin bütçesini kalıcı şekilde etkileyecek büyük adımlar niteliğinde.
Bu nedenle, yürürlüğe giriş tarihleri yaklaştıkça her kesimin kendi durumunu detaylı şekilde hesaplaması ve mümkünse uzman görüşü alarak adım atması büyük önem taşıyor.
Sorularınız için: [email protected]
*Bu içerik serbest gazeteci veya konuk yazarlar tarafından hazırlanmıştır. Bu içerikte yer alan görüş ve ifadeler yazara aittir ve Independent Türkçe'nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.
© The Independentturkish
