Türkiye'nin insansız hava aracı (İHA) programı, başlangıçta dışa bağımlı, sınırlı teknoloji erişimiyle şekillenen bir yapıdan; günümüzde özgün üretim, teknolojik yetkinlik ve küresel pazar liderliğine uzanan bir dönüşüm hikâyesidir.
Bu evrimsel süreç, sadece askeri-teknolojik bir ilerleme olarak değil; aynı zamanda stratejik öngörü, kurumsal adaptasyon ve politik kararlılıkla şekillenen çok katmanlı bir milli güvenlik hamlesi olarak okunmalı.
2000'li yıllarda Türkiye'nin İHA konusundaki ilk deneyimleri, terörle mücadelede istihbarat ve keşif ihtiyacına dayalı olarak sınırlı sayıda dış alım ve kiralama yoluyla gerçekleştirildi.
Özellikle İsrail menşeli Heron sistemlerinin tedariki, bu alandaki ilk ciddi adımı teşkil etti.
Ancak bu dönemde yaşanan teknik arızalar, bakım-onarım problemleri ve veri paylaşımında yaşanan kısıtlamalar, karar verici mekanizmaları yerli ve millî çözümlere yöneltti.
Heronlar, Türkiye'nin İHA konusundaki stratejik vizyonunu şekillendiren bir kırılma noktası oldu; "platform bağımsızlığı" kavramının güvenlik bürokrasisinde daha net anlaşılmasına neden oldu.
2000'li yılların başından itibaren, savunma sanayiinde yerlileşme ve özgün tasarım ilkesi ön plana çıktı.
Bu dönemde Baykar, TUSAŞ, ASELSAN gibi kurumlar, Ar-Ge ve üretim faaliyetlerinde öncü roller üstlendi.
2014'te ilk uçuşunu gerçekleştiren Bayraktar TB2, Türkiye'nin kendi mühendislik gücüyle geliştirdiği ilk operasyonel İHA olarak bir dönüm noktasıdır.
Ardından gelen Akıncı ve Aksungur gibi daha ağır ve uzun menzilli sistemler, Türkiye'nin yalnızca taktik seviyede değil, stratejik keşif-gözetleme ve taarruz yeteneklerine de sahip bir ülke haline geldiğini gösterdi.
Bu süreç, yalnızca teknik bir ilerleme değil, aynı zamanda doktrinel bir dönüşümdür.
Türk Silahlı Kuvvetleri, klasik askeri yapılanmanın ötesine geçerek, hibrit tehditlere karşı esnek, modüler ve teknoloji merkezli bir yapı inşa etmeye yöneldi.
İHA'lar, özellikle sınır ötesi operasyonlarda anlık görüntüleme, hedef tespiti ve dinamik komuta-kontrol uygulamaları sayesinde, operasyonel zaman ile karar süresi arasındaki boşluğu büyük ölçüde ortadan kaldırdı.
Ayrıca Türkiye'nin İHA üretim kapasitesi, sadece silahlı platformlarla sınırlı değil.
Radar sistemleri, elektro-optik sensörler, veri iletim teknolojileri ve mühimmat geliştirme gibi tamamlayıcı unsurlar da eş zamanlı olarak millîleştirildi.
Bu da Türkiye'yi yalnızca bir "İHA üreticisi" değil, entegre sistem çözümleri sunabilen bir savunma ekosistemi haline getirdi.
İHA sistemlerinin önleyici istihbarattaki yeri
İstihbaratın evrilen doğası, klasik bilgiden ziyade eylemi yönlendiren ve zamanlama üzerinde doğrudan belirleyici olan bir yapıya dönüşüyor.
Bu dönüşümde, özellikle "önleyici istihbarat" (preventive intelligence) kavramı, tehditler ortaya çıkmadan önce tespit edilmesi ve bertaraf edilmesine odaklanır.
Türkiye'nin İHA kapasitesi ise bu istihbari dönüşümün hem taşıyıcısı hem de hızlandırıcısı konumundadır.
Önleyici istihbarat, sadece bilgi toplama değil, aynı zamanda karar verici süreçleri şekillendirme gücüne sahip bir disiplindir.
Geleneksel insan istihbaratı (HUMINT) ya da sinyal istihbaratı (SIGINT) ile sınırlı kalan yapılar, zamanlama açısından dezavantajlıdır; çünkü tehdit ortaya çıktıktan sonra tepki verirler.
Oysa İHA sistemleri, gerçek zamanlı görüntüleme, hedef takibi ve davranış örüntüsü analizleriyle tehditlerin oluşum sürecinde tespiti mümkün kılar.
Bu, klasik istihbaratın pasif pozisyonundan, aktif ve yön verici bir güvenlik yaklaşımına geçiş anlamına gelir.
Türkiye, bu dönüşümü özellikle sınır ötesi terörle mücadeledeki uygulamalarıyla somutlaştırdı.
Irak'ın kuzeyine ya da Suriye'ye yönelik operasyonlarda, silahlı İHA'ların taşıdığı istihbarat donanımları, sadece hedefin yerini değil, hareket tarzını ve çevresel ilişkilerini de analiz edebiliyor.
Bu sayede tehdit unsurları, eyleme geçmeden önce teşhis edilmekte ve noktasal müdahalelerle etkisiz hale getirilebiliyor.
Bu durum, yalnızca askeri başarı değil; aynı zamanda sivil kayıpların azaltılması ve siyasi risklerin minimize edilmesi açısından da stratejik bir kazançtır.
İHA'lar, Türkiye'nin istihbarat mimarisinde yalnızca bilgi taşıyan platformlar değil, veri işleyen, analiz eden ve harekete geçebilen entegre sistemler haline geldi.
Görüntü işleme, yapay zekâ destekli hedef tanıma, veri füzyonu ve anomali tespiti gibi kabiliyetlerle donatılan bu sistemler, klasik istihbarat birimlerinin haftalarca sürecek analiz süreçlerini dakikalara indirgeyebiliyor.
Bu, özellikle karmaşık tehdit ortamlarında karar verme sürecine hız ve isabet kazandırıyor.
Ayrıca bu teknolojik kapasite, yalnızca askeri istihbaratla sınırlı değil.
Türkiye, İHA'ları göç yönetimi, sınır güvenliği, doğal afet erken uyarı sistemleri ve siber-fiziksel güvenlik alanlarında da önleyici bir araç olarak kullanıyor.
Örneğin, İran ve Suriye sınırlarında kullanılan İHA'lar, düzensiz göçmen hareketlerini önceden tespit ederek, sınır güvenliği birimlerinin daha stratejik konuşlanmasını sağlıyor.
Bütün bu gelişmeler ışığında, Türkiye'nin İHA sistemleri, sadece silahlı platformlar olarak değil; aynı zamanda istihbaratın zaman ve mekânda egemenliğini genişleten araçlar olarak görülmeli.
Bu sistemler, tehditleri bertaraf etmenin ötesinde, onları "oluşmadan yönetme" kabiliyetini de beraberinde getiriyor.
Önleyici istihbaratın bu yeni mimarisi, Türkiye'yi pasif savunmadan aktif güvenlik stratejisine taşıyan bir sıçrama tahtası işlevi görüyor.
Savunma sanayii ve pazar hakimiyeti: Türkiye'nin yükselen gücü
Türkiye'nin savunma sanayiindeki dönüşümü, sadece iç güvenlik ihtiyaçlarına cevap verme amacını aşmış; aynı zamanda uluslararası rekabetin dinamik aktörlerinden biri olma iddiasıyla yeniden yapılandırılmıştır.
Bu dönüşümde İHA sistemleri, Türkiye'nin küresel ölçekte rekabet edebilirliği en yüksek olan teknolojik ürünleri arasında başı çekiyor.
Bugün artık Bayraktar TB2, Akıncı ve Anka gibi sistemler, sadece çatışma sahalarının değil; aynı zamanda savunma diplomasisinin de en kritik araçlarından biridir.
2010'ların ikinci yarısından itibaren Türkiye, İHA'larını yalnızca savunma envanterine dâhil etmekle kalmamış; aynı zamanda sistematik bir ihracat politikası geliştirdi.
Bu politikayla, İHA teknolojisi hem ekonomik değer yaratan bir ürün haline gelmiş hem de Türkiye'nin dış politika araç setine entegre edildi.
2020'li yıllarda başta Ukrayna, Azerbaycan, Katar, Polonya, Tunus, Suudi Arabistan, Birleşik Arap Emirlikleri, Kuveyt ve Pakistan gibi ülkeler olmak üzere birçok devlete İHA ihracatı gerçekleştirild; bu satışların önemli bir kısmı, siyasi ittifakları da yeniden şekillendiren stratejik anlaşmalarla birlikte yürütüldü.
Türkiye'nin bu pazardaki başarısının 3 temel ayağı var:
- Maliyet-etkinlik,
- Savaş sahasında kanıtlanmış performans,
- Esnek ihracat politikası.
Bayraktar TB2'nin Karabağ, Suriye, Libya ve Ukrayna savaşlarında gösterdiği etkinlik, bu sistemleri yalnızca teknik birer cihaz değil, aynı zamanda stratejik kuvvet çarpanı haline getirdi.
Özellikle Azerbaycan'ın Dağlık Karabağ zaferinde TB2'lerin oynadığı rol, birçok ülke açısından Türkiye'nin teknolojisini "güvenilir savaş aracı" olarak algılanmasına neden oldu.
Ayrıca Türkiye, Batılı ülkelerin sıklıkla uyguladığı siyasi şartlılık merkezli ihracat kısıtlamalarının aksine, daha pragmatik ve çok taraflı bir dış politika anlayışı ile hareket ediyor.
Bu, özellikle Batı dışı devletler için Türkiye'yi daha ulaşılabilir ve esnek bir teknoloji ortağı haline getiriyor.
Örneğin, Polonya gibi bir NATO ülkesi ile aynı dönemde BAE gibi Türkiye ile geçmişte sorun yaşamış bir ülkenin de İHA siparişi vermesi, bu esnekliğin jeopolitik önemini gösteriyor.
Bu bağlamda Türkiye'nin İHA ihracatı, salt bir "ürün satışı" olmaktan öte, askeri teknoloji aktarımı, eğitim, lojistik destek, ortak üretim gibi çok katmanlı bir iş birliği modeli içeriyor.
Bu model, Türkiye'yi sadece tedarikçi değil, stratejik ortak pozisyonuna da taşıyor.
Diğer yandan, bu pazar hakimiyeti Türkiye'yi küresel savunma tedarik zincirinin önemli bir parçası haline getirdi.
Bu durum hem fırsatlar hem de riskler doğurur. Örneğin Kanada'nın 2020 yılında elektro-optik sistem ihracatını askıya alması, Türkiye'yi teknolojik bileşenlerde de millileşmeye yönlendirdi.
ASELSAN, TÜBİTAK ve benzeri kurumların bu alandaki yerli çözümleri, ekosistemi daha dirençli hale getirdi.
Fotoğraflarla dünyadan haberler
Fotoğraflarla dünyadan haberler
-
1/30
30 Eylül 2025 - Gazze Şeridi'nin güneyindeki Han Yunus'ta Birleşmiş Milletler Filistinli Mültecilere Yardım ve Bayındırlık Ajansı (UNRWA) tarafından işletilen okulda, çatışmalar nedeniyle yerlerinden edilenler için kurulan derme çatma kampta bir çocuk. Hamas, Donald Trump'ın Gazze planını gözden geçirirken İsrail Başbakanı, ABD Başkanı'na destek vermesinin ardından ordunun bölgenin büyük bölümünde kalacağını söyledi. Plan, ateşkes, Hamas'ın 72 saat içinde rehineleri serbest bırakması, Hamas'ın silahsızlandırılması ve İsrail'in Gazze'den kademeli olarak çekilmesinin ardından savaş sonrası Trump'ın başkanlığında bir geçiş dönemi otoritesinin kurulmasını öngörüyor. (Omar Al-Qattaa/AFP) -
2/30
29 Eylül 2025 - Bualoi tayfununun Nghe An eyaletinde karaya çıkmasının ardından hasar gören Cua Lo plajından bir görünüm. Bualoi Tayfunu Vietnam kıyılarını yerle bir ederek 8 kişinin ölümüne ve 17 kişinin kaybolmasına neden oldu. Şiddetli rüzgar ve yağmur evlere zarar verdi, elektrikleri kesti ve fırtına başkent Laos'a doğru ilerlerken gücünü kaybetmeden önce yolları sular altında bıraktı. Ulusal hava durumu ajansı, Bualoi'nin bugün erken saatlerde karaya çıkmadan önce ülkenin kuzey orta kıyı şeridi boyunca ilerlediğini ve 8 metrelik dalgalara neden olduğunu duyurdu. Hükümetin afet yönetim ajansı, dev dalgaların Quang Tri eyaleti açıklarında iki balıkçı teknesine çarpmasının ardından 17 balıkçının kaybolduğunu, bir başka balıkçı teknesinin ise fırtına sırasında irtibatını kaybettiğini açıkladı. (Thai An/AFP) -
3/30
28 Eylül 2025 - Ducati Lenovo'nun İspanyol sürücüsü Marc Marquez, MotoGP Japonya Grand Prix'sinde şampiyonluğunu ilan etti. Yarışı takım arkadaşı Pecco Bagnaia'nın gerisinde ikinci sırada tamamlayan Marc Marquez'in şampiyonluğu alabilmesi için kardeşi Alex'in sadece 7 puan önünde damalı bayrağı görmesi veya en az ikinci olması gerekiyordu. Alex Marquez, 8. sıradan başladığı yarışta sıralamasını çok yükseltemedi. Damalı bayrağı 6. sıradan gördü. Ve böylece Marc Marquez, 7. kez MotoGP şampiyonu ve 9. kez dünya şampiyonu oldu. İspanyol pilot, en son 2019'da 6. unvanını almıştı. 6 senedir hayalini kurduğu şampiyonluğa 2184 gün sonra 126. podyumuna çıkarak kavuşan Marquez, bir zamanlar rakibi olduğu modern MotoGP döneminin efsanelerinden Valentino Rossi'nin 7 MotoGP şampiyonluğuna yetişti. (Kim Kyung-Hoon/Reuters) -
4/30
27 Eylül 2025 - Birleşik Krallık'ın Liverpool kentinde düzenlenen İşçi Partisi Konferansı öncesinde St George’s Plateau önünde toplanan göstericiler, Gazze'deki insani duruma dikkat çekmek için yürüyüş gerçekleştirdi. Eylemciler, iktidardaki partinin lideri olan Başbakan Keir Starmer'ı "Ellerinde kan var" ifadesiyle eleştirdi ve Londra yönetiminin Filistin için daha fazla adım atması gerektiğini söyledi. “Gazze’ye ambargo son bulsun” ve “Silah satışına hayır” gibi sloganlarla hükümet politikaları protesto edildi. (Oli Scarff/AFP) -
5/30
26 Eylül 2025 - Önde gelen çiftçi sendikalarından FNSEA'nın çağrısına uyan Fransız çiftçiler, cuma sabahı başkent Paris'e yaklaşık 20 kilometre mesafedeki Versay kent merkezinde toplandı. Eylemciler traktörleriyle tarihi Versay Sarayı'nın önüne kadar geldi ve haksız rekabete yol açacağı iddia edilen AB-MERCOSUR anlaşmasından vazgeçilmesini istedi. "Çiftçi isyanı Versay'da yeniden başlıyor" yazılı afiş açan çiftçiler, traktörleriyle kentte konvoy oluşturdu. Eylemciler, Güney Amerika ürünlerinin yerli mahsuller karşısında haksız rekabete yol açacağını savunuyor. (Geoffroy Van der Hasselt/AFP) -
6/30
25 Eylül 2025 - Eski Fransa Cumhurbaşkanı Sarkozy "Libya davası"nda suç örgütü kurmaktan suçlu bulundu. Eski Fransa Cumhurbaşkanı Nicolas Sarkozy, yolsuzluk dahil dört farklı suçtan yargılandığı "Libya davası"nda suç örgütü kurmaktan mahkum edildi. Fransa'da 2007-2012 yıllarında cumhurbaşkanı olan Sarkozy'nin, "2007'de cumhurbaşkanı seçim kampanyasını yürütmek için o zamanki Libya lideri Muammer Kaddafi'den yasadışı maddi destek aldığı" ileri sürülüyor. Sarkozy'nin 2006 sonuyla 2007 başında seçim kampanyasında Libya yönetiminden 50 milyon euro aldığı iddia ediliyor. İddiaların ardından 2013'te olayla ilgili ön soruşturma açılmıştı. Sarkozy, 21 Mart 2018'de Paris'te gözaltına alınmış, ardından hakkında "seçim kampanyasına yasadışı finansman sağlamak, yolsuzluk yapmak ve Libya kamu fonlarını gizlemek" suçlamasıyla soruşturma başlatılmıştı. (Julien De Rosa/AFP) -
7/30
24 Eylül 2025 - Güney Sudan muhalefet lideri ve eski cumhurbaşkanı yardımcısı Riek Machar, Juba'daki Özgürlük Salonu'nda görülen davasının üçüncü duruşmasında sanık sandalyesinde. Machar ve 7 kişi, vatana ihanetin yanı sıra insanlığa karşı suçlar, cinayet, komplo, terörizm, kamu malına ve askeri varlıklara zarar verme suçlamalarıyla da karşı karşıya. Başkent Juba'da özel bir mahkeme tarafından yürütülen duruşma ulusal televizyonda yayımlandı. Açılış konuşmasında, Machar'ın avukatı, yargı yetkisi olmayan "yetkisiz bir mahkeme" olarak nitelendirdiği bir mahkeme tarafından yargılanmasına karşı çıktı. Savunma, Machar'ın cezai olarak yargılanmasının, yaklaşık 400 bin kişinin ölümüne neden olan iç savaşı sona erdirmek için Machar ve Kiir arasında 2018'de imzalanan barış anlaşmasının ruhuna zarar vereceğini savundu. Bu anlaşma, Machar'ın birinci başkan yardımcısı olarak görev yaptığı geçiş hükümetinin temelini oluşturuyor. (Peter Louis Gume/AFP) -
8/30
23 Eylül 2025 - İşçiler, Hong Kong'da meydana gelecek Süper Tayfun Ragasa'ya hazırlık olarak güvence altına alınan Çinli sanatçı Ren Zhe'nin "Bulutların Üzerinde" adlı heykelinin yanındaki alanı temizliyor. Yetkililer Süper Tayfun Ragasa'nın şehrin yakın tarihindeki en yıkıcı şiddette olacağı konusunda uyarıda bulunurken, finans merkezine çarpması beklenen tayfun nedeniyle okulları tatil edildi. Hong Kong Gözlemevi, tayfunun merkezinin şehrin 420 kilometre açığına kadar yaklaştığını, fırtına alarmı seviyesinin bugün itibarıyla 3'ten 8'e yükseltildiğini duyurdu. Tayfun nedeniyle, şehirden uzakta ve çevre adalarda bulunan vatandaşlara derhal dönüş yolculuklarına başlamaları tavsiye edilirken bu akşamdan itibaren 700'den fazla uçuşun iptal edileceği belirtildi.Pasifik Okyanusu'nda oluşan yılın ilk "süper tayfunu" Ragasa'nın ilerlediği güzergahta, Filipinler, Tayvan, Hong Kong, Makau ve Çin ana karasında fırtına ve acil durum uyarıları yapılmıştı. (Dale De La Rey/AFP) -
9/30
22 Eylül 2025 - Birleşik Krallık'taki Filistin Misyonu Büyükelçisi Husam S. Zomlot, Londra'daki Filistin Misyonu'nda düzenlenen törende Filistin bayrağını göndere çekti. Kanada Başbakanı Carney, Avustralya Başbakanı Albanese, İngiltere Başbakanı Starmer ve Portekiz Dışişleri Bakanı Rangel, Filistin Devleti'ni resmen tanıdıklarını duyurdu. Starmer, X'te paylaştığı yaklaşık 6,5 dakikalık videoda, "Ortadoğu'da dehşet büyürken iki devletli çözüm ve barış umudunu canlı tutmak için çalışıyoruz" dedi. Barış ve iki devletli çözümün "güvenli ve barış içinde bir İsrail'le yaşayabilir bir Filistin'e" işaret ettiğini kaydeden Starmer, "Şu an ikisi de yok. İsrailli ve Filistinli sade vatandaşlar şiddet ve acıdan uzak, barış içinde yaşamayı hak ediyor. diye konuştu. (Frank Augstein/AP) -
10/30
21 Eylül 2025 - Formula 1 Azerbaycan Grand Prix'sinde zaferin adı Max Verstappen. Red Bull'un Hollandalı yıldızı pole pozisyonunda başladığı yarışı kazanırken, Mercedes'in Britanyalı pilotu George Russell ikinci, Williams'tan Carlos Sainz ise üçüncü oldu. Pilotlar şampiyonası lideri Oscar Piastri ilk turda yaptığı kaza sonucu yarış dışı kalırken, en yakın rakibi ve McLaren'dan takım arkadaşı Lando Norris ise ancak 8. sırayı alabildi. McLaren'ın takımlar şampiyonu olmasına kesin gözüyle bakılan sezonda bu sonuçlarla şampiyonluk yarışı iyice kızıştı ve yarış severler son 4 yılın şampiyonu Max Verstappen'den bir geri dönüş bekliyor. Sezonun bitmesine 7 yarış kala son durum şöyle: 1. Oscar Piastri (McLaren) – 324 puan 2. Lando Norris (McLaren) – 299 puan 3. Max Verstappen (Red Bull) – 255 puan (Lisi Niesner/Reuters) -
11/30
20 Eylül 2025 - Hollanda'nın Lahey kentinde düzenlenen göçmen karşıtı "Hollanda İçin Ayağa Kalk" protestosunda bir polis arabası ateşe verildi. Ülkedeki genel seçimlere yaklaşık bir ay kala düzenlenen protesto, internette "Els Rechts" diye bilinen sağcı bir aktivistin çağrısıyla düzenlendi. Hükümetten daha sert göç politikaları talep eden aktivist daha sonra sosyal medyada yaptığı açıklamada, gösterinin barışçıl geçeceğini düşünerek bu çağrıyı yaptığını söyledi. Yetkililer, kalabalığı dağıtmak için polisin biber gazı ve tazyikli su kullandığını açıkladı. (Josh Walet/ANP/AFP) -
12/30
19 Eylül 2025 - Barbie Reynolds, Doha'daki havalimanına indikten sonra kızı Sarah Entwistle'a sarılıyor. Britanyalı çift Barbie ve Peter Reynolds, Afganistan'da yaklaşık 8 aydır gözaltında tutulduktan sonra Katar'ın arabuluculuğuyla bugün serbest bırakıldı. 76 yaşındaki Barbie ve 80 yaşındaki eşi, yaklaşık 20 yıldır Afganistan'da yaşıyordu. Taliban, 1 Şubat'ta gözaltına alınan ikilinin Afganistan yasalarını ihlal ettiğini ve adli işlemlerin ardından serbest bırakıldığını söylese de gözaltı nedenlerini hiçbir zaman açıklamadı. (Karim Jaafar/AFP) -
13/30
18 Eylül 2025 - Fransa'nın güneydoğusundaki Marsilya'da, sendikaların Fransa'nın ulusal bütçesi nedeniyle düzenlediği ülke çapındaki grev ve protestolar sırasında bir protestocu meşale yakıyor. Fransa, ülke çapında bir protesto gününe hazırlanıyor. Yetkililere yakın bir kaynak, yaklaşık 800 bin kişinin sokaklara çıkmasının beklendiğini söylüyor. Nadir görülen bir birlik gösterisiyle sendikalar, Fransız halkını, yetkililerin Fransa'nın artan borcunu azaltmak için tasarladığı "korkunç gösteri" niteliğindeki bütçe taslağını protesto etmek için greve çağırdı. (Miguel Medina/AFP) -
14/30
17 Eylül 2025 - ABD Başkanı Donald Trump'ın Britanya'ya yaptığı resmi ziyaret sırasında İngiliz "Lead by Donkeys" (Eşekler Tarafından Yönetilen) grubundan aktivistlerin düzenlediği eylemde, kötü şöhretli cinsel suçlu Jeffrey Epstein'le Trump'ın bulunduğu bir fotoğraf Windsor Kalesi'nin bir kulesine yansıtıldı. İngiliz "Lead by Donkeys" grubundan aktivistler, genellikle esprili kampanyalarla politikacıları hesap vermeye çağırıyor. (Lena Voelk/AFP) -
15/30
16 Eylül 2025 - Bratislava'da Başbakan Fico'ya karşı düzenlenen mitingde, hükümetin önerdiği maliyet azaltma önlemlerine karşı protesto gösterisi yapan katılımcılardan biri, üzerinde "Fico Hapse" yazan bir Guy Fawkes maskesi takıyor. 2023'te iktidara dönüşünden bu yana Fico, hakları kısıtlaması ve Rusya Devlet Başkanı Putin'le yakın ilişkiler kurma çabası nedeniyle bir dizi protestoyla karşı karşıya kalıyor. Binlerce Slovak, Bratislava'daki hükümetin ana binası önünde toplanarak "Yeter artık Fico! Fico hapse!" ve "Yeter artık. Bıktık!" sloganları attı. Organizatörler, muhalefetin çağrısıyla düzenlenen protestoya 18 bin kişinin katıldığını tahmin ediyor (Joe Klamar/AFP) -
16/30
15 Eylül 2025 - Gazze Şeridi'ndeki Rimal mahallesinde Filistinliler, İsrail bombardımanında yıkılan Meçhul Asker Kulesi'nin enkazını karıştırıyor. İsrail güçleri Gazze Şeridi’ndeki yüksek katlı konutlara ve sığınaklara yönelik saldırılarını yoğunlaştırarak, yerinden edilme krizini daha da şiddetlendirirken şehir sakinlerini Gazze Şeridi’nin güneyine kaçmaya zorluyor. Bu, ABD Dışişleri Bakanı Marco Rubio'nun İsrail'e gelişiyle eş zamanlı gerçekleşti. İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, Rubio’nun ziyaretini ‘İsrail-ABD ittifakının gücünün teyidi" diye niteledi (Omar Al-Qattaa AFP) -
17/30
14 Eylül 2025 - Nepal'in geçici hükümetinin yeni seçilen başbakanı Sushila Karki (ortada) yetkililerle birlikte, Katmandu'da düzenlenen son protestolarda hayatını kaybedenleri anmak için bir dakikalık saygı duruşunda bulunuyor. Nepal'in yeni lideri, "Z Kuşağı" gençlik gösterilerinin selefini devirmesinin ardından geçici başbakan olarak göreve başlarken, protestocuların "yolsuzluğa son verme" taleplerini yerine getireceğine söz verdi. Nepal'de gençlik hareketi Discord üzerinden kurdukları dijital kongre aracılığıyla geçici başbakan seçimini organize etmişti. (Prabin Ranabhat / AFP) -
18/30
13 Eylül 2025 - Tokyo'da düzenlenen Dünya Atletizm Şampiyonası'nda ABD'li Alexis Holmes, 4x400m Karışık Bayrak yarışının finalinde bitiş çizgisini geçerek şampiyon oldu. Japonya'nın başkentinde düzenlenen 20. Dünya Atletizm Şampiyonası bugün başladı. Dünyanın en iyi atletlerinin bir araya geldiği şampiyonada yaklaşık 200 ülkeden en az 2 bin sporcu yarışıyor. Japonya Ulusal Stadı'nda gerçekleşen organizasyona Türkiye de 20 sporcuyla katılıyor. Şampiyona 21 Eylül'de sona erecek. (Jewel Samad/AFP) -
19/30
12 Eylül 2025 - ABD'nin Illinois eyaletindeki Broadview'de bir ABD Göçmenlik ve Gümrük Muhafaza (ICE) tesisinin önünde düzenlenen protestoda göstericiler, görevlilerle karşı karşıya geldi. ABD Başkanı Donald Trump, Illinois'un Şikago kentinde federal kolluk kuvvetlerinin varlığının artırılacağını birkaç hafta önce söylemişti. Yönetim pazartesi günü Illinois'da, yasal statüsü olmayan göçmenler arasındaki suçluları hedef alan bir sınır dışı etme operasyonu başlattığını duyurmuştu. Operason nedeniyle kentteki aktivisitler günlerdir gösteriler düzenlerken, protestoların gelecek günlerde de devam etmesi bekleniyor. (Octavio Jones/Reuters) -
20/30
11 Eylül 2025 - Etiyopyalı Ortodoks bir rahip, Addis Ababa'daki Entoto St. Raguel Kilisesi'nde düzenlenen yeni yıl kutlamaları sırasında, dini şarkılar ve dualar söyleyen fedailer eşliğinde buhurdanlık sallıyor. Etiyopya, Amharca'da Enkutatash diye bilinen Yeni Yıl'ı 11 Eylül'de, yağmur mevsiminin sona ermesini ve Gregoryen takviminden yaklaşık 7 ila 8 yıl geriden gelen 2018 Etiyopya takvim yılının başlamasını kutluyor. Güneş esaslı olan Etiyopya takvimi, dini bir takvim olmasının yanı sıra Etiyopya Devleti tarafından tüm resmi işlerde kullanılıyor. Farklı bir saat sistemi de kullanan Etiyopya’da gün saat 00.00’da değil, 06.00’da başlıyor. Bir gün 12 saatlik iki farklı bölümden oluşurken ilk saat dilimi saat 06.00’da, ikinci dilim ise saat 18.00’de başlıyor.(Luis Tato/AFP) -
21/30
10 Eylül 2025 - François Bayrou hükümetinin düşmesinin ardından Fransa'yı felce uğratmaya çalışan 'Her Şeyi Durdur' protestoları sırasında Fransız polisi yaklaşık 200 kişiyi gözaltına aldı. Binlerce göstericinin ateş yakması, barikatlar kurması ve Avrupa'nın en işlek şehir içi otoyolu olan Paris çevre yolunu kapatmaya çalışması üzerine yetkililer 80 bin polis ve jandarmayı görevlendirdi. Öğle saatlerinden itibaren birçok kentte kitlesel yürüyüşler yapılmaya başlandı. Marsilya'daki yürüyüşte "Macron istifa" sloganları dikkat çekti. (Philippe Magoni/AP) -
22/30
9 Eylül 2025 - Nepal'de sosyal medyaya erişim yasağına karşı gösteriler, 19 kişinin yaşamını yitirmesi ve 400'ün üstünde kişinin yaralanmasının ardından sürüyor. Başbakanlık Ofisinden yapılan açıklamada, şiddetli protestolar ve hükümete gelen tepkilerin ardından Başbakan Oli'nin istifa ettiği duyuruldu. Öte yandan göstericiler, iktidardaki Nepal Kongre Partisinin Sanepa bölgesindeki merkez ofisini ateşe verdi. Sabahın erken saatlerinde Başbakan Oli'nin konutuna girmeye çalışan göstericiler, polis müdahalesiyle karşılaştı. Öfkeli kalabalık, ardından Oli'nin iki konutunu da ateşe verdi. Federal parlamento binası ve yüksek mahkeme binası da ateşe verildi. (Prabin Ranabhat/AFP) -
23/30
8 Eylül 2025 - Nepal'in başkenti Katmandu'da protestocular, parlamento binasının önünde slogan atıyor. Yetkililer ve yerel medyaya göre, Nepal'de hükümetin sosyal medya yasağı ve yolsuzluk iddialarına karşı düzenlenen şiddetli protestolar sırasında en az 19 kişi öldü, onlarca kişi yaralandı. Polis, genç protestoculara gerçek mermiler ateşledi ve göz yaşartıcı gaz ve plastik mermi kullandı. Yerel bir yetkili, bazı protestocuların Katmandu'daki parlamento kompleksine bir barikatı aşarak zorla girdiğini söyledi. Aralarında okul ve üniversite üniformalı öğrencilerin de bulunduğu binlerce genç, "Sosyal medyayı değil, yolsuzluğu kapatın", "Sosyal medyanın yasağını kaldırın" ve "Gençler yolsuzluğa karşı" yazılı dövizlerle protestoya katılarak yürüdü. (Niranjan Shrestha/AP) -
24/30
7 Eylül 2025 - İspanyol tenisçi Carlos Alcaraz, ABD Açık'ta finalde İtalyan Jannik Sinner'ı mağlup ederek kariyerindeki 6. Grand Slam kupasını kazandı. Bu yıl Avustrayla Açık'ı kazanan, Roland Garros'da final kaybeden, Wimbledon'da ilk şampiyonluğunu yaşayan dünya 1 numarası 24 yaşındaki İtalyan raket Sinner, ABD Açık'ta geçen yılın şampiyonuydu. Bu yıl finalde Sinner'i 2-0 geriden gelip yenerek Roland Garros zaferi yaşayan 22 yaşındaki dünya 2 numarası Alcaraz, Wimbledon finalinde ise ezeli rakibine 3-1 yenilmişti. İki tenisçi bu yıl Fransa Açık ve Wimbledon'ın ardından üçüncü kez finalde kozlarını paylaştı. Alcaraz, 2015'ten bu yana turnuvada set vermeden finale çıkan ilk sporcu oldu. İspanyol raket, 22 yaş 111 günle Rafael Nadal ve Bjorn Borg'ün ardından 7 grand slam finaline ulaşan en genç sporcu unvanını elde etti. Alcaraz bu zaferle dünya 1 numarası oldu (Kena Betancur/AFP) -
25/30
6 Eylül 2025 - Ünlü moda tasarımcısı Giorgio Armani'nin tabutu, İtalya'nın Milano kentindeki Armani Tiyatrosu'nda üzerinde çiçeklerle duruyor. 4 Eylül Perşembe günü 91 yaşında hayatını kaybeden Armani'ye saygılarını sunmak isteyen yüzlerce kişi, Armani Tiyatrosu'nda bugün sessiz bir kuyruk oluşturdu. Bugünün en ünlü tasarımcılarından Armani, 1975'te Milano'da moda evini açarak kısa sürede sektörün zirvesine yükseldi ve Hollywood ünlülerinin kıyafetlerini tasarladı. Tabutu yarın da halkın ziyaretine açık olacak tasarımcı, pazartesi günü özel bir cenaze töreninin ardından defnedilecek. (Gonzalo Fuentes/Reuters) -
26/30
5 Eylül 2025 - Afganistan'daki şiddetli depremin ardından Kunar vilayetine bağlı Nurgal ilçesinde halk, derme çatma çadırlara sığınıyor. Dün Afganistan'ın güneydoğusunu vuran 6,2 büyüklüğündeki depremle birlikte aynı bölge, pazar gününden bu yana üçüncü depreme sahne oldu. Şiddetli sarsıntılar nedeniyle en az 2 bin 200 kişinin hayatını kaybettiği ve 3 bin 640 kişinin de yaralandığı bildiriliyor. Depremin vurduğu Kunar vilayetinde yaşayanlar "her şeyin yerle bir olduğunu" söylüyor. Yetkililer, en az 6 bin 700 evin yıkıldığını aktarırken, Birleşmiş Milletler, enkaz altında kalan insanlarla birlikte ölü sayısının artabileceği uyarısında bulunuyor. (Sayed Hassib/Reuters) -
27/30
4 Eylül 2025 - Filistinliler, Gazze Şeridi'ndeki Nuseyrat Mülteci Kampı'nda yemek bekliyor. Gazze'deki Sağlık Bakanlığından yapılan yazılı açıklamada, açlıktan hayatını kaybedenlere ilişkin son bilgiler paylaşıldı. Gazze Şeridi'nde 7 Ekim 2023'ten bu yana açlıktan hayatını kaybedenlerin sayısı 131'i çocuk olmak üzere 370'e yükselirken, İsrail ordusunun, sabah saatlerinden bu yana düzenlediği saldırılarda 20 Filistinli yaşamını yitirdi. Birleşmiş Milletlerin desteklediği Entegre Gıda Güvenliği Aşama Sınıflandırması'nın 22 Ağustos'taki açıklamasıyla Gazze'de kıtlık ilan etmesinden bu yana ise 16'sı çocuk 92 kişinin açlık ve yetersiz beslenme nedeniyle yaşamını yitirdiği ifade edildi. (Eyad Baba/AFP) -
28/30
3 Eylül 2025 - Rus devlet ajansı Sputnik'in yayımladığı bu fotoğrafta, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Pekin'in Tiananmen Meydanı'nda Japonya'ya karşı zaferin ve II. Dünya Savaşı'nın sona ermesinin 80. yıldönümünü anan askeri geçit töreni öncesinde toplu fotoğraf çekiminin ardından Çin Devlet Başkanı Xi Jinping'le konuşuyor. Çin, ülke tarihindeki en büyük askeri geçit törenini düzenledi. Kuzey Kore lideri Kim Jong Un'un da katıldığı törende "Dünyanın barış ya da savaş arasında bir seçimle karşı karşıya olduğu" uyarısında bulunuldu. Büyük pankartlar taşıyan helikopterler ve savaş uçakları, 70 dakikalık bir gösteri sundu ve gösterinin sonunda 80 bin "barış" kuşu serbest bırakıldı. (Alexander Kazakov/AFP) -
29/30
2 Eylül 2025 - 82'inci Uluslararası Venedik Film Festivali'nde A House Of Dynamite'ın kırmızı halı törenine Britanyalı aktör Idris Elba da katıldı. 27 Ağustos'ta başlayan ve dünyanın en prestijli sinema etkinliklerinden olan festival, 6 Eylül'de son bulacak. George Clooney, Julia Roberts, Cate Blanchett, Emma Stone, Idris Elba, Ayo Edbiri ve Jacob Elordi gibi yıldız isimlerin rol aldığı yapımların yarışacağı festivalde, Kathryn Bigelow, Guillermo del Toro, Jim Jarmusch, Noah Baumbach, Park Chan-wook ve Yorgos Lanthimos gibi usta yönetmenler de uzun bir aradan sonra yeni filmleriyle sinema dünyasına dönüş yapıyor. (Stefano Rellandini/AFP) -
30/30
1 Eylül 2025 - Endonezya'nın başkenti Jakarta'da Askerler, Ulusal Anıt kompleksinde isyan karşıtı eğitime katılırken, parlamenterlere ekstra ücret ve konut ödenekleri gibi konularla ilgili yaygın hükümet karşıtı protestolar nedeniyle güvenlik sıkılaştırıldı. Cuma günü Jakarta'da başlayan gösteriler diğer şehirlere de yayıldı. Gösterilerin ilk nedeni perşembe günü parlamento yakınlarında bir polis aracının çarptığı motosikletin sürücüsünün ölmesiydi. Parlamenterlerin maaşlarına zam yapılmasına karşı çıkan ve eğitim harcamalarının arttırılmasını talep eden göstericilerle polis arasında şiddetli çatışmalar yaşandı. (Willy Kurniawan/Reuters)
Güç projeksiyonu, caydırıcılık ve askeri doktrin
Geleneksel askeri güç tanımları, uzun yıllar boyunca kara kuvvetlerinin niceliği, hava üstünlüğü kapasitesi ve deniz gücü gibi konvansiyonel metriklerle ölçüldü.
Ancak 21'inci yüzyılda yaşanan teknolojik devrim, özellikle insansız sistemler üzerinden askeri doktrinlerin yeniden inşasını zorunlu kıldı.
Türkiye bu zorunluluğu erken fark etmiş; İHA'ları yalnızca birer keşif veya saldırı aracı olarak değil, doktrin kurucu bir unsur olarak sistemin merkezine yerleştirdi.
Güç projeksiyonu, klasik anlamıyla bir devletin kendi toprakları dışında askeri kuvvet uygulama kapasitesidir.
Bu kapasite, lojistik, hava taşımacılığı, üs ağı ve caydırıcılıkla doğrudan ilişkilidir.
Türkiye'nin İHA sistemleri, özellikle sınır ötesi operasyonlarda düşük maliyetli, hızlı ve etkili güç aktarımı imkânı sunarak bu kavramı dönüştürdü.
Örneğin Zeytin Dalı, Barış Pınarı ve Pençe serisi operasyonlarında, İHA'lar adeta bir hava köprüsü işlevi gördü; hedef tespiti, imha ve sonrasında alan kontrolünün sağlanması süreçlerinde kilit roller üstlendi.
Bu bağlamda İHA'lar, klasik askeri harekât zincirinde "sensor to shooter" denilen karar döngüsünü radikal biçimde kısalttı.
Geleneksel harekât planlamasında keşif, analiz, karar ve taarruz adımları günler hatta haftalar alabilirken; İHA'lar sayesinde bu süreç dakikalara indi.
Bu sadece hız değil; aynı zamanda daha düşük riskle daha yüksek doğruluk anlamına gelir.
Dolayısıyla İHA'lar, Türkiye'nin harekât temposunu artırmış ve askeri caydırıcılık seviyesini yükseltti.
Caydırıcılık (deterrence), bir devletin potansiyel düşmanlarını herhangi bir saldırıyı gerçekleştirmeden önce vazgeçmeye ikna etme kapasitesidir.
Türkiye'nin İHA kapasitesi, artık yalnızca "operasyonel caydırıcılık" değil; stratejik caydırıcılık yaratıyor.
Çünkü TB2 ve Akıncı gibi sistemler, hedef ülkenin komuta-kontrol altyapısını, zırhlı birliklerini ya da sivil-asker ayrımını manipüle eden terörist yapıları kısa sürede etkisiz hâle getirebilecek kapasitededir.
Bu, potansiyel tehdit aktörleri için sürekli göz önünde olma, izlenme ve ani müdahaleye açık olma psikolojisini yaratıyor.
İHA sistemlerinin askeri doktrine entegrasyonu ise Türkiye'nin savaş anlayışında daha temel bir değişimin göstergesidir.
Artık savaş, sadece tankların ve uçakların değil; verinin, algoritmaların ve istihbaratın da merkezde olduğu bir mücadele alanıdır.
Türk Silahlı Kuvvetleri bu dönüşümü, "ağ merkezli harp" ve "çok katmanlı tehdit algısı" gibi çağdaş doktrinlere uyum sağlayarak gerçekleştirdi.
Askerî harekâtlar artık yalnızca fiziksel değil, bilişsel ve siber alanlarda da icra ediliyor.
Bu dönüşüm aynı zamanda asimetrik tehditlere karşı da Türkiye'yi daha avantajlı kılıyor.
PKK, YPG veya DEAŞ gibi örgütler, dağlık alanlarda ya da sivil halkın arasına karışarak hareket etmeyi tercih ederken; İHA'lar bu yapıları sürekli izleyerek hareket serbestiyetlerini daraltıyor.
Bu sayede Türkiye, savaşın alanını seçme ve şekillendirme yeteneğini önemli ölçüde artırdı.
*Bu içerik serbest gazeteci veya konuk yazarlar tarafından hazırlanmıştır. Bu içerikte yer alan görüş ve ifadeler yazara aittir ve Independent Türkçe'nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.
© The Independentturkish
