Yönetişim yaklaşımı değişmezse yangınlar artarak tekrar edebilir

Doç. Dr. Ali Oğuz Diriöz Independent Türkçe için yazdı

Fotoğraf: AA

Değerli Independent Türkçe okuyucuları,

Genelde yazılarım uluslararası ilişkiler, uluslararası kuruluşlar, küresel ekonomi ve benzer konuları kapsar.

Nadiren de olsa, küresel iklim krizinin etkilerinin Türkiye'de hissedilmesi nedeniyle ülke içi yönetişime de mecburen değinmekteyim. Bu yazı da o durumlardan biridir.

Çünkü Türkiye Cumhuriyeti devleti, ormanlarından tek bir ağaç kesilmesini yasaklayan fermanıyla bilinen Fatih Sultan Mehmet'in ve bir ağacı kesmemek için koca köşkün yerini değiştiren Gazi Mustafa Kemal Atatürk'ün devleti.

Bizler de, farklı görüşlere sahip olsak da, Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlarıyız.

Dolayısıyla, daha evvel akademik yazılarımda tespit ettiğim önemli bir yönetişim meselesine dikkat çekmek istiyorum.

Özellikle de 3 önemli yönetişim meselesine değineceğim.

Çünkü bu yönetişim meseleleri devam ettikçe daha çok orman yangını görebiliriz.

Tabii ki küresel iklim krizinin sonucu olarak dünyanın birçok yerinde olduğu gibi ülkemizde de yangınlar meydana gelmekte.

Lakin yönetişim sayesinde bu felaketlere daha hızlı müdahale etmek ve etkisini minimum seviyeye indirmek mümkün olabilir.


Birinci sorun: Çevre meselelerinin farklı bakanlıklar arasında bölünmüş olmasıdır.

Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, Tarım ve Orman Bakanlığı ile Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı'nın portföylerinde dağılan bu sorumluluklar, çevre politikalarının etkin biçimde yönetilmesini zorlaştırmaktadır.

Halbuki Çevre ve Iklim Değişikliği konusu başlı başına bir bakanlık tarafından ele alınmalıdır.

 
İkinci mesele: Çevre konularının farklı bakanlıkların portföylerinde ikincil kalmasıdır.

Enerji ve gıda güvenliği gibi konular ön planda yer alırken, çevresel etkiler yeterince dikkate alınmamaktadır.

Bu nedenle çevresel yönetişim için bağımsız bir yapılanma şarttır.

Enerji Güvenliği gibi milli çıkarlar tabii ki göz ardı edilmemelidir.

Kaldı ki Enerji, Gıda, Tarım ve Hayvancılık, Su ve Çevre meselelerinin birbirleriyle bağlantılı olmaları sebebiyle, yönetişimlerini de bütüncül olarak ele almak gerekir.

Bu bütüncül yönetişim ihtiyacı bakımından kritik konularda tabii ki çevreye duyarlı yaklaşım sergilenirken enerji güvenliği gibi hayati öncelikler de ihmal edilmemelidir.

Lakin, maden kazaları ve çevre felaketlerinin istenilen düzeyde önlenememelerinin belki de başlıca sebebi, odağın enerji üretimi üzerine yoğunlaşması olabilir.

 
Üçüncü ve en önemlisi: Halihazırdaki ÇED (Çevresel Etki Değerlendirmesi) raporlarının, imar yetkisi olan aynı bakanlık tarafından onaylanmasıdır.

Bu durum hem çıkar çatışmalarına hem de denetim zafiyetine neden olmaktadır.

ÇED süreçleri bağımsız bir üst kurul tarafından yürütülmelidir.

Bu yazıyı hazırlarken sadece Türkiye değil, dünya genelinde artan orman yangınlarına da dikkat çekmek gerekir.

İzmir Seferihisar’da ve yurdun farklı bölgelerinde yaşanan son büyük yangınlar, tahliye edilen binlerce kişiyle, Türkiye'deki müdahale kapasitesini gözler önüne sermektedir.

Mevcut koşullarda ekiplerin en iyi şekilde müdahale etmek için ellerinden geleni yaptıklarını düşünüyorum.

Aynı dönemde Kanada'da 7,8 milyon dönümden fazla alanın yanması, Güney Kore'de ve Rusya'da geniş çaplı yangınlar, iklim krizinin küresel etkilerini yansıtmaktadır.

NASA verilerine göre bu tür şiddetli yangınlar son 20 yılda iki katına çıkmıştır.
 


Sonuç olarak, herhangi bir siyasi parti veya ideolojiden bağımsız olarak, acilen ayrı bir Çevre, Orman ve İklim Değişikliği Bakanlığı kurulmalıdır.

Bu bakanlık doğal afet yönetimi ve çevresel karar alma süreçlerinde merkezi rol oynamalıdır.

Çevre meselelerinin yönetişiminde koordinasyon yapan kurum olmalıdır.

Ayrıca ÇED raporları bağımsız bir üst kurul tarafından değerlendirilerek, çevre felaketleri sonrası etkilenen alanların yeniden ormanlaştırılması sağlanmalıdır.

Bu adımlar atılmadıkça, iklim krizine karşı mücadelemiz eksik kalacak ve yangınlar artarak devam edecektir.

Enerji güvenliği, su güvenliği, gıda güvenliği, afetlere dayanıklı konut ve yapı stokları ile afetlerle mücadele, gibi mevzuların her biri milli güvenlik meselesidir.

Bu konularda hepimiz üzerimize düşenleri yapmalıyız, çünkü hepimiz çevre felaketlerinden ve doğal afetlerden olumsuz etkilenmekteyiz.

Etkin yönetişim sayesinde, çevre yönetişimi ve  çevre felaketleri ile afetlerle mücadele edebilmek mümkün olabilir.

İklim krizinin etkileriyle mücadele için sadece devlet kurumlarının alacakları tedbirler yeterli olmayabilir.

İklim değişikliği etkileriyle mücadele için, Koordinatör bakanlık dışında, özel sektör, sivil toplum kuruluşları, vatandaşlar ve diğer kamu kurumlarının iş birliği yapabilmeleri gereklidir.

Bu iş birliğini yönetebilecek politikaları üretebilecek kurum da sadece çevre meselelerine odaklı, yeni bir "Çevre, Orman ve İklim Değişikliği Bakanlığı" olabilir.

 

 

Kaynaklar:

•    Al Jazeera (2025, 30 Haziran). Firefighters in Türkiye battle to contain wildfires. https://www.aljazeera.com/news/2025/6/30/firefighters-in-turkiye-battle-to-contain-wildfires-that-threaten
•    Reuters (2025, 30 Haziran). Wildfires burn in Turkey and France as early heatwave hits. https://www.reuters.com/sustainability/climate-energy/wildfires-burn-turkey-france-early-heatwave-hits-2025-06-30/
•    Phys.org (2025, 30 Haziran). Rescuers evacuate people in Turkey amid wildfires. https://phys.org/news/2025-06-rescuers-evacuate-turkey-wildfires.html
•    Washington Post (2025, 10 Haziran). Canada has already surpassed a year's worth of charred land from wildfires. https://www.washingtonpost.com/weather/2025/06/10/canada-wildfires-land-burned-maps-smoke/
•    Wikipedia (2025). 2025 Russian wildfires. https://en.wikipedia.org/wiki/2025_Russian_wildfires
•    Wikipedia (2025). Ōfunato wildfire. https://en.wikipedia.org/wiki/Ōfunato_wildfire
•    The Guardian (2025, Mayıs). Record global forest loss from fires. https://www.theguardian.com/environment/2025/may/21/fires-record-loss-forests-global-heating-agriculture-logging-brazil-bolivia-aoe
•    NASA Earth Observatory. Wildfire Trends. https://earthobservatory.nasa.gov/features/Wildfires

*Bu içerik serbest gazeteci veya konuk yazarlar tarafından hazırlanmıştır. Bu içerikte yer alan görüş ve ifadeler yazara aittir ve Independent Türkçe'nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.

© The Independentturkish

DAHA FAZLA HABER OKU