1- Anayurt Oteli / Ömer Kavur
Yapım Yılı: 1987
Oyuncular: Arslan Kaçar, Ülkü Ülker, Cengiz Sezici, Kemal İnci, Serra Yılmaz, Orhan Çağman
Anayurt Oteli filmi, yazar Yusuf Atılgan'ın aynı isimli eserine dayanarak, yönetmen Ömer Kavur tarafından senaryolaştırılıp, çekilmiştir.
Filmin çekimlerinin tamamı Aydın'ın Nazilli ilçesindeki Ankara Palas Oteli'nde gerçekleştirilmiştir.
Türkiye sinema tarihinin en iyi 50 filmi arasında gösterilmektedir.
Filmin en unutulmaz repliklerinden bazıları şunlardır:
- "Ne çok yalan söyleniyordu yeryüzünde; sözle, yazıyla, resimle ya da susarak."
- "Kaçtınız demek. Kaçılır mı hep? Bu tedirginlik yaşanır mı boyuna; bilinmeyenin tedirginliği."
- "Bir gün sana dünyada katlanacak tek şeyin sevgi olduğunu öğreteceğim."
2- Vavien / Yağmur Taylan, Durul Taylan
Yapım Yılı: 2009
Oyuncular: Engin Günaydın, Binnur Kaya, Settar Tanrıöğen, İlker Aksum, Serra Yılmaz, Binnaz Ekren, Şinasi Yurtsever, Ercan Kesal, Serkan Keskin
Filmin çekimlerinin tamamı Tokat'ın Erbaa ilçesinde gerçekleştirilmiştir. Eleştirmenler tarafından 2000 sonrası çekilmiş Türk sinemasındaki en iyi filmler arasında gösterilmektedir.
Filmde, eşi ve çocuklarıyla sıradan bir hayat sürdüren Celal karakterinin tuhaf hikayesi anlatılmaktadır.
Filmin en unutulmaz repliklerinden bazıları şunlardır:
- "Dünyadaki bütün büyük hastalıkların ana sebebi bu, içine atmak."
- "İçine atıyon, o hiç iyi bir şey değil, içine atma."
- "Ya dedim doktor, hiç mi umut yok dedim ya? Yok dedi... Celal, oradan bir yürüyüşüm var, 6 saat... 6 saat hem yürüdüm hem ağladım. Sonra bir gün kalktım, baktım bir taze, ferah. Açtım pencereleri, bir çay demledim."
3- Mayıs Sıkıntısı / Nuri Bilge Ceylan
Yapım Yılı: 1999
Oyuncular: Mehmet Emin Ceylan, Mehmet Emin Toprak, Muzaffer Özdemir, Sadık İncesu
Mayıs Sıkıntısı filminin Dünya Prömiyeri 1998 yılında Uluslararası Cannes Film Festivali'nde yapılmıştır.
Sinematografik görüntüleri olan film, yalın anlatımıyla özgün bir sinema diline sahiptir. Film çekimleri negatif formatta çekilmiş olup görüntülerinin çoğunluğu siyah beyazdır.
Film, uzun planları ve birbirinden uzun diyalogları, ağır bir şekilde ilerleyen temposuyla kasaba hayatını insanlara Rus şiirsel sinemasının öncüsü olan Andrei Tarkovski çarpıcılığına benzer bir şekilde sunar.
Ayrıca film, ulusal ve uluslararası birçok film festivalinde ödül almıştır.
Filmin en unutulmaz repliklerinden bazıları şunlardır:
- " Ben bu mayıs aylarını hiç sevmem, hep içime bir sıkıntı çöker. Hep bir terslik olur."
- "Şopen'e sormuşlar; 'Neden senfoni, opera gibi büyük eserler bestelemiyorsunuz' diye. 'Belki benim krallığım küçük ama hiç değilse orada kral benim' demiş."
- "İstanbul öyle kolay şehir değil. İstanbul'da herkes bir yere kaçmaya çalışıyor. Sen tutturdun bir İstanbul diye. Birçok arkadaş güneye gittiler. Bir iki tanesi Boğaz köprüsünden atladı."
4- Gemide / Serdar Akar
Yapım Yılı: 1998
Oyuncular: Erkan Can, Haldun Boysan, Güven Kıraç, Yıldıray Şahinler, Naci Taşöğen, Cengin Küçükayvaz, İştar Gökseven
Yönetmen Serdar Akar tarafından senaryosu yazılmış ve çekilmiştir.
Film, "Laleli'de Bir Azize" filminin devamı niteliğindedir. Filmin çekimlerinin büyük bir çoğunluğu gemide geçmektedir.
Ayrıca film, Altın Portakal Film Festivali'nde toplam dört ödül almıştır. Bununla birlikte Uluslararası Cannes Film Festivali'nde resmi bir bölüm olan Semaine de la Critique'e seçilen ender yerli filmlerdendir.
Filmin en unutulmaz repliklerinden bazıları şunlardır:
- "Bak oğlum eşyalara fiyat, insanlara değer biçilir. Fiyatı olmayan eşyaya çöp, değeri olmayan insana giderken kapıyı ört denir."
- "Bu dünya iki şeyden yıkılacak. Bir binadan, bir de zinadan."
- "Düzen bozuluyor Kamil. Dikkat etmek lazım."
5- Yazgı / Zeki Demirkubuz
Yapım Yılı: 2001
Oyuncular: Zeynep Tokuş, Engin Günaydın, Feridun Koç, Demir Karahan, Nazan Kesal, Emrah Elçiboğa
Zeki Demirkubuz'un kendine has bir sinema dili oluşturduğunu belli ettiği dördüncü başarılı filmidir.
Yazgı'da bir çeşit pasif intihar olgusu anlatılmaktadır. Film için, Albert Camus'un "Yabancı" adlı romanından esinlenilerek senaryolaştırılıp çekilmiştir, diyebiliriz.
Uzun uzun tiratların bolca olduğu ve sahnelerin ağır ağır aktığı bölümler film boyunca vardır.
Serdar Orçin ve Engin Günaydın'ın muhteşem oyunculukları ile taçlanan ve sinematografik görüntüleri olan bir başyapıttır.
Filmin en unutulmaz repliklerinden bazıları şunlardır:
- "Bütün hayatım boyunca taşıdığım suçluluk duygusunu olduğu kadar, imtiyazlılara ve gerçekte yalnızca imtiyaz isteyenlere duyduğum nefreti anlatmayı hep istiyorum."
- "İnsanın istediği gibi davranmasında anlaşılmayacak bir yan yok benim için... Kendim için anladığımı başkası için de anlayabilirim."
- "İnsan ben suçluyum diyebilir ama suçsuzum diyemez."
6- Uzak / Nuri Bilge Ceylan
Yapım Yılı: 2002
Oyuncular: Muzaffer Özdemir, Mehmet Emin Toprak, Nazan Kesal, Ebru Ceylan, Feridun Koç
Uzak, sinematografisiyle izleyenleri hem üşüten hem de ısıtan mükemmel bir sinema filmidir. Taşra ve şehir imgesinin çarpıştığı bir başyapıttır.
Yönetmen Nuri Bilge Ceylan'ın taşra üçlemesinin son filmidir. Yönetmenin en fazla ödül aldığı sinema filmidir.
Uluslararası Cannes Film Festivali'nde büyük ödülü "Uzak" ile kazanmıştır. Ayrıca 76. Oscar ödüllerinde ülkemizin yabancı dilde en iyi film dalında Oscar aday adayı olarak seçilmiştir.
Filmin en unutulmaz repliklerinden bazıları şunlardır:
- "İnsanlar kendileriyle yaşar, kendileriyle ölürler."
- "Bazı insanlar çok uzaktalar. Bizim asla gidemeyeceğimiz yerdeler."
- "Çünkü paranın mutlu etmediğinin farkındasın. Sen şu masada geçmişini arıyorsun. Bize derdin ki, ben Tarkovski gibi filmler yapacağım. İnsanlar kendileriyle yaşar kendileriyle ölür. Sen ölümünü erken ilan ettin.
7- Zerre / Erdem Tepegöz
Yapım Yılı: 2012
Oyuncular: Jale Arıkan, Remzi Pamukçu, Ergun Kuyucu, Sencar Sağdıç, Rüçhan Çalışkur
Filmin senaryosunu yazan ve yönetmenliğini üstlenen Erdem Tepegöz'ün ilk uzun metrajlı filmidir.
Film, 49. Uluslararası Antalya Altın Portakal Film Festivali'nde "En İyi Yönetmen" ödülünü almıştır.
Zerre, izleyenlere yoksulluğun ne kadar mutlak, değişmez olabildiğini göstermektedir. Harika oyunculukların sergilendiği filmin sonunun bir noktaya bağlanmadan, ucunun açık bırakılması insanın içini burksa da etkisinden bir şey kaybetmemektedir.
Film boyunca çok karamsar görüntüler olsa da muhteşem bir sinematografiye sahiptir. Kendine çok az sinemada yer bulan film, festivallerde oldukça başarılı performans gösterip, bolca ödül toplamıştır.
Filmdeki hikaye baştan sona kadar Beyoğlu'nun Tarlabaşı semtinde geçmektedir.
8- Sarmaşık / Tolga Karaçelik
Yapım Yılı: - 2015
Oyuncular: Nadir Sarıbacak, Özgür Emre Yıldırım, Kadir Çermik, Osman Alkaş, Hakan Karsak, Seyithan Özdemir, Çağdaş Onur Öztürk
Filmin yönetmeni Tolga Karaçelik aynı zamanda filmin senaryosunu da yazmıştır. Uçsuz bucaksız bir film baştan sona kadar gemide geçmektedir.
Film, maaşlarını alamadıkları halde itaat etmekten vazgeçmeyen sakin denizcilerin hikayesini anlatmaktadır.
Yönetmenin ilk filmi Gişe Memuru'ndan sonra ikinci uzun metraj filmi olan Sarmaşık, hem yurt içinde hem de yurt dışında pek çok festivalde gösterilerek onlarca ödüller aldı.
Filmin sonuna kadar yavaş yavaş artan gerilim, filmin hikayesini daha da akıcı hale getirmiştir.
Filmin en unutulmaz repliklerinden bazıları şunlardır:
- "Bu geminin sintinesiyiz. Armatör gemiyi yedi, sindirdi, sıçtı; biz de sıçtığı sintinesiyiz..."
- "Deniz bitti, gemi durdu, duran gemi artık gemi değildir."
- "Birden rüzgar dindi, tüm yelkenler indi. Yoğun bir hüzün çöktü her şeye, ağırlığını hissettik, rastgele sözler ettik. Sırf denizin sessizliği bozulsun diye"
9- Umut / Yılmaz Güney
Yapım Yılı: 1970
Oyuncular: Yılmaz Güney, Tuncel Kurtiz, Gülşen Alnıaçık, Nizam Ergüden, Lütfü Engin
Türkiye sinemasının ilk gerçekçi filmlerinden bir tanesidir. Film, Adana Uluslararası Altın Koza Film Festivali'nde ödüller almıştır.
Filmde, atının araba çarpması sonucu ölmesi ve geçimini bu ata bağlamış olan meçhul bir definenin peşinden koşan faytoncu Cabbar ile arkadaşının hikayesi anlatılmaktadır.
Çekimleri gerçekleştikten sonra gösterime girdiğinde film sansüre uğramıştır. Restore edilen filmin yeni hali 2015 yılında Uluslararası Film Festivali'nin klasikler bölümünde gösterilmiştir.
Filmin en unutulmaz repliklerinden bazıları şunlardır:
- "Paran olunca kebap yen, paran olunca tatlı yen, şarap için, iyi yataklarda yatarsın. Parası olunca adam kuvvetli olur. Fakirin yüzü soğuktur. Niye soğuktur Cabbar gardaş."
- "Amma velakin para olmadı mı yaz gününde üşürsün."
10- Muhsin Bey / Yavuz Turgul
Yapım Yılı:1987
Oyuncular: Şener Şen, Uğur Yücel, Sermin Hürmeriç, Osman Cavcı, Erdoğan Sıcak, Kemal İnci
Sinema eleştirmenlerine göre filmin oyuncularından Şener Şen ve Uğur Yücel, bu filmde gösterdikleri performansla oyunculuklarının zirvesine çıkmışlardır.
Aynı zamanda Türk sinemasındaki en iyi 50 film arasında gösterilmektedir.
Film, kendine has kuralları olan müzik yapımcısı Muhsin Bey ve kısa sürede ünlü olmak isteyen Ali Nazik arasındaki ilişki üzerinden Muhsin Bey'in yaşam ve onur mücadelesine dönüşen olayları anlatmaktadır.
Filmin en unutulmaz repliklerinden bazıları şunlardır:
- "Çok paramız olursa Üsküdar'da bir ev alırım. Kız Kulesi'ni gören, yeter Beyoğlu'nun kahrını çektiğim."
- "Ağlamakla, inlemekle ömrüm gelip geçiyor. Devası yok, garip gönlüm günden güne, ah, eriyor."
11- Sürü / Zeki Ökten
Yapım Yılı: 1978
Oyuncular: Tarık Akan, Tuncel Kurtiz, Melike Demirağ, Yaman Okay, Levent İnanır, Erol Demiröz, Sener Kökkaya
Filmin senaryosunu o yıllarda hapishanede olan Yılmaz Güney yazmıştır.
Güney'in hapisteyken senaryosunu yazdığı; 1978'de Zeki Ökten'in çektiği "Sürü" filminin ilk gösterimi Yılmaz Güney'in tutuklu olduğu İzmit Cezaevi'nde özel izinle yapılmıştır.
Yılmaz Güney'in hapishane de yazdığı "Sürü" filminde kendi üslubunu korumuştur. Bu filminde de diğer filmlerinde olduğu gibi olayları yorumlamaktan ziyade olayları yaşayanların ağızından seyirciye izletmiştir.
Filmde Güney, insan toplum ilişkilerinin, aşiretler arası çatışmayı, kişiler arası hesaplaşmaları gibi konuları işlemiştir.
Filmde bir sürünün Anadolu'nun doğusundan batısına trenle taşınması ön plana alınarak, Anadolu'nun yoksulluğu, çaresizliği ve o günlerin siyasal çelişkileri ve çatışmaları beyazperde yansıtılmıştır.
Filmin unutulmaz repliklerinden birisi şöyledir:
- "Toplumda sınıflar var. Çalışan emekçi sınıflar bir de çalıştıran hakim sınıflar. Burjuvalar, sermayedarlar. Bu adamlar nasıl yapıyorlar sermayelerini? Seni, onu, emekçi sınıfları çalıştırıp sömürerek! Sen şimdi hangi sınıftansın Şivan abi?"
12- Susuz Yaz / Metin Erksan
Yapım Yılı: 1963
Oyuncular: Erol Taş, Hülya Koçyiğit, Ulvi Doğan
Türkiye sinema tarihinde uluslararası ödül alan ilk film "Susuz Yaz"dır. 14. Uluslararası Berlin Film Festivali'nde Altın Ayı ödülünü kazanmıştır.
Necati Cumalı'nın aynı adlı hikayesinden uyarlanıp beyazperde yansıtılmıştır. Film, Türkiye sineması için önemli bir yere sahiptir.
Özellikle sinemamızın ilk üçlemesi olan "mülkiyet üçlemesi" filmleriyle öncü kimliğin ilk izlerini ortaya koymuştur.
Hülya Koçyiğit'in sinemadaki ilk filmidir. Filmin yapımcısı Ulvi Doğan aynı zamanda filmin başrolünde oynamıştır.
Çekimler siyah-beyaz olarak gerçekleştirilmiştir. Filmin çekimleri İzmir'in Urla ilçesine bağlı olan Bademler köyünde gerçekleştirilmiştir. Ayrıca çekimler yaklaşık 9 aya yakın sürmüştür.
Ülkemizde sansüre uğrayan filmin gösterimi uzun yıllar yapılamamıştır. Filmin yapımcısı olan Ulvi Doğan, filmi Avrupa'ya bir şekilde kaçırmış ve ardından festivallere göndermiştir.
Film, Berlin Film Festivali'nde ödül alınca ve Avrupa'da büyük sükse yapınca devlet yetkilileri tarafından filme itibarını iade etme kararı verilmiş.
Filmin yapımcısı tarafından filme ek olarak erotik görüntüler eklenip ismi değiştirilerek "I Had My Brother's Wife" (Kardeşimin Karısına Sahip Oldum) adıyla, Avrupa'da sinemalarda oynatılmıştır.
Filmin en unutulmaz repliklerinden bazıları şunlardır:
- "Su, toprağın kanıdır."
- "İçimde beni sana doğru iten bir şey var."
- "Allah'ın suyunu kuldan parayla mı satın alcez?"
13- Ahlat Ağacı / Nuri Bilge Ceylan
Yapım Yılı: 2018
Oyuncular: Murat Cemcir, Doğu Demirkol, Hazar Ergüçlü, Ahmet Rıfat Şungar, Akın Aksu, Bennu Yıldırımlar
Film, doğduğu kasabaya dönüp yazdığı kitabı bastıracak parayı toplamaya çalışan; fakat babasının borçlarıyla karşılaşan bir gencin hikayesini konu edinmektedir.
Nuri Bilge Ceylan, filmin senaryosunu eşi Ebru Ceylan ve Akın Aksu ile birlikte yazmıştır.
Filmin ilk gösterimi 71. Uluslararası Cannes Film Festivali'nde yapılmıştır. Ayrıca 91. Oscar Ödülleri'nin Yabancı Dilde En İyi Film kategorisinde yarışmak üzere Türkiye'nin aday adayı olarak gösterilmiştir.
Filmin en unutulmaz repliklerinden bazıları şunlardır:
- "Sonuçta hepimiz birbirimize görünmez iplerle bağlı değil miyiz? Buna ister kader diyelim, ister nedensellik."
- "Çok abartıyorsunuz her şeyi. Sevgi, bu kadar duygu; vıcık vıcık nerenizden çıkıp geliyor anlayabilmiş değilim. Ben mesela sevmiyor muyum insanları. Sevemiyorum. Hayvanlara, doğaya bir şey dediğim yok. Ama insanlara tahammülüm yok hiç."
- "İnsan neden illa, en yakınında duran hayatı seçip onu yaşamak zorunda ki? Halbuki hayatta öyle güzel şeyler var ki; kalabalık ışıklı caddeler, güzel yemekler, uzaklara giden gemiler, aşklar, sarhoşluklar, yağmurda ıslanmalar..."
14- Otobüs / Tunç Okan
Yapım Yılı: 1974
Oyuncular: Tuncel Kurtiz, Nuri Sezer, Leif Ahrle, Aras Ören
Ülkemizde uzun bir süre gösterimi yasaklanan film, Türkiye'den İsveç'e kaçak işçi olarak giden bir grup insanın başlarından geçen acı olayları anlatır.
Filmde hayal edilenden farklı bir Avrupa tablosu çizilir. Türkiye'de sansür kurulunca gösterimi yasaklanan filmin Danıştay kararıyla gösterime girmiştir.
Hem ülkemizde hem de yurt dışında büyük yankı uyandırıp pek çok uluslararası film festivalinde ödül almıştır. Ayrıca yönetmen Tunç Okan'ın ilk uzun metrajlı sinema filmidir.
15- Yol / Yılmaz Güney
Yapım Yılı: 1981
Oyuncular: Tarık Akan, Halil Ergün, Şerif Sezer, Necmettin Çobanoğlu, Tuncay Akça
Senaryosunu Yılmaz Güney'in yazdığı "Yol", 1982 yılında yapılan 35. Cannes Film Festivali'nde büyük ödül olan Altın Palmiye'yi kazanmıştır.
Sıkı yönetiminin en zorlu döneminde İmralı Adası Yarı Açık Cezaevi'nden verilen izinle köylerine, evlerine gitmek isteyen beş mahkumun yolda yaşadıkları zorluklar ve insan hayatlarının dramı gözler önüne serilmektedir.
Filmin en acıklı sahnelerinden olan "Sabuha" adlı eserin otobüsteki üç küçük çocuk tarafından seslendirilmesidir.
Film tüm dünyada Yılmaz Güney'in en iyi sinema filmi olarak bilinmektedir. Yılmaz Güney "Yol" filmini hapishaneden yönetmiştir.
Filmin Türkiye'de gösterimi uzun bir süre yasaklanmıştır. Sinemamızda 1960'lı yıllarda başlayan toplumsal gerçekçi filmlerin 1980'li yıllardaki nadide örneklerinden birisi olmayı başarmıştır.
Bu başarının en büyük kaynağı ise Yılmaz Güney ve Şerif Gören'in cesaretleri, anlatımdaki ustalıkları olmuştur.
Ayrıca filmi Yılmaz Güney ilk olarak çekimleri gerçekleştirmesi için Erden Kıral'a emanet etmiştir. Sonradan ise Güney, karar değiştirip filmin çekimlerini Şerif Gören'e devretmiştir.
Filmin başrol oyuncularından Tarık Akan aslında sadece yakışıklı jön olmadığını aynı zamanda performans aktörü olduğunu bu film ile kanıtlamıştır.
Filmin çekimleri tamamlandıktan sonra filmin negatiflerini yanına alarak İsviçre'ye kaçan Yılmaz Güney, filmin montajını yurt dışında yapmıştır.
Filmin unutulmaz repliklerinden birisi şöyledir:
İnsanın aklı kendine düşman olur mu? Benim aklım bana düşman.
16- Zenne / M. Caner Alper, Mehmet Binay
Yapım Yılı: 2011
Oyuncular: Erkan Avcı, Kerem Can, Tilbe Saran, Rüçhan Çalışkur, Bulut Reyhanoğlu, Esme Madra
Yönetmen Mehmet Binay ve Caner Alper tarafından beyazperdeye aktarılan "Zenne", cinsel yönelimi nedeniyle 2008 yılında babası tarafından öldürülen Ahmet Yıldız'ın hikayesini anlatmaktadır.
Filmin müzikleri Demir Demirkan ve Paolo Poti tarafından hazırlanmıştır.
17- Hakkari'de Bir Mevsim / Erden Kıral
Yapım Yılı: 1983
Oyuncular: Gencı Erkal, Rana Cabbar, Erkan Yücel, Şerif Sezer, Erol Demiröz, Macit Koper
Filmin senaryosu, Ferit Edgü'nün aynı adlı romanına dayanılarak, Ferit Edgü ve Onat Kutlar tarafından yazılmıştır.
Filmde sürgün olarak Hakkari'ye giden bir öğretmenin orada güçlükler içinde geçirdiği bir kış mevsimi anlatılmaktadır.
1983 yılında Uluslararası Berlin Film Festivali'nde dört ödül almıştır. Ayrıca film, beş sene ülkemizde yasaklı kalmıştır.
Filmin en unutulmaz repliklerinden bazıları şunlardır:
- "Yolcu! Bir gün yolunu yitirirsen artık eski yolunu bulmaya çalışma, yeni bir yol ara kendine."
- "Bütün öğrettiklerimi unutun. Dünya dönüyor evet ama belki burada, bu dağ başında dönmesini bilmek daha doğrudur."
*Bu makalede yer alan fikirler yazara aittir ve Independent Türkçe'nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.
© The Independentturkish
