Gümrük tarifeleri, Hindistan ve Rusya: Türkiye'nin dikkatle okuması gereken jeopolitik gelişmeler

Doç. Dr. Ali Oğuz Diriöz Independent Türkçe için yazdı

Görsel: carnegieendowment.org

Değerli Independent Türkçe okuyucuları,

Son günlerde yaşanan çok önemli bölgesel ve yurt içi gelişmelerden dolayı, birkaç hafta önceki önemli küresel gelişmeyi birçok kişi gözden kaçırmış olabilir.

Geçen haftalarda, ABD tarafından, Hindistan'a yönelik önemli oranda ilave gümrük vergileri (tariffs) uygulanmaya başlandı (aslında, Rusya'dan ucuz ham petrol alımından dolayı bu hamlenin gerçekleştiği öne sürülüyor).

ABD'nin Hindistan'dan ithalata yüzde 50 gümrük vergisi koyma kararı, yalnızca ticari bir düzenleme değil; ticaret politikasının giderek artan ölçüde jeopolitik bir kaldıraç olarak kullanıldığının açık bir hatırlatıcısıdır.

Bu adım, Washington'ın Hindistan'ın indirimli Rus petrolü ithalatını sürdürmesine karşı verdiği siyasi bir mesaj niteliği taşıyordu.

Rusya ile güçlü ticari bağlarını koruyan Türkiye açısından bu gelişme, dikkatle okunması gereken bir hadisedir.


"Tarife kralı" etiketinin ötesinde: Newsweek'in vurguladığı nüans

Hindistan, sıklıkla "tarife kralı" olarak adlandırılıyor.

Ancak Newsweek'te yayımlanan bir analiz, bu tanımın oldukça basitleştirici olduğunu ortaya koyuyor.

Korunmacılığı ölçerken "basit ortalama tarifeler" ile "ticaret-ağırlıklı ortalama tarifeler" arasındaki fark unutulmamalı.

"Basit Ortalama Tarifeler" tüm kalemleri eşit değerlendirerek, genel görünümü, kimilerine göre, olduğundan daha abartılı gösteriyor; ikincisi (yani "ticaret-ağırlıklı ortalama tarifeler") ise ithalatın ağırlıklı seyrini dikkate alarak tüketici ve ithalatçının gerçek maruziyetini ölçüyor.

fazla oku

Bu bölüm, konuyla ilgili referans noktalarını içerir. (Related Nodes field)

Newsweek'deki analiz, Hindistan'ın ticaret-ağırlıklı tarifelerinin aslında oldukça makul olarak değerlendirilebileceğini, yüksek oranların ise daha çok tarım ve otomotiv gibi hassas sektörlerde yoğunlaştığını vurguluyor.

Hindistan'ın basit ortalama tarife seviyesi yüzde15,98.

Bu oran, Bangladeş (14,1), Arjantin (13,4) ve Türkiye (16,2) gibi benzer ya da daha yüksek kişi başına gelir seviyesine sahip ülkelerin uyguladığı tarifelerle kıyaslandığında küresel normların dışında değil.

Bununla birlikte Hindistan, özellikle tarım ürünlerinde görece yüksek tarifeler uyguluyor.

Et, süt, meyve ve hububat gibi kalemlerde ortalama yüzde 33.

Ancak bu tablo şaşırtıcı değil. Çünkü Avrupa Birliği'nde süt ürünlerinde ortalama tarife yüzde 37,5 iken üst sınır yüzde 205'e, meyve ve sebzede ise yüzde 261'e çıkıyor.

Japonya'da süt ürünleri yüzde 61,3, üst sınır ise yüzde 298; hububat  yüzde 258'e, et ve sebze yüzde 160'a ulaşıyor.

Güney Kore'de ise tarım ürünlerinde ortalama tarife yüzde 54; sebzede yüzde 800, meyvede yüzde 300.

Peki, bu durumda tarımda "tarife kralı" kim?

Aslında yerli üreticisini korumak isteyen devletlerin çoğu tarımda tarife kralı olarak nitelendirilebilirler.

Otomotiv sektöründe ise istihdamın kitlesel boyutu dikkate alındığında, yüksek tarifelerin stratejik önemi kendiliğinden ortaya çıkıyor.

Peki, Hindistan bu tabloda nerede duruyor?

Eğer ölçüt basit ortalama ise yüzde 15,98 ile yüksek görünüyor.

Ancak bu daha çok akademik bir tartışma, zira Hindistan pazarına giren ürünlerin büyük kısmında esas belirleyici olan "ticaret-ağırlıklı tarife."

Bu oran ise yalnızca yüzde 4,6.

Yani, Hindistan'ın tarifelerinin biraz abartıldığının da ortada olduğu söylenebilir.

Basit ortalamalar hacim farklılıklarını yok sayarak güya tabloyu çarpıtıyorlar.

Bu nedenle iki ölçüt arasındaki fark dikkat çekici boyuttadır.


Yüzde 50 tarifenin gerçek nedeni: Petrol ve jeopolitik duruş

ABD'nin ani şekilde yüzde 50 tarife uygulamasının, "ortalama tarife oranı kaç?" sorusundan ziyade "petrol kimden alınıyor?" meselesiyle ilgili olduğu görüşü ağır basmaktadır.

Washington'da Trump yönetiminin, Hindistan'ın Rusya'dan petrol alımını jeopolitik bir kırmızı çizgi olarak yorumladığı ve ticaret politikasını cezalandırma aracı olarak kullanmış olma ihtimali gayet kuvvetlidir.

Bu karar, özellikle tekstil, mücevher ve deniz ürünleri gibi ihracata bağımlı sektörleri vurdu.

Buna rağmen Yeni Delhi yönetimi, ucuz Rus petrolü almayı sürdüreceğini açıkladı.

Analistlere göre bu tarife şoku, Hindistan'ın büyümesinden 0,5-0,6 puan götürebilir.


Türkiye için riskler ve fırsatlar

Türkiye'nin Rusya ile ticaret hacmi 2024'te yaklaşık 52,6 milyar dolara ulaştı.

Bunun 44 milyar doları ithalat, 8,6 milyar doları ihracattı.

Ticaret hacminin hâlâ yüksek ve enerji ağırlıklı olduğu da göze çarpıyor.

Bu tablo, Türkiye'nin hem enerji güvenliği hem de dış ticaret dengesi açısından bazı kırılganlıklarını ortaya koyuyor.

Diğer yandan, Türkiye'nin  enerji ve ticarette merkez ülke olma fırsatlarını da göz ardı etmemek gerekir.


Orta Koridor'un kaldıraç etkisi

Bakü-Tiflis-Kars (BTK) demiryolu faaliyete geçti.

Mevcutta 3 milyon ton olduğu düşünülen kapasitenin, 2034'e kadar 17 milyon tona ulaşması öngörülüyor.

Kazakistan, 2024'te Trans-Hazar güzergâhındaki (TITR) taşımaların yüzde 62 artarak 4,5 milyon tona çıktığını duyurdu.

Bu veriler, Orta Koridor'un yalnızca jeopolitik bir alternatif değil, aynı zamanda giderek genişleyen lojistik bir arter olduğunu kanıtlıyor.


Politika yol haritası: Ankara ne yapmalı?

  1. Verilerle konuşmak: Türkiye, hem basit ortalama hem de ticaret-ağırlıklı tarife oranlarını düzenli yayımlamalı, sektörel farklılıkları şeffaf biçimde ortaya koymalı.
  2. Aşamalı açılım + hedefli koruma: Rekabet avantajının yüksek olduğu sektörlerde tarifeler indirilmeli; kırılgan alanlar için geçiş desteği sağlanmalı.
  3. Koridor diplomasisi: Trump Barış Koridoru ve Orta Koridor boyunca gümrük kolaylaştırma, dijital entegrasyon ve eşgüdüm yatırımlarına öncelik verilmeli.
  4. Enerji ticaretinde denge: Hindistan örneğinde görüldüğü üzere Rus enerji ithalatı jeopolitik açıdan en hassas konudur. Körfez, Doğu Akdeniz LNG ve Hazar gibi kaynaklardan çeşitlendirme kritik önemdedir.


Sonuç

Hindistan'a yönelik yüzde 50 tarife kararı, ticaret rejimlerinin artık ortalama oranlardan çok jeopolitik tercihlerle belirlendiği yeni bir dönemin işareti.

Newsweek'in altını çizdiği gibi Hindistan'ın tarife yapısı tek bir ortalamaya indirgenemez; ancak The Guardian'ın da aktardığı üzere Washington, artık enerji tercihlerini tarifelerle cezalandırıyor.

Türkiye için ders açık: riskleri inkâr etmek yerine yönetmek, koridor diplomasisini hızlandırmak ve çeşitlendirmeyi derinleştirmek.

Bu yaklaşım, Ankara'yı cezai tarifelerin hedefi olmaktan çıkarıp küresel tedarik zincirlerinin vazgeçilmez bir ortağı haline getirebilir.

Son olarak, basında Rusya'nın S-400'leri geri alabileceğine dair bazı haberler yer aldı.

Eğer bu haberler doğruysa, Türkiye'nin F-35 programına yeniden dahil olabilmesi için bu fırsat değerlendirilmeli.

Ancak tabii ABD'de bu sefer Trump yönetiminin "Rusya'ya silah sağladınız" suçlamasıyla karşılaşmamak için bu süreç de NATO ile istişareli olarak yürütülmelidir.  

 

 

Kaynaklar:

Newsweek (2025). "Is India a Tariff King? Not Really." Newsweek, 31 Ağustos 2025. https://www.newsweek.com/india-tariff-king-not-really-opinion-2122346 
The Guardian (2025). "Trump imposes 50yüzde tariff on India as punishment for buying Russian oil." The Guardian, 27 Ağustos 2025. https://www.theguardian.com/us-news/2025/aug/27/trump-tariff-india-russian-oil-purchase
Times of India / CREA (2025). "India's crude oil imports from Russia rise to €2.9bn in August 2025."
TradingEconomics (2025). "India Imports from Russia: 2024/25 Data." https://tradingeconomics.com
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) & Ticaret Bakanlığı (2024). "Türkiye-Rusya dış ticaret istatistikleri."
Jamestown Foundation (2024). "Kazakhstan Boosts Trans-Caspian (TITR) Container Traffic by 62yüzde."
CEBRI (2023). "Baku-Tbilisi-Kars Railway Capacity Forecasts."
Sözcü (2025). "Rusya çaresiz kaldı, Türkiye'den S-400'leri geri istiyor." https://www.sozcu.com.tr/rusya-caresiz-kaldi-turkiye-den-s-400-leri-geri-istiyor-p227360 

*Bu içerik serbest gazeteci veya konuk yazarlar tarafından hazırlanmıştır. Bu içerikte yer alan görüş ve ifadeler yazara aittir ve Independent Türkçe'nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.

© The Independentturkish

DAHA FAZLA HABER OKU