Irkçılıktan demokrasiye uzanan zorlu yol
Modern dünya tarihinin en karanlık sayfalarından birini oluşturan ırkçı Apartheid rejiminin tahakkümünden çıkarak, özgürlüğe ve eşitliğe giden yolu cesaretle yürüyen Güney Afrika, bir barış mucizesinin adı oldu.
Geçen haftalarda Kuzey İrlanda ve Filipinler-Moro barış süreçlerini analiz ettikten sonra, bu hafta dünyada barışın mümkün olduğuna dair en güçlü örneklerden birisi olan Güney Afrika deneyimine odaklanacağız.
Bu süreç, derin ayrılıkların ve acıların ortasında dahi, doğru liderlik, toplumsal uzlaşı, barışın dili ve kararlı adımlarla nasıl sürdürülebilir bir barışın inşa edilebileceğinin güçlü bir göstergesidir.
Güney Afrika’nın zorlu ama ilham verici yolculuğu, barışın sadece bir hayal değil, aynı zamanda kararlılıkla ulaşılabilecek somut bir gerçeklik olduğunu tüm dünyaya kanıtlayan bir hikâyedir.
Çatışmanın arka planını: Apartheid’ın karanlık mirası
Güney Afrika'nın yakın tarihi, Apartheid adı verilen ırkçı ayrımcılık politikasıyla şekillendi.
1948 yılında iktidara gelen Ulusal Parti (National Party-NP) tarafından resmileştirilen bu sistem beyaz azınlığın siyahi ve diğer beyaz olmayan gruplar üzerindeki egemenliğini tahkim etmeyi amaçlıyordu.
Apartheid kelime anlamıyla "ayrılık" anlamına gelir ve siyahi Afrikalıların vatandaşlık haklarından mahrum bırakılmasından, yaşam alanlarının kısıtlanmasına, eğitim ve sağlık hizmetlerine erişimlerinin engellenmesine kadar hayatın her alanında katı bir ayrımcılık uygulandı.
Siyah Güney Afrikalılar sadece oy hakkından değil, eğitim, sağlık, mülkiyet, seyahat gibi temel insan haklarından da mahrum bırakıldı, belirli bölgelerde yaşamak zorunda kaldılar.
Apartheid döneminde; 3,5 milyondan fazla siyahi insan zorla yerinden edildi; siyahların oy hakkı yoktu; beyazlar ulusal servetin yüzde 87’sine sahipti (toplumdaki oranları ise yüzde 14 civarındaydı) ve ırk ayrımı hukuki norm haline getirildi.
fazla oku
Bu bölüm, konuyla ilgili referans noktalarını içerir. (Related Nodes field)
Apartheid’in uyguladığı şiddet ve baskı siyahi halkın direnişini de beraberinde getirdi.
Bütün bu ırkçı ayrımcı uygulamalara karşı gösterilen protestolar sık sık şiddetle bastırıldı.
1960 Sharpevilla katliamında 69 siyasi protestocu öldürülünce dünya kamuoyunun dikkatini çeken bir dönüm noktası oldu.
Afrika Ulusal Kongresi (African National Congress-ANC) gibi örgütler barışçıl protestolarıyla başladıkları mücadelesini, hükümetin artan şiddetine karşı silahlı direnişe dönüştürmek zorunda kaldılar.
Sharpeville katliamı (1960) ve Soweto ayaklanması (1976) gibi olaylar Apartheid rejiminin zulmünü gözler önüne serdi ve uluslararası toplumun tepkisini çekti.
Binlerce insan hapse atıldı, işkence gördü ya da öldürüldü.
Bu dönem, Güney Afrika halkı için derin acılar ve travmalarla dolu bir miras bıraktı.
Artan uluslararası baskı, diplomatik ve ekonomik yaptırımlar sonucunda Apartheid rejimi geri adım atmak zorunda kaldı.
Barışın mimarı: Nelson Mandela ve direnişin simgesi
Nelson Mandela (1918-2013) Güney Afrika barış sürecinin en simgesel figürüdür.
Mandela, Afrika Ulusal Kongresi (ANC) üyesi olarak gençliğinden itibaren ırkçılıkla mücadele ettiği.
Önce pasif direnişi savundu ancak devletin baskısı artıkça silahlı mücadeleye de başvurduğu.
Bu nedenle 1963’te tutuklandı, 1964’te ömür boyu hapis cezası aldı ve Robben adasında tam 27 yıl hapis yattı.
Mandela'nın hapishanedeki yılları sadece bir tutsaklık dönemi değil aynı zamanda onun liderlik yeteneklerini pekiştirdiği ve uluslararası bir sembole dönüştüğü bir süreçti.
Hapishaneden ayrımcılığa karşı mücadelesine devam eden Mandela, direnişin ve umudun simgesi haline geldi.
1990 yılında serbest bırakılmasıyla tüm dünya, Güney Afrika'da yeni bir dönemin başladığının tanığı oldu.
Mandela, intikam arayışına girmek yerine, ülkesini birleştirme ve barışı sağlama misyonu üstlendi.
Serbest bırakıldığında kinle değil, uzlaşıyla konuştu.
"Geçmişi affetmeden geleceğe yürüyemeyiz" diyerek barışın zeminini hazırladı.
Uzlaşmacı duruşu, çatıştığı tarafla bile diyalog kurma yeteneği ve karizmatik kişiliğiyle Güney Afrika'yı barışa götüren sürecin en önemli aktörü oldu.
1993 yılında Apartheid rejiminin son devlet başkanı F. W. de Klerk ile birlikte Nobel barış ödülüne layık görüldü.
1994’te Güney Afrika'nın ilk siyahi başkanı seçilerek ülkesini barışçıl ve demokratik bir geleceğe taşıdı.
Barışın sessiz kahramanları: Diğer başat aktörler
Nelson Mandela'nın yanında, barış sürecinde birçok farklı aktör de yapıcı roller üstlenerek bu süreci başarıya ulaştırdı.
Bunlardan birkaçı şunlar:
- Frederik Willem de Klerk (1936-2021): Apartheid rejiminin son devlet başkanı olan de Klerk, Mandela’yı serbest bırakma ve Apartheid yasalarını kaldırma cesaretini göstererek barış sürecinin önünü açtı. Onun kararlı siyasi iradesi ve müzakereye açık duruşu, geçiş sürecinin başarılı olmasında kritik bir rol oynadı. Manda ile ilgili birlikte 1993 yılında Nobel barış ödülünü paylaştı.
- Desmond Tutu (1931-2021): Anglikan başpiskoposu Desmond Tutu, Apartheid karşıtı mücadelenin önemli dini liderlerinden biriydi. 1984 yılında Nobel Barış Ödülünü aldı. Şiddet dışı direnişi savunan tutu, Hakikat ve Uzlaşma Komisyonunun (TRC) başkanlığını yaparak ülkenin geçmişle yüzleşmesinde ve iyileşmesinde kilit bir rol oynadı. Onun ahlaki otoritesi ve uzlaşmacı yaklaşımı, Komisyonun güvenilirliğini ve toplumsal desteğini artırdı.
- Oliver Tambo (1917-1993): Mandela’nın yakın arkadaşı ve ANC’nin uzun yıllar sürgündeki lideri olan Tambo, uluslararası alanda Apartheid rejimine karşı farkındalık yaratmada ve uluslararası yatırımların uygulanmasında başat bir rol oynadı. Onun diplomatik çabaları ANC’nin uluslararası tanınırlığını ve desteğini sağlamlaştırdı.
- Thabo Mbeki (1942-…): Mandela'dan sonra Güney Afrika'nın ikinci başkanı olan Thabo Mbeki (1999-2008), geçiş sürecinde ve yeni anayasanın hazırlanmasında önemli bir rol oynadı.
Barış sürecinde rol alan uluslararası aktörler
Güney Afrika barış sürecinde uluslararası toplumun baskısı ve desteği hayati öneme sahipti.
- Uluslararası yaptırımlar: Birleşmiş Milletler, İngiliz Milletler Topluluğu ve birçok ülke Apartheid rejimine karşı ekonomik, kültürel ve spor ambargoları uyguladı. Bu yaptırımlar Güney Afrika hükümeti üzerinde ciddi bir baskı oluşturarak müzakere masasına oturmaya zorlamıştır.
- Arabuluculuk ve destek: Bazı devletler özellikle Norveç, İsveç ve ABD Apartheid hükümeti ile ANC arasındaki gizli görüşmelerde arabuluculuk rolü üstlenip barış sürecine mali ve teknik destek sağladılar.
- Birleşmiş Milletler: Birleşmiş Milletler, özellikle Apartheid rejimini insanlığa karşı bir suç olarak kınayan kararlar aldı; Apartheid karşıtı hareketi güçlü bir şekilde destekledi ve Güney Afrika'daki demokratik seçimlerin gözlemlenmesinde kritik bir rol oynadı.
Barış sürecinde sivil toplum kuruluşlarının rolü
Yerel ve uluslararası STK’lar Apartheide karşı mücadelede ve barış sürecinde hayati ve yapıcı roller üstlendiler.
Uluslararası Af Örgütü gibi uluslararası insan hakları örgütleri Apartheid rejiminin insan hakları ihlallerini belgeleyerek ve dünyaya duyurarak uluslararası baskının artmasına katkıda bulundular.
Yerel düzeydeki STK’lar da Apartheidin mağdurlarına destek sağladılar; ayrımcılığa karşı farkındalık oluşturdular ve halkın barış sürecine katılımını teşvik ettiler.
Güney Afrika'daki kiliseler ve diğer dini kuruluşlar da Apartheide karşı direnişin merkezlerinden biri oldular.
Desmond tutu gibi dini liderler ahlaki bir ses olarak Apartheide karşı çıkıp barışçıl değişimi ve dönüşümü savundular.
Barış süreci için kurulan mekanizmalar ve geliştirilen kampanyalar
Güney Afrika'daki barış süreci sadece liderlerin çabalarıyla değil, aynı zamanda halkın geniş katılımıyla ve sağlam mekanizmalarla barışa ulaşabildi.
Bu çerçevede çok sayıda kampanyalar ve mekanizmalar geliştirildi.
Bunlardan bazıları ve üstlendikleri roller incelendiğinde ülkemizde ve dünyanın başka bölgelerinde devam eden çatışmalı süreçlerin barışçıl çözümünde ilham kaynağı olabilecek türdendir.
- Diyalog ve müzakereler: Dünyada barışın güçlü sembollerinden birisi olan Nelson Mandela'nın hapisten çıkışıyla birlikte hükümet ile ANC arasında yıllarca süren gizli ve açık müzakereler başladı. Bu müzakereler, ülkenin geleceğini belirleyecek yeni bir anayasanın ve demokratik seçimlerin zeminini hazırladı. Bu süreçte Apartheid rejiminin son devlet başkanıı F. W. De Klerk’in cesur ve kararlı adımları ve siyasi iradesiyle büyük önem taşıdı.
- Hakikat ve Uzlaşma Komisyonu (Trurth and Reconciliation Commission-TRC): Güney Afrika barış sürecinin en özgün ve etkili mekanizmalarından biri ve ondan sonrasında dünyada gelişen birçok barış süreçlerine ilham kaynağı olan TRC, bugün devam eden birçok sürecin de önemli bir unsurudur. 1995 yılında kurulan bu komisyon, Apartheid dönemindeki insan hakları ihlallerinin açığa çıkarılmasını amaçlıyordu. Kurbanlar yaşadıkları travmaları anlatırken, failler de itirafları karşılığında af talebinde bulunabiliyorlardı. Bu komisyon, geçmişle yüzleşme, hesaplaşma ve toplumsal rehabilitasyon için önemli bir platform sağladı. Komisyonun çalışmaları sonucunda binlerce ifade toplandı ve Apartheid rejiminin yaptığı zulümler, baskılar ve insanlık dışı oyunlar gözler önüne serildi.
- Yeni anayasa süreci ve "anayasamıza dokunun" kampanyası: Güney Afrika'da kalıcı barışın temeli ve teminatı 1996 yılında kabul edilen sivil ve demokratik anayasadır. Bu anayasa, insan haklarına saygıyı, eşitliği ve hukukun üstünlüğünü garanti altına aldı. Anayasa yapım süreci, halkın geniş ve aktif katılımıyla gerçekleştirildi. "Anayasamıza dokunun" sloganıyla başlatılan kampanya milyonlarca Güney Afrika'lıyı bu sürece dahil etti. Halk anayasa taslağı hakkında görüşlerini ve önerilerini sunmaya teşvik edildi. Bu kampanya, anayasanın sadece siyasi elitlerin değil, halkın geniş katılımı ve halk için yapılan bir süreç olduğunu gösterdi. Dünyada yapılan en katılımcı anayasal süreçlerinden biri olduğu konusunda literatürde bir konsensüs var.
- Çok partili demokratik seçimler: 1994 yılında yapılan ilk demokratik seçimler Güney Afrika'nın tarihinde bir dönüm noktası oldu. Irk ayrımı gözetmeksizin tüm vatandaşların oy kullandığı bu seçimler Apartheid rejiminin fiilen sona erdiğini tescilledi. Seçimlerin barışçıl ve şeffaf bir şekilde gerçekleşmesi, ülkenin demokratikleşmesi yolunda önemli bir adım oldu.
Irkçılıkla mücadele eğitimin rolü
Apartheid sonrası Güney Afrika'da eğitim müfredatı ırkçılıkla mücadele, barış inşası, insan hakları kültürünün oluşması ve ulusal birliğin inşası açısından köklü değişikliklere uğradı.
- Apartheid mirasının temizlenmesi: Eski eğitim müfredat ırkçı ideolojiyi ve beyaz üstünlüğünü yücelten içeriklerle doluydu. Yeni müfredat bu ırkçı anlatıları ortadan kaldırmayı ve Güney Afrika'nın çok kültürlü yapısını yansıtan, kapsayıcı bir tarih ve sosyal bilgiler anlayışı geliştirmeyi hedefledi.
- İnsan hakları ve barış eğitimi: Yeni eğitim müfredatı insan hakları, demokrasi, eşitlik, barış ve adalet gibi evrensel değerlere geniş yer verdi. Öğrencilere ırkçılığın ve ayrımcılığın zararları öğretildi. Farklılıklara saygı duyma ve hoşgörü geliştirme bilinci aşıladı.
- Gerçek tarih eğitimi: Apartheid döneminin doğru olmayan tarihi anlatıları, acımasız gerçekleri ve kitlesel cehalet üreten öğretileri, yeni tarih müfredatında açıkça ele alındı. Hakikat ve Uzlaşma Komisyonunun bulguları, ders kitaplarına entegre edilerek öğrencilerin geçmişleriyle yüzleşmeleri ve ondan ders çıkarmaları sağlandı.
- Çok dillilik: Güney Afrika'nın yeni Anayasasında 11 resmi dili (Afrikaans, İngilizce, isiNdebele, isiXhosa, isiZulu, Kuzey Sotho, Sesotho, Setswana, siSwati, Tshivenda ve Xitsonga) kabul edildi. Bu çerçevede, eğitimde çok dillilik teşvik edilip farklı etnik grupların kültürel kimlikleri korundu.
Fotoğraflarla dünyadan haberler
Fotoğraflarla dünyadan haberler
-
1/30
25 Temmuz 2025 - Tayland Başbakan Vekili Phumtham Wechayachai, Kamboçya'yla aralarındaki sınır çatışmalarının savaşa dönüşme riski taşıdığı uyarısında bulunduktan sonra Kamboçya Başbakanı Hun Manet, Malezya Başbakanı Enver İbrahim'in önerdiği ateşkesi kabul ettiklerini açıkladı. Önceki günlerde Tayland'ın top atışları, Budistlerin dini yapısı olan pagodalardan birini de vurmuştu (AFP) -
2/30
24 Temmuz 2025 - Tayland'ın Surin eyaletindeki Surindra Rajabhat Üniversitesi'ndeki bir salon, sığınmacılara ev sahipliği yapıyor. Tayland ve Kamboçya, 10 yıldan fazla süredir en kanlı askeri çatışmalarını yaşadı. İki taraf, tartışmalı bir sınır bölgesi üzerinde tanklar, topçu birlikleri ve kara kuvvetleriyle çatışırken en az 12 kişi hayatını kaybetti. Tayland ordusundan yapılan açıklamada, sivilleri vurduğu öne sürülen Kamboçya kınanırken, "Egemenliğimizi ve halkımızı insanlık dışı eylemlerden korumaya hazırız" dendi. Bangkok yönetimi, Kamboçya'yı Phanom Dong Rak Hastanesi de dahil, sivil bölgelere saldırmakla suçlarken, sınır hattındaki köylerden 30 ila 40 bin civarı kişinin güvenli bölgelere tahliye edildiğini duyurdu. Kamboçya ise Tayland'ın "önceden planlanmış ve kasıtlı" saldırılarla çatışmaları başlattığını iddia ediyor. Kamboçya Savunma Bakanlığı, Tayland'ın Preah Vihear tapınağına giden yola savaş uçaklarıyla bomba attığını bildirdi. (Fotoğraf: Lillian Suwanrumpha/AFP) -
3/30
23 Temmuz 2025 - James Colomina'nın Donald Trump heykeli ABD'nin New York kentindeki Manhattan'da. Donald Trump'ın hüküm giymiş pedofil Jeffrey Epstein'le ilişkisi ABD gündeminden düşmüyor. ABD Başkanı'nın tutuklu yargılanırken ölü bulunan milyarder Epstein'le ilişkisinin 1990'lara dayandığı ortaya çıktı. İkilinin New York'taki Harley Davidson Cafe'nin açılışında, Trump'ın 1993'teki düğününde, 1997'de Victoria's Secret'ın New York'ta düzenlediği partide ve Mar-a-Lago'daki bir yardım etkinliğinde yan yana olduğu ortaya çıktı. (Kylie Cooper/Reuters) -
4/30
22 Temmuz 2025 - Filistinli çocuklar, Gazze Şeridi'nin güneyindeki Han Yunus'un Mawasi bölgesindeki bir yardım mutfağında yemek bekliyor. İsrail güçlerinin yıkıcı saldırıları sürerken Gazze'nin en büyük hastanesi, son üç günde Filistin topraklarında yetersiz beslenme ve açlıktan 21 çocuğun öldüğünü açıkladı. İsrail güçleri, tankların Deyr El Belah'ın güney ve doğu bölgelerine ilk kez girmesinden bir gün sonra bugün şafak vakti Gazze'de düzenlediği saldırılarda 26'sı yardım arayan en az 63 Filistinliyi öldürdü. (AFP) -
5/30
21 Temmuz 2025 - Polonyalı asker, Polonya-Belarus sınırında. Alman basınında yer alan haberlere göre, Dobrindt, Polonya İçişleri Bakanı Tomasz Siemoniak ile Polonya-Belarus sınırını ziyaret ederek incelemelerde bulundu. Alman Bakan Dobrindt, Polonya'nın Polowce Sınır Kapısı'nda yaptığı açıklamada, Avrupa Birliği'nin (AB) önemli dış sınırına daveti nedeniyle Siemoniak'a teşekkür etti. Polonya'nın AB'nin dış sınırlarını kontrol etme çabalarını öven Dobrindt, "Burada dış sınırların korunmasının ne kadar etkili yapıldığını görebilirsiniz" dedi. Dobrindt, Polonya'nın bu çabalarına AB'nin daha fazla maddi ve lojistik destek vermesini istedi. (Wojtek Radwanski/AFP) -
6/30
20 Temmuz 2025 - Fas'ta Filistin'i Destekleme Cephesi başta olmak üzere ülkedeki çeşitli sivil toplum kuruluşlarının çağrısıyla Rabat’ta düzenlenen yürüyüşe on binlerce kişi katıldı.Rabat'taki tarihi Bab el-Hadd Kapısı'ndan şehir merkezindeki parlamento binasına kadar yürüyen göstericiler, Gazze'deki Filistinli sivillerin korunması ve İsrail’in saldırılarına son verilmesi yönünde sloganlar attı. (Abdel Majid Bziouat/AFP) -
7/30
19 Temmuz 2025 - Güney Kore'nin Sancheong ilçesindeki bir köyde meydana gelen heyelanın ardından bir kurtarma görevlisi çamurla kaplı bir yolda duruyor. Yonhap Haber Ajansı'nın bildirdiği üzere Asya ülkesinde devam eden şiddetli yağışlar, sel ve toprak kayması nedeniyle ölü sayısı 9'a yükseldi ve iki kişi hâlâ kayıp. Yetkililer selin vurduğu bölgelerde yaşayan en az 7 bin kişiyi tahliye etti. (Gyeongsangnam-do İtfaiyesi / AFP) -
8/30
18 Temmuz 2025 - Suriye'deki Bedevi savaşçılar, Bedevi-Dürzi çatışması sırasında, Süveyda kentinin eteklerindeki Mazraa kasabasında konuşlanıyor. Suriye'nin güneyindeki Süveyda ilinde Bedevi Araplarla Dürzi gruplar arasındaki çatışmalar son günlerde alevlendi. Suriye İnsan Hakları Ağı, Dürzilerin çoğunlukta olduğu Süveyda'daki çatışmalarda en az 321 kişinin öldüğünü bildirdi. Bedevi Araplar ve aşiret güçlerinden oluşan ittifakla Dürzi gruplar arasındaki çatışmalar, kentin batı ve kuzey hatlarında sürüyor. İsrail'in çarşamba günü Şam'a saldırmasından sonra ABD, tüm taraflar arasında anlaşma sağlandığını aktarmıştı. Daha sonra Şam yönetimine bağlı güçler Süveyda'dan çekilmişti ancak dün, bölgedeki çatışmalar yeniden alevlenmişti. (Ghaith Alsayed/AP) -
9/30
18 Temmuz 2025 - İsrail, sınıra yakın Filistin topraklarını vurdu. Gazze Sağlık Bakanlığı son 24 saat içinde Gazze'de en az 94 Filistinlinin öldürüldüğünü, bunların arasında yardım ararken öldürülen iki düzineden fazla kişinin de bulunduğunu açıkladı. İsrail'in kuşatma altındaki bölgedeki tek Katolik kilisesine düzenlediği saldırıda en az üç kişinin ölmesi ve 10 kişinin yaralanması üzerine kınamalar artıyor. İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu saldırıları savunarak, İsrail'in Suriye hükümetinin Şam'ın güneyindeki Suriye topraklarının askerden arındırılması ve Suriyeli Dürzi toplumuna yönelik saldırılar olmak üzere iki "kırmızı çizgiye" saygı göstermesini sağlamak için askeri araçları kullanmaya devam edeceğini söyledi. (Jack Guez/AFP) -
10/30
17 Temmuz 2025 - Meksika'da şiddetli yağışlar sonrası gelen sel, özellikle Zapopan kentinde hayatı altüst etti. 90 dakika süren yağmur ani sele yol açarken, en az 140 ev hasar aldı. 4 metreye ulaşan su, bir kişinin hayatını kaybetmesine 12 kişininse yaralanmasına neden oldu. Yetkililer bunun kentte son 12 yılda yaşanan en kötü doğal afet olduğunu belirtti. Ulusal Acil Durum protokolünü devreye sokan Meksika Ordusu da kurtarma çalışmalarına katıldı (Michelle Freyria/Reuters) -
11/30
15 Temmuz 2025 - Belçik'nın başkenti Brüksel'de gerçekleştirilen Avrupa Birliği Dışişleri Bakanları zirvesi'nde protesto gösterisi düzenlendi. Avrupa Birliği üyesi ülkelerin dışişleri bakanları, işgal altındaki Filistin topraklarında insan haklarını ihlal ettiği tespit edilen İsrail'e karşı muhtemel yaptırımları tartışmak üzere bir araya geldi. Birlik, kamuoyundan yükselen çağrıların ardından Hollanda'nın teklifi üzerine, 20 Mayıs'ta İsrail'le Ortaklık Anlaşması'nı "insan haklarına ve uluslararası hukuka uyma" şartı kapsamında incelemeye almıştı. Oy birliği gerektirdiği için anlaşmanın tamamen askıya alınması beklenmese de serbest ticaret, araştırma, teknoloji, kültür ve siyasi diyalog gibi ayrı başlıkları içeren anlaşmanın nitelikli çoğunluk gerektiren hükümlerinin askıya alınması muhtemel. (Yves Herman/Reuters) -
12/30
14 Temmuz 2025 - Pakistan'da tarihinde Sind eyaletinin Haydarabad kentinde yolcular, şiddetli muson yağmurlarında sular altında kalan yolda. Hükümetin 1açıkladığı rakamlara göre Pakistan'da muson yağmurları haziran sonundan bu yana aralarında onlarca çocuğun da bulunduğu 110'dan fazla kişinin ölümüne yol açtı. Ülke genelinde yağışların şiddetini artırabileceğine işaret edilerek, yerel yetkililere teyakkuzda olmaları uyarısı yapıldı. Pakistan'ın birçok şehrinde her yıl temmuz-eylül aylarında etkili olan muson yağmurları, ülkede yüzlerce kişinin ölmesine ve maddi kayıplara yol açıyor. (Husnain Ali/AFP) -
13/30
13 Temmuz 2025 - İspanya'nın kuzeyindeki Pamplona kentinde düzenlenen San Fermin festivaline katılanlar, 7. boğa koşusu sırasında La Palmosilla cinsi boğaların önünde koşuyor. Bir hafta süren festivale her yıl binlerce kişi katılıyor ve ünlü boğa koşuları, her gün sabah saat 8.00'de eski şehrin dar sokaklarında 850 metrelik bir parkurda, önlerindeki koşucular düşmeden ya da boynuzlanmadan boğalara yakın kalmaya çalışırken yapılıyor. Koşucuların çoğu, kırmızı kuşak ve boyun atkısıyla beyaz pantolon ve gömlekten oluşan geleneksel kıyafetlerini giyiyor. Uzman İspanyol koşucular, boğaların boynuzlarının hemen önünde ölüme meydan okuyan birkaç saniye boyunca koşmaya çalışırken bir yandan da rulo haline getirilmiş bir gazeteyle hayvanları kışkırtıyor. Binlerce seyirci parkur boyunca balkonlardan ve tahta barikatlardan izliyor. (Miguel Riopa/AFP) -
14/30
12 Temmuz 2025 - Birleşik Krallık'ın Londra kentinde Wimbledon Tenis Turnuvası'nda çift erkekler kategorisinde galip gelen Lloyd Glasspool kutlama yapıyor. Glasspool ve Julian Cash, Avustralyalı Rinky Hijikata ve Hollandalı David Pel'i 6-2, 7-6 (3) mağlup etti. Cash ve Glasspool, 1936'dan bu yana All England Club kupasını kazanan ilk Britanyalı çift oldu. Glasspool başarıları hakkında "Duyunca kulağa inanılmaz geliyor" diye konuştu. (Stephanie Lecocq/Reuters) -
15/30
11 Temmuz 2025 - Bosnalı bir kadın, Potoçari kentindeki Srebrenitsa Soykırımı kurbanlarının isimlerinin yazılı olduğu bir anıtın yanında yas tutuyor. Bosna Hersek'te 1992-1995'te yaşanan savaşta, Bosnalı Sırp güçlerin 8 binden fazla Müslüman Boşnak erkek ve çocuğu katletmesinin 30. yıldönümü yasla karşılandı. Toplu mezarlara gömülen kişilerin kalıntıları daha sonraki yıllarda tespit edilmeye çalışılsa da binden fazla soykırım kurbanının cesedine hâlâ ulaşılamadı. Bugün düzenlenen törenle katliamda hayatını kaybeden 7 kişi daha Potoçari Anıt Mezarlığı'nda toprağa verildi. (Armin Durgut/AP) -
16/30
10 Temmuz 2025 - Rusya'nın başkenti Moskova'da düzenlenen cenaze töreninde bir çalışan, yakın zamanda hayatını kaybeden eski Ulaştırma Bakanı Roman Starovoyt'un portresini taşıyor. Kremlin'in Devlet Başkanı Vladimir Putin'in Starovoyt'u görevden aldığını açıklamasından saatler sonra Moskova, 7 Temmuz 2025 tarihinde Rusya'nın eski Ulaştırma Bakanı Roman Starovoyt'un intihar ettiğini duyurdu. 53 yaşındaki Starovoyt bir yıldır Rusya'nın ulaştırma bakanlığını yürütüyordu ve daha önce Rusya'nın Ukrayna saldırısıyla mücadele ettiği sınırdaki Kursk bölgesinin valisiydi. (Tatyana Makeyeva/AFP) -
17/30
9 Temmuz 2025 - İsrail, Gazze'nin batısındaki Eş-Şati mülteci kampı vurdu. Gazze Savaşı'nda bir buçuk yıl geride kalırken, Hamas'ın güvenlik güçlerinden üst düzey bir yetkili, Filistinli silahlı örgütün Gazze Şeridi üzerindeki kontrolünün yaklaşık yüzde 80'ini kaybettiğini ve boşluğu silahlı aşiretlerin doldurduğunu söyledi. İsrail Başbakanı Netanyahu, ateşkes görüşmeleri devam ederken yaptığı açıklamada, Gazze'de savaşa devam etmeye kararlı olduğunu vurguladı. Katar Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Macid el-Ensari, arabulucuların Gazze Şeridi’nde savaşı sona erdirecek bir anlaşmaya ulaşmak için çabalarını yoğunlaştırdığını ve müzakerelerin “olumlu” yönde ilerlediğini belirtti. İsrail ordusu Gazze’nin kuzeyinde çıkan çatışmada beş İsrail askerinin öldüğünü duyurdu. İkisi ağır 14 asker de yaralandı. (Omar Al-Qattaa/AFP) -
18/30
8 Temmuz 2025 - Belaruslu Aryna Sabalenka, 2025 Wimbledon Şampiyonası'nın 9. gününde tek kadınlar çeyrek final tenis maçında Alman Laura Siegemund'la karşı karşıya geldi. Rakibini üç sette geçen yıldız, adını yarı finale yazdırdı. Tek erkeklerdeyse Carlos Alcaraz ve Taylor Fritz, yarı finale yükseldi. Wimbledon Tenis Turnuvası’nda bu yıl ilk kez tamamen elektronik çizgi sistemi (ELC) kullanılması, büyük bir tartışmanın fitilini ateşledi. Tenisin en köklü turnuvalarından biri olan Wimbledon’da, 147 yıl boyunca görev yapan çizgi hakemlerinin yerini artık kameralar ve yazılımlar aldı. Ancak bu değişim, özellikle yaşanan son hatalardan sonra ciddi şekilde sorgulanmaya başladı. (Kirill Kudryavtsev/AFP) -
19/30
7 Temmuz 2025 - Kenya'nın başkenti Nairobi'de düzenlenen Saba Saba Günü gösterilerinde protestocular, çıkan çatışmalar sırasında Kenya polisinin attığı göz yaşartıcı gaza maruz kaldı. Kenya demokrasi mücadelesini 7 Temmuz 2025'te kutlarken polis, olası protestolar öncesinde Nairobi'deki ana yolları kapatmasıyla kutladı. Saba Saba Günü, 7 Temmuz 1990'da dönemin başkanı Daniel arap Moi'nin yıllar süren otokratik yönetiminin ardından Kenyalıların çok partili demokrasiye dönüş talebiyle başlattıkları ayaklanmayı hatırlamak için kutlanıyor. (Simon Maina/AFP) -
20/30
6 Temmuz 2025 - McLaren'ın Avusturyalı pilotu Oscar Piastri, büyük kısmını önde götürdüğü Britanya Grand Prix'sini ikinci sırada bitirirken zafer, Britanyalı yakım arkadaşı Lando Norris'in oldu. Yarışa pole pozisyonundan başlayan Max Verstappen damalı bayrağı 5. sırada görürken, Silverstone'un ev sahipliği yaptığı mücadeleye yağmur damgasını vurdu. 5 sürücünün yarış dışı kalmasıyla bitiş çizgisini 15 araç geçti. 37 yaşındaki deneyimli pilot Nico Hulkenberg, üçüncü sırayı alarak kariyerindeki ilk podyumu elde etti. (Ben Stansall/AFP) -
21/30
5 Temmuz 2025 - Fransa Bisiklet Turu'ndaki bisikletçiler, Porte de Paris anıtının yanından geçiyor. 112.'si düzenlenen Fransa Bisiklet Turu veya Tour de France, bugün başladı. Yarışçılar ülkenin kuzeyindeki Lille'de başlayıp biten ilk etapta 184,9 kilometre boyunca pedal çevirecek. Toplamda 3 bin 320 kilometrelik zorlu yarış boyunca bisikletçiler, Pireneler ve Alpler de dahil 6 dağ etabında mücadele edecek. Üç hafta sürecek yarış 27 Temmuz Pazar günü Paris'teki Champs-Elysees'de sona erecek. (Anne-Christine Poujoulat/AFP ) -
22/30
4 Temmuz 2025 - ABD Başkanı Donald Trump, vergi indirimleri ve harcama kesintilerini içeren yasa tasarısını imzaladıktan sonra Temsilciler Meclisi Başkanı Mike Johnson'ın kendisine verdiği tokmağı vuruyor. Kamuoyunda "Büyük, Güzel Yasa Tasarısı" diye bilinen tasarı ABD Kongesi'nden geçtikten sonra bugün, ABD Bağımsızlık Günü'nde, Trump tarafından imzalandı. Trump'ın ilk dönemindeki vergi indirimlerini kalıcı hale getiren ve kapsamını genişleten düzenlemede, sınır güvenliği ve göçmenlik denetimi için ciddi miktarda fon ayırılmasının yanı sıra savunma harcamalarının artırılması öngörülüyor. Ayrıca düşük gelirlilere sağlık sigortası ve beslenme yardımı sağlayan programlarda da büyük kesintiler amaçlanıyor. Trump, Beyaz Saray'da düzenlenen 4 Temmuz Bağımsızlık Günü kutlamasında "Tasarıyı imzaladığımda şimdiye kadarki en büyük zaferimizi resmileştirmiş olacağız" ifadelerini kullandı. (Evan Vucci/AP) -
23/30
3 Temmuz 2025 - Yerli turistler ülkenin doğu kıyısında yer alan devasa tatil köyü Wonsan Kalma'nda. Kuzey Kore lideri Kim Jong-un'un gözde projelerinden biri olan tesisin bu ay içinde Rus misafirlerini ağırlaması bekleniyor. Kim, Birleşmiş Milletler'in 2017'de ülkesinin kömür ve tekstil dahil tüm ana ihracatını yasaklayan ağır yaptırımlar uygulamasının ardından turizmi teşvik etmeye başlamıştı. Yaptırımlar, Kuzey Kore'yi nükleer ve füze programlarını finanse etmek için döviz kazanma araçlarından mahrum bırakmak üzere tasarlanmıştı. Ancak Kim'in şiddetle ihtiyaç duyduğu yeni bir döviz kaynağı olarak gördüğü turizmi etkilemediler. (Kim Won Jin/AFP) -
24/30
2 Temmuz 2025 - İspanya'nın Segerra bölgesinde orman yangınları etkili oluyor. Avrupa'yı etkisi altına alan ve İsviçre'deki bir elektrik santralindeki nükleer reaktörün kapanmasına neden olan sıcak hava dalgası nedeniyle İspanya'da orman yangınları iki kişinin ölümüne neden olurken Fransa'da da iki kişi hayatını kaybetti. Bugün yine kavurucu sıcaklıklar yaşanırken İspanyol yetkililer Katalonya'da bir gün önce çıkan orman yangınında iki kişinin öldüğünü, Fransa Enerji Bakanı ise sıcak hava dalgasıyla doğrudan bağlantılı iki ölüm vakası yaşandığını ve 300 kişinin de hastaneye kaldırıldığını açıkladı. İtalya'da da aşırı sıcaklar nedeniyle 18 şehir için kırmızı alarm verildi. Yetkililer, İspanya'nın Katalonya bölgesindeki Torrefeta'da çıkan yangının birkaç çiftliği yok ettiğini ve yaklaşık 40 km boyunca uzanan bir alanı etkilediğini söyledi. Daha fazla rüzgar ve gök gürültülü fırtına beklenmesine rağmen yangın büyük ölçüde kontrol altına alındı (AP) -
25/30
1 Temmuz 2025 - Tayland Anayasa Mahkemesi, eski Kamboçya lideri Hun Sen ile telefon görüşmeleri gerçekleştirdiğinin ortaya çıkmasının ardından Başbakan Paetongtarn Shinawatra'yı görevden uzaklaştırdı. Anayasa Mahkemesi'nde yapılan oylamada Shinawatra'nın görevden uzaklaştırılması kararı 2'ye karşı 7 oyla kabul edildi. Ülkenin en genç lideri ve ikinci kadın Başbakanı olan 38 yaşındaki Shinawatra'nın savunmasını 15 gün içinde yapması gerekiyor. Shinawatra'nın görevden uzaklaştırılmasının ardından ülkeyi Başbakan Yardımcısı Suriya Jungrungruangkit yönetecek. (Lilian Suwanrumpha/AFP) -
26/30
30 Haziran 2025 - 200 bin müzikseveri ağırlayan Glastonbury Festivali'nin bitmesiyle alanda büyük bir temizlik operasyonu başlatıldı. Festivalin temizlik ekibi, festival katılımcıları evlerine doğru yola çıkmaya başladığında, kağıt bardaklar ve yiyecek kapları da dahil binlerce çöpü toplamaya başladı. Temizlik görevlileri taşan çöp kutuları, kamp sandalyeleri ve şişme yataklar gibi büyük eşyaların yanı sıra sandaletler, parmak arası terlikler ve alışveriş torbalarıyla da boğuşuyor. Glastonbury 2026'da geri dönmeyecek, çünkü festival bir sonraki etkinlik 2027'de gerçekleşmeden önce zeminin toparlanmasına zaman tanımak için nadasa giriyor. Festivalde sahne alan İngiliz punk rap grubu Bob Vylan'ın "Özgür Filistin" ve "İsrail ordusuna ölüm" sloganları atıp kalabalığın da sloganlara eşlik etmesi medyada büyük yankı uyandırdı. BBC, Bob Vylan'ın ifadelerini "derin şekilde rahatsız edici" diye nitelendirerek performansın yeniden yayımlanmayacağını bildirdi. (Oli Scarff/AFP) -
27/30
29 Haziran 2025 - Formula 1'de 2025 Avusturya Grand Prix'sinin kazananı Lando Norris oldu. Spielberg kentindeki 4,32 kilometrelik Red Bull Ring Pisti'nde yapılan yarışa pole pozisyonunda başlayan McLaren pilotu Lando Norris, damalı bayrağı ilk sırada gördü. Norris'in takım arkadaşı Oscar Piastri ikinci olurken, Ferrari'den Charles Leclerc podyumun son basamağında yer aldı. Formula 1'de sezonun bir sonraki yarışına Büyük Britanya'daki Silverstone pisti ev sahipliği yapacak. (Leonhard Foeger/AFP) -
28/30
28 Haziran 2025 - İran'ın başkenti Tahran'da, İsrail saldırıları sonucu öldürülen İranlı askeri komutanlar ve bilim insanları için düzenlenen cenaze töreni sırasında hayatını kaybedenlerin fotoğrafları Enghelab Meydanı'nda sergileniyor. İran, İsrail'le 12 gün süren çatışmalarda öldürülen 60 kişi için bugün cenaze töreni düzenlendi. Onbinlerce kişinin katıldığı törende son yolculuğuna uğurlananlar arasında saldırıların başladığı 13 Haziran'da öldürülen İran Genelkurmay Başkanı Muhammed Bakıri, Devrim Muhafızları Başkomutanı Hüseyin Selami ve ülkenin önde gelen nükleer bilim insanı Muhammed Mehdi Tehrançi de vardı. İranlı yetkililer çatışmalar boyunca İran'da toplam 627 kişinin öldüğünü açıkladı. İsrailli yetkililerse İran'ın füze saldırılarının ardından İsrail'de 28 kişinin öldüğünü söyledi (Atta Kenare / AFP) -
29/30
27 Haziran 2025 - Gazze Şeridi'nin kuzeyindeki Cibaliye'de yer alan acil müdahale ekipleri, UNRWA'ya ait bir okulda İsrail saldırısı nedeniyle çıkan yangını söndürmeye çalışıyor. İsrail'in bugün gerçekleştiği saldırılarda 62 Filistinlinin hayatını kaybettiği bildirildi. Gazze'nin sivil savunma ajansı, öldürülen kişilerin 10'unun insani yardım beklediğini aktardı. Bölgedeki yetkililer mayıs sonundan beri en az 500 kişinin yardım merkezlerinin yakınında öldürüldüğünü ifade ediyor (Bashar Taleb / AFP) -
30/30
26 Haziran 2025 - Kuzey Kore gelecek hafta lider Kim Jong-un'un ülkenin turizm sektörünü geliştirme yolunda "ilk adım" olmasını umduğu doğu kıyısında bir sahil tesisi açacak. Devlet medyasına göre, sahilin 4 kilometrelik bir bölümünü kapsayan Wonsan-Kalma kıyı turizm bölgesi, oteller, restoranlar, alışveriş merkezleri ve su parkından oluşuyor. Bölgede inşaat 2018'de başladı ancak hem inşaat sorunları hem de Kovid-19 pandemisi nedeniyle gecikti. Kore Merkezi Haber Ajansı'nın (KCNA) bildirdiğine göre, yılda yaklaşık 20 bin misafir ağırlayabilecek bölge, ilk yerli ziyaretçilerini salı günü kabul edecek. Uluslararası turistlerin bölgeye ne zaman gelebileceğiyse bilinmiyor. Tesisin büyük açılışında Kim'e eşi Ri Sol-ju ve varisi olduğu varsayılan kızları Kim Ju-ae eşlik etti. (AFP/KCNA/KNS)
BM Irk Ayrımcılığının Ortadan Kaldırılmasına Dair Uluslararası Sözleşme'nin etkisi
Güney Afrika'daki Apartheid rejimi, BM'nin ırk ayrımcılığına karşı küresel mücadelesinin en belirgin örneklerinden biriydi.
Türkiye’nin de taraf olduğu BM Irk Ayrımcılığının Ortadan Kaldırılmasına Dair Uluslararası Sözleşme, 1965 yılında kabul edildi ve ırk ayrımcılığını, ırkçı politikaları, ırkçı dernek ve partileri ve ırkçı uygulamaları yasaklayan ve devletleri bu tür ayrımcılıkla mücadele etmeye yükümlü kılan önemli bir uluslararası insan hakları anlaşmasıdır.
Güney Afrika Apartheid rejimi nedeniyle bu sözleşmeye taraf olmadı, ancak BM ve uluslararası toplum sözleşme ilkelerini rejime karşı mücadelede bir araç olarak kullandı.
Sözleşme Apartheid rejiminin uluslararası hukuka aykırı olduğunu ve insanlığa karşı bir suç teşkil ettiğini vurgulayarak Güney Afrika üzerindeki uluslararası baskıyı kurumsallaştırdı.
Apartheid’in sona ermesi ve demokratik bir Güney Afrika'nın kurulmasının ardından ülke bu sadece sözleşmeyi onaylamakla kalmadı, uluslararası ilişkilerinde ırk ayrımcılığına karşı etkin bir şekilde kullandı.
Sözleşmenin en güçlü savunucu ve uygulayıcı aktörlerinden biri haline geldi.
Barış sürecinde toplumsal entegrasyon faaliyetleri
Apartheid rejimi sonrası Güney Afrika'da geliştirilen siyasi, ekonomik, kültürel ve toplumsal entegrasyon faaliyetleri hem geliştirilen inşacı çeşitliliği hem de etkin uygulanması ile karmaşık, çok boyutlu ve yapıcı bir süreci ortaya koydu.
- Siyasi entegrasyon: 1994 yılındaki ilk demokratik seçimler, tüm ırklardan vatandaşların oy kullanma hakkını elde etmesiyle siyasi entegrasyonun temelini attı. Çok partili sistem ve temsili demokrasi, farklı grupların siyasi süreçlere katılımını sağladı.
- Eğitimde entegrasyon: Apartheid dönemindeki ayrı okullar sistemi kaldırılarak tüm ırklardan öğrencilerin aynı okullarda eğitim görmesi sağlandı. Bu uygulama, uzun vadede toplumsal önyargıların kırılmasına ve karşılıklı anlayışın gelişmesine katkı sağladı.
- İş gücü piyasasında entegrasyon: Apartheid dönemindeki ırkçı iş yasaları kaldırıldı ve eşit istihdam fırsatları yaratmayı amaçlayan yasalar çıkarıldı. Ancak geçmişten gelen eşitsizlikler nedeniyle işgücü piyasasında tam entegrasyon hala devam eden bir mücadeledir. Toplumda uzun yıllar oluşturulan ekonomik adaletsizliklerin tamamen ortadan kaldırılması çok uzun zaman alabilmektedir. Bu nedenle, bugün bile ırkçı rejimin toplumsal etkileri, özellikle ekonomi alanında, devam etmektedir.
- Konut ve yaşam alanlarında entegrasyon: Apartheid rejiminin zorunlu yerleşim politikaları nedeniyle oluşan ırksal olarak bölünmüş mahalleler, yasal olarak kaldırılmış olsa bile, sosyoekonomik farklılıklar nedeniyle tam entegrasyon hala sağlanmış değil. Bu alanlarda eşitliği ve adaleti sağlamak için hükümet çeşitli programlar geliştirmektedir.
- Kültürel ve sosyal entegrasyon: Spor, sanat ve medya gibi alanlar farklı ırklardan insanların bir araya gelmesi ve ortak bir Güney Afrika kimliği oluşturması için önemli platformlar sundu. Güney Afrika takımı Rugby dünya kupasını dört defa kazanan tek takım oldu. Kriket ve futbolda Güney Afrika çok başarılı bir ülke. Edebiyat ve sanatta Nobel Edebiyat ödülü ve tabi birkaç defa Nobel Barış ödülü dahil birçok uluslararası prestijli ödül kazanan sanatçılar ve güçlü liderler yetişti. Bu tür uluslararası başarılar ulusal birliği pekiştiren unsurlar oldular.
Güney Afrika'daki entegrasyon süreci geçmişin derin izlerini silmek için hâlâ devam eden bir çabadır.
Ancak atılan adımlar ve gösterilen kararlılık ülkenin daha adil, demokratik, barışçıl ve eşit bir topluma doğru ilerlediğini göstermektedir.
Sonuç: Derslerle dolu bir süreç
Güney Afrika barış süreci tarihin en acımasız ırkçı rejimlerinden birinin nasıl yıkılabileceğinin ve yerinde demokratik, barışçıl ve çok kültürlü bir toplumun nasıl inşa edilebileceğinin somut bir örneğidir.
Bu zorlu yolculuk, adil yargılama ile bağışlamanın, öfkeyle değil umutla yürütülen müzakerelerin, bireylerin ve kurumların birlikte hareket edebileceğinin en güçlü göstergesidir.
Nelson Mandela'nın dediği gibi;
Barış sadece düşmanlarımızla değil, aynı zamanda korkularımızla da barışmakla mümkündür.
Güney Afrika'nın bu ilham verici hikayesi, çatışmalarla boğuşan diğer toplumlara, geçmişin yaralarını sarmak ve daha parlak bir gelecek inşa etmek için cesur adımlar atmaları gerektiğini hatırlatmaya ve yollarını aydınlatan güçlü bir ışık olmaya devam edecektir.
Bu süreç, barışın bir ütopya olmadığını, aksine insanlığın kolektif iradesiyle her zaman ulaşılabilecek bir hedef olduğunu bir kez daha kanıtlamıştır.
*Bu içerik serbest gazeteci veya konuk yazarlar tarafından hazırlanmıştır. Bu içerikte yer alan görüş ve ifadeler yazara aittir ve Independent Türkçe'nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.
© The Independentturkish
