"Sonu gelmeyen savaş" ne demek?
Belirsiz ve istikrarsız dönemler bize bir yöntemin uygulandığını mı söylüyorlar?
Savaşlarda sonuca gitmemek geçerli bir yöntem mi?
Yeni stratejik yaklaşımlar nasıl bir ortamı tarif ediyor?
Rusya ile Ukrayna barışırlar mı?
ABD, Rusya ve Çin hangi savaş türlerine hazırlanıyorlar?
Ticaret savaşı sonrası neler olabilir?
Sonu gelmeyen savaşlar
11 Eylül 2001 saldırısı sonrası dünya daha farklı bir çatışma sürecine sokuldu.
George W. Bush dönemiyle birlikte gelen şuydu:
Artık "Uzun Savaşlar" (Long War) çağındayız!
RAND Corporation da ABD Askeri Akademisi de bunu yazdı.
Örneğin bu konuyu açıklarken, 2007 tarifli IFPA'nın (The Institute for Foreign Policy Analysis) referansını çok kullandım.1 "Uzun Savaş"ı 15 Ocak 2015'te ben de yazdım. 2
Dünyada şartlar ve terimler değişmeye başladı, 2015'lerdan itibaren "Sonu Olmayan Savaş" (Endless, Forever, Perpetual War) şartları gelişti.
Bernie Sanders tarafından Foreign Affairs'te "Amerika'nın Sonsuz Savaşı'nı Sona Erdirmek" başlıkla 24 Haziran 2019'da yayımlanan makalesini okudum.
Donald Trump tarafından 2019'da "Sonsuz Savaş" terimi kullanıldı.
ABD Savunma Bakanlığı, Çok Spektrumlu Savaş hazırlığı içine girdi.
Sonu Gelmeyen Savaş başlıklı yazımın tarihi 14 Ağustos 2021 idi. 3
Birkaç gün önce Lawrence Freedman bir makale yayımladı. "Bitmeyen Savaş"ı yazdı.
Makalenin başlığı: "Sonsuz Savaşlar Çağı: Askeri Strateji Neden Artık Zafer Getirmiyor." (14 Nisan 2025). 4
Aslında Freedman bilinmeyen bir şeyi yazmadı.
Soğuk Savaş içindeyken çok şey öğrendim.
Çöl Fırtınası Operasyonu'ndan itibaren çok noktada bulundum.
Dışarıda değildim, içindeydim. Hatta savaş teknikleri ve savaş teknolojileri geliştirilirken, bunları inceledim ve birçok resmi dokümanla durumu ortaya koydum.
Kullanan kullanmıştır kanısındayım veya bunları görmek yerine dışarıdan bilgi almayı tercih edenler de olmuştur…
fazla oku
Bu bölüm, konuyla ilgili referans noktalarını içerir. (Related Nodes field)
Burada savaştan ve savaş stratejisinden bahsetmekteyim.
Yaşamın kendisi bir savaştır!
Böyle diyeceğim ama çok basit kaçacak.
İfadeleri bir zarfa koymak, boyalı kalemlerle kenar süsü yapmak gerekiyor herhalde…
Yine de ısrar edeyim, tam ifade bu: Yaşamın kendisi bir Sonu Gelmeyen Savaş biçimidir.
Hatta geçenlerde yazdım "Kapitalizmin Savaşı" diye.
İşin özü buydu aslında. Yaşama başka pencereden bakmak gerekmekteydi, hem de bu zamanlarda…
Eğer kapitalizmin savaşını anlamadıysak I. Dünya Savaşı'nı anlayamamışızdır.
II. Dünya Savaşı sonrası kurulan Uluslararası Sistemi anlamamışızdır.
Anlamış gibi görünmek ayrı.
II. Dünya Savaşı sonrasında ABD'nin başlattığı Hegemonik Savaşı veya Egemen Güç olma ve bu "mevcut pozisyonu devam ettirme savaşını" anlamamışızdır.
Soğuk Savaş'ı anlamamışızdır.
Soğuk Savaş'tan sonra Bill Clinton'un gelecek için verdiği ipucunu kaçırmışızdır.
11 Eylül meselesi halen muğlak bir konudur.
George W. Bush zamanında başlatılan ve kavramsal olarak ileri yenilenen Uzun Savaş'ı anlamamışızdır.
Hatta Trump'ın, "uzun" demeyip de 2019'da söylediği gibi, "Forever War" ifadesinin farkını bile çözememişizdir.
Bunlar hep birbirine bağlantılı gelişmeler.
İşte size bir strateji sorusu:
Elde edilen bir güç pozisyonunu devam ettirmek için ne yapmanız gerekiyor?
Kaçan trenler varsa ve olayın farkına yeni vardıysanız, ilk gelen trenin arkasından hızlıca koşar, ona yetişir ve atlarsınız.
Yakaladığınız bir fırsattır artık ya kurtuldunuz ya da macera yeni başlıyordur.
Konu bu ya, tarihsel süreçte başat bir gücün, üstünlüğünü kazanmak için sarfettiklerini, sonra sürdürmek zorunda kaldıklarını, hatta güçten düşmeye başlayabileceğini hesaba kattığında, dünyaya nasıl bir fatura kesebileceğini yeterince anlayabiliyor muyuz?
Dört nesil olan savaşları bilmek, beşincisini açıklayabilmek!..
Beş nesil olan silah sistemlerini bilmek, altıncısını açıklayabilmek!..
Henüz görülmeyen, tecrübe edilmeyen, ama olacağı tarif etmek, kazanılmaya başlanan kapasite ve tekniklerle 3-5 yıl sonraki savaş alanlarından çıkabilmenin yöntemini kurgulayabilmek!..
Buna dair bir stratejiyi ifade edebilmek!..
Dünyaya fatura edileceklerin yarattığı savaşın süreceği bir atmosferde stratejiyle kazanabilmenin mümkün olup olmayacağını cevaplayabilmek!..
Stratejik yaklaşımlar
Henüz ABD-Çin çatışması yok, ama olacak ise bunun bir tarifi gerekliydi.
Bugün 18 Nisan 2025 tarihinde Çin'in Kuzeybatı Politeknik Üniversitesi, "Taşıyıcı Katili (Carrier Killer) Tanışın" şeklinde bir görsel paylaştı.
Görsellerde ileri tarihleri dikkate alarak hazırladıkları drone sürülerinin platformlarını gösteriyorlardı.
3 yıl öncesinde, Kitle Gücü Savaşı konusunu 7 Haziran 2022'de yazdım. 5
Bütün bunlar biraz farklı konular, vizyonla ve stratejiye hâkim olmakla alakalı.
İşte size savaş ve strateji.
Birçok simülasyon yapar denersiniz.
Zaman içinde ilave edeceğiniz kabiliyetlerle elinizdekileri geliştirirsiniz.
Stratejiyi bilenler ve uygulayanlar şundan eminler, günümüzde kimse kısa bir savaş planlanmıyor.
Operasyonlar bile uzun sürüyor.
Kısa sonuçlu savaşlar dönemi biteli çok uzun zaman oldu.
Belli kesimler bunu yeni anlamış olabilir.
Neticede bazı masa başı çalışanları, olmuş bitmiş savaşlardan derlenen notları tarayıp kendilerince sonuçlara varıyorlar, bazıları da kuramsallaştırıyorlar.
İşleri bu olsa gerekir. Olup bitenleri derlemeye çalışanlar, her ne kadar uygulayıcılardan terimleri, teknikleri, yenilikleri öğrenip kullanıyor olsalar da eksik stratejik kurgu içerisinde kalabiliyorlar.
İfade etmek istediğim, sonu gelmeyecek türden bir savaşın kapsamı ve oluş biçimi, artık çok farklı.
Bunu anlayabilmek için stratejik bakışın kapsamındaki değişimi de görebilmek gerekiyor.
Bu bilinen türden bir savaş metodunu içermiyor.
Terimler farklı ve istendiğinde operasyonlara uygulanabilir sürüp giden asıl savaşın içine serpiştirilebilecek türden.
Örneğin ABD, Çok Alanlı Savaş derken, bunun içinde; siber-uzay, hibrit imkanlar, küresel uygulamalar, aynı anda diplomasi, ekonomik ve kültürel savaş, kaynakların tüketimi, propaganda teknikleri var…
Ve önemlisi, bunlar öyle hücum borusu çalınarak başlatılan ve ertesi gün şafak sökerken cesetlerin toplandığı savaşlardan değil!
Sonu gelmeyen savaşların içinde değişik süreçler var.
Süreçlerden bazıları çatışmalı, bazıları görüşmeli; bazıları donuk, bazıları sıcak…
Ama diyorsanız bir Büyük Savaş, mesela bir Üçüncü Dünya Savaşı, işte bu çok farklı!
II. Dünya Savaşı'nın benzerini de beklememek gerekir.
Bahsedilecek şey, insanlığın gelebileceği bir sınır!
Bu başka bir sınır. Ben buna Neomedieval Savaş diyorum (2020). 6
Stratejinizin de bu bakış açısına veya vizyona oturacak biçimde olması gerekiyor.
Bunu askerler görebiliyor. Mesela ABD askerleri.
Tartışma şu noktada, askerlerin savaş biçimiyle politikacıların beklentilerini birleştirmek güç oluyor.
Bazı beklentiler uyuşmadığı için Donald Trump ve onun atadığı Savunma Bakanı Pete Hegseth bugün bazı generallerin işine son veriyor.
Stratejiyle Kazanmak dediğim bir savaş yöntemidir. (Bkz: Küresel Stratejik Kavramlar ve Bir Trump Analizi)
Kazanılmayacak savaşa girilmemeliyse, aynı şekilde kazanılmayacak strateji de uygulanamaz.
Strateji demek kazanmak demektir. En son kitabım, Politik Uyanış: Stratejik Güç Birikimi ve Akılcılık Üzerine7 içinde bunu açıkladım.
Birkaç paragraf yukarıda geçti, "kaynakların tüketimi" diye yazdım.
Bu, rakibe (veya düşmana) uygulanan bir operasyon konusudur.
Buna ait kapsamlı bir plan yapılır. Askeri, politik, ekonomik, kültürel yönleri vardır.
Ukrayna'daki savaşı inceleyenler, sadece kendini çatışmanın sıcaklığına kaptırıp yorum yaparlarken, asıl meselenin gelip düğümlendiği "kaynakların tüketilmesine" dönük planların varlığı hiç akla getirilmiyor olabilirler.
ABD, Temassız Savaş yapıyor diyordum.
Sonunda Trump bile durdu, zira ekonomik kaynaklarını hesaba katmaya başladı.
Şimdi de Putin bu durumu kullanmak istiyor.
Avrupa bu süreçte askeri tedbirlerin yanı sıra, bir de enerji savaşı içine girdi.
Bu alandaki savaş devam ediyor, hem küresel çapta.
Artık kaynak savaşı konusuna sadece enerji, para ve insan kaynağı da girmiyor.
Yeni Kaynak Savaşı, daha önce bu satırlarda yer aldı.
Henüz NATO savaşa girmiş değil. Caydırıcı rolünü sürdürüyor.
Ne zaman girer? Var mı bilen?
Trump ne diyor, müttefikler para versinler…
Her neyse, bu kaynak meselesi.
Ama NATO gezegenin tek güvenlik örgütü ve eğer savaşa girer ise bu bir Büyük Savaş olur.
Bu kapsamda yakın zamanda yapılan bazı operasyonların sözünü etmemek gerekir.
Onlar NATO için büyük ölçekli bir sınama anlamına gelmemekteydi, sadece politikaları destekleyen konulardan ibaretti.
NATO'nun elindeki nükleer silahları düşünürseniz, rakibi olan Rusya ve Çin için ne anlam taşıdığını hesap ederseniz, aslen neyi söylemek istediğim ortaya çıkacaktır.
Yine kullandığım bir terim var, "kaosu yönetmek" diyorum buna.
Bu bir stratejik yaklaşımdır.
Bazı yazarlar benimle hemfikirler.
Trump bunu yapmaya çalışıyor.
Ama ne denli başarır, bilinmez.
Benim çıkardığım şu, artık stratejide ve savaşa bakışımızda, bu türden kaotik atmosferi yaratıp, buradan çıkar sağlayan sonuçlar elde etmek bir yöntemdir.
Diğer bir strateji bozup bırakmaktır. Irak bunun örneğidir.
ABD, Irak'a güya demokrasi götürdü, Saddam gibi bir diktatörü ortadan kaldırdı.
Çöl Fırtınası Harekâtı'nı düşünüyorsanız, bu bir savaş değildi, operatif konuydu.
Maksat Irak'ı bozup bırakmaktı ki öyle de oldu.
ABD sahada uzun yıllardır kendine bir meşruiyet imkânı buldu, enerjiye bağlı politikalarını sürdürdü, hatta dolaylı olarak İsrail'e de destek sağladı.
Bölge istikrarsızdı ve bu istikrarsızlık kime yaradı?
ABD savaş kaybetmedi, ama kazandığı zaman oldu.
Bu uzun zaman!
Uzun zaman içinde kendine uygun birçok yeni hedefi oluşturdu.
Bugün bile Irak istikrarsız, bakalım nereye doğru gidilecek? Bunlar birer proje konusu.
Kontrol!
Sonu gelmeyen savaşların projesinde coğrafyayı, kaynakları kendi kontrolünde tutacak seviyeyi yakalamak var.
Bu tür kontrolü sağlayan şartlar bir hedef. Bunu yaratmak ve sonuç elde etmeye dönük zamanı işletmek bir strateji.
"Nerede savaş" demeyin. Hepsi bir savaş.
Obama zamanında alevlendirilen Vekalet Savaşları böyle. Arap Baharı süreci böyle.
Ama sonuçta Trump başka bir şey söylüyor. "Bunlar ABD'nin Hazinesine zarar olarak etki eden girişimlerdi" diyor.
Eğer Çin ile savaşacaksa veya yeni bir planı devreye koyacaksa, ABD bu tür masraflara bir son vermesi gerekiyor.
Bir yerdeki çatışma diğer yerdekinden ayrı tutulabilir. Ama eğer ABD'nin küresel kazanım veya stratejik çabalarına bakılırsa, askeri de diplomatları da her yerde.
Hatta para birimi dolar de her yerde geçerli. Amerika böyle düşünüyor.
Savaş, hücum borusu çaldı başladı ve sonra çaldı bitti türü değil!
Bugünkü meselelere böyle bakılmaz ise olmaz.
Onun için pozisyonu korumak adına sürekli plan yapılıp uygulanıyor.
Bunun maliyeti hesaba katıldığında kendine göre bir programı oluyor.
Süreçlerin sonu gelmiyor, sürüyor…
Stratejik bakımda son ifadem topyekûn kapasite ile caydırmak olacak.
Ülkeler bütün bu karmaşık projelerini uyguladıklarında kimleri caydırabilir, kimleri kendine çekebilir?
Şimdi stratejik caydırmanın nükleer silahlarla olanı yanı sıra buna eklenenler var.
Mesela siber-uzay, teknolojik makineler. Artık savaşlar çok boyutlu.
İlla silahların patlamasına bakmamak gerekiyor.
"Akıllı Güç" yönetimi bunun için gerekli.
Fotoğraflarla dünyadan haberler
Fotoğraflarla dünyadan haberler
-
1/30
29 Mart 2025 - Ho Chi Minh City'de Saygon'un düşüşünün ve Vietnam Savaşı'nın sona ermesinin 50. yıldönümü münasebetiyle düzenlenen geçit töreninde katılımcılar bayrak sallıyor. Vietnam, 30 Nisan'da Saygon'un düşüşünün 50. yıldönümünde şimdiye kadarki en büyük kutlamasını gerçekleştirdi. Şi Cinping'in Pekin'i Washington'dan daha güvenilir bir ortak olarak göstermek için yaptığı ziyaretin ardından, törene ilk kez Çin askerleri de katıldı. Vietnam Komünist Partisi Genel Sekreteri To Lam. "Tüm Vietnamlılar Vietnam'ın torunlarıdır. Bu ülkede yaşama ve çalışma, mutluluğun ve sevginin peşinden gitme özgürlüğüne sahip olma hakları var" dedi. "Geçmişi kapatma, farklılıklara saygı duyma ve geleceği hedefleme ruhuyla, tüm parti, halk ve ordu Vietnam'ı bir barış, birlik, refah ve kalkınma ülkesi haline getirmeye söz veriyor" diye ekledi. (Nhac Nguyen/ AFP) -
2/30
29 Nisan 2025 - Filistinliler, Gazze Şeridi'ndeki Beyt Lahya'da yemek kuyruğunda. Sağlık kaynakları ve görgü tanıklarının aktardığına göre, İsrail ordusu sabah saatlerinden bu yana Gazze'nin farklı bölgelerine saldırılarını sürdürüyor. İsrail ordusu, Gazze kentinde sokaktaki bir grup sivili hedef aldı. Saldırıda 9 Filistinli hayatını kaybetti. İsrail ordusunun Gazze Şeridi'ne 7 Ekim 2023'ten bu yana düzenlediği saldırılarda hayatını kaybedenlerin sayısı 52 bin 314'e çıktı. İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu'nun, ikinci yılında Gazze'deki savaşı sonlandırmak istediği iddia edildi. (Cihad Elşirafi/AP) -
3/30
28 Nisan 2025 - İspanya'nın Cordoba kentinde halk, yolda kalan hızlı trenden iniyor. İspanya'nın büyük bir bölümü ve Portekiz'in bazı bölgelerinde elektrik ve telefon hatlarını etkileyen büyük bir elektrik kesintisi yaşandı. Çoğunlukla Madrid, Barselona ve Lizbon’da toplu taşıma, trafik ışıkları ve telefon hatlarında kesinti yaşanırken tren seferleri de büyük ölçüde durduruldu. Madrid'deki Barajas Havalimanı'na elektrik verilemedi ve Valensiya metrosu tüm seferlerini durdurduğunu açıkladı. Madrid Açık Tenis Turnuvası’nda da maçlar durduruldu. Madrid'de trafik kontrollerinin yetersizliği nedeniyle kavşaklarda araçların birbirine girdiği ve sokakların kaotik bir hal aldığı görüldü. İspanya'nın elektrik şebekesinden alınan veriler, saniyeler içinde büyük bir düşüş yaşandığını gösterdi. İspanyol elektrik şebekesi operatörü Red Electrica, kesintinin nedeninin belirlenemediğini açıklarken, elektriği geri getirmek için enerji şirketleriyle birlikte çalışıldığını söyledi. (Javier Soriano/AFP) -
4/30
27 Nisan 2025 - MotoGP İspanya Grand Prix'sini Gresini Racing'in İspanyol sürücüsü Alex Marquez kazandı. Marquez'in MotoGP kariyerindeki ilk zaferini elde etmesi aynı zamanda bu organizasyonda iki kardeşin ilk kez galibiyet alması demekti. Alex'in abisi Marc Marquez, MotoGP'de şampiyona lideri. İspanya'da ikinci ve üçüncü sırayı Fabio Quartararo ve Francesco Bagnaia aldı. 6 şampiyonluğu bulunan Marc ise kaza nedeniyle yarış dışı kaldı. (Jose Breton/AP) -
5/30
26 Nisan 2025 - Vatikan'da Papa Francis'in cenaze törenine katılan rahipler. 21 Nisan Pazartesi günü 88 yaşında hayatını kaybeden Papa Francis, bugün düzenlenen cenaze töreniyle uğurlandı. 12 yıl boyunca Katolik Kilisesi'nin ruhanı lideri olan Papa Francis'in cenazesine dünya liderleri ve kraliyet mensupları katıldı. Vatikan'ın tahminlerine göre törende yaklaşık 250 bin kişi vardı. Arjantinli Papa Francis, kendi isteği doğrultusunda, Vatikan'daki Aziz Petrus Bazilikası'na değil, Santa Maria Maggiore Bazilikası'na defnedildi. (Dylan Martinez/Reuters) -
6/30
25 Nisan 2025 - Portekiz'in başkenti Lizbon'da toplanan halk, Karanfil Devrimi kutlamalarında halk şarkısı Grandola, Vila Morena'yı söylüyor. Adını, sokaklarda askerlere sunulan çiçeklerden alan Karanfil Devrimi, 25 Nisan 1974'te gerçekleşen, büyük ölçüde kansız bir askeri darbeydi. 51. yılını geride bırakan Karanfil Devrimi, diktatörlük rejimini yıkarak demokrasinin yeniden tesis edilmesine önayak olmasıyla Portekiz tarihinin kritik dönüm noktalarından biri kabul ediliyor. (Armando Franca/AP) -
7/30
24 Nisan 2025 - Tiangong uzay istasyonuna üç astronotu taşıyan uzay aracını başarıyla fırlatan Çin, 2030'a kadar Ay'a mürettebatlı görev için bir adım daha attı. Shenzhou-20 uzay aracı perşembe günü yerel saatle 17.17'de Gobi Çölü'ndeki Jiuquan Uydu Fırlatma Merkezi'nden Uzun Yürüyüş-2F roketiyle havalandı. Bu, 30 yıldan uzun süre önce başlayan Shenzhou programının 15. mürettebatlı ve toplamda 20. uzay uçuşu. Tamamen Çin tarafından inşa edilen Tiangong, yani "Gök Sarayı" uzay istasyonu, Çin'i uzayda önemli bir güç haline getirdi. (Pedro Pardo/AFP) -
8/30
24 Nisan 2025 - Ukrayna'nın başkenti Kiev'de kurtarma görevlileri, Rusya'nın gerçekleştirdiği balistik müze saldırısında isabet alan apartmanda. Saldırıda en az 9 kişi öldü ve 70'ten fazla kişi yaralandı. Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenski, Devlet Başkanı Cyril Ramaphosa ile görüşmek üzere Güney Afrika'ya gitmişti. Kiev'e yönelik bombardıman sonrası Zelenski, ziyaretini yarıda kesti, Rusya'nın saldırıları derhal ve koşulsuz olarak durdurması gerektiğini söyledi. ABD Başkanı Donald Trump saldırıyla ilgili düşüncelerini Truth Social üzerinden paylaştı. Başkan, "Rusya'nın Kiev'e yönelik saldırılarından memnun değilim. Gerekli değil ve çok kötü bir zamanlama. Vladimir, DUR! Haftada 5 bin asker ölüyor. Barış Anlaşmasını yapalım!" dedi. (Valentyn Ogirenko/AFP) -
9/30
22 Nisan 2025 - Geleneksek kıyafetlerini giyen sanatçılar, ABD Başkan Yardımcısı J.D. Vance ve ailesi için düzenlenen kültürel gösteri öncesinde Jaipur'daki Amber Kalesi'nde. Yeni Delhi'de kırmızı halıyla karşılanan Vance, Hindistan Başbakanı Narendra Modi'yle görüştü. Hindistan, cezalandırıcı gümrük vergilerini atlatmak için ABD'yle erkenden ticaret anlaşması yapmak istiyor. Öte yandan Çin, ABD'yle işbirliği yaparak Pekin'in çıkarlarını zedeleyen ülkelere karşı misilleme yapacağını duyurdu. ABD Başkanı Donald Trump, bu ay bazı ülkeler için büyük gümrük vergisi artışlarını 90 gün ertelemiş ancak Çin menşeli ürünlere uygulanan vergileri yüzde 145’e çıkarmıştı. (Kenny Holston/AFP) -
10/30
21 Nisan 2025 - Arjantin'in başkenti Buenos Aires'teki San José de Flores Bazilikası'nda ayine katılan bir Katolik, Papa Francis'in resmini taşıyor. Vatikan, Papa Francis'in hayatını kaybettiğini duyurdu. 2013'ten bu yana bu makamda olan Francis , 1000 yılı aşkın süredir Vatikan'ın başına Avrupa dışından seçilen ilk lider, ilk Latin Amerikalıydı. Papa son kez 20 Nisan'da Paskalya Bayramı kutlaması için Aziz Petrus Meydanı'nda toplananları selamlamıştı. Papa’nın ölümüyle Antik Roma geleneği, "Novendiale" diye bilinen 9 günlük yas başladı. İtalya’da da ulusal yas ilan edildi. (Luis Robayo/AFP) -
11/30
20 Nisan 2025 - McLaren'ın Avustralyalı pilotu Oscar Piastri, Suudi Arabistan Grand Prix'sinin ardından podyumun zirvesinde. Genç pilot bu sezon üçüncü zaferini elde etti ve şampiyonada puanını 99'a çıkardı. Takım arkadaşı Lando Norris 89, Max Verstappen ise 87 puanda. Suudi Arabistan yarışına pole pozisyonda başlayan Max Verstappen ikinci sırayı alırken, Ferrari'den Charles Leclerc üçüncü olarak bu sezon ilk kez podyuma çıktı. Bir sonraki yarış 4 Mayıs'taki Miami Grand Prix'si. (Gabriel Bouys/AFP) -
12/30
19 Nisan 2025 - Çin'in başkenti Pekin'de düzenlenen E-Town Yarı Maratonu ve İnsansı Robot Yarı Maratonu'nda mühendisler, yarışa katılan bir robotla koşuyor. Çin, dünyada ilk kez bir yarı maratonda insan ve robotların beraber yarıştığı bir müsabaka düzenledi. Başkentteki yarışa binlerce insanın yanı sıra 21 insansı robot katıldı. Bazı robotlar kendi başına koşarken, diğerlerinin destek alması gerekti. Tiangong Ultra, 2 saat 40 dakikayla robotların kazananı oldu. (Tingshu Wang/Reuters) -
13/30
Hıristiyan biri, Hindistan'ın Chennai kentinde Kutsal Cuma günü nedeniyle düzenlenen geçit töreninde, Hz. İsa'nın çarmıha gerilişini canlandırıyor. Dünyanın dört bir yanındaki Hıristiyanlar, Kutsal Hafta törenlerini gerçekleştiriyor. Bu yıl 18 Nisan'a denk gelen Kutsal Cuma'da çarmıha gerilek öldüğüne inandıkları Hz. İsa'yı anıyorlar. Hristiyanlar pazar günü ise Hz. İsa'nın çarmıha gerilmesinden üç gün sonra dirildiğine inandıkları Paskalya Günü'nü kutlayacak. (R.Satish Babu/AFP) -
14/30
17 Nisan 2025 - Çin Devlet Başkanı Şi Cinping ve Kamboçya Kralı Norodom Sihamoni'nin fotoğraflarını tutanlar, Şi Cinping'in iki günlük Kamboçya ziyareti için Phnom Penh'deki Phnom Penh Uluslararası Havalimanı'nda. Şi, ABD'nin "karşılıklı tarifeler" kapsamında yaptığı gümrük vergisi artışları nedeniyle ticari gerilimlerin ve ekonomik belirsizliklerin arttığı dönemde Vietnam ve Malezya'nın ardından Kamboçya'yı ziyaret etti. Güneydoğu Asya ülkesi Kamboçya, ABD'ye büyük miktarda ticaret fazlası, Çin'e ise büyük miktarda ticaret açığı veriyor. ABD Başkanı Donald Trump, 2 Nisan'da duyurduğu "karşılıklı tarifeler" kapsamında Kamboçya'ya da ek yüzde 49 gümrük vergisi ile en yüksek tarifelerden birini getirmişti. (Reuters) -
15/30
17 Nisan 2025 - Fransa'da 38. Uluslararası Uçurtma Festivali 12 Nisan'da başladı. Ülkenin kuzeyinde bulunan yerleşim birimi Berck’teki festivalde, dünyanın farklı ülkelerinden gelen ustaların tasarladığı uçurtmaların oluşturduğu renkli görüntüler ziyaretçilerin ilgi odağı oldu. 21 Nisan'da sona erecek festivalin bu yılki konusu Amerika. (Sameer Al-Doumy/AFP) -
16/30
15 Nisan 2025 - Gazze Sirk Okulu yardım ekibinin üyesi Gazze Şehri'ndeki Abdülaziz el-Rantisi Çocuk Hastanesi'nde çocuklara gösteri sunmadan önce palyaço makyajını yapıyor. İsrail, savaşın yıkıma uğrattığı Filistin topraklarının büyük bölümünü ele geçirme çabası kapsamında yeni bir koridoru ele geçirdikten sonra Gazze'deki askeri saldırısını genişletmeyi planladığını duyurdu. Filistinli Hamas hareketiyle ABD, Mısır ve Katar'ın arabuluculuğunda 19 Ocak'ta yürürlüğe giren önceki ateşkes, İsrail'in Gazze'ye yönelik yoğun saldırılarına yeniden başlamasıyla 18 Mart'ta çökmüştü. Tel Aviv yönetimi, Hamas’ın rehineleri serbest bırakmaması halinde daha fazla toprağı işgal etmeye hazırlanıyor. (Omar Al-Qattaa/AFP) -
17/30
14 Nisan 2025 - ABD Başkanı Donald Trump, El Salvador Devlet Başkanı Nayib Bukele'yle Beyaz Saray'ın Oval Ofis'inde bir araya geldi. Bukele kendisini "dünyanın en havalı diktatörü" diye tanımlıyor ve artık ABD liderinin yasadışı göçmenleri kötü şöhretli bir Salvador hapishanesine sınır dışı etme yönündeki tartışmalı girişiminde kilit müttefiki konumunda. Görüşme, Beyaz Saray'ın Orta Amerika ülkesindeki hapishaneye yanlışlıkla sınır dışı edilen ve ABD mahkemesinin Trump yönetimine geri dönüşünü kolaylaştırma emri verdiği bir babanın davası nedeniyle Beyaz Saray'ın baskı altında olduğu bir dönemde gerçekleşti. (Brendan Smialowski/AFP) -
18/30
13 Nisan 2025 - Bir pilot, Graf Ignatievo hava üssüne ilk F-16 savaş uçağının gelişini kutlayan tören öncesinde, ilk Bulgar F-16 Blok 70 savaş uçağının bulunduğu hangara giriyor. Bulgaristan'ın ABD'den sipariş ettiği "Block 70" serisi 16 adet F-16 savaş uçağının ilki törenle karşılandı. Ülkenin güneydoğusundaki Graf İgnatievo NATO Hava Üssü'nde ABD'den satın alınan F-16'ların birincisinin teslimi dolayısıyla tören düzenlendi. Başbakan Rosen Jelyazkov, yaptığı konuşmada, "Gelen ilk modern savaş uçağı, ordumuzun ideolojik değişim ve modernizasyonunun sembolüdür" dedi.(Nikolay Doychinov/AFP) -
19/30
12 Nisan 2025 - Güney Kore'nin Gwangmyeong kentindeki itfaiyeciler, çöken bir metro inşaatında çalışıyor. Başkent Seul'ün yakınlarındaki Gwangmyeong'de çöken metro inşaatından bugün bir kişi çıkarıldı ancak mahsur kaldığı düşünülen başka biri için kurtarma çalışmaları sürüyor. Kentin itfaiye ekibinden bir yetkili, kazazedenin yaklaşık 13 saat boyunca yerin 30 metre altında kaldığını açıkladı. Kurtarıldığı sırada bilinci yerinde olan adam yakındaki bir hastaneye götürüldü. Yetkililer, bir havalandırma bacasının çökme riski taşıdığına dair raporların ardından işçileri inşaat alanından çekmiş ve bölgedeki trafiği durdurmuştu. (Hong Ki-won/AP) -
20/30
11 Nisan 2025 - Dünyanın esaret altındaki en yaşlı gorili olduğu tahmin edilen Fatou, 68. yaşını kutluyor. Berlin Hayvanat Bahçesi doğum günü sebebiyle Fatou'ya meyve ve sebzelerle dolu bir sepet hediye etti. Aslında net yaşı bilinmiyor ancak Berlin Hayvanat Bahçesi'ne 1959'da götürülen hayvanın 1957'de dünyaya geldiği düşünülüyor. Fatou, geçen yıl flamingo Ingo'nun ölümünün ardından hayvanat bahçesinin en yaşlı sakini olmuştu. 1955'ten beri hayvanat bahçesinde yaşayan kuşun en az 75 yaşında olduğu tahmin ediliyordu. (Ebrahim Noroozi/AP) -
21/30
10 Nisan 2025 - Gazze Şehri'nin doğu mahallesi Şucaiyye İsrail saldırısı sonucu isabet alan bir binanın önünde yaşlı bir Filistinli. Hamas tarafından yönetilen bölgedeki Sağlık Bakanlığı bugün yaptığı güncellemede, İsrail'in yeni saldırı dalgasında en az 1522 Filistinlinin öldüğünü ve savaşın başlangıcından bu yana toplam ölü sayısının 50 bin 886'ya yükseldiğini söyledi. Öte yandan İsrailli 970 pilot ve yedek asker ortak bir mektuba imza atarak, Gazze'ye yönelik saldırıların sonlandırılması ve Hamas'ın elindeki İsrailli esirlerin geri getirilmesi çağrısı yaptı. Mektubu imzalayanlar ordudan ihraç edildi. (Omar Al-Qattaa/ AFP) -
22/30
9 Nisan 2025 - Suudi Arabistan'ın batı kenti Taif'teki bir çiftlikte gül suyu ve yağı üretiminde kullanılan taze toplanmış Damask gülleri sergileniyor. Her bahar Taif'te açan güller, krallığın uçsuz bucaksız çöl manzarasını güzel kokulu pembe öbeklere dönüştürüyor. Ve nisanda bir ay boyunca, parfümlerde kullanılan uçucu yağ üretiliyor. (Fayez Nureldine/AFP) -
23/30
8 Nisan 2025 - İran'ın başkenti Tahran'da bir kadın, halk arasında "Casus İni" diye anılan eski ABD Büyükelçiliği'nin dış duvarlarına çizilmiş, yıldızların yerine kafataslarının, beyaz ve kırmızı şeritlerin yerine de saldırı tüfeği kullanan asker siluetlerinin yer aldığı ABD bayrağının resmedildiği duvar resminin önünden geçiyor. Başkan Donald Trump'ın nükleer programıyla ilgili doğrudan görüşmeler yapılacağını açıklamasının ardından İran, 8 Nisan'da en üst düzey diplomatını ABD'yle görüşmelerde bulunmak üzere Umman'a göndereceğini açıkladı. İran'ın müttefiki Rusya, büyük güçlerle yapılan anlaşmanın yerini alacak yeni bir nükleer anlaşma için müzakere olasılığını memnuniyetle karşıladı. 2018'de Trump, anlaşmadan tek taraflı olarak çekilmişti. (Atta Kenare/AFP) -
24/30
7 Nisan 2025 - ABD'nin Florida eyaletinin Miami kentindeki limanda bir forklift, kargo konteynırlarını taşıyor. ABD Başkanı Donald Trump'ın ithal mallara yönelik kapsamlı gümrük vergilerini sürdürmesi dünya genelinde piyasaların olumsuz tepki vermesine yol açıyor. Tüm çağrılara rağmen geri adım atmaya yanaşmayan Trump, Truth Social'daki açıklamasında, Çin'e çağrıda bulunarak yarına kadar ek vergi kararını geri çekmezlerse yüzde 50 ek vergi getireceğini söyledi. (Joe Raedle/AFP) -
25/30
6 Nisan 2025 - ABD'nin Kentucky eyaletinde hortumdan etkilenen Jeffersontown kenti ağır hasar aldı. Yetkililer, ABD'nin orta doğusunu vuran şiddetli fırtınaların en az 16 kişinin ölümüne yol açtığını ve Ulusal Hava Servisi'nin gelecek günlerde "şiddetli" sel baskınları yaşanabileceği uyarısında bulunduğunu açıkladı. Arkansas'tan Ohio'ya uzanan şiddetli fırtına hattı son günlerde binalara zarar verdi, yolları sular altında bıraktı ve düzinelerce hortum üretti. (Leandro Lozada/AFP) -
26/30
5 Nisan 2025 - Tunus'un liman kenti Safakes yakınlarında düzensiz göçmenlerin yaşadığı kampların dağıtılmaya başlanmasının ardından göçmenler eşyalarıyla birlikte bölgeden ayrılıyor. Tunus polisi dün yaptığı açıklamada, Sahra Altı Afrika'dan bölgeye giden binlerce kayıt dışı göçmenin yaşadığı kampların, sosyal medyada yürütülen bir kampanyanın ardından dağıtıldığını açıkladı. Ulusal Muhafız Genel Müdürlüğü Sözcüsü Hüsameddin Cebabli, El Amira ve Cibniyana bölgelerinde yaklaşık 20 bin düzensiz göçmenin yaşadığını belirtti. Cebabil bu kampların kademeli olarak tahliye edileceğini ve "en kısa sürede" hepsinin boşaltılacağını söyledi. (Fethi Belaid/AFP) -
27/30
4 Nisan 2025 - Güney Koreli Jo Eun-jin, başkent Seul'de Devlet Başkanı Yoon Suk Yeol'un azledilme kararının açıklanmasını beklerken geceyi sokakta geçirdi. Anayasa Mahkemesi'nin oybirliğiyle aldığı kararla Yoon bugün devlet başkanlığı görevinden alındı. Başarısızlıkla sonuçlanan sıkıyönetim girişiminin ardından Yoon, aralıkta görevden uzaklaştırılmıştı. Bugünkü karar liderin destekçilerini üzerken, muhalifler kutlamalar düzenledi. Güney Kore'nin Yoon'un yerine geçecek kişiyi belirlemek için 60 gün içinde erken seçim düzenlemesi bekleniyor. (Lee Jin-man/AP) -
28/30
3 Nisan 2025 - Filistinli çocuklar, Nuseyrat Mülteci Kampı'ndaki ücretsiz gıda dağıtım noktasında yemek almak için bekliyor. Gazze'de faaliyet gösteren uluslararası yardım kuruluşları, birçoğu defalarca yerinden edilen 2,4 milyon kişinin daha fazla kıtlığa dayanamayacağı uyarısı yapıyor. İsrail'in 2 Mart itibarıyla Gazze Şeridi'ne insani yardım girişini engellemesiyle birlikte, Birleşmiş Milletler Dünya Gıda Programı tarafından desteklenen fırınların, un ve mazot stoklarının tükenmesi nedeniyle faaliyetlerini durdurduğu dün açıklanmıştı. Aynı zamanda Hamas'la yaptığı ateşkesi 18 Mart'ta bozan İsrail, Gazze'ye yönelik saldırılarını sürdürüyor. (Eyad Baba/AFP) -
29/30
2 Nisan 2025 - Endonezya'nın Orta Cava'da yer alan Wonosobo bölgesinde, balon festivali kapsamında havalanan sıcak hava balonları görülüyor. Ramazan Bayramı kutlamaları kapsamında düzenlenen etkinlikte çoğunlukla geri dönüştürülmüş kağıttan yapılmış balonlar renkli bir görüntü sunuyor. 1950'lere dayanan festivalde balonlar, hava trafiğini etkilememesi adında 60 metreden yukarıya çıkmayacak şekilde yere sabitleniyor. (Devi Rahman/AFP) -
30/30
1 Nisan 2025 - Ziyaretçiler, Fransa'nın kuzeyindeki Lille kentindeki Grand Palais'de 17. kez düzenlenen uluslararası siber güvenlik etkinliği "InCyber" Forumu sırasında fotoğraf çektiriyor. Tüm siber güvenlik ve “güvenilir dijital” ekosistemini bir araya getiren forum 3 Nisan 2025'e kadar devam edecek. (Sameer al-Doumy / AFP)
Çin hazırlanıyor
ABD ve Rusya kesin sonuçlu savaştan çok, dolaylı savaş yöntemleriyle amaçlarını elde etmeyi hedefliyorlar ve bunu iyi öğrendiler.
Çin ise Tayvan için bir kesin sonuçlu savaşa hazırlanıyor. Öncelikli amacı Tayvan'ı sınırlarına katmak.
Bunun için projeleri var, 2027, 2035 ve 2049 tarihli. Bütün planlarının tutması demek aynı zamanda ABD karşısında hakimiyeti ele alacak demek.
Bu dünya için yeni bir durum! ABD ile giriştiği bu son mücadelede Çin'i net biçimde gösterdi.
ABD için Çin bir düşman ve küresel üstünlük elde etmek adına bazı planları olan ülke.
Bu bize başka sonuçları verir mahiyet taşıyor. Her alanda savaş var ve kısa sürmeyecek!
Ukrayna'daki savaş
Ukrayna'daki savaş 2014'teki Kırım işgaliyle başladı, 2022'de başka bir safhaya geçti.
İlk değerlendirmelerimden itibaren bu Avrupa'nın üçüncü 30 yıllık savaşıydı.
Her şey açıktı, zaman geçtikçe savaş da uzuyordu.
Şimdiden 10 yılı geçen bir zamandan söz ediyorum.
Her ne kadar adına operasyon dense de neticede silahlar patlıyordu ve bu bir sert mücadele konusuydu.
Elbette bir tür savaştı. Savaş kazanmayı hedefler, zaferi, almayı, eğer alamıyorsan en az kaybetmeyi.
Putin kendince bir değerlendirme yapar; Zelensky için de durum başka açıdan anlam bulur.
Keza ABD ve Avrupa dahi buradan bir şeyler beklerler.
Son merhalede şöyle bakılır: Durum bu!
Ya mevcut durum itibariyle konuya bir yaklaşım sergilenir ya da durumun değişmesi beklenir.
Mesela, eğer bir karar verilecek ise değişen durumlar gereği, sonra da verilebilir.
Kaybedecek ne var, diye sorulur. Küçük veya mevzi kayıplardan söz etmiyorum, stratejik kayıplar önemlidir.
Ayrıca kaybedecekler konusu taraflara göre farklılık gösterir.
Bir kabul yaparak devam edelim.
Putin bu safhada olabildiğince üstün bir vaziyet elde ettiğini kabullense bile aynı anda bir başka şeyi daha düşünür:
Bu konjonktürde elde edilen kazanç maksimize edilemez değil, öyleyse yap!
Zaman bize böylesi bir durumu gösteriyor ve sanki Putin'e "biraz daha bekle" diyor.
Trump, Putin ve Zelensky'e "haydi artık barışın" diyor.
Trump da ayrı bir mesele!
Ama açıktır ki Trump bugün Putin'i rahatlatan bir başat gücün lideri konumuna geldi.
Üstelik Zelensky'e silah ve parayla bugüne kadarki savaşa büyük destek veren ABD'nin Başkanı, "bundan böyle Zelensky'e silah ve mühimmat yok" diyor. (Bkz: Günümüzün Güç Mücadelesi)
Ama barışın gelmesi öyle kolay olacak bir iş değil. Putin, Trump'ın küresel meselelerdeki düşüncelerini dinlemek ve verebileceklerini görmek için görüşme kapısını kapalı tutmuyor.
Bugünlerde cephedeki durum Rusların lehine gelişiyor. Bu mevsimde henüz karlar yeni erimişken cephedeki durumun hızlı bir ilerlemeye ihtiyacı da yok.
Genele bakılırsa anlaşılan şu, Zelensky ve tabii Avrupa oldukça zorda.
Önemli kararların eşiğindeler. Hem her geçen gün Ukrayna askerleri belli ölçülerde kayıp veriyor.
Zaman geçiyor ve taraflar bu durumlarını hızlıca değiştirmek için önemli bir adım atamıyor.
Ticaret savaşı
Savaş gayet masraflı bir büyük olaydır.
Trump, dünya ölçeğinde yeni bir soruna daha neden oldu.
Tarifelerle saldırdı. Esas hedef Çin. Ticaret Savaşı'nı tekrar başlattı. (Bkz: Ticaret Savaşı)
Bu kez Jinping dik duruyor. Yani 5 yıl önceye göre durum bir hayli farklı.
Bir de şu gerçek bir konu: Bugün herkesin fazladan ve ucuz paraya ihtiyacı var.
Ukrayna'daki savaş uzadı. Belki benzettiğim gibi bir 30 yıl savaşı olmayabilir ama, şunu da unutmayalım, barış olana kadar savaş, savaştır! Yani savaş imzayı atana dek sürüyor.
Trump, ABD'yi kurtarmak için mi yaptı bütün bunları?
Her şey mümkün, ama ilk bakışta Trump çok farklı politikalar güdüyor.
Sadece bu Ticaret Savaşı meselesi değil, çok çok farklı konular var, gündemi takip edenler buna vakıf olabiliyor.
Ben de elimden geldiğimce bu mecralarda yazıyorum.
Sonuç
Elinizde kazanmanın bir yöntemi varsa bunu uygularsınız.
Stratejiyle bile kazanacaklarınız var. Savaş kaçınılmaz ise yapılır.
Ancak başat güçler, savaş yerine operasyonları gerçekleştirirler.
Savaşa hazır olmak bir ülkenin en önemli vazifesidir. Caydırmak savaştan önemlidir.
Savaşların, belirsizliklerin, istikrarsızlıkların, kaotik ortamların kapsadığı süre uzadı diyoruz.
Bu da bir strateji.
Gelecek daha da bununla ilgili örneklerle dolu olacak.
Mücadele etmenin sonu olmayacak.
Buna hazır mısınız?
1. Jacquelyn K. Davis, Radical Islamies Ideologies and the Long War Implications for US Strategic Planning end US Central Command's Operations, The Institute for Foreign Policy Analysis, IFPA, 2007.
2. Gürsel Tokmakoğlu, Politik Merkez, Link: https://politikmerkez.com/konular/kultur/uzun-savas/
3. Gürsel Tokmakoğlu, Politik Merkez, Link: https://politikmerkez.com/konular/guvenlik/sonu-gelmeyen-savas-surerken/
4. Foreign Affairs, Lawrence D. Freedman, The Age of Forever Wars: Why Military Strategy No Longer Delivers Victory (Sonsuz Savaşlar Çağı: Askeri Strateji Neden Artık Zafer Getirmiyor), Yayımlanma Tarihi 14 Nisan 2025.
5. Gürsel Tokmakoğlu, Politik Merkez, Link: https://politikmerkez.com/konular/guvenlik/kitle-gucu-savasi/
6. Gürsel Tokmakoğlu, Politik Merkez, Link: https://politikmerkez.com/konular/guvenlik/neomedyeval-savas/
7. Gürsel Tokmakoğlu, Politik Uyanış: Stratejik Güç Birikimi ve Akılcılık Üzerine, Destek Yayınları, 2024, İstanbul.
*Bu içerik serbest gazeteci veya konuk yazarlar tarafından hazırlanmıştır. Bu içerikte yer alan görüş ve ifadeler yazara aittir ve Independent Türkçe'nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.
© The Independentturkish
