Arjantin'in solcu Cumhurbaşkanı Alberto Fernandez, hafta sonu yapılan ara seçimlerde büyük bir hezimet yaşayarak 38 yıl sonra Senato'daki Peronist-sol üstünlüğü kaybetti.

ABD siyasetinde sıkça kullanılan ve iki ayaklı kongrelerde farklı siyasi liderlik için söylenen "topal ördek" durumu Alberto Fernandez hükümeti için de geçerli oldu.

Fernandez, zayıf ve sevilmeyen bir başkan; bu yeni siyasi atmosfere göre ya, bir müzakere zeminini bulacak ya da istifa edecek.

Aksi bir durumda Alberto Fernandez, görev süresinin geri kalanını "topal ördek" statüsünde geçirecektir. Dolayısıyla Arjantin siyasi kültüründe uzun zamandır görülmemiş bir durumla karşı karşıya kaldı.
 

Nitekim Peronizm'de daha önce hiçbir koalisyon da yönetilmedi. Arjantinli seçmenler, Temsilciler Meclisi'ndeki koltukların yarısını olan 127 milletvekili ve Senato meclisinin üçte biri olan 8 ilde 24 senatör seçti.

Seçimlere katılım oranı yüzde 72 olarak açıklandı. Merkez-sağ Juntos koalisyonu senatoda henesine 14 koltuk daha eklerken; solcu iktidar sadece 9 senatör kazandırabildi.

Resmi sayıma göre, ülkenin en büyük nüfus merkezi olan Buenos Aires eyaletinde sağ-muhalefet yüzde 40,1 oy alırken, solcu "Frente de Todos" iktidar koalisyonu yüzde 38,4 oy aldı. Sağ muhalefet "Juntos koalisyonu" Cordoba, Santa Fe ve Buenos Aires gibi önemli şehirlerde de birinci çıkmayı başardı. 

Sonuçlar, ülke çapında oyların yaklaşık yüzde 30'unu alan ve Buenos Aires, Chaco, La Pampa, Santa Cruz ve Tierra del Fuego gibi geleneksel olarak Peronist eğilimli illerin yönetimini kaybeden solcu "Frente de Todos" için büyük ölçüde hezimet oldu.
 

 

Arjantinliler neden hükümete kızıyor?

Fernandez'in eşi ve yakınlarıyla birlikte pandemi kısıtlamalarını ihlal ederek 'doğum günü kutlaması' yapması ve bir dizi skandaldan yüzünden solcu iktidar büyük zarar gördü.

Ayrıca, başkan yardımcısı ve eski Cumhurbaşkanı Cristina Fernandez'in Alberto Fernandez ile kamuoyunda tartışmaları seçim yenilgisinin en önemli müsebbibi olarak değerlendirebiliriz.

Bunun yanı sıra devam eden/edecek olan yüksek enflasyon, işsizlik ve diğer finansal zorluklar için Fernandez hükümetine karşı bir "ceza" oyu olarak görüldü.

Arjantin'de solcu koalisyon, 1983'den beri ilk kez Kongre'deki çoğunluğunu kaybetmesi ve kalesi Buenos Aires'te yenilmesi büyük kayıplar yaşamasına neden oldu.

1940'larda Juan Peron tarafından kurulan Peronizm hareketi, 1983'ten beri ilk kez meclisin kontrolünü kaybetti.

Arjantin'de 45 milyonluk nüfusun yüzde 40'ından fazlası yoksulluk içinde yaşıyor ve gençler arasında yüzde 50'yi geçiyor. Arjantin yaşanan yüksek enflasyon Venezuela'dan sonra bölgede ikinci sırada yer alıyor.

Arjantin ekonomisi de geçen yıl yüzde 10'luk bir düşüş yaşadı. İşsizlik yaklaşık yüzde 10 ve Ekim ayında enflasyon yıllık yaklaşık yüzde 42 oranında gerçekleşti.

Bu durum Buenos Aires'i çevreleyen yoksul mahallelerdeki dizginlenemeyen suç(lu) sayısının artmasına neden oldu. 
 

 

Latin Amerika'da kasım ayı; mega seçimler zamanı

Latin Amerika'da bir ay da; 4 farklı ülkede seçim gerçekleşiyor. Nikaragua'da otoriter-sol Ortega hükümeti, bir şekilde iktidarını korudu.

Arjantin'de solcu Fernandez hükümeti 2023'e kadar icranın başında; ancak senatodaki liderliği ve psikolojik üstünlüğü sağ koalisyona teslim etti.

Ayrıca Kasım 2021'de Şili ve Honduras'ta da başkanlık seçimleri gerçekleşecek.

Dolayısıyla Latin Amerika'da solcu başkanlar Nikaragua ve Arjantin'de koltuklarını bir şekilde korudu; ancak hukuken değil ama siyaseten ciddi bir meşruiyet sorunu yaşayacaklar.

Arjantin sağı, 2021 yılında yapılan iki seçimde de net bir zafer elde etti. Ancak bu seçim zaferleri 2015-2019 arasında cumhurbaşkanı olan Mauricio Macri'nin hanesine yazmıyor.

Tamamen Arjantin milliyetçi-sol ile liberal-sol koalisyonun bölünmesinden ve hatalarından kaynaklanıyor.  Zira Macri hükümeti, 45 milyar dolarlık IMF borcunu yeniden finanse etmek ve anlaşmak için Alberto Fernandez'e ihtiyaç duyulmasına neden oldu.

Cristina Fernandez, 2019 seçimlerinde Macri'yi yenmek için Alberto Fernandez'in cumhurbaşkanlığı adaylığını destekledi. Ancak Alberto Fernandez'in ekonomi politikası ve IMF müzakereleri konusunda farklı bakış açılarına sahiptiler.

Başkan Alberto, IMF ile mali piyasaları sakinleştirmek ve güven vermeye yönelik bir anlaşmayı savunuyor; bu da başkan yardımcısı Cristina'nın daha sosyalist-milliyetçi vizyonuyla çelişen kamu ve sosyal harcamalarında kesinti anlamına geliyor; dolayısıyla iki Cumhurbaşkanı anlaşamıyordu.

Sonuç başkan için ne anlama geliyor?

Senato'nun kontrolünü kaybetmek, cumhurbaşkanının yasama organına gönderdiği her girişimi muhalefetle müzakere etmek zorunda kalacağı anlamına geliyor.

Bu da Alberto Fernandez'in hem görev süresinin geri kalanında herhangi bir yasayı geçirmesini, hem de yargı da dahil olmak üzere kilit atamaları yapmasını son derece zorlaştıracak.

Frente de Todos koalisyonu zaten alt mecliste bir azınlıktı ve bağımsızlardan destek alıyordu.
Seçim sonucu, IMF ile yeni bir anlaşma yapmak için baskının arttığı bir zamanda Fernandez'in pazarlık gücünü zayıflattı.

Arjantinlilere hitaben yaptığı konuşmada, cumhurbaşkanı savunmaya geçerek muhalefetten "yurtsever" işbirliği çağrısında bulundu.

Piyasaların (Macri'nin liberal ekonomik politikaları benimsemesi) seçim sonuçlarına net bir şekilde olumlu bakması muhtemel gözüküyor.
 

Sonuç olarak iki sene önce yüzde 55 ile seçilen Peronist-sol koalisyon ve Fernandez, son yapılan seçimlerde yüzde 35 bandında kaldı.

Seçim sonucu için makul birçok sebep gösterilebilir. Ancak bunu, Arjantin sağ siyasetinin bir zaferi veya solcu hükümetin hezimeti değil; ideolojik bölünmeden daha çok, Arjantin halkının 'kimi istemediğinin' bir sonucu olarak değerlendirmek gerekir. 

Alberto Fernandez, Fernando de la Rua'dan sonra kendi hükümeti sırasında yasama seçimlerini kaybeden ikinci başkan oldu. Zaten 2 Eylül ön seçimleri (PASO) bu yenilginin habercisiydi ve bu, Peronizm'de olduğu kadar hükümette de açık bir erozyona işaret ediyor.

Nitekim daha önce Independent Türkçe'de kaleme aldığımız yazılarımızdan Arjantin siyasetini takip etmek isteyenler istifade edebilir.
 

Dolayısıyla hem Fernandez hem de Cristina ciddi şekilde prestij kaybedecek. Belki de parti üzerindeki ağırlıklarını bile yitirebilirler.

Ancak kesin olan bir şey var ki; ikili arasındaki gerginlik daha da artacaktır. Keza 2 ay önce ön seçimlerdeki başarısızlığın faturası 5 bakanın değişmesine neden olmuştu.

Nitekim Cristina, ameliyat olmasına rağmen dinlenmek yerine başarısızlığın hesabını sormaya başladı bile.

Son olarak ne Fernandez ne de Cristina, Arjantinli seçmenlerin çoğunluğunu hükümetin 2023'e kadar krizden çıkmak için net bir çözüm yolu olduğuna ikna edemediler. Üstelik son aylarda yapılan asgari ücret ve aile ödeneklerine yapılan zamlar da etkili olmadı.

 

 

*Bu makalede yer alan fikirler yazara aittir ve Independent Türkçe'nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.