Aras şiiri sonrası İran'dan Erdoğan'a tepkiler: Saddam hatırlatması, Neo-osmanlıcılık ve 15 Temmuz vurgusu

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın 10 Aralık Perşembe günü Azerbaycan'ın başkenti Bakü'de, Dağlık Karabağ'daki askeri kazanımlar için düzenlenen Zafer Geçit Töreni'nde Aras Nehri ile ilgili okuduğu şiir, İran'ın tepkisine neden oldu. 

İran'dan gelen sert eleştirilerin temelinde, Erdoğan'ın okuduğu şiirde geçen mısralar yer alıyor:

Aras'ı ayırdılar,
Kum ile doldurdular;
Ben senden ayrılmazdım;
Zor ile ayırdılar.

İran ve Azerbaycan arasındaki doğal sınır olan Aras Nehri'nin iki yakasında Türkler yaşamakta. Şiir, nehrin ayırdığı Türklerin hasretini dile getirdiği için on yıllardır kuşaktan kuşağa aktarılan bir ağıt niteliğinde.

Erdoğan, bu şiiri okuyarak, başkenti Bakü olan Azerbaycan ülkesi ile İran'ın kuzeybatısındaki Azerbaycan vilayetlerinin birleşmesine işaret etmek ve İran'ın toprak bütünlüğünü hedef almakla suçlanıyor. 

İran Hariciyesinden tepkiler

Erdoğan'ın okuduğu şiire yönelik ilk resmi tepki İran Dışişleri Bakanı Cevat Zarif'ten geldi. Twitter hesabından İngilizce ve Farsça paylaşımlarda bulunan Zarif, şu ifadeleri kullandı:

Kimse Erdoğan'a, Bakü'de yanlışlıkla okuduğu şiirin, Aras Nehri'nin kuzey bölgelerinin İran'ın ana topraklarından zorla ayrılmasıyla ilgili olduğunu söylememiş. Acaba bu şiirle Azerbaycan'ın egemenliğine zarar verdiğini bilmiyor muydu? Kimse sevgili Azerbaycan'ımız hakkında konuşamaz.

  
Zarif'in, İngilizce paylaşımında "Cumhurbaşkanı Erdoğan" hitabında bulunurken, Farsça paylaşımda sadece "Erdoğan" hitabında bulunması da dikkat çekti.
 

İran'da Zarif'in vermiş olduğu tepki sonrası, Tahran'daki Türkiye Büyükelçisi Derya Örs, İran Dışişleri Bakanlığı'na çağrıldı.

Bu konuyla alakalı sosyal medyadan açıklama yapan İran Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Said Hatipzade, şu ifadeleri kullandı:

Türk büyükelçisine dış politikayı fantezilere dayandırmanın akıllıca olmadığı söylendi. Türkiye'de tarihi iyi bilenler çok. Şiirleri okumadan önce, hükümet yetkililerine onu bestelerin ana kökenlerini hatırlatmaları gerekir. Gayretli Azerbaycan; İran'ın teninden bir parça ve daima vatanın sağlam bir kalesi olmuştur.
 

İranlı siyasilerden Erdoğan'a Saddam Hüseyin hatırlatması

İran Meclisi Ulusal Güvenlik ve Dış Politika Komisyonu Başkanı Mücteba Zünnur, sosyal medya paylaşımında şu ifadeler yer verdi:

Eğer Erdoğan tarih, edebiyat ve coğrafyada sınıfta kalmamış olsaydı, bu şiirin, Azerbaycan'ın ana vatanı İran'dan ayrılışının yasını tutarken yazıldığını bilirdi. Saddam'ın kaderinden ibret dersi almalı, birleşik ve çalışkan İran milletinden özür dilemelidir.
 

Bir diğer İranlı vekil Ali Asghar Khanii de benzer şekilde paylaşımda bulundu. Khanii, Saddam Hüseyin'in idam edildiği anlara ait görselleri paylaşıp, "Sayın Erdoğan, bu Büyük İran topraklarına göz diken son şahsın akıbeti" ifadelerini kullandı.

Twitter kurallarını ihlal sebebiyle paylaşımı kaldırılan Khanii, Twitter'ın Erdoğan'ı desteklediğini ve ifade özgürlüğünden yoksun olduğunu söyledi.
 

Ahvaz milletvekili Mücteba Yusufi, Twitter hesabından şu paylaşımda bulundu:

İran'ın bir bölümünü topraklarına katmak isteyen ve 80'den fazla ülke tarafından desteklenen son hükümdar, sıçan yuvasından çıkarıldı. Sayın Erdoğan şiir yerine biraz tarih okumalı.
 

Neo-osmanlıcılık vurgusu

İranlı milletvekili Seyyid Ghani Nazari de, "Neo-osmanlıcılık dış politikası Erdoğan'ın kafasını öylesine karıştırmış ki bölge tarihini unuttu. Türkiye'deki tarih profesörleri ve siyaset bilimi kürsüleri ona Büyük Azerbaycan'ın nereye ait olduğunu hatırlatmalıdır. Toprak bütünlüğü kırmızı çizgimizdir" ifadelerini kullandı.
 

İran Cumhurbaşkanı eski sözcüsü Abdullah Ramazanzade ise, şu paylaşımda bulundu:

Osmanlı halifesi, 'Aras'ı ayırdılar, bizi zorla ayırdılar' diyor. Bundan daha doğrusunun 'Bakü ve çevresindeki birçok bölgeyi zorla İran'dan ayırdılar' denmeli. Azerbaycan yani İran'ın canı.
 

İranlı siyasetçi Mansur Hakikatpur da, "Erdoğan'ın 'şeytani Osmanlı İmparatorluğu'nu canlandırma arzusunun onu deliliğin eşiğine getirdiği açıktır" şeklinde konuştu.

İran Sağlık Bakanlığı Halkla İlişkiler Merkezi Başkanı Kiyanuş Cihanpur, İdlib'e ait görselle birlikte Arapça yaptığı paylaşımda, Cumhurbaşkanı Erdoğan'a "Recep Paşa" şeklinde hitap etti.

Cihanpur, Türkiye'nin komşu ülkelerde sorunlar yarattığını, başkalarının işlerine apaçık müdahale etiğini, birçok ülkede kaos, kargaşa ve istikrarsızlığa yol açtığını, Suriye ve Irak'taki terörizme destek verdiğini iddia etti.
 

İran İletişim ve Enformasyon Bakanı Azari Cahromi, Twitter hesabının hikâye bölümünde Safevi Devleti haritası paylaşarak, "yorumsuz" ifadesini kullandı.

Cuma imamlarından açıklama

İran lideri Ayetullah Hamaney'in Türk yoğunluklu vilayetler Doğu Azerbaycan, Batı Azerbaycan, Zencan ve Erdebil'deki temsilcileri, Erdoğan'ın Bakü'de okuduğu şiir hakkında ortak açıklama yaptı

İnsanlık tarihinde birçok hasret şiiri yazılmıştır. Bunlar içerisinde iki tanesi en yürek burkanıdır. Birisi Gülistan ve Türkmençay antlaşmalarıyla Sovyetler tarafından anavatanlarından koparılan İranlıların yas şiirleri diğeri de Şah İsmail Hatayî'nin firakı sebebiyle bestelenen 25 milyon Anadolu Alevi'nin yas şiirleridir.

Şah İsmail'in dünyadan ayrılışının üzerinden 450 yıl geçmesine rağmen, yas şiirlerinin hala Türk cem evlerinde okunması hayrete şayandır. Başta İran, Azerbaycan ve Türkiye olmak üzere tüm Müslümanları bölgenin hassas durumu konusunda çok dikkatli olmaya, düşmanın karmaşık bölücü komplolarına alet olmamaya çağırıyoruz.

"Ermenistan'ı desteklemeyerek hata yaptık"

İran Cumhurbaşkanlığı Stratejik Araştırmalar Dairesi Başkanı Hosseini, Karabağ savaşında Ermenistan'ı tam manası ile desteklemeyerek yanlık yaptıklarını, bu hatanın neticesinde Erdoğan ve Aliyev'in İran toprak bütünlüğüne göz diktiğini söyledi.
 

"15 Temmuz vurgusu"

Tebriz milletvekili Seyyid Muhammed Rıza Mirtacudini, Twitter hesabından yapmış olduğu açıklamada, "Erdoğan ayağını kiliminin ötesine uzatmış. Ve görünüşe göre 2016 darbesi gecesinde nereye sığındığını unutmuş. Komşuların topraklarında herhangi bir iddiamız yok. Eğer tarihi sınırlar kalkacaksa Aras'ın öte tarafındaki topraklar ana vatanın kucağına dönmeli" ifadelerini kullandı.
 

İran medyasında da 15 Temmuz'a işaret eden haberler yaygın. 15 Temmuz darbesini İran'ın önlediğinin iddia edildiği bu haberlerde Erdoğan'ın okuduğu şiirle vefasızlık yaptığı öne sürüldü.

Vatan-ı Emruz gazetesi, Erdoğan'ın 15 Temmuz gecesi CNN Türk'e FaceTime üzerinden bağlandığı anın görselini manşetten vererek "Sultanbul" başlığına ve "Erdoğan'ın şeytanca küstahlığı" ifadelerine yer verdi.  

Aynı görseli paylaşan Risalet gazetesi de Türkçe "Hatırla" manşetini kullandı.
 

İran'da tüm manşetler Erdoğan

İran'da bugün yayımlanan tüm gazetelerde manşetler Erdoğan'a ayrıldı. Sazendegi gazetesi Erdoğan'ı Don Kişot tarzında resmederek, "Osmanlı sultanının kuruntuları" başlığını kullandı. 
 

Etemad gazetesi ise, Erdoğan'ın 15 Temmuz sonrası katıldığı cenaze töreninde gözyaşı döktüğü ana ait görseli paylaşarak, "Erdoğan'ın ayağı kırmızı çizgide" başlığına yer verdi. 

Merdom Salari gazetesi, "Erdoğan'ın şiir okuması: küstahlık mı cehalet mi?", Eskenaz gazetesi, "Erdoğan Osmanlı İmparatorluğu'nu ihya etme hayalinde", Keyhan gazetesi, "Sayın Erdoğan! Tarih mi bilmezsin yoksa İsrail için iyi dans mı etmektesin?" ve Şark gazetesi ise, "Erdoğan'ın dağınık Aras rüyası" manşetlerine yer verdi.