2001 yılının 11 Eylül günü, Virginia Üniversitesi'nde son sınıf öğrencisiydim.

Saldırılardan yalnızca birkaç hafta önce, ağustos sonunda hem New York JFK hem de Washington Dulles havalimanlarından geçmiş, uçağımın penceresinden İkiz Kulelere bakmıştım.

O an, 2 hafta sonra yaşanacak trajediyi elbette bilmiyordum.

Oysa 1996'da bir lise öğrencisiyken Dünya Ticaret Merkezi'nin tepesine çıkmış, Atlantik Okyanusu'na (doğal dalga kıran gibi) set gibi uzanan Long Island'ın muhteşem manzarasına hayran kalmıştım.

11 Eylül sabahı hava pırıl pırıldı.

Derse geç kalmıştım ama sınıfa vardığımda bomboş görünce bir terslik olduğunu anladım.

Kütüphanede yarı zamanlı çalışıyordum, oraya gittiğimde bir arkadaşım bana olanı anlattığında duyduklarıma inanamadım.

Oradan yemekhanenin de olduğu binadaki öğrenci sosyal merkezinde geçtim.

Birçok arkadaşım televizyonların etrafına toplanmıştı.

Hep birlikte dehşet içinde ikinci uçağın Güney Kulesi'ne çarpışını canlı yayında izledik.

O anda hepimiz, hiçbir şeyin eskisi gibi olmayacağını hissettik.

Hemen ailemi ve arkadaşlarımı arayıp, Washington DC'nin merkezinden uzaktaki kampüste güvende olduğumu söylemeye çalıştım.

Tam da o esnada Pentagon'a saldırı haberi gelince endişe daha da arttı.

Bir arkadaşım, babasının ya Dünya Ticaret Merkezi'nde ya da Pentagon'da olduğunu öğrenince çaresizlikle "Hayır!" diye haykırdı.

O gün yaşananlar hâlâ hafızamda.

Sonrası malum:

"Teröre Karşı Savaş" ilan edildi,

ABD'nin Afganistan'a hızlı müdahalesi ve yıl bitmeden Başkan George W. Bush'un Kongre kürsüsünden yeni bir dönemi ilan etmesi.

Hamid Karzai, Afganistan'ın yeni lideri olmuştu, fakat kısa sürede odağın Irak'a kayması tüm sürecin seyrini değiştirdi.

2003 Irak işgali, kanıtlanmamış kitle imha silahı iddialarıyla meşrulaştırılmaya çalışıldı.

Bu durum, ABD'nin inandırıcılığını ve uluslararası güvenilirliğini derinden sarstı.

11 Eylül'ün bir "içeriden planlanan iş" olduğu yönündeki komplo teorilerine şahsen inanmıyorum; ancak Irak savaşı, güven bunalımı nedeniyle bu söylentilerin yayılmasına zemin hazırladı.

Aradan 24 yıl geçti ve acı bir ironi olarak Taliban yeniden Afganistan'da iktidarda.

O hâlde sorulacak soru şudur:

Bunca fedakârlık ne içindi?

Gerçekte ne başarıldı?

Donald Trump, her ne kadar tartışmalı söylemleri olan bir Başkan olarak bilinse de "savaşları bitirecek barış başkanı" olduğunu iddia etmişti.

Fakat kurumları ve üniversiteleri zayıflatması, ABD'nin "Özgür Dünya"nın ilham kaynağı olma rolüne farklı bir darbe vurdu.

Oysa bu rol, Reagan veya Clinton dönemlerinde çok daha güçlü hissediliyordu.

Benim için 11 Eylül, yalnızca hüzünlü bir gün değil, aynı zamanda önemli dersler çıkarılması gereken bir gün.

Bir avuç hasta ruhlu teröristin, milyonlarca insanın yaptığı iyilikleri gölgeleyebileceğini gördük.

Ancak aynı zamanda şiddetin yeni şiddet doğurduğunu da anlamalıyız.

Uluslararası ilişkilerdeki "güvenlik ikilemi" (security dilemma) teorisinin de gösterdiği üzere, aşırı güvenlikçi ve intikamcı yaklaşımlar çoğu zaman daha büyük güvensizlik yaratır.

Terörle mücadele operasyonları geçici çözümler olabilir, ama kalıcı barış için yeniden inşa, kalkınma, uzlaşı ve barış süreçleri gerekir.

Bazen düşünüyorum:

Eğer 2003 Irak işgali yerine, daha fazla kaynak Afganistan'ın yeniden inşasına ayrılsaydı dünya nasıl olurdu?

Asla bilemeyeceğiz.

Ama bir gerçek açık:

En tehlikeli güvenlik riskleri karşısında bile insan haklarına saygı göstermek, yalnızca ahlaki bir gereklilik değil, aynı zamanda insan kalabilmemizin de şartıdır.

Bu nedenle, 11 Eylül'ü asla unutmamalıyız.

Ama aynı zamanda, onun ardından yapılan hataların bir daha tekrarlanmaması için dersler çıkarmalıyız.

Not: 11 Eylül Komisyonu Raporu'nun yazarlarından Prof. Philip Zelikow, tam da bu dönemde Virginia Üniversitesi'nde hocamdı.

^Kaynaklar:

^{The 9/11 Commission Report: Final Report of the National Commission on Terrorist Attacks Upon the United States (2004).
United Nations Security Council Resolutions 1368 (2001) and 1373 (2001).
BBC News Archive on 9/11 Attacks: https://www.bbc.com/news/world-us-canada-14880269
New York Times 9/11 Retrospective: https://www.nytimes.com/2021/09/10/us/9-11-anniversary.html}

*Bu içerik serbest gazeteci veya konuk yazarlar tarafından hazırlanmıştır. Bu içerikte yer alan görüş ve ifadeler yazara aittir ve Independent Türkçe'nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.