Gebelik ve doğum, kadınların yaşamında hem özel hem de hassas bir dönemdir.
Bu süreçte annenin sağlığı kadar gelir güvencesi de büyük önem taşır.
Türkiye'de çalışan kadınlara bu güvenceyi sunan en önemli sosyal haklardan biri "analık sigortası"dır.
Analık sigortası yalnızca kadının değil, aynı zamanda ailenin refahını da gözetir.
Kadınların iş hayatındaki haklarını korurken, ailelerini ve çocuklarını da güvence altına alır.
Doğum öncesi ve sonrası maddi destek, istirahat hakkı ve emzirme ödeneği, annenin sağlığını korumakla kalmaz; iş yaşamındaki konumunu da güvence altına alır.
Bu nedenle analık sigortası, yalnızca kadını değil, aileyi de kapsayan kapsamlı bir sosyal güvenlik uygulaması olarak Türkiye'de çalışan kadınlar için önemli bir avantajdır.
Analık hali nedir?
Analık hali, kadının ya da sigortalı olmayan eşinin gebeliğinin başladığı andan itibaren, doğum sonrası belirli süreleri kapsayan rahatsızlık ve iş göremezlik durumlarını ifade eder.
Bu süreler şu şekilde belirlenir:
- Tekil gebeliklerde: Doğum sonrası 8 hafta.
- Çoğul gebeliklerde: Doğum sonrası 10 hafta.
Bu dönem boyunca kadının çalışabilirliği sağlık durumuna bağlıdır.
Çalışamayacak durumda olduğunda ise SGK, geçici iş göremezlik ödeneği ve emzirme ödeneğiyle maddi destek sağlar.
Kimler analık sigortasından yararlanabilir?
Analık sigortası kapsamına giren gruplar şunlar:
- 4/a sigortalılık statüsüne tabi çalışanlar
- 4/b sigortalılık statüsüne tabi çalışanlar
- Ceza infaz kurumları ve tutukevlerinde çalışan hükümlü ve tutuklular
- Sosyal güvenlik sözleşmesi bulunmayan ülkelerde iş üstlenen işverenlerce, yurt dışındaki işyerlerinde çalıştırılmak üzere götürülen Türk işçileri
- Ev hizmetlerinde çalışanlardan, ay içinde çalışma süresine göre hesaplanan gün sayısı 10 gün ve üzeri olanlar
Bu gruplar, analık sigortası kapsamında yer almakta ve ilgili haklardan yararlanabilir.
Analık sigortasından sağlanan haklar neler?
1. Geçici iş göremezlik ödeneği
Sigortalı kadının analık halinde, doğum öncesi ve sonrası 8'er haftalık sürede; çoğul gebelik halinde ise doğum öncesi süreye 2 hafta eklenerek toplam 10 hafta üzerinden çalışmadığı her gün için geçici iş göremezlik ödeneği verilir.
- Erken doğum yapılması durumunda, doğumdan önce kullanılamayan süreler doğum sonrası istirahat süresine eklenir.
- Sigortalı, kendi isteği ve hekimin onayıyla doğuma 3 hafta kalıncaya kadar çalışırsa, çalıştığı süre doğum sonrası istirahat süresine eklenir.
Ödeneğin miktarı ne kadar:
- Yatarak tedavi görenler için: Günlük kazancın yarısı
- Ayaktan tedavi görenler için: Günlük kazancın üçte ikisi
- Çoğul gebelik veya erken doğum hallerinde istirahat süreleri uzatılabilir.
Şirket ortağı olarak tescil edilen kadın sigortalılar bu haktan yararlanamaz.
Geçici iş göremezlik ödeneği için gerekli şartlar neler:
- İstirahatın başladığı tarihte sigortalılık niteliğinin devam ediyor olması
- Doğumdan önceki 1 yıl içinde en az 90 gün kısa vadeli sigorta primi bildirilmiş ya da ödenmiş olması
- İstirahat süresi boyunca işyerinde çalışmamış olması
- Doğum olayının gerçekleşmiş olması
Ayrıca, 4/b statüsüne tabi sigortalılar için bu ödeneğin ödenebilmesi adına, ödeme tarihinde genel sağlık sigortası dâhil tüm prim ve borçların ödenmiş olması şarttır.
2. Emzirme ödeneği
Sigortalı kadına veya sigortalı olmayan eşinin doğum yapması halinde sigortalı erkeğe emzirme ödeneği verilir.
Bu ödenekten yararlanabilmek için şu şartların sağlanması gerekir:
- 4/a (hizmet akdine tabi çalışanlar): Doğumdan önceki bir yıl içinde en az 120 gün kısa vadeli sigorta kolları primi bildirilmiş olmalıdır.
- 4/b (kendi adına ve hesabına çalışanlar): Doğumdan önceki bir yıl içinde en az 120 gün kısa vadeli sigorta kolları primi yatırılmış ve genel sağlık sigortası primi dâhil tüm prim ve borçların ödenmiş olması gerekir.
- Doğumun canlı gerçekleşmiş olması şarttır.
Sigortalılığı sona erenler için
Sigortalılığı sona erenlerin, bu tarihten itibaren 300 gün içinde çocukları doğarsa; sigortalı kadın veya analık sigortasından yararlanacak erkek, doğum tarihinden önceki 15 ay içinde en az 120 gün prim ödenmiş olması koşuluyla emzirme ödeneğinden yararlandırılır.
Hak düşürücü süre
Emzirme ödeneğinin talep edilmesi için hak düşürücü süre, hakkın doğduğu tarihten itibaren 5 yıldır.
Sigortalılık niteliği ve ödeneğin sona ermesi nasıl olur?
- Ücretsiz izin, grev veya lokavt durumlarında sigortalılık, bu hallerin sona ermesiyle birlikte devam eder.
- Diğer durumlarda ise, hizmet akdinin sona erdiği veya işten ayrılma tarihinden 10 gün sonra sigortalılık sona ermiş sayılır.
- Sigortalılık sona erdikten sonra alınan raporlar için ödenek verilmez.
Ayrıca belirtmek gerekir ki, kadın sigortalılar analık hali dönemlerini prim gün sayılarını artırmak amacıyla doğum borçlanması yapabilmir.
Sorularınız için: [email protected]
*Bu içerik serbest gazeteci veya konuk yazarlar tarafından hazırlanmıştır. Bu içerikte yer alan görüş ve ifadeler yazara aittir ve Independent Türkçe'nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.
© The Independentturkish
