NATO'nun genişlemesi: Geçmişten bugüne ABD-Rusya gerilimi

Eylül ayında Columbia University Press'ten çıkan Securing Peace in Europe: Strobe Talbott, NATO and Russia after the Cold War başlıklı kitap, Washington'un dış politika çevrelerinde hararetli tartışmalara yol açtı.

Amerikan-Alman Enstitüsü araştırmacılarından tarihçi Stefan Kieninger imzalı bu çalışma, 1990'ların kritik figürlerinden Strobe Talbott'un diplomatik rolüne odaklanıyor.

Talbott, hem Clinton'ın Oxford yıllarından arkadaşı hem de Soğuk Savaş sonrası dönemde ABD'nin Avrupa ve Rusya politikalarının perde arkasındaki başlıca isimlerinden biriydi.

Kitabı henüz okuma fırsatım olmadı. Ancak kitap üzerine yapılan mülakatları dinledim.

Bu mülakatlardan ve yazarın anlattıklarından çıkardıklarıma göre kitap, özellikle bugün Rusya'nın Ukrayna'yı işgaliyle yeniden gündeme gelen bir tartışmayı merkezine alıyor:

NATO genişlemesi, Rusya'yı Batı'dan kopmaya mı itti, yoksa Moskova'nın hiçbir zaman benimsemediği bir güvenlik düzeninde kaçınılmaz bir çatışmanın mı işaretiydi?

Talbott'un yükselişi ve Clinton dönemi

1970'lerde gazeteci olarak Sovyetler Birliği ve Doğu Avrupa üzerine uzmanlaşan Talbott, 1993'te Bill Clinton'ın başkanlığıyla birlikte devlet kademelerine adım attı.

Clinton, dış politikada en çok onun görüşlerine başvuruyordu.

Yazarın aktardığına göre, Talbott'un gündeminde iki kritik dosya öne çıktı:

• Rusya'nın yeni döneme entegrasyonu: Boris Yeltsin ile yakın ilişki kuruldu, Moskova'ya ekonomik ve diplomatik destek sağlandı.
• NATO genişlemesi: Orta ve Doğu Avrupa ülkelerinin ittifaka katılma talebine yanıt verilmesi gerekiyordu.

Bu iki hattı bir arada yürütmek zordu.

Clinton yönetimi hem Polonya, Macaristan ve Çekya gibi ülkelerin güvenlik taleplerine yanıt vermeye hem de Rusya'yı dışlamadan sisteme entegre etmeye çalıştı.

1997 tarihli NATO–Rusya Kurucu Senedi, Moskova'yı yatıştırma çabalarının simgesiydi: NATO yeni üyelerde nükleer silah konuşlandırmama, sürekli askeri üsler kurmama taahhüdünde bulundu.

"Maksimum pozitif, minimum negatif" stratejisi

Kieninger'in kitabında aktarılan belgelere göre, Bill Clinton Rusya politikasını şu sözlerle özetlemişti:

Pozitifi maksimize etmek, negatifi minimize etmek.

Bu formül, 1990'ların Amerikan diplomasisinin ruhunu yansıtıyor.

ABD, Rusya'yı G7'ye dahil etti, IMF ve Dünya Ticaret Örgütü'ne entegrasyonunu destekledi.

Yazarın bulgularına göre, Washington zafer sarhoşluğuyla hareket etmedi; aksine Moskova'yı Batı sistemine çekmeye çalıştı.

Ancak Rusya hiçbir zaman bu düzeni tam anlamıyla kabullenmedi.

Rusya'nın NATO genişlemesine karşı tutumu

Kieninger'in araştırmasında ortaya çıkan belgelere göre, Rusya'nın NATO genişlemesine yaklaşımı başından beri sorunluydu.

Moskova, NATO'nun iç karar alma süreçlerinde söz sahibi olmak istiyordu.

Yazarın aktardığına göre, Ruslar "eşitlik" dediklerinde aslında Avrupalıların kafasının üstünden doğrudan ABD ile anlaşma yapmayı kastediyorlardı.

Bu tutumun somut örnekleri transkriptlerde yer alıyor:

• 1997'de Yeltsin'in teklifi: Clinton'a Baltık ülkelerini NATO dışında tutmak için öneride bulunmuş, Clinton bunu NATO'nun açık kapı ilkesini savunarak reddetmişti.
• Karar alma süreci tartışması: Ruslar NATO'nun kendileriyle önce istişare etmesini, sonra karar vermesini istiyordu. Bu, ittifakın özerk yapısıyla çelişiyordu.
• Konsensüs sorunu: Yazarın belirttiğine göre, post-Soğuk Savaş güvenlik sisteminin altında yatan normlar ve kurallar konusunda hiçbir zaman gerçek bir konsensüs yoktu.

Kieninger'in tespitine göre, Rusya bu yeni düzeni hiçbir zaman içselleştirmedi.

NATO genişlemesini geçici olarak kabullense de asla meşru görmedi.

NATO genişlemesinin gerçek karakteri

Yazarın bulgularına göre, NATO genişlemesi hiçbir zaman Rusya'ya karşı saldırgan bir hamle değildi.

Tersine, Washington bu süreci mümkün olduğunca Rusya dostu hale getirmeye çalışmıştı:

Verilen tavizler:

• NATO, yeni üye ülkelerde nükleer silah konuşlandırmama taahhüdü verdi.
• Doğu Avrupa'da kalıcı savaş birlikleri yerleştirmeme sözü verildi.
• Askeri altyapı yatırımları minimum düzeyde tutuldu.

Sürecin karakteri:

• Kieninger'in aktardığına göre, genişleme girişimi Washington'dan değil, Doğu Avrupa ülkelerinden geldi.
• Polonya Cumhurbaşkanı Lech Walesa, Çek lideri Václav Havel gibi figürler baskı yaptı.
• Berlin Duvarı'nın yıkılmasından sonra ilk genişleme 10 yıl sürdü - bu da kademeli bir yaklaşımı gösteriyor.

Kosova ve kırılma noktaları

1999'daki Kosova savaşı, ABD–Rusya ilişkilerinde başka bir dönüm noktası oldu.

NATO'nun Yugoslavya'ya karşı yürüttüğü operasyon Moskova'da büyük tepki topladı.

Yazarın aktardığına göre, Talbott Rusya'yı çözümün bir parçası haline getirmek için yoğun diplomasi yürüttü; sonuçta NATO–Rusya ortak barış gücü (KFOR) modeli ortaya çıktı.

Ancak transkriptlerde belgelenen durum şuydu:

Kosova krizi sırasında Rusya'nın tutumu, gelecekteki sorunların işaretini veriyordu.

Moskova, NATO'yu giderek kendi sınırlarına yaklaşan ve etki alanını daraltan bir tehdit olarak algılamaya başladı.

Putin'in yükselişi ve erken uyarılar

Kieninger'in belgelerinde ortaya çıkan en çarpıcı bulgulardan biri, Talbott'un Putin hakkındaki erken değerlendirmeleri.

Yazarın aktardığına göre, ilk karşılaşmada bile Putin'in güvenilmez ve sınırları test eden bir lider olacağını sezmişti.

• İlk karşılaşma: Haziran 1999'da Putin, Kosova havaalanının Rus birlikleri tarafından işgali konusunda Talbott'a yalan söylemiş. Bir gün sonra gerçekten de Rus birlikleri harekete geçmişti. Bu olay, Amerikalı diplomatın Putin'i "güvenilmez" olarak nitelendirmesine yol açtı.
   
• Erken tespitler: Transkriptlerde yer alan bilgilere göre, Talbott Putin'i "çakal gibi" olarak tanımlamış ve Clinton'a mesafeli durmasını tavsiye etmişti. Bu tavsiyelerin arkasında, Putin'in hala "KGB subayı" zihniyetiyle hareket ettiği değerlendirmesi yatıyordu.
   
• Avrupa'nın farklı yaklaşımı: Yazarın bulgularına göre, Avrupalı liderler (özellikle Tony Blair ve Gerhard Schröder) Putin'i ekonomik modernleşme için bir ortak olarak görmeye daha meyilliydi. Bu durum, Talbott'un 2000 yılında Clinton yönetiminin G8 içinde yalnız kalma tehlikesine dikkat çekmesine neden olmuştu.

ABD'nin tutarlı duruşu

Kieninger'in araştırmasına göre, ABD hiçbir zaman NATO genişlememe sözü vermedi. Yazarın belgelerinde net olarak ortaya çıkıyor ki:

• Açık kapı politikası: Clinton yönetimi, NATO'nun prensip olarak tüm Avrupa ülkelerine açık olduğunu sürekli dile getirdi
• Gradüel yaklaşım: Genişleme 10 yıllık bir süreçte, kademeli olarak gerçekleşti
• Entegrasyon çabası: Her adımda Rusya'yı sisteme entegre etme çabaları sürdürüldü

Transkriptlerde yer alan bilgilere göre, "bir inç doğuya genişlememe" sözü Almanya'nın doğu sınırları bağlamında konuşulmuş, diğer ülkeler için böyle bir taahhüt hiç verilmemişti.

Post-Soğuk Savaş döneminin gerçek karakteri

Kieninger'in tespitine göre, post-Soğuk Savaş dönemi sanıldığı gibi istikrarlı değildi.

Yazarın bulgularında şu çatışmalar dikkat çekiyor:

• Bosna Savaşı (1992-1995)
• Kosova Krizi (1999)
• Çeçenistan'daki çatışmalar
• Gürcistan'daki erken gerginlikler

Bu veriler, "Batı Rusya'ya söz verdi ama tutmadı" anlatısının aksine, dönemin başından beri sorunlu olduğunu gösteriyor.
 

Fotoğraflarla dünyadan haberler

Hepsini göster 30

Fotoğraflarla dünyadan haberler

• 1/30

  24 Eylül 2025 - Güney Sudan muhalefet lideri ve eski cumhurbaşkanı yardımcısı Riek Machar, Juba'daki Özgürlük Salonu'nda görülen davasının üçüncü duruşmasında sanık sandalyesinde. Machar ve 7 kişi, vatana ihanetin yanı sıra insanlığa karşı suçlar, cinayet, komplo, terörizm, kamu malına ve askeri varlıklara zarar verme suçlamalarıyla da karşı karşıya. Başkent Juba'da özel bir mahkeme tarafından yürütülen duruşma ulusal televizyonda yayımlandı. Açılış konuşmasında, Machar'ın avukatı, yargı yetkisi olmayan "yetkisiz bir mahkeme" olarak nitelendirdiği bir mahkeme tarafından yargılanmasına karşı çıktı. Savunma, Machar'ın cezai olarak yargılanmasının, yaklaşık 400 bin kişinin ölümüne neden olan iç savaşı sona erdirmek için Machar ve Kiir arasında 2018'de imzalanan barış anlaşmasının ruhuna zarar vereceğini savundu. Bu anlaşma, Machar'ın birinci başkan yardımcısı olarak görev yaptığı geçiş hükümetinin temelini oluşturuyor. (Peter Louis Gume/AFP)

• 2/30

  23 Eylül 2025 - İşçiler, Hong Kong'da meydana gelecek Süper Tayfun Ragasa'ya hazırlık olarak güvence altına alınan Çinli sanatçı Ren Zhe'nin "Bulutların Üzerinde" adlı heykelinin yanındaki alanı temizliyor. Yetkililer Süper Tayfun Ragasa'nın şehrin yakın tarihindeki en yıkıcı şiddette olacağı konusunda uyarıda bulunurken, finans merkezine çarpması beklenen tayfun nedeniyle okulları tatil edildi. Hong Kong Gözlemevi, tayfunun merkezinin şehrin 420 kilometre açığına kadar yaklaştığını, fırtına alarmı seviyesinin bugün itibarıyla 3'ten 8'e yükseltildiğini duyurdu. Tayfun nedeniyle, şehirden uzakta ve çevre adalarda bulunan vatandaşlara derhal dönüş yolculuklarına başlamaları tavsiye edilirken bu akşamdan itibaren 700'den fazla uçuşun iptal edileceği belirtildi.Pasifik Okyanusu'nda oluşan yılın ilk "süper tayfunu" Ragasa'nın ilerlediği güzergahta, Filipinler, Tayvan, Hong Kong, Makau ve Çin ana karasında fırtına ve acil durum uyarıları yapılmıştı. (Dale De La Rey/AFP)

• 3/30

  22 Eylül 2025 - Birleşik Krallık'taki Filistin Misyonu Büyükelçisi Husam S. Zomlot, Londra'daki Filistin Misyonu'nda düzenlenen törende Filistin bayrağını göndere çekti. Kanada Başbakanı Carney, Avustralya Başbakanı Albanese, İngiltere Başbakanı Starmer ve Portekiz Dışişleri Bakanı Rangel, Filistin Devleti'ni resmen tanıdıklarını duyurdu. Starmer, X'te paylaştığı yaklaşık 6,5 dakikalık videoda, "Ortadoğu'da dehşet büyürken iki devletli çözüm ve barış umudunu canlı tutmak için çalışıyoruz" dedi. Barış ve iki devletli çözümün "güvenli ve barış içinde bir İsrail'le yaşayabilir bir Filistin'e" işaret ettiğini kaydeden Starmer, "Şu an ikisi de yok. İsrailli ve Filistinli sade vatandaşlar şiddet ve acıdan uzak, barış içinde yaşamayı hak ediyor. diye konuştu. (Frank Augstein/AP)

• 4/30

  21 Eylül 2025 - Formula 1 Azerbaycan Grand Prix'sinde zaferin adı Max Verstappen. Red Bull'un Hollandalı yıldızı pole pozisyonunda başladığı yarışı kazanırken, Mercedes'in Britanyalı pilotu George Russell ikinci, Williams'tan Carlos Sainz ise üçüncü oldu. Pilotlar şampiyonası lideri Oscar Piastri ilk turda yaptığı kaza sonucu yarış dışı kalırken, en yakın rakibi ve McLaren'dan takım arkadaşı Lando Norris ise ancak 8. sırayı alabildi. McLaren'ın takımlar şampiyonu olmasına kesin gözüyle bakılan sezonda bu sonuçlarla şampiyonluk yarışı iyice kızıştı ve yarış severler son 4 yılın şampiyonu Max Verstappen'den bir geri dönüş bekliyor. Sezonun bitmesine 7 yarış kala son durum şöyle: 1. Oscar Piastri (McLaren) – 324 puan 2. Lando Norris (McLaren) – 299 puan 3. Max Verstappen (Red Bull) – 255 puan (Lisi Niesner/Reuters)

• 5/30

  20 Eylül 2025 - Hollanda'nın Lahey kentinde düzenlenen göçmen karşıtı "Hollanda İçin Ayağa Kalk" protestosunda bir polis arabası ateşe verildi. Ülkedeki genel seçimlere yaklaşık bir ay kala düzenlenen protesto, internette "Els Rechts" diye bilinen sağcı bir aktivistin çağrısıyla düzenlendi. Hükümetten daha sert göç politikaları talep eden aktivist daha sonra sosyal medyada yaptığı açıklamada, gösterinin barışçıl geçeceğini düşünerek bu çağrıyı yaptığını söyledi. Yetkililer, kalabalığı dağıtmak için polisin biber gazı ve tazyikli su kullandığını açıkladı. (Josh Walet/ANP/AFP)

• 6/30

  19 Eylül 2025 - Barbie Reynolds, Doha'daki havalimanına indikten sonra kızı Sarah Entwistle'a sarılıyor. Britanyalı çift Barbie ve Peter Reynolds, Afganistan'da yaklaşık 8 aydır gözaltında tutulduktan sonra Katar'ın arabuluculuğuyla bugün serbest bırakıldı. 76 yaşındaki Barbie ve 80 yaşındaki eşi, yaklaşık 20 yıldır Afganistan'da yaşıyordu. Taliban, 1 Şubat'ta gözaltına alınan ikilinin Afganistan yasalarını ihlal ettiğini ve adli işlemlerin ardından serbest bırakıldığını söylese de gözaltı nedenlerini hiçbir zaman açıklamadı. (Karim Jaafar/AFP)

• 7/30

  18 Eylül 2025 - Fransa'nın güneydoğusundaki Marsilya'da, sendikaların Fransa'nın ulusal bütçesi nedeniyle düzenlediği ülke çapındaki grev ve protestolar sırasında bir protestocu meşale yakıyor. Fransa, ülke çapında bir protesto gününe hazırlanıyor. Yetkililere yakın bir kaynak, yaklaşık 800 bin kişinin sokaklara çıkmasının beklendiğini söylüyor. Nadir görülen bir birlik gösterisiyle sendikalar, Fransız halkını, yetkililerin Fransa'nın artan borcunu azaltmak için tasarladığı "korkunç gösteri" niteliğindeki bütçe taslağını protesto etmek için greve çağırdı. (Miguel Medina/AFP)

• 8/30

  17 Eylül 2025 - ABD Başkanı Donald Trump'ın Britanya'ya yaptığı resmi ziyaret sırasında İngiliz "Lead by Donkeys" (Eşekler Tarafından Yönetilen) grubundan aktivistlerin düzenlediği eylemde, kötü şöhretli cinsel suçlu Jeffrey Epstein'le Trump'ın bulunduğu bir fotoğraf Windsor Kalesi'nin bir kulesine yansıtıldı. İngiliz "Lead by Donkeys" grubundan aktivistler, genellikle esprili kampanyalarla politikacıları hesap vermeye çağırıyor. (Lena Voelk/AFP)

• 9/30

  16 Eylül 2025 - Bratislava'da Başbakan Fico'ya karşı düzenlenen mitingde, hükümetin önerdiği maliyet azaltma önlemlerine karşı protesto gösterisi yapan katılımcılardan biri, üzerinde "Fico Hapse" yazan bir Guy Fawkes maskesi takıyor. 2023'te iktidara dönüşünden bu yana Fico, hakları kısıtlaması ve Rusya Devlet Başkanı Putin'le yakın ilişkiler kurma çabası nedeniyle bir dizi protestoyla karşı karşıya kalıyor. Binlerce Slovak, Bratislava'daki hükümetin ana binası önünde toplanarak "Yeter artık Fico! Fico hapse!" ve "Yeter artık. Bıktık!" sloganları attı. Organizatörler, muhalefetin çağrısıyla düzenlenen protestoya 18 bin kişinin katıldığını tahmin ediyor (Joe Klamar/AFP)

• 10/30

  15 Eylül 2025 - Gazze Şeridi'ndeki Rimal mahallesinde Filistinliler, İsrail bombardımanında yıkılan Meçhul Asker Kulesi'nin enkazını karıştırıyor. İsrail güçleri Gazze Şeridi’ndeki yüksek katlı konutlara ve sığınaklara yönelik saldırılarını yoğunlaştırarak, yerinden edilme krizini daha da şiddetlendirirken şehir sakinlerini Gazze Şeridi’nin güneyine kaçmaya zorluyor. Bu, ABD Dışişleri Bakanı Marco Rubio'nun İsrail'e gelişiyle eş zamanlı gerçekleşti. İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, Rubio’nun ziyaretini ‘İsrail-ABD ittifakının gücünün teyidi" diye niteledi (Omar Al-Qattaa AFP)

• 11/30

  14 Eylül 2025 - Nepal'in geçici hükümetinin yeni seçilen başbakanı Sushila Karki (ortada) yetkililerle birlikte, Katmandu'da düzenlenen son protestolarda hayatını kaybedenleri anmak için bir dakikalık saygı duruşunda bulunuyor. Nepal'in yeni lideri, "Z Kuşağı" gençlik gösterilerinin selefini devirmesinin ardından geçici başbakan olarak göreve başlarken, protestocuların "yolsuzluğa son verme" taleplerini yerine getireceğine söz verdi. Nepal'de gençlik hareketi Discord üzerinden kurdukları dijital kongre aracılığıyla geçici başbakan seçimini organize etmişti. (Prabin Ranabhat / AFP)

• 12/30

  13 Eylül 2025 - Tokyo'da düzenlenen Dünya Atletizm Şampiyonası'nda ABD'li Alexis Holmes, 4x400m Karışık Bayrak yarışının finalinde bitiş çizgisini geçerek şampiyon oldu. Japonya'nın başkentinde düzenlenen 20. Dünya Atletizm Şampiyonası bugün başladı. Dünyanın en iyi atletlerinin bir araya geldiği şampiyonada yaklaşık 200 ülkeden en az 2 bin sporcu yarışıyor. Japonya Ulusal Stadı'nda gerçekleşen organizasyona Türkiye de 20 sporcuyla katılıyor. Şampiyona 21 Eylül'de sona erecek. (Jewel Samad/AFP)

• 13/30

  12 Eylül 2025 - ABD'nin Illinois eyaletindeki Broadview'de bir ABD Göçmenlik ve Gümrük Muhafaza (ICE) tesisinin önünde düzenlenen protestoda göstericiler, görevlilerle karşı karşıya geldi. ABD Başkanı Donald Trump, Illinois'un Şikago kentinde federal kolluk kuvvetlerinin varlığının artırılacağını birkaç hafta önce söylemişti. Yönetim pazartesi günü Illinois'da, yasal statüsü olmayan göçmenler arasındaki suçluları hedef alan bir sınır dışı etme operasyonu başlattığını duyurmuştu. Operason nedeniyle kentteki aktivisitler günlerdir gösteriler düzenlerken, protestoların gelecek günlerde de devam etmesi bekleniyor. (Octavio Jones/Reuters)

• 14/30

  11 Eylül 2025 - Etiyopyalı Ortodoks bir rahip, Addis Ababa'daki Entoto St. Raguel Kilisesi'nde düzenlenen yeni yıl kutlamaları sırasında, dini şarkılar ve dualar söyleyen fedailer eşliğinde buhurdanlık sallıyor. Etiyopya, Amharca'da Enkutatash diye bilinen Yeni Yıl'ı 11 Eylül'de, yağmur mevsiminin sona ermesini ve Gregoryen takviminden yaklaşık 7 ila 8 yıl geriden gelen 2018 Etiyopya takvim yılının başlamasını kutluyor. Güneş esaslı olan Etiyopya takvimi, dini bir takvim olmasının yanı sıra Etiyopya Devleti tarafından tüm resmi işlerde kullanılıyor. Farklı bir saat sistemi de kullanan Etiyopya’da gün saat 00.00’da değil, 06.00’da başlıyor. Bir gün 12 saatlik iki farklı bölümden oluşurken ilk saat dilimi saat 06.00’da, ikinci dilim ise saat 18.00’de başlıyor.(Luis Tato/AFP)

• 15/30

  10 Eylül 2025 - François Bayrou hükümetinin düşmesinin ardından Fransa'yı felce uğratmaya çalışan 'Her Şeyi Durdur' protestoları sırasında Fransız polisi yaklaşık 200 kişiyi gözaltına aldı. Binlerce göstericinin ateş yakması, barikatlar kurması ve Avrupa'nın en işlek şehir içi otoyolu olan Paris çevre yolunu kapatmaya çalışması üzerine yetkililer 80 bin polis ve jandarmayı görevlendirdi. Öğle saatlerinden itibaren birçok kentte kitlesel yürüyüşler yapılmaya başlandı. Marsilya'daki yürüyüşte "Macron istifa" sloganları dikkat çekti. (Philippe Magoni/AP)

• 16/30

  9 Eylül 2025 - Nepal'de sosyal medyaya erişim yasağına karşı gösteriler, 19 kişinin yaşamını yitirmesi ve 400'ün üstünde kişinin yaralanmasının ardından sürüyor. Başbakanlık Ofisinden yapılan açıklamada, şiddetli protestolar ve hükümete gelen tepkilerin ardından Başbakan Oli'nin istifa ettiği duyuruldu. Öte yandan göstericiler, iktidardaki Nepal Kongre Partisinin Sanepa bölgesindeki merkez ofisini ateşe verdi. Sabahın erken saatlerinde Başbakan Oli'nin konutuna girmeye çalışan göstericiler, polis müdahalesiyle karşılaştı. Öfkeli kalabalık, ardından Oli'nin iki konutunu da ateşe verdi. Federal parlamento binası ve yüksek mahkeme binası da ateşe verildi. (Prabin Ranabhat/AFP)

• 17/30

  8 Eylül 2025 - Nepal'in başkenti Katmandu'da protestocular, parlamento binasının önünde slogan atıyor. Yetkililer ve yerel medyaya göre, Nepal'de hükümetin sosyal medya yasağı ve yolsuzluk iddialarına karşı düzenlenen şiddetli protestolar sırasında en az 19 kişi öldü, onlarca kişi yaralandı. Polis, genç protestoculara gerçek mermiler ateşledi ve göz yaşartıcı gaz ve plastik mermi kullandı. Yerel bir yetkili, bazı protestocuların Katmandu'daki parlamento kompleksine bir barikatı aşarak zorla girdiğini söyledi. Aralarında okul ve üniversite üniformalı öğrencilerin de bulunduğu binlerce genç, "Sosyal medyayı değil, yolsuzluğu kapatın", "Sosyal medyanın yasağını kaldırın" ve "Gençler yolsuzluğa karşı" yazılı dövizlerle protestoya katılarak yürüdü. (Niranjan Shrestha/AP)

• 18/30

  7 Eylül 2025 - İspanyol tenisçi Carlos Alcaraz, ABD Açık'ta finalde İtalyan Jannik Sinner'ı mağlup ederek kariyerindeki 6. Grand Slam kupasını kazandı. Bu yıl Avustrayla Açık'ı kazanan, Roland Garros'da final kaybeden, Wimbledon'da ilk şampiyonluğunu yaşayan dünya 1 numarası 24 yaşındaki İtalyan raket Sinner, ABD Açık'ta geçen yılın şampiyonuydu. Bu yıl finalde Sinner'i 2-0 geriden gelip yenerek Roland Garros zaferi yaşayan 22 yaşındaki dünya 2 numarası Alcaraz, Wimbledon finalinde ise ezeli rakibine 3-1 yenilmişti. İki tenisçi bu yıl Fransa Açık ve Wimbledon'ın ardından üçüncü kez finalde kozlarını paylaştı. Alcaraz, 2015'ten bu yana turnuvada set vermeden finale çıkan ilk sporcu oldu. İspanyol raket, 22 yaş 111 günle Rafael Nadal ve Bjorn Borg'ün ardından 7 grand slam finaline ulaşan en genç sporcu unvanını elde etti. Alcaraz bu zaferle dünya 1 numarası oldu (Kena Betancur/AFP)

• 19/30

  6 Eylül 2025 - Ünlü moda tasarımcısı Giorgio Armani'nin tabutu, İtalya'nın Milano kentindeki Armani Tiyatrosu'nda üzerinde çiçeklerle duruyor. 4 Eylül Perşembe günü 91 yaşında hayatını kaybeden Armani'ye saygılarını sunmak isteyen yüzlerce kişi, Armani Tiyatrosu'nda bugün sessiz bir kuyruk oluşturdu. Bugünün en ünlü tasarımcılarından Armani, 1975'te Milano'da moda evini açarak kısa sürede sektörün zirvesine yükseldi ve Hollywood ünlülerinin kıyafetlerini tasarladı. Tabutu yarın da halkın ziyaretine açık olacak tasarımcı, pazartesi günü özel bir cenaze töreninin ardından defnedilecek. (Gonzalo Fuentes/Reuters)

• 20/30

  5 Eylül 2025 - Afganistan'daki şiddetli depremin ardından Kunar vilayetine bağlı Nurgal ilçesinde halk, derme çatma çadırlara sığınıyor. Dün Afganistan'ın güneydoğusunu vuran 6,2 büyüklüğündeki depremle birlikte aynı bölge, pazar gününden bu yana üçüncü depreme sahne oldu. Şiddetli sarsıntılar nedeniyle en az 2 bin 200 kişinin hayatını kaybettiği ve 3 bin 640 kişinin de yaralandığı bildiriliyor. Depremin vurduğu Kunar vilayetinde yaşayanlar "her şeyin yerle bir olduğunu" söylüyor. Yetkililer, en az 6 bin 700 evin yıkıldığını aktarırken, Birleşmiş Milletler, enkaz altında kalan insanlarla birlikte ölü sayısının artabileceği uyarısında bulunuyor. (Sayed Hassib/Reuters)

• 21/30

  4 Eylül 2025 - Filistinliler, Gazze Şeridi'ndeki Nuseyrat Mülteci Kampı'nda yemek bekliyor. Gazze'deki Sağlık Bakanlığından yapılan yazılı açıklamada, açlıktan hayatını kaybedenlere ilişkin son bilgiler paylaşıldı. Gazze Şeridi'nde 7 Ekim 2023'ten bu yana açlıktan hayatını kaybedenlerin sayısı 131'i çocuk olmak üzere 370'e yükselirken, İsrail ordusunun, sabah saatlerinden bu yana düzenlediği saldırılarda 20 Filistinli yaşamını yitirdi. Birleşmiş Milletlerin desteklediği Entegre Gıda Güvenliği Aşama Sınıflandırması'nın 22 Ağustos'taki açıklamasıyla Gazze'de kıtlık ilan etmesinden bu yana ise 16'sı çocuk 92 kişinin açlık ve yetersiz beslenme nedeniyle yaşamını yitirdiği ifade edildi. (Eyad Baba/AFP)

• 22/30

  3 Eylül 2025 - Rus devlet ajansı Sputnik'in yayımladığı bu fotoğrafta, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Pekin'in Tiananmen Meydanı'nda Japonya'ya karşı zaferin ve II. Dünya Savaşı'nın sona ermesinin 80. yıldönümünü anan askeri geçit töreni öncesinde toplu fotoğraf çekiminin ardından Çin Devlet Başkanı Xi Jinping'le konuşuyor. Çin, ülke tarihindeki en büyük askeri geçit törenini düzenledi. Kuzey Kore lideri Kim Jong Un'un da katıldığı törende "Dünyanın barış ya da savaş arasında bir seçimle karşı karşıya olduğu" uyarısında bulunuldu. Büyük pankartlar taşıyan helikopterler ve savaş uçakları, 70 dakikalık bir gösteri sundu ve gösterinin sonunda 80 bin "barış" kuşu serbest bırakıldı. (Alexander Kazakov/AFP)

• 23/30

  2 Eylül 2025 - 82'inci Uluslararası Venedik Film Festivali'nde A House Of Dynamite'ın kırmızı halı törenine Britanyalı aktör Idris Elba da katıldı. 27 Ağustos'ta başlayan ve dünyanın en prestijli sinema etkinliklerinden olan festival, 6 Eylül'de son bulacak. George Clooney, Julia Roberts, Cate Blanchett, Emma Stone, Idris Elba, Ayo Edbiri ve Jacob Elordi gibi yıldız isimlerin rol aldığı yapımların yarışacağı festivalde, Kathryn Bigelow, Guillermo del Toro, Jim Jarmusch, Noah Baumbach, Park Chan-wook ve Yorgos Lanthimos gibi usta yönetmenler de uzun bir aradan sonra yeni filmleriyle sinema dünyasına dönüş yapıyor. (Stefano Rellandini/AFP)

• 24/30

  1 Eylül 2025 - Endonezya'nın başkenti Jakarta'da Askerler, Ulusal Anıt kompleksinde isyan karşıtı eğitime katılırken, parlamenterlere ekstra ücret ve konut ödenekleri gibi konularla ilgili yaygın hükümet karşıtı protestolar nedeniyle güvenlik sıkılaştırıldı. Cuma günü Jakarta'da başlayan gösteriler diğer şehirlere de yayıldı. Gösterilerin ilk nedeni perşembe günü parlamento yakınlarında bir polis aracının çarptığı motosikletin sürücüsünün ölmesiydi. Parlamenterlerin maaşlarına zam yapılmasına karşı çıkan ve eğitim harcamalarının arttırılmasını talep eden göstericilerle polis arasında şiddetli çatışmalar yaşandı. (Willy Kurniawan/Reuters)

• 25/30

  31 Ağustos 2025 - Almanya'nın Bavyera Eyaleti'nin Mittenwald kentinde düzenlenen 70. Bavyera "Parmak Güreşi" (Fingerhakeln) şampiyonası ilginç anlara sahne oldu. (Michaela Stache / AFP)

• 26/30

  30 Ağustos 2025 - Pakistan'ın Lahor kentindeki Ravi Nehri'nin taşması sonucu binalar kısmen sular altında kaldı. Asya ülkesi muson mevsiminin getirdiği yıkımla mücadele ederken Pencap eyaletindeki üç büyük nehir ülke tarihinde ilk kez aynı anda taştı. Pencap Afet Yönetim İdaresi'nin bugün yaptığı açıklamaya göre 26 Haziran'dan bu yana 195'i sadece Pencap eyaletinde olmak üzere 835 kişi hayatını kaybetti. Eyalette sel nedeniyle mahsur kalan 481 bin kişinin tahliye edildiği de bildirildi. (Aamir Qureshi/ AFP)

• 27/30

  29 Ağustos 2025 - McLaren'in Avustralyalı sürücüsü Oscar Piastri, Hollanda'nın batısındaki Zandvoort Pisti'nde Formula 1 Hollanda Grand Prix'si öncesinde düzenlenen ilk antrenman seansında yarışıyor. F1'in yaz molasının bitmesinin ardından pilotlar bugün antrenman yarışı için pistteki yerlerini aldı. Lando Norris ilk seansı birinci bitiren isim olurken onu Piastri takip etti. Son yılların gözde ismi Max Verstappen ise 6. sırada yer aldı. Sonraki günlerde devam edecek antrenman ve sıralama turlarının ardından Hollanda Grand Prix'si yarışı 31 Ağustos'ta düzenlenecek. (John Thys/ AFP)

• 28/30

  28 Ağustos 2025 - Endonezya'nın başkenti Cakarta'daki parlamento binası yakınlarında, çalışma koşullarının iyileştirilmesi için düzenlenen sendika protestosu sırasında bir gösterici biber gazının içinden koşuyor. Endonezya Sendikalar Konfederasyonu ve İşçi Partisi'nin düzenlediği eylemde bugün binlerce işçi düşük ücretler, dış kaynak kullanımı ve milletvekillerinin artan yan haklarını protesto etmek için başkentteki Temsilciler Meclisi'nin önünde toplandı. Önceki günlerde başlayan protestolarda, milletvekillerinin maaşlarına ek olarak aldığı ve asgari ücretin 10 katını bulan ödeneklere de tepki gösterildi. İşçiler aynı zamanda yolsuzluğa karşı daha sıkı yasal düzenlemeler getirilmesini de talep etti (Yasuyoshi Chiba/AFP)

• 29/30

  27 Ağustos 2025 - ABD Ulusal Muhafızlar'ın silahlı üyeleri, başkent Washington DC'deki Lincoln Anıtı yakınlarındaki National Mall'da devriye geziyor. ABD Başkanı Donald Trump 25 Ağustos'ta Washington'daki güvenlik kontrolünü sıkılaştıran yeni tedbirler açıklarken, Savunma Bakanı Pete Hegseth'e Washington Ulusal Muhafızları bünyesinde kamu düzeni için özel bir birim kurması ve nakitsiz kefalete son vermesi emrini verdi. Demokratlar Trump'ı, en son ABD başkentine asker konuşlandırarak, başkanlık yetkilerini anayasal sınırların çok ötesine taşımakla suçluyor. Maryland Valisi Wes Moore, Ulusal Muhafızlar'ın başkente konuşlandırılmasına tepki göstererek bunun sürdürülebilir ve ölçeklenebilir olmadığını savundu. ABD Başkanı ise daha önce "Gerekirse orduyu da buraya getireceğim" demişti (Saul Loeb/AFP)

• 30/30

  26 Ağustos 2025 - İspanya'nın kuzeybatısındaki Garano'da yaşanan orman yangını. Dış yardımların azaldığı ve hava sıcaklıklarının soğumasının beklendiği İspanya'da yetkililer, bir düzineden fazla ciddi orman yangınının devam ettiğini söyledi. Hükümet, sel ve orman yangınlarından etkilenen yerleri afet bölgesi ilan etme kararı aldı. İçişleri Bakanı Fernando Grande Marlaska orman yangınlarının ülke tarihindeki en büyük yangınlar olduğunun altını çizerek, acil durumun halen sona ermediğini belirtti. İspanya'da afet bölgeleriyle ilgili yürürlükte olan kanun gereğince kişilere birincil konutlarında ve temel ihtiyaç maddelerinde meydana gelen hasar için mali yardım sağlanıyor, yerel yönetimlere eylemlerinden kaynaklanan giderler için tazminat veriliyor, ayrıca kişisel yardım veya mal sağlayan kişi ve kuruluşlara da destek sunuluyor. İspanya'da sadece ağustosta 370 bin hektardan fazla ormanlık ve kırsal alan kül oldu. (Cesar Manso/AFP)

Bugüne yansımalar

Kieninger'in çalışması, günümüz tartışmalarına 3 önemli ders sunuyor:

• Sistemik sorun: Rusya hiçbir zaman yeni güvenlik düzenini içselleştirmedi. NATO genişlemesini geçici olarak kabullense de asla meşru görmedi.
   
• İstikrarsızlık sürekliliği: Post-Soğuk Savaş dönemi sanıldığı gibi barışçıl değildi. Bosna, Kosova, Çeçenistan ve Gürcistan gibi krizler bunun göstergesiydi.
   
• "Aldatıldık" söyleminin zayıflığı: NATO hiçbir zaman genişlememe sözü vermedi; aksine Rusya'yı entegre etmeye dönük somut tavizler verdi.

Transkriptlerde yer alan bulgulara göre, bugün Ukrayna'daki savaş 1990'larda yarım kalan tartışmaların devamı olarak okunabilir.

Putin'in "NATO bizi kuşattı" söylemi, Rusya'nın kendi emperyal güvenlik algısını yansıtan stratejik bir anlatıdan ibaret.

Açık sorular

Kieninger'in araştırması tarihi kayıtları netleştirse de bazı temel sorular tartışmaya açık kalıyor:

• Rusya ile kalıcı bir barış hiç mümkün müydü, yoksa bugünkü çatışma kültürel ve sistemik nedenlerle kaçınılmaz mıydı?
• 1990'lardaki "kayıp fırsat" argümanı gerçekten geçerli mi, yoksa Putin'in yükselişi Rus siyasi kültürünün doğal sonucu muydu?
• Farklı bir Amerikan yaklaşımı -daha yumuşak ya da daha sert- Putin'in yörüngesini değiştirebilir miydi?
• Avrupalıların Putin'e yaklaşımı gerçekten bir "modernleşme şansı" mıydı, yoksa stratejik bir yanılsama mıydı?

Washington'da süren bu tartışmalar, yalnızca tarihçileri ilgilendirmiyor.

Ukrayna savaşının geleceği ve Rusya ile nasıl bir ilişki kurulacağı konusunda alınacak kararlar, 1990'ların deneyimlerinden çıkarılacak derslerle şekillenecek.

*Bu içerik serbest gazeteci veya konuk yazarlar tarafından hazırlanmıştır. Bu içerikte yer alan görüş ve ifadeler yazara aittir ve Independent Türkçe'nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.