Genç erkekler ve kadınlar neredeyse parmaklarının ucunda, bazen arkalarından bazen de yanlarından din adamlarına yanaşıyor. Ardından saygısızlık, küçümseme ve belki de kuvvetli bir tutam çocuksuluğu bir araya getiren bir hareketle mollanın sarığını başından indiriyorlar.

İran interneti, gençlerin onlarca yıldır onlara hükmeden din adamlarına karşı kendi intikamını aldığını gösteren bu tür video kliplerle dolu. Çocukları suçlayamazsınız, hatta ülkede ve diasporada onları destekleyen milyonlarca İranlıyı da.

İran'ın din adamları genel olarak aşağılanmayı hak ediyor. Yüce lider Ali Hamaney, hükümetin çeşitli birimlerindeki ruhani yaverleri ve onların korkak dalkavukları yaklaşık 44 yıldır İranlılara zorbalık yapıyor. Ahlak polisi tarafından gözaltında tutulurken ölmesiyle 7 haftadır devam eden ayaklanmayı tetikleyen 22 yaşındaki Mahsa Emini gibi yurttaşlara düzenli olarak kötü muamelede bulundular. Din adamları ülkenin zenginliklerini kendi çıkarları için yağmaladı. İran'ı komşuları tarafından güvenilmeyen ve diğer haydut devletler dışında herkesin kaçındığı bir parya haline getirdiler.

Ancak din adamı kıyafeti giymiş, sokakta kendi işine bakarak yürüyen birini hedef almak muhalefet için iyi bir görüntü değil ve bundan vazgeçilmeli. İran muhalefeti şimdilik topyekün savaştan ziyade bir devrim yürütüyor ve asıl amacı halk ayaklanmasının rejimi alt edebilecek bir noktaya ulaşmasını sağlamak olmalı.

Muhalif aktivistler ve militanlar, din adamlarını sadece nispeten zararsız şakalarla hedef almadı. Gecenin köründe medreseleri ve Hamaney'in şube bürolarını da yangın bombalarıyla ateşe veriyorlar. Geçen haftanın sonunda ülkenin güneydoğusunda yaşanan bir örnekte, bir din adamı arabasında vurularak öldürüldü.

Tartışma uygulaması Clubhouse'da bir aktivist, "Şu anda İran'da din adamı kıyafeti giymekle Almanya'da II. Dünya Savaşı sırasında Nazi üniforması giymek arasında hiçbir fark yok" dedi.

Bu tür hedefleri vurmak için iyi nedenler var. Hamaney, 33 yıllık yüce liderliği boyunca dini çevreleri rejimin bir uzantısı haline getirerek kamu kaynaklarını, yozlaşmış temsilcilerinin yönetimindeki dini vakıfların ve medreselerin kasasına akıttı. Bu kurumlar sıradan insanları terörize eden fanatik Besic milislerini yetiştiriyor. Rejimin emirlerini yurtdışında yerine getirmek için kullanılan Iraklı, Lübnanlı ve diğer yabancı savaşçıların eğitiminde rol oynuyorlar.

Ancak birçok İranlı, rejimin ağır suiistimallerinden, temel yolsuzluklarından ve derin beceriksizliklerinden tiksinse bile dindar ya da en azından kültürel ve sosyal olarak muhafazakar kalmaya devam ediyor. Bu kişiler ayaklanmanın dışında kalan ve dağınık protestolara katılanların sayısını güvenlik güçlerinin ölçülü şiddetle başa çıkabileceği seviyede tutan tarafsızlar arasında yer alıyor.

Tarafsızları yabancılaştırırsanız, kenarda kalmaya devam edebilirler ya da daha da kötüsü, rejimin tarafına geçebilirler.

Ülke içindeki ve dışındaki İranlılar, bu kişilerin aklını ayaklanmaya katılması için nasıl çeleceğini, onları nasıl ikna edeceğini ve zorlayacağını Clubhouse ve Twitter'daki sohbet odalarında haftalardır tartışıyor. Ülke içindeki aktivistler, birçoğu rejime muhalif olan ve geçmişi 1999'a kadar uzanan önceki protestolarda yer almış, kendilerinden yaşlı milyonlarca İranlıyı nasıl koltuklarından kaldırıp sokaklara çekebileceğini belirlemeye çalışıyor.

İran'ın dindar muhafazakarları da henüz protestolara katılmamış olsa da birçoğu Emini'nin öldürülmesinden ve ardından gelen hükümet baskısından, daha laik yurttaşları kadar tiksindiğini ve rejimin yolsuzluk ve beceriksizliğine öfkelendiğini söylüyor.

Bir aktivist bana, "Dışarı çıkmıyorlar çünkü gelecekte olacaklardan korkuyorlar" dedi.

Evlerinde korkuyla oturuyorlar çünkü başarsak da başaramasak da ne olacağını bilmiyorlar. Her iki durumda da kaybedeceğimizi düşünüyorlar. Bence bu kalabalık dışarı çıkarsa, protestolar 4 kat daha büyüyebilir.

Rejimin haber mecraları ve savunucularının körüklediği endişeleri, kendileri de şiddete başvuran muhaliflerini bastırmak için elindeki tüm araçları kullanan kararlı ve şiddet yanlısı bir rejimle, İran'ın yeni bir Suriye olabileceği yönünde. İran'ın başka bir Suriye olmasını istemediklerini söyleyen bu kişileri ayaklanmaya katılmaya nasıl ikna edersiniz?

İranlı aktivist ve düşünürlere göre çözümlerden biri, birlik ve kapsayıcılık imajı sunup, iktidarı Hamaney taraftarlarının tekeline veren bir rejimle taban tabana zıt olan geleceğin İran'ına yönelik çekici bir vizyon ortaya koymak.

Boston College'da akademisyen olan Muhammed Ali Kadivar, "İlk öncelik, ister sokak gösterilerinde, ister grevlerde ya da oturma eylemlerinde olsun, hareketin içindeki sayıyı arttırmak" diyor.

Bunu yapmak için örgütlenmek bir şey, geleceğe dair umut veren net bir vizyonsa başka bir şey. Muhalefetin ülkeyi yönetme ve hayatlarını daha iyi hale getirme kapasitesine sahip olduğuna dair güven vermesi gerekiyor.

Bazıları için sindirmesi ne kadar zor olsa da bu, ister din adamı, ister Devrim Muhafızları üyesi ve hatta belki de Besic milis üyesi olsun, muhafazakar İranlılara ya da eski rejim destekçilerine geleceğin İran'ında bir yerleri olacağına dair bir hoş geldin mesajı vermek anlamına gelebilir.

İster din adamı kıyafeti ister askeri üniforma giymiş olsun, alçakça eylemlerde bulunan kişiler işledikleri suçlardan sorumlu tutulmalı ve kurbanlarına hesap vermeli. Bu suçlar arasında, İslami olmadığı düşünülen kıyafetler giydiği için 22 yaşındaki rastgele bir kadını sokakta yakalamak ve ona şiddet uygulamak da yer alıyor.

Askeri, dini, sivil olması fark etmeksizin, baskı mekanizmasının bir parçası olan kurumlar yeniden düzenlenmeli ya da ortadan kaldırılmalı.

Ancak rastgele bir din adamının başındaki sarığı indirmek, İran'daki ayaklanmanın İslam Cumhuriyeti'nin aynadaki yansımasını getirebileceğini düşündürerek, tamamen yanlış bir mesaj gönderiyor.

https://www.independent.co.uk/independentpremium

Independent Türkçe için çeviren: İpek Uyar