Biz öldükten sonra ne olur? 

Yahudilik bu konuda meşhur bir şekilde belirsizdir. Ruhun ölümsüzlüğü, "Gelecek Dünya" ve ölülerin dirilişi Yahudi geleneğinde belirgin bir yere sahiptir.

Ancak bunların tam olarak ne olduğu ve birbirleriyle nasıl bir ilişkide oldukları her zaman belirsiz olmuştur.

Yahudilikte cennet ve cehennem kavramları -Gan Eden (Cennet Bahçesi) ve Gehinnom- ölümsüzlüğe ve/veya "Gelecek Dünya"ya olan inançla ilişkilidir.

Ayrıca, bu kavramlardan bağımsız olarak geliştirilmiştir.

Öbür dünyayla ilgili Yahudi fikirlerinin çoğu İncil sonrası zamanlarda gelişti.

İncil ne diyor?

İncil'de, ölümden sonraki hayata çok az referans vardır. Dünyanın bağırsakları olan Sheol, ölülerin yeri olarak tasvir edilir.

Ancak çoğu durumda Sheol, ölülerin "yaşadığı" ve bilincini koruduğu gerçek bir yerden ziyade, unutulma için bir metafor gibi görünmektedir.

Diriliş kavramı iki geç İncil kaynağı olan; Daniel 12 ve Yeşaya 25-26'da ortaya çıkmaktadır.

Daniel 12: 2, "Yeryüzünün tozunda uyuyanların çoğu uyanacak, bazıları sonsuz yaşama, diğerleri kınamaya, sonsuz iğrenmeye" dirilişin bir kıyamet günü tarafından takip edileceğini ima eder.

Olumlu yargılananlar sonsuza dek yaşayacak ve kötü yargılananlar cezalandırılacak. 
 

 

Diriliş ve Mesih

Bununla birlikte, daha sonraki Yahudi geleneği, tam olarak kimin dirileceği, ne zaman ve ne olacağı konusunda net değildir.

Bazı kaynaklar, ölülerin dirilişinin Mesih döneminde gerçekleşeceğini ima eder. Diğerleri, dirilişin Mesih dönemini takip edeceğini gösteriyor.

Benzer şekilde, bazılarına göre, sadece doğrular diriltilecek, bazılarına göre ise herkes diriltilecek ve -Daniel'de ima edildiği gibi- bir kıyamet günü takip edecektir.

Daniel metni muhtemelen M.Ö. 2'inci yüzyıla kadar uzanıyor. Sonraki iki yüzyıl boyunca bir noktada Yahudiliğe başka bir öbür dünya fikri girdi: ruhun ölümsüzlüğü, insan ruhunun bedenin ölümünden sonra bile yaşadığı fikri.

Orta Çağ'da Yahudi mistikleri bu fikri genişleterek reenkarnasyonla ilgili teoriler geliştirdiler — ruhun göçü.
 

 

Gelecek Dünya

"Gelecek Dünya" (Olam Haba), günlerin sonuyla ilgili en yaygın Yahudi fikridir.

Erken haham kaynaklarında, bireysel Yahudi'nin (ve muhtemelen doğru gentile'nin) nihai ödülü olarak görünür.

Talmud, "Gelecek Dünya"nın dağınık tanımlarını içerir, bazen onu Tevrat'ı incelemek gibi manevi şeylerle karşılaştırır, diğer zamanlarda onu seks gibi fiziksel zevklerle karşılaştırır.

Ancak, şaşırtıcı olmayan bir şekilde, "Gelecek Dünya"nın tam olarak ne olduğu ve ne zaman var olacağı açık değildir.

Nahmanides'e göre, diğerlerinin yanı sıra "Gelecek Dünya", ölülerin dirilişi tarafından başlatılacak olan çağdır, ek yaşamı hak eden iyilerin zevk alacağı dünyadır.

Maimonides'e göre "Gelecek Dünya", dirilenlerin dünyasının bile ötesinde bir zamanı ifade eder.

Dirilenlerin sonunda ikinci bir ölümle öleceğine inanıyordu, bu noktada doğruların ruhları Tanrı'nın huzurunda manevi, bedensiz bir varoluşun tadını çıkaracaklardı.

Yine de, diğer kaynaklarda, "Gelecek Dünya", ölümden hemen sonra doğruların yaşadığı dünyayı ifade eder -yani cennet, Gan Eden.

Bu görüşe göre, "Gelecek Dünya" şimdi bazı paralel evrenlerde var.
 

Cennet ve cehennem

Gerçekten de, cennet ve cehennem kavramı, tüm Yahudi öbür dünya fikirlerinin en belirsizi olabilir.

Gehinnom'a ateşli bir yargı yeri olarak yapılan atıflar, İkinci Tapınak döneminin kıyamet literatüründe bulunabilir.

Talmud, Gehinnom'un dünyevi ateşten 60 kat daha sıcak olduğunu iddia ederek bu fikri süsledi (Berakhot 57b). Birçok soru kalır ancak.

Eğer "Gelecek Dünya"ya dair kaynaklar Gan Eden'e atıfta bulunuyorsa, o zaman dirilenlerin dünyası nedir?

Ve eğer hüküm hemen ölümü takip ederse, o zaman dirilişi takip edecek yargıya ne gerek var?

Bazı Yahudi bilim adamları bu fikirleri açıklığa kavuşturmaya çalışsalar da, öbür dünyayı tartışan tüm Yahudi metinlerini ve kaynaklarını uzlaştırmak imkansız olurdu.

 

 

*Bu makalede yer alan fikirler yazara aittir ve Independent Türkçe'nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.