El Niño iklim olayı insanlığın oluşmasını nasıl sağladı?

Dünya yörüngesindeki değişikliklerin Pasifik Okyanusu'nda o günlerde gezegen boyunca hareket eden iklim döngülerini tetiklediği düşünülüyor

Afrika'da iklimin hızla tersine dönmesinin arkaik Homo sapiens'in yükselişine neden olduğu düşünülüyor (Wikimedia/Ryan Somma)

Bilim insanları insanın evrimine dair yeni bir teori öne sürüyor.

Çığır açan yeni bir veri analizi, tarih öncesindeki önemli evrimsel değişikliklerin tropikal iklimdeki döngüsel değişikliklerden kaynaklandığına işaret ediyor.

Geçmişte bilimsel odak ağırlıklı olarak kuzey yarımküredeki buz çağlarının evrimin iticisi olduğuna yönelikti fakat şimdi bilim insanları ekvator çevresindeki bölgede değişen El Niño and La Niña hava olayı döngülerinin de geçen 3,5 milyon yıl boyunca insan evriminde önemli rol oynadığını öne sürüyor.

Buz çağları ve tropikal iklim döngülerinin her ikisi de iklimsel olmayan ortak bir faktörden kaynaklanıyor: Dünya'nın güneş etrafındaki yörüngesinde ve gezegenimizin uzayda dönme şeklinde meydana gelen döngüsel değişiklikler.

Bilim insanları insan evrimindeki başlıca gelişmeler ve tropikal iklim değişiklikleri arasında bir bağıntı olduğunu göstermek için Afrika'dan çıkarılan göl tortuları ve Afrika'yı çevreleyen deniz ve okyanusların dibindeki kayaçlardan topladıkları iklim verileri üzerinde eşi benzeri görülmemiş bir analiz yürütüyor.

fazla oku

Bu bölüm, konuyla ilgili referans noktalarını içerir. (Related Nodes field)

Şimdiye kadar Almanya, Birleşik Krallık, Hollanda, ABD ve Etiyopya'dan araştırmacılar Kenya, Malavi, Etiyopya ve Gana'daki göl tortularından ve Tanzanya, Namibya, Kongo, Moritanya, Libya ve Mısır açıklarındaki deniz dibi tortularından gelen verileri inceledi.

Potsdam Üniversitesi'nden paleoklimatolog Dr. Stefanie Kaboth-Bahr önderliğinde bu kayaçlar üzerinde yürütülen analiz, bilim insanlarının son 600 bin yıl boyunca insan evrimiyle tropikal iklim değişiklikleri arasında bir bağıntı olduğunu kanıtlamasına olanak sağladı.

Şimdi Afrika'nin iklim geçmişine dair bilimsel bilgiyi 3 milyon yıl daha geriye götürmek için daha fazla kayaç çıkarmayı planlıyorlar.

Söz konusu dönem boyunca Dünya'nın yörüngesinde ve dönüşünde yaşanan değişiklikler zaten bilindiği için bilim insanları bu kayaçların muhtemelen neyi ortaya çıkaracağını teorik olarak biliyor.

ABD merkezli akademik bilim dergisi PNAS'te 31 Mayıs'ta yayımlanan makaleleri, tropikal iklimdeki büyük bir değişiklikle atamız olan türlerin (arkaik Homo sapiens) yaklaşık 300 bin yıl önce ortaya çıkışı arasında bir ilişki olduğunu ortaya koyuyor.

Ne var ki tropikal Afrika ikliminde yaklaşık 2,4 milyon yıl önce, 2 milyon yıl önce ve 800 bin yıl önce de başka, çok büyük değişiklikler neredeyse kesinlikle gerçekleşmişti ve bu olası değişikliklerin her biri, insanlığın evrim hikayesindeki önemli bölümlerle bağlantılı.

Tropikal iklim değişikliklerinin her birinin Afrika'nın bazı bölgelerini daha az ya da daha çok yaşanabilir kılan ani tersine dönüşlere yol açtığı düşünülüyor.

Devam eden araştırmalar bazı dönemlerde Batı Afrika kupkuruyken Doğu Afrika'nın bereketli ve nemli olduğunu fakat başka dönemlerde bu durumun tam tersi olduğunu öne sürüyor.

Geniş çapta ve hızla gerçekleşen bu tersine dönüşlerin son 3,5 milyon yılda en az 8 kez meydana gelmiş olması ve bunun sonucunda ilk insanların birden çok kez göç edip hızla uyum sağlamak zorunda kalmış olması muhtemel.

Bilim insanları şimdi iklimin tersine dönmesinden kaynaklanan adaptasyon baskılarının daha fazla göç akışına, gen akışında artışa, daha hızlı çevresel adaptasyona, hızlandırılmış evrime ve yeni insan türlerinin ortaya çıkmasına yol açtığını öne sürüyor.

Tamamen veya kısmen tropikal iklim tersine dönüşleri nedeniyle ortaya çıkmış olabilecek en önemli kadim insan türleri arasında 2,4 milyon yıl önce yaşayan ve ilk defa karmaşık taş aletler yapan ilk insanlar (Homo habilis), 2 milyon yıl önce yaşayan ve kendinden öncekilerden en az yüzde 80 daha zeki olan Homo erectus, 800 bin yıl önce yaşayan Homo heidelbergensis ve 300 bin önce yaşayan ata türümüz arkaik Homo sapiens var.
 

newFile-2.jpg
Tanzanya'daki Olduvai Vadisi'nde Homo habilis sofistike taş alet teknolojisini geliştiren ilk kadim insan türü olmuştu (Wikimedia/Noel Feans)


İklim bilimciler tropikal iklimin tersine döndüğü önemli olayların hepsinin Afrika'da veya çevresinde değil, gezegenimizin en büyük okyanusu olan Pasifik'te başladığına inanıyor. Dünya'nın yörüngesindeki ve dönüşündeki değişiklikler Pasifik'i etkileyen güneş ısısı miktarında değişikliklere neden oldu ve bu da okyanusun üzerindeki havada periyodik atmosfer basıncı değişikliklerine yol açtı.

Bu atmosfer değişimleri daha sonra Hint Okyanusu'na, Afrika'ya ve nihayetinde Atlantik'e yayıldı ve böylece Afrika kıtasında tropikal iklim değişikliklerini tetikledi.
 


Dr Kaboth-Bahr "Tropikal iklimle arkeolojik ve fosil insan maddeleri arasında uzun zaman dilimlerine yayılan bağıntıları araştırmak için kullanılabilecek tamamen yeni bir iklim çerçevesi öneriyoruz" dedi.

Şimdiye kadarki veriler insan evrimini daha iyi anlamak için tropikal iklim değişikliklerini daha iyi anlamamız gerektiğini gösteriyor.

31 Mayıs'ta PNAS'te yayımlanan makalenin önemli yazarlarından ve Londra University College'da iklim ve insan evrimi arasındaki ilişki konusunda önde gelen isimlerden olan Profesör Mark Maslin devam eden araştırmanın dünyanın insan evrimini yönlendiren mekanizmalara ilişkin algısını temelden değiştirme ihtimali taşıdığını söyledi.

Afrika'da insan evrimi üzerine kısa süre önce çıkan The Cradle of Humanity (İnsanlığın Beşiği) adlı önemli bir kitabın yazarı olan Profesör Maslin "İnsan evriminin ana unsurlarının temel nedenlerini anlamak istiyorsak, Afrika'daki hızlı iklim değişiklikleriyle kıtadaki çevre arasındaki ilişkinin anlaşılması kritik önem taşıyor" ifadelerini kullandı.



https://www.independent.co.uk/news/science

Independent Türkçe için çeviren: Noyan Öztürk

Bu makale kaynağından aslına sadık kalınarak çevrilmiştir. İfade edilen görüşler Independent Türkçe’nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.

© The Independent

DAHA FAZLA HABER OKU