Değerli Independent Türkçe okurları,
Son zamanlarda küresel çip krizi ve nadir toprak elementleri gibi teknoloji ve üretimi etkileyen hususlar hakkında yeni ortaklıkların önemine değinmiştim.
Küresel ekonomide ve teknoloji alanında giderek keskinleşen ABD-Çin rekabeti, uluslararası teknoloji gündemini belirliyor.
Bu bağlamda, daha önce Hint-Pasifik ülkelerinin stratejik önemine dikkat çekmiştim.
Dün Malezya'nın Milli Günü'ne katıldım ve bu vesileyle Malezya, Endonezya ve Singapur gibi Güneydoğu Atirsya ülkeleriyle birçok teknolojik ve ekonomik alanda işbirliğinin önemini vurgulamak isterim.
Ayrıca, yazılım gelişme ve teknoloji alanında küresel bir merkez olan Hindistan, ABD ve Çin ile rekabet eden Avrupa ülkeleri açısından da giderek daha stratejik hale geliyor.
Hindistan, teknoloji ve yazılım alanlarında gerçek bir alternatif ve ortak olarak öne çıkıyor.
Türkiye'nin de bu dinamik dönüşüm içinde kendi dijital egemenlik hedeflerini netleştirmesi ve uzun vadeli bir strateji oluşturması gerekir.
Ayrıca Türkiye, Hindistan, Malezya ve Singapur gibi önde gelen Hint-Pasifik ülkeleriyle teknoloji ve yazılım alanında işbirliğini güçlendirmeyi düşünmelidir.
Stratejik hedefler
Yarı iletkenler (çipler), günümüz dijital dünyasının belkemiğini oluşturuyor: akıllı cihazlardan altyapı ağlarına, yapay zekâ sistemlerinden savunma sanayi ürünlerine, 3D yazıcılardan elektrikli araçlara kadar kritik bir rol oynuyor.
Bu nedenle çipler üzerindeki kontrol, artık yalnızca ekonomik ve teknolojik kapasitenin göstergesi değil; ulusal egemenlik ve jeopolitik nüfuzla da doğrudan bağlantılı stratejik bir unsur haline geldi.
Dolayısıyla yarı iletkenlere hâkimiyet yalnızca ekonomik bir ölçüt değil, aynı zamanda jeopolitik güç ve egemenliğin kritik bir bileşenidir.
Hindistan'ın yarı iletken misyonu
Hindistan, yıllarca parçalı girişimlerin ardından 2021 sonunda Hindistan Yarı İletken Misyonu'nu (India Semiconductor Mission – ISM) başlatarak kapsamlı bir strateji benimsedi.
ISM, Hindistan'ın çip ekosistemini canlandırmak amacıyla "yatırımları değerlendirmek, projeleri yönlendirmek ve teşvik mekanizmalarını koordine etmek" için merkezi bir yapı olarak tasarlanmıştır (Carnegie Endowment, 2025).
Kuruluşundan yaklaşık dört yıl sonra ISM, Tata Electronics'in yaklaşık 10 milyar ABD doları tutarındaki fab yatırımı ve Micron'un 2,75 milyar ABD doları tutarındaki ATMP (Montaj, Test, İşaretleme, Paketleme) tesisi dahil olmak üzere yaklaşık 10 projeyi onayladı.
ISM'nin vizyonunun yalnızca üretimle sınırlı olmadığı; tasarım, paketleme/test (OSAT) ve entegre devre (IC) geliştirmeyi de kapsadığı not edilmeli.
Carnegie analizinde Hindistan'ın yaklaşımının, Çin'in içe dönük stratejisinden farklı olduğuna dikkat çekiliyor.
Çin hızlı bir şekilde kendi kendine yeterliliği artırmaya odaklanırken, Hindistan kilit şirketleri ülkeye çekmeyi ve tedarik zincirlerini Hindistan'a kaydırmayı hedeflemektedir.
Ulusal teknoloji geliştirmek isteyen ülkelerin yalnızca Çin'in modelini değil, Hindistan'ın yatırımcı çekme stratejisini de incelemesi gerekir.
Uzun zamandır yerli ve yabancı yatırımcıları çekmeye odaklanan Türkiye için Hindistan'ın uygulamaları dikkatle incelenmeye değerdir.
ISM'de merkezi ve eyalet düzeyindeki teşvikler arasında koordinasyon sağlanmaktadır. Proje onayı merkezi hükümet (ISM) tarafından verildikten sonra eyaletler ek teşvikler (vergi avantajları, altyapı desteği vb.) sunarak rekabet ediyor.
Örneğin, Gujarat eyaleti Dholera Özel Yatırım Bölgesi aracılığıyla erken dönemde liman bağlantıları ve altyapısını kullanarak yarı iletken odaklı bir politika geliştirdi.
Son yıllarda ISM kapsamında onaylanan önemli projeler şunlardır:
- Tata Electronics'in 10 milyar ABD doları fabrika yatırımı
- Micron'un ATMP tesisi (~2,75 milyar ABD doları)
- Assam'da bir OSAT tesisi
- Gujarat Sanand bölgesinde iki fabrika
- Uttar Pradesh'te bir yarı iletken fabrikası
- Odisha'da paketleme tesisi
- Mohali (Pencap) tesislerinin genişletilmesi
Ağustos 2025'te Odisha'da bir paketleme tesisi, Andhra Pradesh'te bir üretim tesisi ve Mohali'de genişletmeler gibi yeni projeler onaylandı.
Sadece 4 yıl içinde bu kadar çok proje başlatılması ve ekosistemde "yeşeren filizlerin" görülmesi dikkate değer bir başarı olarak nitelendirilebilir.
Hindistan-Çin stratejik karşılaştırması
Carnegie makalesi, Hindistan ve Çin'in yaklaşımları arasındaki önemli farklılıkları şu şekilde özetliyor:
- Çin'in stratejisi: içe dönük teknolojik özerklik inşa etmek.
- Hindistan'ın stratejisi: ABD ve Avrupa şirketlerini ve yabancı yatırımcıları çekmek, onların tedarik zincirlerini Hindistan'a entegre etmek. Hindistan'ın yazılım ve teknoloji ekosistemi bu durumdan büyük fayda sağlamaktadır.
- Çin, devasa devlet fonları ve devlet destekli dev şirketler aracılığıyla hareket etmektedir.
- Hindistan ise daha çok yatırım ortamını cazip hale getirmeye ve dış ortakları çekmeye odaklanmaktadır.
Bu fark, Hindistan'ın farklı ortak ülkelerle teknoloji geliştirmede daha açık bir köprü rolü oynamasına imkân sağlayabilir.
Zorluklar ve riskler
Carnegie analizinde Hindistan'ın karşı karşıya olduğu bazı kritik sınırlamalara ve zorluklara da işaret ediliyor:
- Değer zinciri dağınıklığı ve coğrafi yoğunlaşma riskleri.
- Birkaç önde gelen firma ve vakıf dışında geniş bir tasarım ekosistemini teşvik edecek yeterli araçların bulunmaması.
- "Önce onay" modelinde koordinasyon sorunları.
- İleri teknioloji kapasitelerinde eksikliklerin olması (örneğin 3nm, 5nm teknolojileri).
- Kullanılmayan kaynaklardan dolayı atıl yatırım ve bütçe riskleri.
- Merkezi–eyalet sürtüşmeleri ve teşvik yarışı.
Türkiye, Hindistan gibi büyük bir ekonominin deneyimlerini yakından izleyerek hem bölgesel iş birliğini hem de kendi ulusal teknoloji girişimlerini bu doğrultuda şekillendirebilir.
Türkiye için çıkarımlar
Türkiye, "Türkiye Yarı İletken Misyonu" benzeri merkezi bir yapı kurabilir.
- Orta düzey üretim, paketleme ve test gibi niş alanlara odaklanmayı tercih edebilir.
- Türkiye, Malezya, Singapur, Hindistan, Güney Kore, Tayvan, AB üyeleri ve ABD gibi ülkelerle Ar-Ge iş birliklerine ve uluslararası konsorsiyumlara daha fazla önem vermelidir.
- Türkiye, Avrupa ile Hint-Pasifik arasında lojistik köprü rolünü güçlendirebilir. Lojistik ve jeoekonomik avantajlarını kullanarak hem lojistik hem de üretim merkezi haline gelebilir.
- Yerli yatırım araçları ve fikri mülkiyet kapasitesini geliştirmek stratejik bir öncelik olmalıdır.
- İstanbul/Ankara dışındaki Anadolu şehirlerinde bölgesel teknoloji merkezleri kurulması uzun vadede fayda sağlayacaktır.
- İnsan sermayesine daha fazla odaklanılmalıdır: üniversite–sanayi ekosistemleri oluşturularak özerklik teşvik edilmeli ve araştırma özendirilmelidir. Kısacası, Türkiye üniversite–sanayi iş birlikleri aracılığıyla eğitim ve araştırma kapasitelerini geliştirmelidir.
Sonuç
ABD-Çin rekabeti keskinleştikçe, Hindistan yarı iletken misyonu aracılığıyla önemli bir alternatif güç merkezi olarak ortaya çıkıyor.
Sadece Hindistan değil, Malezya ve Singapur gibi Güneydoğu Asya ülkeleri de bu açıdan kayda değer potansiyele sahip.
Ancak ekonomik büyüklük ve küresel etki açısından Çin ile karşılaştırmaya en uygun ülke Hindistan'dır.
Türkiye, bu stratejik dönüşümlerden dersler çıkararak kendi dijital egemenliğini güçlendirecek ulusal misyon projeleri uygulamalı.
Kaynaklar:
Bhandhari, K. (2023). Yarı İletken Sanayisinin Jeopolitiği ve Hindistan'ın Yeri. New Delhi: Pentagon Press.
"India's Leap into the Global Semiconductor Market." Development Discourse. https://www.devdiscourse.com/article/technology/3612062-indias-leap-into-the-global-semiconductor-market
"India's Semiconductor Mission: The Story So Far." Carnegie Endowment, 2025. https://carnegieendowment.org/research/2025/08/indias-semiconductor-mission-the-story-so-far?lang=en
Independent Türkçe, ilgili yazılar:
https://www.indyturk.com/node/754179/t%C3%BCrki%CC%87yeden-sesler/washingtonda-ceolar%C4%B1n-alt%C4%B1n-%C3%A7a%C4%9F%C4%B1
https://www.indyturk.com/node/763023/t%C3%BCrki%CC%87yeden-sesler/yar%C4%B1-iletkenler-ve-egemenlik-t%C3%BCrkiye-i%C3%A7in-hindistandan-uygulama
https://www.indyturk.com/node/747048/t%C3%BCrki%CC%87yeden-sesler/k%C3%BCresel-yar%C4%B1-iletkenler-ve-%C3%A7ipler-rekabetinde-y%C3%BCkselen-akt%C3%B6rler
*Bu içerik serbest gazeteci veya konuk yazarlar tarafından hazırlanmıştır. Bu içerikte yer alan görüş ve ifadeler yazara aittir ve Independent Türkçe'nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.
© The Independentturkish
