Kendisine yalnızca retorikle karşı çıkılacağını düşünen Putin, NATO'yu kışkırtıyor

Polonya sınırını drone'larla ihlal eden Rusya'ya karşı 5. Madde'yi uygulamaya koyarak topluca yanıt verilmesi, NATO için ilk bakışta göründüğü kadar basit değil. Öyleyse örgütün elindeki hangi seçenek kötünün iyisi konumunda?

"Polonya Başbakanı Donald Tusk, Polonya hava sahasına yönelik devasa bir istiladan bahsederek başladı. Birkaç saat sonra parlamentoya rapor verirken söylemi yumuşamıştı" (Reuters)

Görünüşe bakılırsa, Rus drone'larının bir geceliğine Polonya hava sahasını ihlal etmesi, NATO'nun meşhur 5. maddesini uygulamaya koyması için tartışmasız bir gerekçe sunuyor. Bu madde genelde şöyle özetleniyor: Birine yapılmış bir saldırı, herkesi hedef almış gibi kabul edilir ve uygun bir yanıtı gerektirir.

Sovyetler Birliği'nin çöküşünden sonra bağımsızlığına yeni kavuşan Doğu ve Orta Avrupa devletlerinin ittifaka katılmak istemesinin ve Ukrayna'nın da buna şimdi bu kadar heveslenmesinin nedeni, büyük ölçüde bu güvence. NATO ve 5. Madde, güvenlik teminatları arasında altın standart olarak görülüyor.

Polonya Başbakanı Donald Tusk, ülkesinin II. Dünya Savaşı'nın sonundan beri açık çatışmaya en yakın görüldüğü dönemde olduğu uyarısında bulundu. Polonya hava sahasına yönelik istilanın "NATO'nun cevap vermesi gereken bir test" olduğunu söyledi.

Birkaç saat sonra parlamentoya rapor verdiğinde söylemini yumuşatarak 19 Rus drone'unun ülkenin hava sahasına girdiği suçlamasını dile getirdi; drone'ların önünü kesmek için havalanan Polonya, İtalya ve Hollanda jetlerinin bunlardan "en fazla 4'ünü" vurarak indirmesiyle, bir NATO ülkesinin toprakları üzerinde ilk kez Rus askeri teçhizatı düşürülmüştü. Avrupa Birliği, bu olayı Rusya'nın "pervasız" bir ihlali diye nitelendirdi. Keir Starmer'a göreyse bu, "Ukrayna'ya yönelik barbarca bir saldırı" ve "korkunç ve emsalsiz bir ihlal".

fazla oku

Bu bölüm, konuyla ilgili referans noktalarını içerir. (Related Nodes field)

Yine de drone'ların sayısının nispeten az olması kasıtlı bir istilaya değil, kazara gerçekleşmiş bir ihlale işaret ediyor. Yaşananların Madde 5'le yanıt verecek kadar ciddi görülüp görülmemesinde niyet, kilit bir unsur olmalı. Bu fikir, 5. Madde çerçevesinde değil de, bildirim ve istişare yapılmasını öngören 4. Madde kapsamında acil bir NATO toplantısı düzenlenmesini isteyen Polonya tarafından halihazırda kabul edilmiş görünüyor.

Rusya'nın Ukrayna'ya yönelik yürüttüğü operasyonlarda Polonya topraklarını ihlal etmekle ilk kez suçlanmadığını da belirtmekte fayda var. Kasım 2022'de, savaşın ilk sonbaharında, Ukrayna sınırının Polonya tarafına düşen bir füze yerdeki iki kişiyi öldürmüştü. Ukrayna derhal NATO'yu 5. Madde'yi uygulamaya koymaya çağırsa da Rusya ve ABD'nin çoktan temas kurdukları ve yolunu kaybeden füzenin aslında Ukrayna'dan geldiğini tespit ettikleri ortaya çıkmıştı. Olanların bir kaza mı yoksa bazılarının iddia ettiği gibi NATO'nun hızlıca tepki vermesini sağlamak için Ukrayna'nın düzenlediği bir sahte bayrak operasyonu mı olduğu hiçbir zaman açıklığa kavuşturulmasa da NATO'nun eyleme geçmesine dair tüm konuşmalar kesilmişti.

Kısacası bazen korkutucu retorik kullansa da NATO, halihazırda en azından Rusya'nın NATO-Rusya vekalet savaşı diye gördüğü şeyin yerine, NATO'yla Rusya arasında topyekün bir çatışmanın başlangıcı olarak görülebilecek herhangi bir askeri müdahalede bulunma konusunda şimdiye kadar genellikle ihtiyatlı davrandı.

İlk göstergeler, NATO'nun bu sefer de aynı ölçülü yanıtı vereceği yönünde. Polonya'nın drone'ların önünü kesme eylemini destekleyecek, Rusya'yı çatışmayı tırmandırmanın riskleri konusunda uyaracak ve bu noktada duracak. Ukrayna muhtemelen daha saldırgan bir eylem talep edecek ancak bu aşamada en rasyonel yanıt, ihtiyat olur.

Bununla birlikte, bu olayın hâlâ açıklanması gereken unsurları var. Bazıları drone'ların yönünün Ukrayna'nın (veya Polonya'nın?) sinyal bozucuları nedeniyle şaşmış olabileceğini öne sürerken, bazıları da bunun Ukrayna'nın düzenlediği bir sahte bayrak operasyonu olabileceğini iddia ediyor. Her iki olasılık da NATO'nun daha fazla ihtiyat göstermesi için bir neden teşkil ediyor.

Kaza teorisini tamamen dışlamayan bir başka hipotez de Rusya'nın NATO'nun bu tür ihlallere verdiği tepkiyi yoklaması. On gün önce Rusya, Kiev'deki bir hükümet binasını ilk kez vurdu. Bu saldırı çeşitli şekillerde yorumlandı. Pek de Rusya'nın dostu sayılmayacak Kiev Belediye Başkanı Vitali Klitschko'nun öne sürdüğü teori, bu saldırının kasti olmadığı ve Ukrayna'nın hava savunmasının fırlatılanların yönünü değiştirmesiyle meydana geldiği yönünde. Rusya'nın kasıtlı bir şekilde gerginliği tırmandırdığı ve savaşı sonlandırmak için sunduğu mevcut şartları kabul etmemesi durumunda Kiev'in nelerle karşılaşabileceğinin sinyalini verdiği değerlendirmesi de yapıldı. 

Rusya ve Ukrayna'nın gerginliği tırmandırması; Rusya'nın Ukrayna'nın doğusundaki şehirler dışında, şimdiye kadar büyük ölçüde sakınılan Polonya sınırına yakın Lviv gibi kentleri de hedef alması, barış görüşmelerinin yapılması ihtimaline karşı verilmiş tamamen mantıklı bir yanıt zira her iki taraf da çatışmalar (umulduğu gibi) durmadan önce avantajını en üst düzeye çıkarmaya çalışıyor.

Avrupa ülkeleri Britanya, Polonya, Fransa, Almanya ve İtalya'nın oluşturduğu E5 Grubu'nun Londra'daki toplantısının hemen öncesinde gerçekleşen bu son olay bir hataysa da değilse de, bu tarz çatışmaların artması ve NATO'nun doğrudan müdahale etmesine yönelik çağrıların daha yüksek sesle dile getirilmesi riski var.


independent.co.uk/voices

Independent Türkçe için çeviren: Eren Umurbilir

Bu makale kaynağından aslına sadık kalınarak çevrilmiştir. İfade edilen görüşler Independent Türkçe’nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.

© The Independent

DAHA FAZLA HABER OKU