TÜİK verilerine göre ekonominin yüzde 3,7 büyüdüğü tarımın yüzde 12,7 küçüldüğü bir ülkede, asıl gücün doğa olduğu gerçeği modern insanın yüzüne atılan tokat gibi.

Artık biliyoruz, iklim müsaade etmediği, Allah bereket yağdırmağı sürece üstü açık tarım fabrikalarında arz talep dengesi yaratmak, çiftçi gelir garantisini sabitlemek çok zor.

Tası tarağı toplayıp kısa vadede üretimi örtü altına taşıyamayacağımıza göre tarımdaki "arz/talep denge" sorunsalını nasıl çözeceğiz. 

Ambivalans ekonomisi, çiftçinin kaderi iki uçta 

Psikolojide "ambivalans", aynı anda hem olumlu hem olumsuz duygu taşıma hâline deniyor. Tarımın yaşadıklarıyla çok benzer. Toprak hem bereketin hem felaketin kaynağı. Yağmur hem umut hem yıkım. Güneş hem büyümenin hem kurumanın sebebi. Çiftçi sabah uyanıyor. "Bugün ürünüm büyür mü, yoksa ölür mü?" Bu his sadece bireysel bir duygu değil, bütün ülkenin ekonomik ambivalansı. Uzmanlara göre, bu durumla baş etmenin yolu sorunu kabul edip gerçekçi önlemler almak.

17 milyon tonluk tarımsal kaybın moral değeri

Türkiye, 2025'de kaybettiği 17 milyon ton bitkisel ürün ile aslında neler kaybetti. 17 milyon tonluk kayıp, paydaşlar, çiftçiler, ekonomi,  tarım işçileri, ambalajcılar, tüketiciler, lojistikçiler için ne demek. Kayıplar, çiftçilerin moralini ne kadar etkiledi, endişe nedeniyle kaç çiftçi köyü terketti. Gençler kaygıları nedeniyle tarım girişimcisi olmayı erteledi mi? Tüm bu soruları yazmak, okumak, konuşmak ve yeni bir oyun kurmak zorundayız. 2025'de Türk tarımı ne yaşadı hatta son beş yılda Türk tarımı neyi deneyimliyor. Zira yaşananlar sadece, ekonomik kayıp değil. Üretim deseni bozuluyor, gıda enflasyonu kalıcı hale dönüşüyor, hayvancılık krizi derinleşiyor, ihracat dengesi bozuluyor.

Türkiye, "Yedi içti, gezdi tozdu ancak çiftçilerin geliri düştü"

Mevsim ve takvim etkisinden arındırılmış GSYH bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 3,4 inşaat yüzde 13,9, artarken tarım yüzde 12,7 daraldı. Tarım daralırken tüketim harcamaları aynı dönemde yüzde 4,8, ithalat yüzde 4,3 arttı. Rakamlar hayra alamet değil.  Köy yanarken komşu kızı saçını taramaya devam ediyorsa bir sorun vardır. 

Türk tarımı 10 milyar dolar kaybetti, iklimden kim hesap soracak 

Türkiye GSYİH'sı 2025'in üçüncü çeyreğinde 432,9 milyar dolar olurken tarım endüstrisi azalan 17 milyon tonluk bitkisel üretim karşılığı yaklaşık 10 milyar dolarını kaybetti. Dile kolay ÇKS'ye kayıtlı 2 milyon 354 bin 217 çiftçiden her biri kayıptan nasibini aldı. Tüm kayıplara rağmen çiftçinin hala hayatta kalmasının nedeni yüzde 71'inin farklı bir işten geliri olmasında, yoksa iklime kafa tutmak ne mümkün. 

İklimi düzeltmek için yıllık 1 trilyon dolara ihtiyaç var 

COP30'a göre iklim felaketiyle mücadele için yıllık 300 milyar dolara ihtiyaç var, uzmanlara göre gerçek rakam bir trilyon dolar. 2024'deki iklim kaynaklı küresel zararın 320 milyar dolar olduğunu düşünürsek kayıpların telafisi için gereken 300 milyar dolar gayet makul.

"2100'de insanlar yüzde 50 daha yoksul olacak"

Harvard Üniversitesi'nden Adrien Bilal'in yaptığı bir araştırmaya göre, küresel sıcaklıktaki bir derecelik artış küresel GSYİH'sında yüzde 12 düşüşe neden olacak. 2100'de insanlar yüzde 50 daha fakir olacak. Çatışmalar, savaşlar, göçler düşünmesi bile korkunç. Bilal'e göre, "küresel ısınma olmasaydı insanlar şu ankinden yüzde 37 daha fazla satın alma gücüne sahip olacaktır." Sıcaklık, don, seller tarımın en büyük illeti. Sadece o mu üretim olsa bile yoksulluk artınca gıdaları kim tüketecek.
 

"Dünya gelirleri 2050 yılına kadar yüzde 20 azalacak 

Nature'de yayımlanan bir makaleye göre, 2050'de ABD'de, Avrupa'da yüzde 11,  Afrika ve Güney Asya'da yüzde 22 gelir kaybı yaşanacak. Artan sıcaklıklar, yoğun yağışlar, sık ve şiddetli hava olayları yüzyılın ortasına kadar yıllık yaklaşık 38 trilyon dolarlık yıkıma neden olacak. Makalenin yazarlarından Maximilian Kotz'a göre kaybın nedeni, "tarımsal verimdeki düşüş ve diğerleri." 

Türk tarımında tükenmişlik sendromu

Türk tarımı, 2020'de pandemiyi, 2021'de Türkiye geneline yayılan tarımsal kuraklığı, 2022'de Ukrayna Rusya savaşı kaynaklı ihracat kayıplarını, 2023'de önemli tarım illerinden 11'ini etkileyen büyük deprem felaketini yaşayarak korkunç bir finansal yorgunluk içinde. Son beş yılda hayvancılıkta yaşanan daralmaya rağmen sebze ve meyvelerde yaşanan artış sayesinde 2024 yılını yüzde 3,9'luk reel hasıla artışıyla kapamayı başarsa da iklim kaynaklı belirsizliklerin kronikleşmesi, girdi maliyeti sorunları çiftçinin moral gücünü düşürüyor. Türkiye, iklim kırılganlığının merkez üssü. Akdeniz Havzası, dünyanın en hızlı ısınan bölgelerinden biri. Türkiye hattın tam ortasında, cayır cayır yanıyor, kuruyor.

Gıda enflasyonunun gizli motoru, iklim

2025'in üçüncü çeyreğinde Türkiye tarımının yüzde 12,7 küçülmesi, bir istatistikten çok daha fazlası. Rakam, yalnızca bir üretim düşüşü değil, iklim, su, kuraklık ve ekolojik baskıların ekonomik büyüme üzerindeki yapısal etkilerinin görünür hâle geldiğinin göstergesi. Dünya artık tarımda doğrusal büyüme çağının çok ötesinde. Üretim, iklim, yağış, su, enerji, alt yapı ve biyolojik tehditler gibi değişkenlerin sert müdahalelerine açık. Tarım sistemi, artık arz-talep mekanizmalarından çok iklim etkisiyle dizayn ediliyor. Tarımın küçülmesi, sofradaki fiyatı büyütüyor. Tek bir don kelebek etkisiyle tüm sistemi bozuyor, iklim enflasyonu sorunların en tehlikelisi.
 

Fotoğraflarla dünyadan haberler

Hepsini göster 30

Fotoğraflarla dünyadan haberler

• 1/30

  2 Aralık 2025 - Hindistan'ın Chennai kentinde halk, Ditwah Kasırgası'nın şiddetli yağmurlar tetiklemesinin ardından sular altında kalan sokaklarda ilerlemek zorunda kaldı. Yetkililer Sri Lanka, Endonezya ve Tayland'da kasırgalar ve aşırı hava koşullarının en az 1200 kişinin ölümüne yol açtığını, 800'den fazla kişininse hâlâ kayıp olduğunu açıkladı. Ekstrem hava olayları, Güneydoğu Asya'da milyonlarca kişiyi yerinden etti. (Priyanshu Singh/Reuters)

• 2/30

  1 Aralık 2025 - Fransa Devlet Başkanı Emmanuel Macron, Ukraynalı mevkidaşı Volodimir Zelenski'yi Elysee Sarayı'nda ağırladı. Zelenski, Macron'dan "Rusya'ya daha fazla baskı yapmasını" istedi. "Savaşı başlatana baskı yapmak çözümün anahtarıdır" diyen Zelenski, "Emmanuel ile tüm güncel diplomatik konuları ve ortaklarımızla son temaslarımızı ele aldık" diye ekledi. ABD Başkanı Donald Trump, Ukrayna'nın "savaş hatlarında durması" ve mevcut toprak durumunu gelecekteki müzakerelerin temeli olarak kabul etmesi gerektiğini önermişti. Trump, Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenski'yle son görüşmesinde "tüm Donbas bölgesinin Moskova'ya devredilmesi çağrısı yaptığı" iddialarını reddederek, "Hayır, bunu hiç konuşmadık. Yapmaları gereken, oldukları yerde, yani savaş hatlarında durmak" ifadesini kullanmıştı. (Stephane De Sakutin/AFP)

• 3/30

  30 Kasım 2025 - Formula 1 Dünya Şampiyonası'nda sezonun 23. etabı Katar Grand Prix'sini, Red Bull'un Hollandalı pilotu Max Verstappen kazandı. Uluslararası Lusail Pisti'ndeki 5,4 kilometrelik pistte düzenlenen yarış, 57 tur üzerinden yapıldı. Verstappen rakiplerini geride bırakarak sezonun 7'nci, kariyerininse 70'inci galibiyetini aldı. Yarışa pole pozisyonundan başlayan McLaren'ın Avustralyalı pilotu Oscar Piastri ikinci, Williams'ın İspanyol pilotu Carlos Sainz üçüncü oldu. Verstappen, pilotlar klasmanında 396 puana ulaşarak son etap öncesi ikinci sıraya yükseldi ve lider Norris ile olan puan farkını 12'ye indirdi. Norris 408 puanla zirvede yer alırken, Piastri ise 392 puanla üçüncü sırada yer aldı. Şampiyonun belli olacağı sezonun son ayağı Abu Dabi Grand Prix'si 7 Aralık Pazar günü koşulacak. (Jakub Porzycki/Reuters)

• 4/30

  29 Kasım 2025 - Sri Lanka'nın başkenti Kolombo'daki şiddetli yağışların ardından evlerin kısmen sel suları altında kaldığı görülüyor. Sri Lanka'da Ditwah Kasırgası'nın yol açtığı toprak kaymaları ve sellerde en az 153 kişinin hayatını kaybettiği, 191 kişininse kaybolduğu bildirildi. 78 binden fazla kişinin de yardım merkezlerine sevk edildiği aktarıldı. Güney Asya ülkesi bugün olağanüstü hal ilan etti ve uluslararası yardım çağrısında bulundu. (AFP)

• 5/30

  28 Kasım 2025 - Hong Kong'un Tai Po bölgesinde yer alan Wang Fuk Sitesi'nde çıkan yangının olduğu yere polis şeridi çekildi. Çarşamba günü öğle saatlerinde sitede çıkan yangın sonucu hayatını kaybedenlerin sayısının 128'e çıktığı bildirildi. 1900'den fazla dairenin bulunduğu ve yaklaşık 4 bin 600 kişinin yaşadığı tahmin edilen sitedeki yangın, binaların tadilatı için dış cephelerine kurulu bambu iskeleler ve yanıcı izolasyon malzemelerin tutuşmasıyla hızla yayılmıştı. Yangını söndürmek neredeyse iki gün sürerken, onlarca kişinin hâlâ kayıp olduğu aktarılıyor. Binaları yenileme çalışmalarında yolsuzluk yapıldığından şüphelenen yetkililer, halihazırda 8 kişiyi gözaltına aldı. Hong Kong'un 80 yıldır gördüğü en kötü yangındaki ölü sayısının artabileceği söyleniyor. (Tyrone Siu/Reuters)

• 6/30

  27 Kasım 2025 - Ziyaretçiler, 27 Kasım 2025'te Çin'in güneyindeki Guangdong eyaletine bağlı Zhuhai'de düzenlenen 2025 Asya Havacılık fuarında Zerog standında bir Zerog eVTOL (dikey iniş ve kalkış yapabilen) model ZG-T6'nın yanında. AERO Asia 2025, Zhuhai Uluslararası Hava Gösteri Merkezi'nde açıldı ve Amerika Birleşik Devletleri, Kanada, Almanya, Birleşik Krallık ve Fransa dahil 22 ülke ve bölgeden 381 katılımcıyı bir araya getirdi. "Yeni Bir Dönem: Daha Fazlasını Keşfet" temasıyla düzenlenen bu yılki fuar, genel havacılık, eVTOL teknolojileri ve hızla büyüyen alçak irtifa ekonomisindeki çığır açan gelişmeleri sergileyen sergi, konferans, yarışma ve etkinlikleri bir araya getiren entegre bir platform sunuyor. (Hector Retamal/AFP)

• 7/30

  26 Kasım 2025 - İki genç, Tayland'ın güneyindeki Songkhla eyaletine bağlı Hat Yai'de, günlerce süren şiddetli yağışların ardından ülkenin güneyinde binlerce kişiyi etkileyen şiddetli sel felaketinin ortasında, yüksek sel sularıyla çevrili bir arabaya bakıyor. Yetkililer, 26 Kasım'da Tayland ve komşu Malezya'da onbinlerce kişinin yaygın sel nedeniyle evlerini terk ettiğini, sokakların ve evlerin sular altında kaldığını ve en az 34 kişinin hayatını kaybettiğini açıkladı. Tayland Başbakanı Anutin Charnvirakul, ülkenin güneyini vuran sel felaketinin ardından Songkhla eyaletinde olağanüstü hal ilan etti. Ülke genelinde yaklaşık 1 milyon hane ve 2,7 milyonu aşkın kişi sel felaketinden etkilendi. (Arnun Chonmahatrakool/AFP)

• 8/30

  25 Kasım 2025 - ABD Başkanı Donald Trump, Beyaz Saray'ın gül bahçesinde gerçekleştirilen törende Gobble adlı hindiyi affediyor. ABD'de Şükran Günü geleneğine gelen bu etkinlik, bayram sezonunun başlangıcını temsil ediyor. Trump, kuştan bir adım uzakta, "Koşulsuz şartsız affedildin" dedi. Sonra Gobble'ı okşayarak, "Bu güzel kuşa kim zarar vermek ister ki?" diye ekledi. (Andrew Caballero-Reynolds/AFP)

• 9/30

  24 Kasım 2025 - Belçika Başbakanı Bart De Wever maskesi takan bir kişi, Avrupa Komisyonu'nun merkezi olan Berlaymont binasının önünde protesto düzenledi. Aktivistler ve sivil toplum kuruluşlarının üyeleri, AB-Mercosur ticaret anlaşmasına karşı "Toksik Ticaret Turu" protestolarına katılıyor. Öte yandan Belçika'da, çalışanların, hükümetin tasarruf tedbirlerini protesto etmek için bugün başlattığı 3 günlük grev, hayatı durma noktasına getirdi. Bütün işçi sendikalarının çağrısıyla kamuda ve özel sektörde çalışanlar, federal hükümetin işsizlik ve emeklilik gibi sosyal harcamalarda planladığı kesintileri içeren kemer sıkma politikalarını protesto etmek için greve gitti. (Piroschka van de Wouw/Reuters)

• 10/30

  23 Kasım 2025 - Red Bull Racing'in Hollandalı yıldızı Max Verstappen, Formula 1 Las Vegas Grand Prix'si zaferini böyle kutladı. Ancak yarışa damgasını vuran, yarış sonrası gerçekleştirilen kontrollerde ortaya çıkan şey oldu. Lando Norris ve Oscar Piastri, Las Vegas Grand Prix’si sonrası yapılan teknik kontrollerin ardından yarıştan diskalifiye edildi. FIA, her iki McLaren MCL39 aracının da taban plakalarındaki arka kayma bloğunun, kuralların belirttiği minimum 9 mm kalınlığın altında olduğunu tespit etti. Bu sonuçla birlikte Max Verstappen, Oscar Piastri ile puanını eşitledi. İki isim 366 puanda yer alırken, Norris 390 puanla liderliğini sürdürüyor. Sezonun tamamlanmasına yalnızca iki yarış kala şampiyona mücadelesi yeniden kızıştı. (Frederic J. Brown/AFP)

• 11/30

  22 Kasım 2025 - İtalya Başbakanı Giorgia Meloni (solda), Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron (ortada) ve Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula Von der Leyen (sağda), Güney Afrika'nın Johannesburg kentinde düzenlenen G20 Liderler Zirvesi'nde bir araya geldi. Johannesburg Fuar Merkezi'nde düzenlenen zirveye "Dayanışma, Eşitlik ve Sürdürülebilirlik" temasıyla bugün başladı. Afrika'da yapılan ilk G20 zirvesi olma özelliği taşıyan toplantıya Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan da katıldı. Dünya liderleri bir araya gelse de ABD Başkanı Donald Trump, Güney Afrika'daki beyaz azınlığa yönelik "ırk temelli ayrımcılık" iddialarını gerekçe göstererek zirveye katılmadı. Ayrıca toplantıda, küresel çatışmaların sona erdirilmesi, iklim finansmanının artırılması ve Afrika’nın kalkınma önceliklerinin küresel gündemin merkezine yerleştirilmesinin vurgulandığı sonuç bildirisi de ABD'nin itirazına karşın kabul edildi. (Henry Nicholls / AFP)

• 12/30

  21 Kasım 2025 - Meksika Güzeli Fatima Bosch, Tayland'ın başkenti Bangkok'ta düzenlenen 2025 Kainat Güzeli (Miss Universe) yarışmasında birincilik tacını giyiyor. Dünya çapındaki yarışmanın geçen yılki kazananı Danimarkalı Victoria Kjær Theilvig, 25 yaşındaki Bosch'a tacını giydirdi. Bu yılın "Kainat Güzeli" seçilen Bosch, etkinliğin Tayland direktörü Nawat Itsaragrisil'in kendisine "aptal" demesiyle gündeme gelmiş ve bu olay kadın düşmanlığı iddialarının yanı sıra uluslararası güzellik yarışmasına yönelik eleştirileri beraberinde getirmişti. Daha sonra Nawat'ın, Bosch'un kendisine itiraz etmesi nedeniyle Meksika Güzeli'ni salondan çıkarmaya çalıştığı ve bunun üzerine diğer adayların da onunla beraber çıkmak üzere ayağa kalktığı bildirilmişti. Nawat daha sonra özür dilese de büyük tepki toplamıştı. Yarışmada Türkiye'yi temsil eden Ceren Arslan ilk 30'a giremedi. (Sakchai Lalit/AP)

• 13/30

  20 Kasım 2025 - Güney Afrika'nın başkenti Johannesburg'da G20 ülkelerinin liderlerinin resimleri asıldı. Güney Afrika polisi ve ordusu, bu hafta sonu Johannesburg'da yapılacak G20 Liderler Zirvesi öncesinde beklenen protestolara karşı güç gösterisi olarak çarşamba günü helikopterler, K-9 köpek birimleri ve motosikletli polislerle bir geçit töreni düzenledi. Güney Afrika, 3 bin 500 ek polis görevlendirirken orduyu da hazır bekletiyor. Bu güvenlik hamlesi, polis, ordu ve istihbarat birimlerini tek bir komut altında toplayarak büyük etkinliklerin güvenliğini sağlayan Ulusal Ortak Operasyon ve İstihbarat Yapısı kapsamında gerçekleştiriliyor. Yetkililer Johannesburg ve diğer büyük şehirlerde protestolar bekliyor. Anti-kapitalistler, iklim aktivistleri, kadın hakları savunucuları, göçmen karşıtı gruplar ve diğerlerinin gösteriler düzenlemesi beklenirken, bazıları Güney Afrika'nın yoksulluk ve eşitsizlikle ilgili kendi sorunlarını gündeme getiriyor. (Marco Longari/AFP)

• 14/30

  19 Kasım 2025 - İsrail ordusu, Lübnan'ın güneyinde Hizbullah'ın silah depoları olduğunu söylediği binalara hava saldırısı düzenledi. Günün erken saatlerindeki saldırıda günün erken saatlerinde bir kişi hayatını kaybetti, otobüsteki öğrenciler de dahil çok sayıda kişi yaralandı. Yeni saldırılar, İsrail'le Lübnan arasındaki gerginlik tırmanırken gerçekleşti. Salı gecesi Güney Lübnan'daki Ayn el-Hilve Filistin mülteci kampında düzenlenen hava saldırısında 13 kişi hayatını kaybetti. Bu, bir yıl önce İsrail-Hizbullah savaşında ateşkes ilan edilmesinden bu yana bildirilen en ölümcül İsrail saldırısıydı. Öte yandan Gazze'deki hastaneler, İsrail saldırılarında en az 21 Filistinlinin hayatını kaybettiğini bildirdi. (Muhammad Zanaty/AFP)

• 15/30

  18 Kasım 2025 - Bir itfaiyeci, Zagreb'deki 1970'lerden kalma, bir zamanlar büyük Hırvat gazetelerine ev sahipliği yapan Vjesnik gökdeleninin birkaç katını saran yangını söndürmeye çalışıyor. Dün gece çıkan yangının ardından 30 araçla 93 itfaiyeci göreve çağrıldı. Herhangi bir yaralanma bildirilmese de yangının nedeni henüz bilinmiyor. Yangın, Hırvatistan'ın başkentinde, eski Yugoslavya'da ve daha sonra bağımsız Hırvatistan'da büyük gazete ve dergilerin üreticisi olan Vjesnik yayınevinin merkezi olarak hizmet veren ünlü ofis kulesini tahrip etti. (AFP)

• 16/30

  17 Kasım 2025 - Ukrayna Cumhurbaşkanı Volodimir Zelenski, Fransa'nın başkenti Paris'te gerçekleştirilen ortak basın toplantısında Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron'la birlikte açıklamalar yaptı. Fransa Cumhurbaşkanlığı'ndan yapılan açıklamaya göre, Macron ve Zelenski, Kiev'in Fransız şirketlerinden 100'e kadar Rafale savaş uçağı ve diğer hava savunma teçhizatı satın almasına ilişkin niyet mektubunu imzaladı. Zelenski, Rusya'nın Şubat 2022'de gerçekleştirdiği işgalden bu yana Paris'e dokuzuncu ziyaretini gerçekleştirdi. Görüşmelerin amacı, ülkenin enerji altyapısı ve diğer hedeflerine yönelik Rus bombardımanı altında yeni bir kışa girerken, Ukrayna'nın savunmasını güçlendirmek. (Sarah Meyssonnier/AFP)

• 17/30

  16 Kasım 2025 - Şili'nin ı Partido Republicano partisinden cumhurbaşkanı aday Jose Antonio Kast, Santiago'nun güneyindeki Paine'de genel seçimlerde oyunu kullanmadan önce oyunu gösteriyor. Şilililer, şiddet suçlarıyla ilgili artan endişelerin şekillendirdiği cumhurbaşkanlığı seçimlerinde oy kullanıyor. Adaylar, çetelere karşı daha sert önlemler alma, radikal sağcılarsa kitlesel göçmenleri sınır dışı etme sözü veriyor. Nüfusu 19 milyonu aşan Şili’de 15 milyondan fazla seçmen, ülkedeki 3 bin 498 merkezde yerel saatle 08.00 itibarıyla oy kullanmaya başladı. Ülkede ilk kez oy kullanma uygulamasının zorunlu olduğu bu seçimde, Şili’nin yeni devlet başkanı ve yardımcısının yanı sıra 155 sandalyeli Temsilciler Meclisi’nin tamamıyla 25 sandalyeli Senato'nun üyeleri belirlenecek. Kamuoyu araştırmalarına göre, seçimin ilk turunda yarışan 8 adaydan hiçbirinin devlet başkanı seçilmek için gerekli olan yüzde 50 oy oranına ulaşması beklenmiyor. (Marvin Recinos/AFP)

• 18/30

  15 Kasım 2025 - İklim aktivistleri, Brezilya'nın Belem kentinde düzenlenen COP30 Birleşmiş Milletler İklim Zirvesi sırasında, üzerinde "kömür, petrol ve doğalgaz" yazan tabutlarla protesto yürüyüşü düzenliyor. Dünya liderlerinin bir araya gelerek iklim kriziyle mücadele üzerine konuştuğu toplantı bu yıl Amazon'daki Belem kentinde gerçekleşiyor. 10 Kasım'da başlayan zirvenin yarısının geride kaldığı cumartesi günü yerli halklar ve çeşitli bölgelerden aktivistlerden oluşan binlerce kişilik bir grup, liderleri Amazon Yağmur Ormanları'ndaki yıkıcı ormansızlaşmayı durdurmaya çağırdı. Dün de yerli Munduruku halkı, topraklarını tehdit eden projelerin ve madencilik faaliyetlerinin sona erdirilmesi talebiyle konferansın ana kapısına girişi engelleyerek bir protesto düzenlemişti. COP30, 21 Kasım Cuma günü sona eriyor. (Andre Penner/AP)

• 19/30

  14 Kasım 2025 - Ukranya'nın başkenti Kiev'de insanlar, Rusya'nın gece düzenlediği drone ve füze saldırılarında hasar alan bir binanın önünü temizliyor. Rusya cuma gününün erken saatlerinde, yaklaşık 4 yıl önce başlayan savaşta başkente yapılan en büyük saldırılardan birini gerçekleştirdi. Reuters'ın aktardığı üzere enerji tesisleri, konutlar ve altyapıyı hedef alan saldırılarda en az 8 kişi hayatını kaybetti. Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenski, Rus güçlerinin 430 drone ve 18 füze kullandığını, Kiev'in ise uzun menzilli saldırılarla karşılık verdiğini söyledi. Saldırıda Azerbaycan'ın kentteki büyükelçiliğine de füze isabet etti. Olay üzerine Azerbaycan'ın Rusya'ya nota verdiği bildirildi. (Alina Smutko/Reuters)

• 20/30

  13 Kasım 2025 - Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron ve Paris Belediye Başkanı Anne Hidalgo, Paris'teki Faubourg du Temple ve Boulevard Jules Ferry kavşağına çelenk bırakıyor. Paris'te 13 Kasım 2013'te düzenlenen terör saldırılarında 130 kişi hayatını kaybetmiş ve en az 500 kişi yaralanmıştı. IŞİD'in üstlendiği saldırıda Fransa Stadyumu önünde bombalı intihar saldırısı düzenlenmiş ve çeşitli noktalarda kalabalığa ateş açılmıştı. Fransa'nın II. Dünya Savaşı sonrası tarihindeki en şiddetli saldırıda kaybedilenler, 10. yıldönümünde ülke genelinde anıldı. Fransa İçişleri Bakanı Laurent Nunez, böyle bir olayın tekrar yaşanma ihtimalinin düştüğünü ancak "tehdidin hâlâ yüksek" olduğunu söyledi. (Ludovic Marin / Reuters)

• 21/30

  12 Kasım 2025 - İspanya Kralı VI. Felipe'nin Çin'e gerçekleştirdiği ziyarette Çin Halk Kurtuluş Ordusu'nun merasim kıtasından bir asker, karşılama seremonisinde. Çin Devlet Başkanı Şi Cinping, bugün Pekin'de Çin'e resmi ziyarette bulunan Felipe ile görüştü. Farklı tarihlere, kültürlere ve sosyal sistemlere sahip Çin ile İspanya’nın, ortak kalkınma için model oluşturduğunu vurgulayan Şi, her iki ülkenin uluslararası adaletin korunmasında önemli rol oynadığını söyledi. Kral VI. Felipe ise "Tek Çin" ilkesine bağlı kaldıklarını anımsatarak, Çinli şirketlerin İspanya'nın ekonomik kalkınmasını ve yeşil dönüşümünü güçlü şekilde desteklediğini aktardı. (Maxim Shemetov/AFP)

• 22/30

  11 Kasım 2025 - Pakistan'ın başkenti İslamabad'da, mahkeme binası yakınlarında intihar saldırısı sonucu meydana gelen patlamada 12 kişi hayatını kaybetti, 36 kişi yaralandı. Pakistan Cumhurbaşkanı Asıf Ali Zerdari'nin şiddetle kındadığı saldırıyı Pakistan Talibanı üstlendi. Çin, Avrupa Birliği, Birleşik Krallık ve ABD, taziye mesajı yayımladı. (Zain Zaman Janjua/AFP)

• 23/30

  10 Kasım 2025 - ABD hükümetinin 40 gün süren rekor kapanmasında sona yaklaşıldı. Senato bütçe görüşmelerindeki açmazı aşmak için anlaştı. Washington'da hafta sonu yapılan müzakerelerin ardından bir grup Demokrat Partili senatör, Cumhuriyetcilerle birlikte anlaşma lehine oy kullandı. Oylama, 1 Ekim'den bu yana bütçesi olmayan hükümeti fonlamak için aşılması gereken ilk adımdı. Federal çalışanların ve hizmetlerin geri dönmesinden önce anlaşmanın Temsilciler Meclisi'nde de kabul edilmesi gerekiyor. Senato'nun bugün yeni görüşmeler için toplanması bekleniyor. Federal hükümetin "kapanması", acil ve zaruri nitelikte olmayan kamu çalışanlarının zorunlu ücretsiz izne çıkarılması ve birçok devlet programının askıya alınması anlamına geliyor. (J. Scott Applewhite/AP)

• 24/30

  9 Kasım 2025 - Formula 1 Dünya Şampiyonası'nda sezonun 21. etabı Brezilya Grand Prix'ini McLaren'in Britanyalı pilotu Lando Norris kazandı. Sao Paulo'da 4 bin 309 metrelik Jose Carlos Pace Pisti'nde, düzenlenen yarış 71 tur üzerinden yapıldı. Pole pozisyonundan başladığı yarışı 1 saat 32 dakika 01,596 saniyelik süresiyle ilk sırada tamamlayan Norris, sezonun yedinci yarışını kazandı. Mercedes'in İtalyan sürücüsü Kimi Antonelli, liderin 10,388 saniye gerisinde ikinci, Red Bull'un Hollandalı pilotu Max Verstappen ise liderin 10,750 saniye gerisinde üçüncü oldu. Yarışın 8. turunda Antonelli'nin aracının çarpması sonucu Ferrari'nin Monakolu sürücüsü Charles Leclerc yarış dışı kaldı. Sezonun 22. ayağı Las Vegas Grand Prix'si, 22 Kasım Pazar günü koşulacak. (Amanda Perobelli/Reuters)

• 25/30

  8 Kasım 2025 - Filipinler'in Mindanao adasında insanlar, Fung-wong Tayfunu'nun yol açtığı şiddetli yağış nedeniyle su basan evlerinden ayrılıyor. Meteoroloji uzmanları, tayfunun güçlenerek süper tayfuna dönüşebileceği ve pazar günü Filipinler'in doğu kıyılarına ulaşacağı uyarısında bulunuyor. Asya ülkesinin meteoroloji ajansı PAGASA'dan Benison Estareja "Neredeyse tüm ülkeyi kapsayabilir" diyor. Önceki günlerde Kalmaegi Tayfunu, Filipinler'de 204 ve Vietnam'da 5 kişinin ölümüne neden olmuştu. (Erwin Mascarinas / AFP)

• 26/30

  7 Kasım 2025 - Ukrayna'nın Harkiv bölgesindeki Çuhyuv'da bir itfaiyeci, Rusya'nın drone saldırısının ardından çalışıyor. Ukrayna medyasının bildirdiği üzere Rus güçleri, perşembe ve cuma günleri Zaporijya, Harkiv, Odessa, Dnipro ve Sumi'ye çok sayıda drone saldırısı düzenleyerek evleri, okulları ve altyapıyı hedef aldı. Saldırılar, dün Ukrayna'nın, Rusya'nın Volgograd bölgesindeki önemli bir petrol rafinerisini yaklaşık üç ay içinde ikinci kez vurduğunu iddia etmesinin ardından geldi (Sofiia Gatilova/Reuters)

• 27/30

  6 Kasım 2025 - Almanya'daki Berlin Hayvanat Bahçesi'nde eylülde dünyaya gelen yavru su aygırı ilk kez halkın karşısına çıktı. Bebek su aygırı, 13 yaşındaki Nala'nın ilk yavrusu. Nala aslında iki doğurmuştu ancak yavrulardan biri kısa süre sonra hayatını kaybetti. Hayvanat bahçesi olayı "son derece nadir" diye tanımlamıştı çünkü bilinen su aygırı doğumlarının yalnızca yüzde 1'inde ikiz görülüyor. (Markus Schreiber/AP)

• 28/30

  5 Kasım 2025 - Dünya liderlerini tasvir eden büyük maskeler takan Oxfam aktivistleri, Brezilya'nın Belem kentinde düzenlecek Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Konferansı (COP30) öncesinde, dünyanın en büyük ekonomileri tarafından iklim kriziyle mücadelede alınan kararların yetersizliğini eleştirmek için "İş Başında Uyumak" adlı bir eylem yaptı. Oxfam, yoksulluğun beraberinde getirdiği adaletsizliklerin olmadığı bir gelecek yaratma amacıyla 90 ülkede ortaklarla ve yerel topluluklarla beraber çalışan 17 organizasyonun bir araya gelerek oluşturduğu uluslararası bir konfederasyon. (Adriano Machado / Reuters)

• 29/30

  4 Kasım 2025 - ABD'nin en büyük kenti New York'ta milyonlarca kişinin oy kullandığı belediye başkanlığı seçimini, resmi olmayan sonuçlara göre Demokratların adayı Zohran Mamdani kazandı. 34 yaşındaki Uganda doğumlu Mamdani, bağımsız aday olarak yarışan eski New York Valisi Andrew Cuomo'yu yenerek, ABD'nin en büyük kentinin başına geçen son yüzyıldaki en genç isim oldu. Associated Press'in aktardığına göre, oyların yüzde 90'ından fazlası sayılan seçim sonuçlarında Mamdani yüzde 50,4'lük oyla zafer kazandı. Rakibi Andrew Cuomo ise yüzde 41,6'lık oy alabildi. Diğer bir aday Curtis Sliwa ise yüzde 7,1'de kaldı. New York Seçim Kurulu'na göre, yarışta 2 milyondan fazla kişi oy kullandı. Bu, son 50 yılda bir belediye başkanlığı seçiminde kaydedilen en yüksek katılım oldu. Mamdani'nin zaferi tarihi bir anlam da taşıyor. Ailesi Hindistanlı olan genç siyasetçi kentin ilk Güney Asya kökenli ve Müslüman belediye başkanı seçildi. (Angela Weiss/AFP)

• 30/30

  3 Kasım 2025 - İtalya'nın başkenti Roma'da, ülkenin en önemli tarihi yapılarından biri kabul edilen Kolezyum yakınlarında tadilat altındaki tarihi bir kule çöktü. "Torre dei Conti"nin çökmesi sonucu işçilerden birinin ağır yaralı olarak hastaneye kaldırıldığı açıklanırken iki işçininse kazayı hafif sıyrıklarla atlattığı belirtildi. 2006'dan beri kullanılmayan yapıda dört yıllık bir restorasyon çalışmasının devam ettiği kaydedilirken, inşaatın gelecek yıl tamamlanması bekleniyordu. Kulenin 13. yüzyılın başında inşa edildiği biliniyor. (Tiziana Fabi / AFP)

Dünya kırılıp dökülüyor 

Sadece Türkiye değil dünyada kırılıp dökülüyor. Güney İspanya'da 2019-2024 yılları arasında su rezervleri deniz seviyesine kadar düştü, su krizi yaşandı, üretim yüzde 25 düştü. Uzun vadede bölgenin tarımsal ekonomik cazibesi düştü, arazi fiyatları geriledi, yatırımlar bölgeden çıktı. 2023'de İngiltere'de yaşanan aşırı yağış ve seller nedeniyle çiftçi gelirleri yüzde 19 düştü, tarımsal hasıla yüzde 13,1 azaldı. Arjantin 2025'de don nedeniyle yüzde 24 üretim kaybı yaşadı. Türkiye'yi teğet geçen çekirgelerin Kenya'ya zararı yüzde 20 üretim düşüşü. Muson yağmurlarının Hindistan'a zararı tahıllarda yüzde 12'lik kayba neden oluyor. Rakamlar tarımda sürekli büyümenin imkânsız olduğunun göstergesi. 

İklim yıkıyor 

IPCC ve Dünya Bankası'na göre her 100 dolarlık ekonomik kaybın 41 doları iklim kaynaklı. 2023'te dünyada 398 iklim felaketi kaydedildi. Avrupa son 500 yılın en kurak dönemine giriyor. Çin, su döngüsündeki kırılma yüzünden tarımsal verimlilik için 2030'a kadar 75 milyar dolar yatırım yapacağını açıkladı. Biz ne yapacağız.

Türk tarımı iklim felaketi gerçeğini daha ne kadar yok sayacak

Dünya Bankası'nın "İklim değişikliğinden etkilenen bir dünyada ticaret ve gıda güvenliği" makalesine göre, "iklim değişikliği, artan sıcaklık, düzensiz yağışlar, ekstrem hava olayları ile birlikte, birçok bölgede tarımı olumsuz etkiliyor. Bu, ülkelerin tarımsal verimliliğini, kapasitesini ve sürekliliğini tehdit ediyor. İklim krizinin tarımsal üretimi bozması sadece 'bir yılın mahsul kaybı' değil; uzun vadede istihdam, gelir, yoksulluk, kırsal refah, gıda güvenliği gibi yapıları da etkiliyor."

Uzmanlar tedirginken Türkiye'nin rahat tavrı takdire şayan.

Velhasıl, tarımdaki yüzde 12,7 daralma kaç milyar dolarımızı götürdü, kayıplar kaynaklı yetersiz beslenme nedeniyle kaç Nobel ödülü feda ettik, artan gıda fiyatları ne kadarlık sağlık harcamasına neden oldu.

Çiftçilerin motivasyonundan ne kadar eksildi. Hiç düşündünüz mü?

*Bu içerik serbest gazeteci veya konuk yazarlar tarafından hazırlanmıştır. Bu içerikte yer alan görüş ve ifadeler yazara aittir ve Independent Türkçe'nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.