Asya'nın yükselen güçleri arasında bulunan Özbekistan son yıllarda küresel sahnede önemli bir aktör haline geldi.

Şanghay İşbirliği Örgütü'nün (ŞİÖ) kurucu üyesi olan Özbekistan 2019 yılında Türk Devletleri Teşkilatı (TDT) üyesi oldu. 

2016 yılından itibaren Şevket Mirziyoyev'in devlet başkanı olarak göreve başlaması Özbekistan'ın bölgesel ve küresel sistemde görünürlüğünü ve etkisini artırdı.

Mirziyoyev döneminde ülkede birçok reform yapıldığı gibi Orta Asya ve bölge ülkeleriyle ilişkiler güçlenmiş ve yabancı yatırımı devamlı teşvik eden bir politika izlendi.

Bu konuda Haziran 2025'te Özbekistan'ın başkenti Taşkent, Dördüncü Uluslararası Yatırım Forumuna ev sahipliği yaptı.

Forum Asya, Avrupa, Afrika ve Kuzey Amerika'dan 100 ülkeyi kapsayan 3000 temsilciyi ağırladı.

Hatta foruma BRICS Yeni Kalkınma Bankası ve Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası liderleri de katıldı.

Bu süreçte Avrupa Yatırım Bankası Taşkent'te ofis açacağını açıkladı. 

Yine Özbekistan, Rusya ile Kazakistan tarafından 2006'da kurulan ve merkezi Kazakistan'ın Almatı şehrinde bulunan Avrasya Kalkınma Bankası'na resmen üye oldu.

Bu sayede ulaştırma ve lojistik altyapısının geliştirilmesi, alternatif enerji kaynaklarının teşvik edilmesi ve bölgesel kalkınma ile entegrasyonun desteklenmesi amaçlanmaktadır. 

Ayrıca, Moody ve S&P gibi uluslararası derecelendirme kuruluşları tarafından Özbekistan'ın not görünümü "Pozitif"e yükseltildi.

Özbekistan ilk kez Avrupa Birliği-Orta Asya Zirvesi'ne ev sahipliği yaparak tarihi Semerkant kentinde Orta Asya-Avrupa Birliği arasında stratejik ortaklık kurulmasını sağlamış ve bu hamle bölgesel iş birliği alanında yeni bir dönemin başlangıcı oldu.

Bugün Cumhurbaşkanı Şevket Mirziyoyev'in liderliğinde Özbekistan Avrasya'nın yeni yatırım merkezlerinden birine dönüştü. 

Coğrafi konumu itibarıyla Orta Asya'nın ve İpek yolu'nun kalbinde bulunan Özbekistan; Rusya, Çin, Hindistan, Pakistan, Avrupa Birliği ve İran gibi önemli aktörlerin ticaret koridorları üzerinde stratejik bir kavşak noktasıdır.

Bölgesel ticaretin yanı sıra enerji ve ulaştırma projelerinde de kritik bir oyuncu konumundadır.

Ülkenin altyapı yatırımları ve yabancı sermayeye açık politikaları bölgesel ve küresel entegrasyonunu güçlendiriyor.

Diplomatik anlamda Şevket Mirziyoyev'in "lider diplomasisi" Özbekistan'ı dış politikada daha aktif, girişken ve stratejik otonomi inşa eden bir aktör haline getirdi.

Bu bağlamda Özbekistan, sadece ŞİÖ ve TDT gibi bölgesel örgütlerde değil BRICS ortak ülke statüsüyle de küresel çok kutuplu sistemde etkinliğini artırmayı hedefliyor.

Günümüzde çok merkezli, çok medeniyetli, çok kutuplu dünya düzeninin şekillenmesinde BRICS ülkeleri (Brezilya, Rusya, Hindistan, Çin, Güney Afrika, Mısır, Etiyopya, Endonezya, İran ve Birleşik Arap Emirlikleri) önemli bir rol oynuyor.

BRICS; ekonomik, siyasi, kültürel ve finansal iş birliği alanlarında etkili bir aktör olduğu gibi Batı merkezli küresel sisteme alternatifler sunan bir platformdur.

Özbekistan da bölgesel aktör olmanın ötesinde bu yükselen güçler topluluğunun küresel etkisinden faydalanarak dış politikasını ve ekonomik stratejisini çeşitlendirme yolunda önemli adımlar atıyor.

Günümüzde Şanghay İşbirliği Örgütü ve Türk Devletleri Teşkilatı üyesi olan Özbekistan BRICS Ortak Ülke Statüsüne sahiptir. Yani Özbekistan'ın gelecek hedefi BRICS üyeliğidir.

Ancak dikkat çekici olan BRICS üyesi olmadan Özbekistan, BRICS Yeni Kalkınma Bankası üyesi olmuştur. Bu üyelik, Özbekistan için çok boyutlu avantajlar sağlıyor.

Bu yüzden Özbekistan'ın üyeliğini birçok açıdan okuyabiliriz.

Özbekistan, BRICS Yeni Kalkınma Bankası ile iş birliği sayesinde geleneksel Batı finans kurumlarından bağımsız, uzun vadeli ve düşük maliyetli finansman araçlarına erişim kazandı.

Çünkü, Yeni Kalkınma Bankası Batı dışı küresel finans iş birliğine katkı veriyor.

Bundan dolayı Özbekistan'ın üye olması finansal kaynakları çeşitlendirme açısından oldukça önemli. 

Özbekistan bu üyelikle altyapı, ulaştırma, enerji ve sürdürülebilir kalkınma projeleri için düşük faizli ve uzun vadeli finansman kaynaklarına erişim elde edebilecek.

Hatta bu kaynakları ulusal para cinsinden alabilme ve ödeyebilme şansına sahip olacak.

Böylece ekonomisinin büyümesi ve kalkınma hedeflerine ulaşmada oldukça önemli etkileri olacak.

Dahası BRICS ticaret ve yatırım ağlarına giren Özbekistan için yatırım ve ticaretin artması beklenecek.

Ortak projelerin artışı ve finansman imkânları ile yükselen ekonomi Özbekistan imajı güçlenecek. 

BRICS kurucu ülkeleri ile Özbekistan'ın ilişkilerine baktığımızda Brezilya ve Güney Afrika ile ticaret hacmi sınırlı olsa da tarım, madencilik ve enerji alanlarında potansiyel bir iş birliği var.

Çin, Özbekistan'ın en büyük ticaret ortağı iken Rusya en önemli ticaret ve yatırım ortaklarından biri.

Hindistan ile Özbekistan arasında artan bir ticaret ve teknoloji iş birliği var.

Bununla beraber BRICS'in yeni üyeleri olan Mısır, Etiyopya, Endonezya, İran ve Birleşik Arap Emirlikleri ile Özbekistan arasında ekonomik, siyasi, teknolojik ve diplomatik ilişkiler her geçen gün artıyor.  

Özbekistan, BRICS ülkeleri ile ilişkilerini derinleştiren ve güçlendiren bir profil çiziyor.

Böylece uluslararası arenada söz sahibi bir Özbekistan inşa ediliyor. 

Bugün çok kutuplu dünya vizyonu Özbekistan dış politikasında önemli bir hedeftir.

BRICS, TDT, ŞİÖ, AB ile ilişkiler inşa eden dış politikasını çeşitlendiren bir Özbekistan geleceğe sağlam adımlarla ilerliyor.

BRICS platformunda daha görünür hale gelmek Özbekistan'ın bölgesel liderlik kapasitesini artıracaktır.

BRICS üyeliği ekonomik iş birliğini güçlendirmenin yanında Özbekistan'ın dış politikasında çok taraflı ve çok yönlü bir strateji izlemesini mümkün kılacaktır.

Bu durum ülkenin küresel siyasette ağırlığını artırmak ve Batı ile rekabet eden alternatif iş birliklerine entegre olmak açısından kritik önem taşıyor.

Özbekistan'ın BRICS hedefine yönelik bu stratejik adım, çok kutuplu dünya düzenine uyum sağlamaya ve bölgesel kalkınma projelerini küresel ölçekte desteklemeye yöneliktir.

BRICS çatısı altındaki ortak projeler ve finansman imkânları Özbekistan'ın altyapı yatırımlarını hızlandırarak bölgesel entegrasyonu güçlendirecek ve ekonomik büyüme ivmesini artıracaktır.

Ayrıca, BRICS ile artan ticari ve yatırım bağlantıları Özbekistan'ın uluslararası tedarik zincirlerindeki rolünü genişletecektir. Bununla beraber teknoloji transferi ve yenilikçi iş birliği fırsatlarını beraberinde getirecektir.

Tabi ki BRICS gibi Küresel Güney'in en güçlü platformunda Özbekistan'ın yer alması doğal olarak uluslararası itibarını ve stratejik konumunu güçlendirecektir.

Batı dışı yükselen güçlerle iş birliği yapan Özbekistan bölgesel bir aktör olma hedefini garantileyecek.

Çünkü bu üyeliğin sadece ekonomik değil stratejik boyutları da var.

Batı dışı yükselen güçlerle artan iş birliği demek Özbekistan dış politikasının daha bağımsız daha rekabetçi ve daha güçlü yapacaktır. 

Nitekim bu üyelik ve ilişki ağı Özbekistan'ın bölgesel bir aktör olma vizyonunu pekiştirirken küresel çok merkezli güç dengelerinde etkin ve saygın bir konuma yükselmesine olanak tanıyacaktır.

*Bu içerik serbest gazeteci veya konuk yazarlar tarafından hazırlanmıştır. Bu içerikte yer alan görüş ve ifadeler yazara aittir ve Independent Türkçe'nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.