Medya etin yüksek karbon ayak izini saklamış, ete pozitif ayrımcılık yapılmış.

Sentient Media'ya göre, "iklim haberlerinin sadece yüzde 4'ü eti, karbon emisyonlarının kaynağı olarak gösteriyor, kalan yüzde 96'ısı masallarla örülü."

Tablo, yaşadığımız dünyanın kimler tarafından yazıldığını açıkça ortaya koyuyor.

Et lobisinin sinsi planı

Gıda kaynaklı emisyonların yüzde 70'inin hayvancılık kaynaklı olmasına rağmen. Guardian'ın da içinde bulunduğu 11 yayın kuruluşundaki iklim haberlerinin sadece yüzde 25'i suçlu olarak kırmızı etten bahsediyor. Analiz edilen 940 makalenin yalnızca 36'sında gıda kaynaklı emisyonların ana kaynağı olarak hayvancılık gösteriliyor. 

Tüketiciler etin gezegene zararlı olduğunu bilmiyor 

Veriler, iklim krizinin temel itici güçlerinden birini gizleyen bir medya ortamı olduğunu ortaya çıktı. Maryland Üniversitesi'nin yaptığı bir ankete göre, "ABD'li tüketicilerin yüzde 74'ü daha az et tüketmenin iklim krizi üzerinde çok az etkisi olduğuna inanıyor." Tüketiciler, "etin karbon ayak izinin yüksek olduğunu, toplam tarım emisyonlarının çoğuna neden olduğunu bilmiyor."

Haberler, iklim felaketinin suçlularından eti yok sayıyor

Sentient Media, CNN, Reuters, Wall Street Journal gibi 11 medya kuruluşunun makalelerini analiz etti. 940 haber, yapay zekâ kullanılarak toplandı, doğruluk açısından incelendi. Rapora göre iklimin bozulmasına ve karbon ayak izine etkisi en yüksek nedenler arasında, "madencilik, imalat, enerji üretimi yüzde 55,9 fosil yakıtlar yüzde 47,9 ulaşım yüzde 34 gösterilirken, hayvancılık ve et tüketimi yüzde 3,9 olarak gösterildi." 

Et lobisi medyayı manipüle ediyor 

Medya eti aklamaya çalışırken yeni bir araştırma bunun mümkün olmadığını ortaya koydu. Medya sadece kırmızı eti korumuyor, aynı zamanda yapay gıdalarla ilgili de dezenformatik bilgilerle süreci baltalamaya çalışıyor. Dünyanın en önemli hücresel et üreticilerinden Beyond Meat'in iflas haberi de gıda medyasındaki yanlılığın göstergesi. Medyada şirket iflas haberleri çıkarken gerçekte öyle bir durum yoktu. Şirketin kurucusu Ethan Brown'un dediği gibi, "çıkar gruplarının yönlendirmesiyle yapılan algı operasyonları bitki bazlı ürünlerin satışını düşürüyor."

Et lobisi "Tüketici Özgürlüğü Merkezi" gibi STK'larla iş birliği yaparak bitki bazlı protein ve gıdalara yönelik olumsuz iletişim çalışmaları yapıyor. Et yiyen fenomenler, veteriner hekim destekli yanlış bilgiler sosyal medyayı arşınlarken Trump hükümeti de "Amerika'yı Yeniden Sağlıklı Hale getir" MAHA programıyla sürece destek veriyor, insanları daha çok hayvancılık ürünü yemeye teşvik ediyor.

Et kültürü gezegeni ele geçirmiş 

Bize keyif veren et çevreye zarar veriyor, sera gazı emisyonlarının yüzde 11 ile 20'sinden sorumlu. 2021'e kadar bir kişinin yıllık et tüketimi 22 kilo iken 2024'de 44 kilograma çıktı. Et tüketimindeki artış meralarda, tarım alanlarında, biyoçeşitlilik üzerinde baskı yaratıyor. Dünyada yaşanılabilir arazilerin yarısı tarım için onun da, yüzde 85'i olan hayvancılık için kullanılıyor. 

Et dünyayı yok ediyor 

Et iştahımızın bedeli çok ağır, son 10 bin yılda gezegendeki ormanların yüzde 35'i yok edildi. Tropikal ormansızlaştırmanın yüzde 75'i hayvancılık için yok edildi. 2021 tarihli bir araştırmaya göre, "Amazon'da 10 binden fazla bitki ve hayvan türü hayvancılık için yok oldu."

Küresel ısınmaya, çevresel kirliliğe etkisi yanında içilebilir suları da olumsuz etkiliyor. 2014 yılında Ohio'da hayvan tesisleri kaynaklı meydana gelen su kirliliği 400 bin kişinin üç gün boyunca susuz kalmasına neden oldu. 

"Etsiz beslenme olmaz" algısı 

Etin gezegene verdiği zararlara karşın et lobisi eti "sağlıklı beslenmenin temeli olarak pazarlıyor. Soya gibi bitkileri kötülüyor. Bitkisel beslenmenin pahalı olduğuna dair raporlar yayınlıyor." Etin pek çok yıkıcı etkisi ya gizleniyor veya etin rakibi olan alternatif gıdalar, bitki bazlı beslenme kültürü çeşitli iletişim stratejileriyle kötüleniyor.  

Yediğimiz her lokma dünyayı yok ediyor 

Etle ilgili algı lobi savaşları devam ederken yeni bir rapor et de dahil olmak üzere beslenme şeklimizin gezegene verdiği zararı inceledi. LANCET'in raporu, "tarımın bölgelerdeki türlerin yok olma riski üzerine etkisini" ortaya koydu.

" Bilim insanları 300 bin kara omurgalı türün yok oluş riskini analiz etmek için LIFE (land use ımpact on future extinctions" ölçeğini geliştirdi. 140 temel gıda ürünü, 174 ülke ve FAO'nun üretim, tüketim, ticaret verileri modellendi, mega analizi yapıldı. Kırımızı et, yumurta, baklagil, meyve ve sebze gibi ürünlerin habitat bozulmasına etkilerine bakıldı. 

Geviş getiren hayvanların 1 kilo eti, türlerin yok olma riskini tahıllardan 340 kat, baklagillerden 100 kat fazla artırıyor

Hayvansal Ürünler Gıdaların Yüzde 17'sini sağlarken küresel tarım arazilerinin yüzde 75'ini kullanıyor. Bir parça et için binlerce tür yok oluyor. Yarım kilo sığır eti 2400 galon suya ihtiyaç duyuyor. 

1 kilo et, yüzlerce kilo tahıla eşdeğer

Kümes hayvanlarının etini tüketmenin yıkıcı etkisi kırmızı ete göre düşük olsa da, yumurta yemek baklagillerden 5 ila 10 kat arasında daha yıkıcı etki yaratıyor. Gezegenin kaderi ellerimizde. Tahıllar, pirinç, kök bitkiler, yağlı tohumlar, sebze ve meyvelerin çevresel etkisi görece düşük. Su ayak izi yüksek olmasına rağmen şeker pancarının yok etme etkisi oldukça düşük. 

Kahve, kakao, çay gibi "keyif ürünleri" dünyayı yok ediyor 

Benzer ürünler üretildiği bölgeye göre etkisi 10 kat artabiliyor. Güney Afrika ve Amerika'da üretilen kahve Güneydoğu Asya'daki Robusta üretiminden çok daha yıkıcı etkiye sahip. Tropik bölgelerde yetişen ürünler, ılıman iklimdekilerden daha yüksek etkiye sahip. 

Et yiyen ülkelerin hayat izi yüksek 

Et tüketimi yüksek olması nedeniyle ABD, Japonya, İngiltere gibi ülkelerdeki tüketicilerin kişi başı çevresel etkisi daha yüksek. Brezilya kişi başı 36 kilogram sığır eti tüketerek ülkedeki biyoçeşitlilik kaybının yarısına neden oluyor. Hindistan'ın üçte biri vejetaryen olsa da koyun ve keçi eti yemelerinden kaynaklı etkinin yüzde 40'ını oluşturuyor. Uganda yoksul olmasına rağmen hayvansal ağırlıklı beslendiği için çevresel etkisi çok yüksek. 

Japonya ve İngiltere tüketilen gıdaların zararı başka ülkelere

Gelişmiş ülkelerin ithalat ağırlıklı beslenme kültürü başka ülkelerde yıkıcı etkilere yol açıyor. Sığır, soya ve koyun ithalatı nedeniyle İngiltere halkının beslenmesi kaynaklı biyoçeşitlilik zararının yüzde 90'ı başka ülkelerde yaşanıyor. Brezilya, Hindistan ve Uganda gibi kendi kendine yeten ülkelerin kendi ülkelerine zararı çok daha fazla. ABD yüzde 10 gibi düşük bir ithalatla yıkıcı etkisini daha çok ülke içinde yaşıyor. Türkiye'de düşük tarım ithalatıyla daha çok kendi kaynaklarını tüketen ülkeler arasında. 

Tropik bölgelerdeki tarımsal genişleme, küresel biyoçeşitlilik kaybını hızlandırıyor

Ticaret politikaları, ülkeler arası tarım ticareti anlaşmaları, İngiltere gibi çok uzak coğrafyalardaki Yeni Zelanda ve Avustralya gibi ülkelerle olan uzun vadeli tarım ticareti anlaşmaları biyoçeşitlilik kaybını hızlandırıyor. Hayvansal ürünler sofrada az yer kaplıyor ancak gezegenin büyük kısmını tüketiyor.

Bitki bazlı beslenirsek 15 milyon kişi kurtarılabilir 

Beslenme alışkanlıklarımızın biyoçeşitlilik üzerindeki yıkıcı etkileri yanında kendi sağlığımıza da olumsuz etkileri var. Lancet'in başka bir raporuna göre bitki bazlı beslenmeye geçilirse her yıl 15 milyon önlenebilir ölüm yaşanmayabilir. Tarımsal emisyonlar yüzde 15 azaltılabilir. Tahıllar, meyveler, sebzeler, kuruyemişer ve baklagillere odaklanan "gezegensel sağlık diyeti" ile dünya iyileştirilebilir. Günde bir porsiyon hayvansal protein/ süt ürünü ve haftada sadece bir defa et yemek Rusya'nın yıllık toplam miktarına eşit emisyon azaltımı sağlayabilir. 

Postsdam İklim Enstitüsü: Gıda tercihlerimizi değiştirmezsek gıda güvenliği sorunları yaşamamız kaçınılmaz

Lancet Beslenme Komisyonu, dünya çapındaki birçok bilim insanını bir araya getirerek "gıdanın insan sağlığı, iklim değişikliği, biyoçeşitlilik ve insanların çalışma ve yaşam koşulları üzerindeki rolüne ilişkin en son verileri" inceletti. Mega analiz sonucuna göre, gıda sistemlerinde önemli değişiklikler yapılmadığı takdirde, yenilenebilir enerjiye geçilse bile dünya iklim değişikliğinin yıkıcı etkilerine maruz kalacak.

Hem sağlıklı hem çevresel etkisi düşük, bitki bazlı beslenme 

Bitki bazlı beslenmenin çevresel etkisi üzerine pek çok rapor ve araştırma var. Son 30 yılı kapsayan kapsamlı bir araştırma, bitki bazlı beslenmenin sağlık ve çevre üzerindeki etkilerinin homojen olmadığını ortaya koydu. Araştırma, 90 binden fazla Amerikalı hemşirenin beslenme alışkanlıklarını ve sağlık sonuçlarını takip ederek, diyetleri hem sağlık hem de çevresel etkiler açısından değerlendirdi.

Araştırmaya göre, sağlıklı diyetler, koroner kalp hastalığı ve tip 2 diyabet risklerini düşürürken, sera gazı emisyonu, su kullanımı ve gübre ihtiyacı da düşük çıktı. Sağlıksız beslenme şekli hem insan hem de çevreye zararlı olduğu saptandı. 

Sebze ve meyvelerin hepsi masum değil 

Çarpıcı bir tespit meyve ve sebzelerden geldi. İnsan sağlığı için iyi olan meyve ve sebzeler, çok su ve gübre gereksinimi nedeniyle çevresel yük oluşturduğu ortaya çıktı. Meyve suları, şekerli içecekler ve bazı tam tahıllar beklenenden yüksek sera gazı ve gübre ayak izine sahip çıktı. İşlenmiş bitki bazlı gıdalar ve şeker açısından zengin diyetler, hem sağlık açısından daha düşük puan aldı hem de çevresel etkileri yüksek çıktı.
 

Fotoğraflarla dünyadan haberler

Hepsini göster 30

Fotoğraflarla dünyadan haberler

• 1/30

  16 Ekim 2025 - Filistinliler, Gazze Şeridi'nin merkezindeki Deyr El Balah mahallesinde yemek sırasında. Birleşmiş Milletler, Gazze'de yürürlüğe giren ateşkese rağmen sınır kapılarından gelen insani yardımlar konusunda zorlandıklarını, daha fazla sınır kapısından daha fazla yardım akışını sağlayacak bir sisteme sahip olmayı dört gözle beklediklerini belirtti. Genel Sekreter Sözcüsü Stephane Dujarric, "Hareketlerimiz çok daha özgür ancak yolların durumu, molozlar vb. durumlar göz önüne alındığında fiziksel zorluklar devam ediyor" diye konuştu.(Abdel Kareem Hana/AP)

• 2/30

  15 Ekim 20205 - Kenya muhalefet lideri Raila Odinga'nın Hindistan'a yaptığı sağlık ziyareti sırasında 80 yaşında hayatını kaybetmesinin ardından Nairobi'nin Jacaranda mahallesi sokaklarında yas tutanlar Kenya bayrakları taşıdı. En son 2022'de olmak üzere 5 kez başarısız bir şekilde cumhurbaşkanlığı için yarışan Odinga, Kenya siyasetinin daimi muhalefet figürüydü. Son haftalarda Odinga'nın sağlığının kötüye gittiğiyle ilgili birtakım iddialar dolaşıyordu. Ancak hem ailesi hem de müttefikleri, Odinga'nın ağır hasta olduğu iddialarını reddediyordu. Yıllarca Kenya siyasetinin merkezinde bulunan Odinga, bir dönem başbakanlık koltuğuna oturdu. Özellikle batıdaki Luos ve başkent Nairobi'de tabanının desteğini hiç kaybetmeyen Odinga, zaman zaman eski düşmanlarıyla ittifaklar da kurdu. Rakipleriyle birlikte çalışabilme kabiliyeti nedeniyle Odinga'ya Luo dilinde "Agwambo" (gizemli kişi) lakabı takılmıştı. (Tony Karumba/AFP)

• 3/30

  14 Ekim 2025 - Madagaskar Cumhurbaşkanı Andry Rajoelina’nın ülkeyi terk etmesinin ardından ordu yönetime el koydu. Parlamentonun alt kanadı dışındaki tüm kurumların feshedildiği açıklandı. Madagaskar ordusunda görevli bir albayın, hükümet karşıtı “Z Kuşağı” protestocularına katılan askerlerle birlikte ayaklanma başlatmasının ardından ülkede yönetim değişti. Albay Michael Randrianirina, salı günü ulusal radyoda yaptığı açıklamada, "İktidarı devraldık" ifadelerini kullandı. Madagaskar'da son haftalarda elektrik ve su kesintilerine karşı başlayan gösteriler, kısa sürede Cumhurbaşkanı Rajoelina'nın istifasının talep edildiği hükümet karşıtı protestolara dönüşmüştü. (Luis Tato/AFP)

• 4/30

  13 Ekim 2025 - Gazze'de yürürlüğe giren ateşkes anlaşması dolayısıyla Mısır'ın Şarm el-Şeyh kentinde Şarm el-Şeyh Barış Zirvesi gerçekleştirildi. ABD Başkanı Donald Trump, Türkiye, Katar ve Mısır'la birlikte Gazze'deki ateşkes anlaşmasına ilişkin bir niyet beyanı imzaladıktan sonra "Şimdi yeniden inşa zamanı" dedi. Trump, yeniden inşa sürecinin çatışmaların sonlandırılmasına kıyasla daha kolay bir süreç olacağını söyledi. (Saul Loeb/AFP)

• 5/30

  12 Ekim 2025 - Kamerun'da seçmenler, 7 yıl görevde kalacak cumhurbaşkanını seçmek için oy kullanmaya başladı. 7,8 milyon kayıtlı seçmenin olduğu ülkede 21 binden fazla sandık kuruldu. Dünyanın en yaşlı devlet başkanı olan 92 yaşındaki mevcut Cumhurbaşkanı Paul Biya'nın yanı sıra 11 adayın daha adı oy pusulasında yazıyor. 8. dönem için aday olduğunu açıklayan Paul Biya, 43 yıldır sürdürdüğü iktidarını devam ettirecek gibi görünüyor. 2008'de dönem sınırını kaldıran Biya, böl ve yönet taktiğini iyi uygulayan bir siyasetçi olarak biliniyor. Petrol ve kakao üretimiyle öne çıkan Kamerun'da işsizlik oranları yüksek ve ekonomik sıkıntılar yaşanıyor. Afrika kıtasının orta batısındaki Kamerun'un yolsuzluk, güvenlik ve ayrılıkçılık gibi ciddi sorunları da var. (Zohra Bensemra/Reuters)

• 6/30

  11 Ekim 2025 - Çin, Şantung eyaletinde yer alan Haiyang açıklarındaki bir fırlatma gemisinden Gravity-1 roketini fırlattı. Çin'in resmi haber ajansı Xinhua'nın aktardığı üzere, bugün Gravity-1'le birden fazla uydu fırlatıldı. Roket, taşıdığı geniş alanlı bir uydu ve iki deneysel uyduyu, yörüngede hedeflenen yerlere göndermeyi başardı. Dünyanın katı yakıtlı en büyük taşıma roketi olduğu iddia edilen Gravity-1, Ocak 2024'teki ilk uçuşundan sonra ikinci kez fırlatılmış oldu. (AFP)

• 7/30

  10 Ekim 2025 - Savaş sırasında İsrail'in emriyle Gazze'nin güneyine göç ettirilen Filistinliler, İsrail'le Hamas arasında ateşkesin yürürlüğe girmesinin ardından kuzeye dönmeye çalışıyor. İsrail hükümetinin bugün erken saatlerde ateşkesi onaylamasının ardından İsrail birlikleri bölgeden geri çekilmeye başladı. 7 Ekim 2023'te başlayan savaşın iki yılı geride kaldıktan sonra yapılan anlaşmanın ilk aşamasında, İsrail birlikleri geri çekildikten sonra Hamas'ın hayattaki 20 rehineyi 72 saat içinde serbest bırakması gerekiyor. İsrail ise hapishanelerinde uzun süredir tutuklu bulunan 250 Filistinliyi ve savaş sırasında yakalanan 1700 kişiyi serbest bırakacak. Gazze'ye her gün yüzlerce kamyonun yiyecek ve tıbbi yardım taşıması bekleniyor. (Mahmoud Issa/Reuters)

• 8/30

  9 Ekim 2025 - Gazze'de yeni bir ateşkes anlaşmasına varılmasının ardından Filistinliler, Gazze Şeridi'nin orta kesimindeki Deyr el-Belah'ta bulunan Şüheda el-Aksa hastanesinin önünde kutlama yaptı. İsrail ve Hamas, onbinlerce insanın ölümüne ve insani bir felakete yol açan savaşı sona erdirme yolunda önemli bir adım atarak, Gazze'de kalan rehinelerin serbest bırakılmasını öngören bir ateşkes anlaşması üzerinde uzlaştı. Anlaşmayı ABD Başkanı Donald Trump, sosyal medyadan yaptığı açıklamadan duyurdu. Ateşkes sürecine katkı yapan taraflara ve ülkelere de teşekkür eden Trump, "Bu tarihi ve benzeri görülmemiş olayın gerçekleşmesi için bizimle birlikte çalışan Katar, Mısır ve Türkiye'den arabuluculara teşekkür ediyoruz" ifadelerini kullandı. (Bashar Taleb/AFP)

• 9/30

  8 Ekim 2025 - Vietnam'ın Lang Son kentinde Matmo Tayfunu'nun neden olduğu sel nedeniyle That Khe'de bir köy sular altında kaldı. Vietnam'ın kuzeyinde Matmo Tayfunu'nun sel ve heyelanlara yol açması sonucu pazartesi gününden beri 8 kişinin hayatını kaybettiği, 5 kişininse arandığı bildirildi. Ülke basınında çıkan haberlere göre üç kişi heyelan, 4 kişi ani sel baskını, bir kişi de yıldırım düşmesi sonucu hayatını kaybetti. 15 bin 762 evin sular altında kaldığı, 402 evin ise hasar gördüğü aktarıldı. (Anh Tuc/AFP)

• 10/30

  7 Ekim 2025 - Yılın ilk "süper ayı", Pakistan'ın Karaçi kentindeki Frere Binası'nın arkasından yükseliyor. Süper ay, uydu yörüngesinde dönerken dolunayın Dünya'ya en yakın olduğu noktaya, yani yerberi noktasınya denk gelmesiyle ortaya çıkıyor. Bu da Ay'ın yılın en sönük halinden yüzde 30 daha parlak ve yüzde 14 daha büyük görünmesini sağlayabilir. Aslında çok nadir gerçekleşmeyen bu olay bu yıl kasım ve aralık ayında tekrar yaşanacak. Gökyüzü açık olduğu takdirde dünyadaki herkes özel ekipmana ihtiyaç duymadan süper ayı görebilir. (Akhtar Soomro/Reuters)

• 11/30

  6 Ekim 2025 - Gazze Şeridi'nin merkezindeki Bureij mülteci kampında, yıkılmış binaların yanında, yerinden edilmiş Filistinli çocuklar, yemek pişirmek için yakıt olarak kullanılabilecek eşyaları bulmak için çöp yığınlarını arıyor. İsrail'in iki yıldır yürüttüğü soykırımda 20 bin çocuğun hayatını kaybettiği düşünülüyor (Eyad Baba/AFP)

• 12/30

  5 Ekim 2025 - ABD Başkanı Donald Trump, Oregon eyaletinde yer alan Portland kentindeki Göçmenlik ve Gümrük Muhafaza Dairesi (ICE) tesislerini korumak için asker göndermeye çalışırken göstericiler eylemlerini sürdürüyor. Washington yönetimi, göçmenlik politikalarına karşı yapılan protestoları kontrol altına almak için yaklaşık 200 Ulusal Muhafız görevlendirme kararı aldı. Ancak sonrasında ABD Bölge Yargıcı Karin Immergut, federal güçlerin Portland'a konuşlandırılmasının Oregon'un egemenliğine zarar verebileceğine karar verdi. Immergut, eyalet ve şehir yönetimleri tarafından açılan dava kapsamında verdiği kararla Trump'ın hamlesini geçici olarak engelledi. (John Rudoff/Reuters)

• 13/30

  4 Ekim 2025 - Sanae Takaiçi, Japonya'nın başkenti Tokyo'da, iktidardaki Liberal Demokrat Parti'nin bugün düzenlediği liderlik seçimlerinde galip geldi. Japonya Başbakanı İşiba Şigeru'nun geçen ay istifa etmesinin ardından bugün düzenlenen seçimi kazanan eski Ekonomik Güvenlik Bakanı Sanae Takaiçi, ülkenin ilk kadın başbakanı olma yolunda. Ekim ortasında yapılacak olağanüstü parlamento oturumunda Takaiçi'nin koalisyon hükümetinin başbakanı olarak atanması bekleniyor. 64 yaşındaki Takaiçi, partinin sağcı kanadında yer alıyor. Başbakanlık koltuğuna oturduğunda artan fiyatlardan öfkelenen ve göçmen politikalarından dolayı muhalefete yakınlaşan halkın güvenini yeniden kazanması gerekiyor. (Kyodo News/AP)

• 14/30

  3 Ekim 2025 - Birleşik Krallık'ın (BK) Manchester kentindeki bir sinagoga dün düzenlenen saldırının ardından adli tıp görevlileri ibadethanenin önünde inceleme yapıyor. Yahudilerin en kutsal günü Yom Kippur'da, bir adamın Heaton Park İbrani Cemaati Sinagogu önündeki kalabalığın üzerine araba sürmesi ve ardından insanları bıçaklaması sonucu iki Yahudi erkek öldürüldü. Polis bugün yaptığı açıklamada, bir ölen ve bir yaralanan kişinin, katili hedef alan memurlar tarafından vurulmuş olabileceğini söyledi. Üzerinde patlayıcı bulunan bir yelek giydiği düşünülen şüpheli de olay yerinde polisler tarafından öldürüldü. Yetkililer olayı terör saldırısı olarak nitenlendirdiklerini açıklarken, BK Başbakanı Keir Starmer, ülkenin antisemitik nefreti yenmesi gerektiğini söyleyerek Yahudi halkını korumak için elinden gelen "her şeyi" yapacağına söz verdi. (Phil Noble/Reuters)

• 15/30

  2 Ekim 2025 - Turuncu can yelekleri giymiş aktivistler, İsrail donanması askerlerinin Gazze kıyılarına yaklaşırken müdahale ettiği Sumud filosu teknesinde oturuyor. İsrail donanması, Gazze'deki ablukayı kırarak bölgeye yardım götürmeye çalışan ve yaklaşık 45 gemiden oluşan uluslararası Küresel Sumud Filosu'nun neredeyse bütün araçlarına müdahale etti. Küresel Sumud Filosu, yaklaşık 443 gönüllünün gözaltına alındığını, bazılarının karaya çıkarılmadan önce büyük bir kargo gemisine transfer edildiğini bildirdi. Gözaltına alınanlar arasında 24 Türkiye vatandaşı ve çevre aktivisti Greta Thunberg de var (Leo Correa/AP)

• 16/30

  1 Ekim 2025 - ABD'nin başkenti Washington'da Ulusal Arşiv'in önüne "Kapalı" yazısı asıldı. ABD'de federal hükümet, Kongre'nin geçici bütçe tasarısını onaylayamaması nedeniyle kapandı. Ülkede salı gece yarısı itibarıyla 2025 mali yılı sona ererken, federal hükümete finansman sağlayacak bütçe üzerinde anlaşmaya varılamadı. ABD yasalarına göre Kongre, 1 Ekim'de başlayıp 30 Eylül'de sona eren mali yıl için bütçeyi onaylayamazsa, bu aranın geçici bütçelerle kapatılması gerekiyor. Bu geçici bütçenin de kabul edilememesi halinde federal hükümet, harcama yetkisini kaybederek temel hizmetler dışındaki tüm faaliyetlerine ara vermek durumunda kalıyor. (Julia Demaree Nikhinson/AP)

• 17/30

  30 Eylül 2025 - Gazze Şeridi'nin güneyindeki Han Yunus'ta Birleşmiş Milletler Filistinli Mültecilere Yardım ve Bayındırlık Ajansı (UNRWA) tarafından işletilen okulda, çatışmalar nedeniyle yerlerinden edilenler için kurulan derme çatma kampta bir çocuk. Hamas, Donald Trump'ın Gazze planını gözden geçirirken İsrail Başbakanı, ABD Başkanı'na destek vermesinin ardından ordunun bölgenin büyük bölümünde kalacağını söyledi. Plan, ateşkes, Hamas'ın 72 saat içinde rehineleri serbest bırakması, Hamas'ın silahsızlandırılması ve İsrail'in Gazze'den kademeli olarak çekilmesinin ardından savaş sonrası Trump'ın başkanlığında bir geçiş dönemi otoritesinin kurulmasını öngörüyor. (Omar Al-Qattaa/AFP)

• 18/30

  29 Eylül 2025 - Bualoi tayfununun Nghe An eyaletinde karaya çıkmasının ardından hasar gören Cua Lo plajından bir görünüm. Bualoi Tayfunu Vietnam kıyılarını yerle bir ederek 8 kişinin ölümüne ve 17 kişinin kaybolmasına neden oldu. Şiddetli rüzgar ve yağmur evlere zarar verdi, elektrikleri kesti ve fırtına başkent Laos'a doğru ilerlerken gücünü kaybetmeden önce yolları sular altında bıraktı. Ulusal hava durumu ajansı, Bualoi'nin bugün erken saatlerde karaya çıkmadan önce ülkenin kuzey orta kıyı şeridi boyunca ilerlediğini ve 8 metrelik dalgalara neden olduğunu duyurdu. Hükümetin afet yönetim ajansı, dev dalgaların Quang Tri eyaleti açıklarında iki balıkçı teknesine çarpmasının ardından 17 balıkçının kaybolduğunu, bir başka balıkçı teknesinin ise fırtına sırasında irtibatını kaybettiğini açıkladı. (Thai An/AFP)

• 19/30

  28 Eylül 2025 - Ducati Lenovo'nun İspanyol sürücüsü Marc Marquez, MotoGP Japonya Grand Prix'sinde şampiyonluğunu ilan etti. Yarışı takım arkadaşı Pecco Bagnaia'nın gerisinde ikinci sırada tamamlayan Marc Marquez'in şampiyonluğu alabilmesi için kardeşi Alex'in sadece 7 puan önünde damalı bayrağı görmesi veya en az ikinci olması gerekiyordu. Alex Marquez, 8. sıradan başladığı yarışta sıralamasını çok yükseltemedi. Damalı bayrağı 6. sıradan gördü. Ve böylece Marc Marquez, 7. kez MotoGP şampiyonu ve 9. kez dünya şampiyonu oldu. İspanyol pilot, en son 2019'da 6. unvanını almıştı. 6 senedir hayalini kurduğu şampiyonluğa 2184 gün sonra 126. podyumuna çıkarak kavuşan Marquez, bir zamanlar rakibi olduğu modern MotoGP döneminin efsanelerinden Valentino Rossi'nin 7 MotoGP şampiyonluğuna yetişti. (Kim Kyung-Hoon/Reuters)

• 20/30

  27 Eylül 2025 - Birleşik Krallık'ın Liverpool kentinde düzenlenen İşçi Partisi Konferansı öncesinde St George’s Plateau önünde toplanan göstericiler, Gazze'deki insani duruma dikkat çekmek için yürüyüş gerçekleştirdi. Eylemciler, iktidardaki partinin lideri olan Başbakan Keir Starmer'ı "Ellerinde kan var" ifadesiyle eleştirdi ve Londra yönetiminin Filistin için daha fazla adım atması gerektiğini söyledi. “Gazze’ye ambargo son bulsun” ve “Silah satışına hayır” gibi sloganlarla hükümet politikaları protesto edildi. (Oli Scarff/AFP)

• 21/30

  26 Eylül 2025 - Önde gelen çiftçi sendikalarından FNSEA'nın çağrısına uyan Fransız çiftçiler, cuma sabahı başkent Paris'e yaklaşık 20 kilometre mesafedeki Versay kent merkezinde toplandı. Eylemciler traktörleriyle tarihi Versay Sarayı'nın önüne kadar geldi ve haksız rekabete yol açacağı iddia edilen AB-MERCOSUR anlaşmasından vazgeçilmesini istedi. "Çiftçi isyanı Versay'da yeniden başlıyor" yazılı afiş açan çiftçiler, traktörleriyle kentte konvoy oluşturdu. Eylemciler, Güney Amerika ürünlerinin yerli mahsuller karşısında haksız rekabete yol açacağını savunuyor. (Geoffroy Van der Hasselt/AFP)

• 22/30

  25 Eylül 2025 - Eski Fransa Cumhurbaşkanı Sarkozy "Libya davası"nda suç örgütü kurmaktan suçlu bulundu. Eski Fransa Cumhurbaşkanı Nicolas Sarkozy, yolsuzluk dahil dört farklı suçtan yargılandığı "Libya davası"nda suç örgütü kurmaktan mahkum edildi. Fransa'da 2007-2012 yıllarında cumhurbaşkanı olan Sarkozy'nin, "2007'de cumhurbaşkanı seçim kampanyasını yürütmek için o zamanki Libya lideri Muammer Kaddafi'den yasadışı maddi destek aldığı" ileri sürülüyor. Sarkozy'nin 2006 sonuyla 2007 başında seçim kampanyasında Libya yönetiminden 50 milyon euro aldığı iddia ediliyor. İddiaların ardından 2013'te olayla ilgili ön soruşturma açılmıştı. Sarkozy, 21 Mart 2018'de Paris'te gözaltına alınmış, ardından hakkında "seçim kampanyasına yasadışı finansman sağlamak, yolsuzluk yapmak ve Libya kamu fonlarını gizlemek" suçlamasıyla soruşturma başlatılmıştı. (Julien De Rosa/AFP)

• 23/30

  24 Eylül 2025 - Güney Sudan muhalefet lideri ve eski cumhurbaşkanı yardımcısı Riek Machar, Juba'daki Özgürlük Salonu'nda görülen davasının üçüncü duruşmasında sanık sandalyesinde. Machar ve 7 kişi, vatana ihanetin yanı sıra insanlığa karşı suçlar, cinayet, komplo, terörizm, kamu malına ve askeri varlıklara zarar verme suçlamalarıyla da karşı karşıya. Başkent Juba'da özel bir mahkeme tarafından yürütülen duruşma ulusal televizyonda yayımlandı. Açılış konuşmasında, Machar'ın avukatı, yargı yetkisi olmayan "yetkisiz bir mahkeme" olarak nitelendirdiği bir mahkeme tarafından yargılanmasına karşı çıktı. Savunma, Machar'ın cezai olarak yargılanmasının, yaklaşık 400 bin kişinin ölümüne neden olan iç savaşı sona erdirmek için Machar ve Kiir arasında 2018'de imzalanan barış anlaşmasının ruhuna zarar vereceğini savundu. Bu anlaşma, Machar'ın birinci başkan yardımcısı olarak görev yaptığı geçiş hükümetinin temelini oluşturuyor. (Peter Louis Gume/AFP)

• 24/30

  23 Eylül 2025 - İşçiler, Hong Kong'da meydana gelecek Süper Tayfun Ragasa'ya hazırlık olarak güvence altına alınan Çinli sanatçı Ren Zhe'nin "Bulutların Üzerinde" adlı heykelinin yanındaki alanı temizliyor. Yetkililer Süper Tayfun Ragasa'nın şehrin yakın tarihindeki en yıkıcı şiddette olacağı konusunda uyarıda bulunurken, finans merkezine çarpması beklenen tayfun nedeniyle okulları tatil edildi. Hong Kong Gözlemevi, tayfunun merkezinin şehrin 420 kilometre açığına kadar yaklaştığını, fırtına alarmı seviyesinin bugün itibarıyla 3'ten 8'e yükseltildiğini duyurdu. Tayfun nedeniyle, şehirden uzakta ve çevre adalarda bulunan vatandaşlara derhal dönüş yolculuklarına başlamaları tavsiye edilirken bu akşamdan itibaren 700'den fazla uçuşun iptal edileceği belirtildi.Pasifik Okyanusu'nda oluşan yılın ilk "süper tayfunu" Ragasa'nın ilerlediği güzergahta, Filipinler, Tayvan, Hong Kong, Makau ve Çin ana karasında fırtına ve acil durum uyarıları yapılmıştı. (Dale De La Rey/AFP)

• 25/30

  22 Eylül 2025 - Birleşik Krallık'taki Filistin Misyonu Büyükelçisi Husam S. Zomlot, Londra'daki Filistin Misyonu'nda düzenlenen törende Filistin bayrağını göndere çekti. Kanada Başbakanı Carney, Avustralya Başbakanı Albanese, İngiltere Başbakanı Starmer ve Portekiz Dışişleri Bakanı Rangel, Filistin Devleti'ni resmen tanıdıklarını duyurdu. Starmer, X'te paylaştığı yaklaşık 6,5 dakikalık videoda, "Ortadoğu'da dehşet büyürken iki devletli çözüm ve barış umudunu canlı tutmak için çalışıyoruz" dedi. Barış ve iki devletli çözümün "güvenli ve barış içinde bir İsrail'le yaşayabilir bir Filistin'e" işaret ettiğini kaydeden Starmer, "Şu an ikisi de yok. İsrailli ve Filistinli sade vatandaşlar şiddet ve acıdan uzak, barış içinde yaşamayı hak ediyor. diye konuştu. (Frank Augstein/AP)

• 26/30

  21 Eylül 2025 - Formula 1 Azerbaycan Grand Prix'sinde zaferin adı Max Verstappen. Red Bull'un Hollandalı yıldızı pole pozisyonunda başladığı yarışı kazanırken, Mercedes'in Britanyalı pilotu George Russell ikinci, Williams'tan Carlos Sainz ise üçüncü oldu. Pilotlar şampiyonası lideri Oscar Piastri ilk turda yaptığı kaza sonucu yarış dışı kalırken, en yakın rakibi ve McLaren'dan takım arkadaşı Lando Norris ise ancak 8. sırayı alabildi. McLaren'ın takımlar şampiyonu olmasına kesin gözüyle bakılan sezonda bu sonuçlarla şampiyonluk yarışı iyice kızıştı ve yarış severler son 4 yılın şampiyonu Max Verstappen'den bir geri dönüş bekliyor. Sezonun bitmesine 7 yarış kala son durum şöyle: 1. Oscar Piastri (McLaren) – 324 puan 2. Lando Norris (McLaren) – 299 puan 3. Max Verstappen (Red Bull) – 255 puan (Lisi Niesner/Reuters)

• 27/30

  20 Eylül 2025 - Hollanda'nın Lahey kentinde düzenlenen göçmen karşıtı "Hollanda İçin Ayağa Kalk" protestosunda bir polis arabası ateşe verildi. Ülkedeki genel seçimlere yaklaşık bir ay kala düzenlenen protesto, internette "Els Rechts" diye bilinen sağcı bir aktivistin çağrısıyla düzenlendi. Hükümetten daha sert göç politikaları talep eden aktivist daha sonra sosyal medyada yaptığı açıklamada, gösterinin barışçıl geçeceğini düşünerek bu çağrıyı yaptığını söyledi. Yetkililer, kalabalığı dağıtmak için polisin biber gazı ve tazyikli su kullandığını açıkladı. (Josh Walet/ANP/AFP)

• 28/30

  19 Eylül 2025 - Barbie Reynolds, Doha'daki havalimanına indikten sonra kızı Sarah Entwistle'a sarılıyor. Britanyalı çift Barbie ve Peter Reynolds, Afganistan'da yaklaşık 8 aydır gözaltında tutulduktan sonra Katar'ın arabuluculuğuyla bugün serbest bırakıldı. 76 yaşındaki Barbie ve 80 yaşındaki eşi, yaklaşık 20 yıldır Afganistan'da yaşıyordu. Taliban, 1 Şubat'ta gözaltına alınan ikilinin Afganistan yasalarını ihlal ettiğini ve adli işlemlerin ardından serbest bırakıldığını söylese de gözaltı nedenlerini hiçbir zaman açıklamadı. (Karim Jaafar/AFP)

• 29/30

  18 Eylül 2025 - Fransa'nın güneydoğusundaki Marsilya'da, sendikaların Fransa'nın ulusal bütçesi nedeniyle düzenlediği ülke çapındaki grev ve protestolar sırasında bir protestocu meşale yakıyor. Fransa, ülke çapında bir protesto gününe hazırlanıyor. Yetkililere yakın bir kaynak, yaklaşık 800 bin kişinin sokaklara çıkmasının beklendiğini söylüyor. Nadir görülen bir birlik gösterisiyle sendikalar, Fransız halkını, yetkililerin Fransa'nın artan borcunu azaltmak için tasarladığı "korkunç gösteri" niteliğindeki bütçe taslağını protesto etmek için greve çağırdı. (Miguel Medina/AFP)

• 30/30

  17 Eylül 2025 - ABD Başkanı Donald Trump'ın Britanya'ya yaptığı resmi ziyaret sırasında İngiliz "Lead by Donkeys" (Eşekler Tarafından Yönetilen) grubundan aktivistlerin düzenlediği eylemde, kötü şöhretli cinsel suçlu Jeffrey Epstein'le Trump'ın bulunduğu bir fotoğraf Windsor Kalesi'nin bir kulesine yansıtıldı. İngiliz "Lead by Donkeys" grubundan aktivistler, genellikle esprili kampanyalarla politikacıları hesap vermeye çağırıyor. (Lena Voelk/AFP)

Bilim etsiz beslenme öneriyor, et lobisi karşı çıkıyor 

Kar amacı gütmeyen çevreci EAT ve Lancet'in 2019'da 37 araştırmacıyla "gezegene zarar v ermeden dünya nasıl beslenebilir" sorusunun cevabı arandı. Rapora göre mevcut alışkanlıklar değişmezse sera gazı emisyonlarının 2050 yılı sonuna kadar 2 katına çıkacağı, bitki bazlı beslenmenin emisyonları yüzde 80 düşüreceği ortaya çıktı.

Uzmanlara göre, meyve, sebze ve kuruyemiş, baklagil tüketimi iki katına çıkarılmalı, kırmızı et, şeker gibi gıdalar yüzde 50 azaltılmalı. Rapor yayınladıktan sonra et lobisi tarafından finanse edilen fenomenler yeni beslenme düzenine tepki gösterdi, beslenme şeklimiz zorla değiştiriliyor gibi iddialarda bulunuldu. Benzeri Türkiye'de İklim ve Madencilik Kanunu sürecinde yaşandı. Sosyal medya "hayvanlar yasaklanacak, herkese yapay et yedirilecek" gibi asılsız paylaşımlarla kirletildi.

Bitki bazlı beslenme modeline planlı muhalefet

Rapor yayımlandıktan sonra sosyal medyada etkili isimlerin raporu planlı bir şekilde eleştirdiği ortaya çıkarıldı. Hatta gıda bilimci Frederic Leroy isimli bir fenomen çevre aktivisti Greta Rhunberg'in et yiyen bir fotoğrafını paylaşarak süreci baltalamaya çalıştı. ABD'de bit bazlı beslenmeye muhalif yazarların pek çoğunun et lobileri tarafından finanse edildiği biliniyor. 

Amerika Beslenme Kılavuzu fasulye, mercimek istemiyor

Sadece sosyal medya değil, Trump hükümeti de var gücüyle kırmızı ete sahip çıkıyor çeşitli yasa, yasak ve yaptırımlarla bitki bazlı beslenme modeline muhalefet ediyor. Trump'ın Sağlık Bakanı Robert F. Kennedy, her yıl milyarlarca dolarlık tüketim harcamalarını yönlendiren "Amerika Beslenme Kılavuzundaki" "daha fazla fasulye ve diğer bitkisel proteinleri tüketme önerisini" değiştirmek istiyor.

Kılavuz okul yemeği gibi programlara rehberlik ediyor, yıllık 40 milyar dolarlık harcamayı etkileyecek bir güce sahip. 2024'teki raporda, "kırmızı etin bitki bazlı proteinle değiştirilmesi, baklagil, fasulye, bezelye ve mercimeğin daha çok tüketilmesi gerekliliği yazıyordu."

Et lobisi tarafından desteklenen Kennedy, Kılavuzun eski raporunu dikkate almayacağını açıkladı. 134 doktor baklagiller konusundaki önerilerin dikkate alınması gerektiğine dair bir mektup yazdı. 

Gizlenen hakikat, etin insan ve gezegen faturası

Velhasıl, bilim etin gerektiğinden fazla tüketildiğinde hem insan hem de gezgen için sağlıksız olduğunu raporlarla ortaya koyarken gerçekler, et lobisinin kontrolündeki medya ve sosyal ağlarda ters yüz edilip "masumlaştırılıyor."

Uzmanlara göre nasıl ki sigaranın sağlıksız olduğu konusunda herkes hemfikir, etin çevresel etkisi konusunda da benzer bir süreç yaşanacak. Ancak o güne kadar, trilyon dolarlık hayvancılık endüstrisinin eli kolu bağlı oturmayacağı, gerçeği perdelemek için tüm kozlarını kullanacağı kesin.

*Bu içerik serbest gazeteci veya konuk yazarlar tarafından hazırlanmıştır. Bu içerikte yer alan görüş ve ifadeler yazara aittir ve Independent Türkçe'nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.