Gezegen ölçülen en sıcak yıllarını yaşıyor, termometreler sadece artan sıcaklıkları değil, insanlığın ihmaliyle tutuşan geleceği de ölçüyor.

Maryland Üniversitesi'nin 2001-2024 yılları arasındaki verileri kullanarak yaptığı incelemeye göre;

Orman yangınları 20 yıl öncesine göre 2 kat arttı, yüzde 90'ı insan kaynaklı.
 

Yıkıcı yangınlar artık normalleşiyor, sebebi insan faaliyetleri sonucu oluşan iklim bozulmaları.

En kötü küresel 5 yangının 4'dü son 5 yılda yaşandı.

Yangın artık sadece bir çevre felaketi değil, milli güvenlik sorunu, gıda güvenliği problemi, ekonomik kriz tetikleyicisi.

Yanan ormanlar beslenme zincirinde yeni bir halkanın kopmasına neden oluyor, tarımsal üretim, biyoçeşitlilik, sosyal istikrar alev alıyor. 

Münich RE'ye göre, 2025'in ilk yarısındaki doğal afetlerin ekonomiye yıllık zararı 131 milyar dolar

OMFIF'e göre 2024'ün doğal afet faturası 320 milyar dolar. 80 milyar doları sigorta kapsamında olan kayıpların yüzde 88'i iklim kaynaklı. Sadece ABD'de yangın kaynaklı dumanla ilişkili dolaylı verim kaybı 125 milyar dolar.

Tayland'dan Türkiye'ye, Kanada'dan Kazakistan'a orman yangınları doğal kaynaklar ve ekonomiler üzerine yıkıcı etkiler bırakıyor, göçü tetikliyor. Doğal hayat, doğal felaketlerle örülü yıkıcı yüzünü modern insana gösterirken acımasız. Rusya'da gerçekleşen 8,8 büyüklüğündeki depremin endişesi kıtalar ötesi. Homosapiens sanıldığı kadar güçlü olmayabilir. 

Zorunlu Afet Sigortası artık zorunlu

Gezegenin hiddetinden kaçamasak da etkilerini azaltabiliriz. Risk yönetiminin en önemli unsurlarından sigorta yüzyılın sorunsalı. 2025 yılı itibarıyla zorunlu deprem sigortası kaldırıldı. Yerine Zorunlu Afet Sigortası gelecekti. Meclis tatilde yangın ara vermiyor. İvedi toplanıp zorunlu Afet Sigortası planlanmalı. Detayları ayrıca yazacağım. 

Sadece sıcaklık artmıyor; gıda fiyatları da artıyor

Environmental Research'de yayınlanan bir makalede, 2022-2024 yılları arasında 18 ülkede ekstrem sıcaklık, kuraklık ve yağışla ilgili 16 olay artan gıda fiyatlarıyla doğrudan bağlantılandırıldı. İspanya'daki sıcaklıklar zeytinyağı fiyatlarını yüzde 50, Hindistan'da "benzersiz hava olayları" soğan fiyatlarını yüzde 89 artırdı. Kore'de lahana yüzde 70, Japonya'da pirinç yüzde 48, ABD'de sebze fiyatları yüzde 80 arttı. 

Sıcaklık sadece gezegeni değil, sofrayı da yakıyor

Yüksek sıcaklık nedeniyle Fildişi'nde kakao fiyatları 2024 nisan ayında yüzde 280 arttı. Vietnam ve Asya genelindeki rekor sıcaklıklardan sonra kahvenin fiyatı yüzde 100 arttı. 

1,5 milyon kişi orman yangını dumanından ölüyor

Yangınlar sadece ormanları yok etmiyor, binaları, altyapıyı, hayvanları, içme suyunu kirletiyor, hava kirliliği hastalıklara neden oluyor.

Orman yangınları her yıl toplam orman kaybının yüzde 44'üne sebep oluyor

FAO'ya göre, "orman yangınları iklim felaketinin hızlandırıcısı olarak 'çarpan etkisi' yaratıyor."

Yangınların sigorta zararı 10 yıl öncesine göre yüzde 200 arttı

Orman yangınlarını önlemek için yüksek riskli dönem ve bölgelerde elektrik kesintileri yapılarak yangın çıkması engelleniyor. Kesintilerin ekonomiye etkisi milyarlarca dolarlık.  ABD'de 2015 yılında çıkan yangınların ekonomiye zararı 250 milyar. Orman yangınları sigorta şirketlerinin karlılığını düşüren en büyük etmen. Sigorta ödemeleri yıllık 15 milyarı geçti. Los Angeles yangınlarının etkisi 53 milyar, sigorta ödemesi 43 milyar dolar. 

Askeri kalkan olan ormanlar risk altında

Ormanlar sadece ağaçlardan oluşmuyor, tarım alanlarını koruyor, oksijen üretiyor, karbon depoluyor aynı zamanda askeri hareketlilik, stratejik altyapılar, sınır güvenliği ve enerji tesisleri için doğal bir seperatör. Yangınların çıkış yerleri, zamanı sabotaj ihtimalini, komplo teorilerini gündeme getiriyor. Hepsi tesadüf olsa da canlılığın kavrulduğu ormanlarda hayatın yeniden yeşermesi onlarca yıl alıyor. Coğrafya çırılçıplak. 

İklim simülasyonlarına göre orman yangınları 2030'a kadar yüzde 14 artacak

Daha sıcak, daha yakıcı günlerde sadece ormanlar değil beslenme kaynakları da yanıyor, gıda fiyatları artıyor. Gelecek çok daha tehlikeli, modern dünya yüzlerce yıllık edinimlerini çok daha fazlasını harcayarak koruyabilecek mi?

2024'te Yunanistan büyüklüğünde 13,5 milyon hektar orman yandı

2024 kayıtlara geçen en şiddetli orman yangını yılı oldu, 2025 daha da kötü gidiyor. 

Yangın coğrafyası değişiyor

2024'te hem tropikal hem de kuzey ormanlarında ilk kez büyük yangınlar yaşandı. Brezilya, Rusya, Kanada tarihinin en kötü yangınlarını son 10 yılda yaşadı. Güney Amerika'daki yangınlarda küresel orman yangınlarındaki kaybın yüzde 25'ini oluşturdu. Yangının coğrafyası değişiyor, kuraklığın olduğu her yerde yangın riski artıyor. 

Yangın sezonu değişti

2025'te Japonya, ABD ve Güney Kore'de yangın sezonu dışında yangınlar çıkıyor, 2025 Ocak'taki Kaliforniya yangınları gayrimenkul geliştirme faaliyetlerini değiştirdi, kentsel riskleri artırdı. İş kesintilerine, tedarik zinciri aksamalarına, turizm gelirlerinde kayıplara neden oldu.
 

Fotoğraflarla dünyadan haberler

Hepsini göster 30

Fotoğraflarla dünyadan haberler

• 1/30

  9 Ağustos 2025 - Almanya'nın başkenti Berlin'de düzenlenen "Filistin'le Dayanışma" eylemine katılan bir kadın İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu'nun fotoğrafının üstünde "Aranıyor" yazan bir pankart taşıyor. İsrail Güvenlik Kabinesi dün Gazze'nin işgal altına alınmasını öngören yeni bir planı onaylamıştı. 7 Ekim 2023'ten beri süren savaşta yeni bir sayfa açan bu karar dünya genelinde de eleştiri toplarken Almanya, Gazze Şeridi'nde kullanılabilecek silahların İsrail'e ihracatının askıya alındığını duyurdu. 7 Ekim'den bu yana Gazze'de ölenlerin sayısının 61 bini aştığı bildiriliyor (Ralf Hirschberger/ AFP)

• 2/30

  8 Ağustos 2025 - Yunanistan'ın başkenti Atina'nın yaklaşık 45 km güneyindeki Palea Fokea yakınlarında çıkan orman yangını sırasında bölge sakinleri alevlere bakıyor. AFP'nin aktardığı üzere bugün Yunanistan'daki orman yangınları sonucu ikisi Vietnamlı turistler olmak üzere üç kişi hayatını kaybetti. Yangınlar nedeniyle ülkedeki bazı yerleşim yerlerinin tahliye edildiği bildirildi. Keratea çevresinde yangınlarla mücadele için 11 uçak, 12 helikopter ve 170 itfaiyeci görevlendirildi. (Aris Messinis/ AFP)

• 3/30

  7 Ağustos 2025 - Ultra-Ortodoks Yahudi göstericiler, Kudüs'te düzenlenen bir mitingde, İsrail ordusunda askere alınmalarını ve askerlik emrinden kaçan din okulu öğrencilerinin tutuklanmasını protesto etmek için slogan atıyor. Ultra-Ortodoks Yahudilerin askere alınması, büyük bir kısmı orduda görev yapmakla yükümlü olan İsrail toplumu için epey tartışmalı bir konu. İsrail'in 1948'deki kuruluşundan bu yana uygulanan bir düzenleme kapsamında, Ultra-Ortodoks Yahudiler, kendilerini din eğitimine adadıkları sürece askerlik hizmetinden muaf tutuluyor. Ancak özellikle Gazze'de 21 aydan uzun süren savaşın ardından ordunun personel sıkıntısı çekmesiyle birlikte, muafiyetlere yönelik kamuoyu desteği azaldı. (Menahem Kahana/AFP)

• 4/30

  6 Ağustos 2025 - Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Malezya Kralı Sultan İbrahim İskender'le Kremlin'de bir araya geldi. İki ülke, değişen küresel ittifaklar arasında bağlarını güçlendirmeyi hedefliyor. Bu, 1967'de Sovyetler Birliği'yle diplomatik ilişkilerin kurulmasından bu yana Malezya'dan Rusya'ya bir hükümdarın yaptığı ilk resmi ziyaret. Ziyaret, ABD ve diğer önde gelen ülkelerin üç yıldan uzun süre önce başlayan Ukrayna istilası nedeniyle Moskova'yı cezalandırma çağrılarına rağmen Rusya'yla Malezya arasındaki bağların derinleştiğini vurguluyor. Malezya Başbakanı Enver İbrahim, 2022'de iktidara gelmesinden bu yana Rusya'yı iki kez ziyaret etti ve Brezilya, Rusya, Hindistan, Çin ve Güney Afrika'yı içeren BRICS'e üye olmayı hedefliyor. Saraydan 2 Ağustos'ta yapılan açıklamaya göre, hükümdarın 5-10 Ağustos tarihleri arasında gerçekleştireceği 6 günlük ziyaret, ticaret, eğitim ve teknoloji gibi sektörlerde iş birliğini geliştirmeyi amaçlıyor. (Alexander Nemenov/Reuters)

• 5/30

  5 Ağustos 2025 - Hong Kong'un kanalizasyon hizmetleri departmanından bir acil servis çalışanı, Tseung Kwan O'da sular altında kalan bir açık otoparktan suları temizlemeye çalışıyor. , 8 gün içinde 4. kez en yüksek seviyedeki sağanak yağış uyarısının verilmesinin ardından şiddetli yağmurların neden olduğu su baskınları nedeniyle Hong Kong'un bazı bölgelerinde hayat durma noktasına geldi. Kentin hava durumu yetkilileri, saat 14:00 itibarıyla bölgeye 350 mm'den fazla yağmurun yağdığını, bunun 1884'ten bu yana ağustos ayındaki en yüksek günlük yağış miktarı olduğunu açıkladı. (Yan Zhao/AFP)

• 6/30

  4 ağustos 2025 - Filistinliler, Gazze Şeridi'nin merkezindeki Netzarim'de, ABD destekli kuruluş tarafından işletilen Gazze İnsani Yardım Vakfı'na ait bir dağıtım merkezinin yakınında insani yardım paketleri taşıyor. İsrail'in kuşatma altındaki Gazze Şeridi'ne yardım girişini engellemesiyle açlık kaynaklı ölümler artarken Birleşmiş Milletler, Gazze'deki 5 yaşın altındaki tüm çocukların hayati tehlike arz eden yetersiz beslenme riskiyle karşı karşıya olduğu uyarısını yaptı. BM'nin Dünya Gıda Programı, bu yaş grubundaki çocukların (yaklaşık 320 bin) beslenme hizmetlerinin çökmesinden etkilendiğini ve güvenli suya, anne sütü yerine geçen gıdalara ve tedavi edici beslenmeye erişimlerinin olmadığını belirtti. Öte yandan eski istihbarat teşkilatlarının başkanları da dahil yaklaşık 600 emekli İsrailli güvenlik yetkilisinden oluşan bir grup, İsrail'e Gazze'deki savaşı derhal sona erdirmesi için baskı yapması için ABD Başkanı Donald Trump'a mektup yazdı. (Abdel Kareem Hana/AP)

• 7/30

  3 Ağustos 2025 - McLaren pilotu Oscar Piastri, Formula 1 Macaristan Grand Prix'sinde pit yolunda. Yaz arasına girilmeden düzenlenen son yarışa pol pozisyonunda başlayan Ferrari pilotu Charles Leclerc, bitiş çizgisini 4. sırada geçerek büyük bir hayal kırıklığı yaşadı. McLaren'ın Britanyalı pilotu Lando Norris birinci olurken, pilotlar şampiyonasının ilk sırasındaki takım arkadaşı Piastri ise ikinci oldu. Böylece şampiyonluk mücadelesinde iki isim arasındaki fark 9'a düştü. Onları son 4 yılın şampiyonu Red Bull pilotu Max Verstappen takip ediyor. Yaz arasından sonraki ilk yarış 31 Ağustos'ta Hollanda'da düzenlenecek. (Anna Szilagyi/Reuters)

• 8/30

  2 Ağustos 2025 - Güreşçi Eşref Mahrus, Guinness Rekorlar Kitabı'na yeni bir başarı ekledi. 43 yaşındaki Mısırlı, başkent Kahire yakınlarındaki 10 Ramazan Şehri'nde birbirine bağlı 20 otomobili çekerek 10 metre sürükledi. "Kaponga" lakabıyla da bilinen Mahrus, bu olağanüstü denemeyi coşkulu tezahüratlar yapan izleyicilerin yanı sıra medya mensupları ve Guinness Rekorlar Kitabı heyetinin önünde gerçekleştirdi. Kırdığı rekor, 15 otomobil çeken Kanadalı Kevin Fast'in elindeydi. (Amr Abdallah Dalsh/Reuters)

• 9/30

  1 Ağustos 2025 - Gazze Şeridi'nin kuzeyindeki Cibaliye'deki Filistinliler, havadan yardım bırakan bir uçağın peşinden koşuyor. Diğer yandan bölgedeki aşiretler, ABD-İsrail güdümündeki insani yardım dağıtım mekanizmasıyla işbirliği yapmayı reddettiklerini belirtti. Aşiretler Yüksek Konseyi Başkanı Hüsnü Selman el-Muğni, Gazze'de düzenlediği basın toplantısında, "İsrail ve ABD gözetiminde dağıtılan yardımlar şehitlerin kanıyla boyanıyor. Bir koli yardım karşılığında her gün 80-90 kişi şehit oluyor" dedi. (Bashar Taleb/AFP)

• 10/30

  31 Temmuz 2025 - Rusya'nın Ukrayna'nın başkenti Kiev'e düzenlediği hava saldırısının ardından bir konutun enkazı arasında acil müdahale çalışması yürütülüyor. Yetkililer, Rusların Kiev'e düzenlediği hava saldırılarında en az 6 kişinin öldüğünü açıkladı. Moskova, ülkenin doğusunda Ukrayna ordusunun önemli bir kalesi olan bir kasabayı ele geçirdiğini iddia etti. Şehir yetkilileri, sabahın erken saatlerinde Kiev'de en az 27 noktanın drone ve füze saldırılarıyla vurulduğunu söyledi. Ukrayna, 1253 gündür Rus işgali altında. (Serii Volskyi-AFP)

• 11/30

  30 Temmuz 2025 - Ozzy Osbourne'un oğlu Jack Osbourne, eşi Sharon Osbourne ve kızı Kelly Osbourne, İngiltere'nin Birmingham'da kentinde Black Sabbath'ın hayatını solisti için düzenlenen cenaze töreninde. Aile, Broad Caddesi'ndeki Black Sabbath Köprüsü bankına çiçek bıraktı. Binlerce kişinin Ozzy Osbourne'un memleketi olan Birmingham'da, heavy metalin çığır açan ismi Ozzy Osbourne'un son yolculuğuna uğurlanması için sokakları doldurması bekleniyor. "Karanlığın Prensi" lakaplı ve bir zamanlar Black Sabbath grubuyla sahnede performans sergilerken bir yarasayı ısıran Osbourne, 22 Temmuz'da 76 yaşında hayatını kaybetti. (Ben Stansall/AFP)

• 12/30

  29 Temmuz 2025 - Fransa'nın kuzeyindeki Gravelines plajından Manş Denizi'ni geçmeye çalışan göçmenler, bir kaçakçının şişme botunda. Bu yılın ilk 6 ayında yaklaşık 20 bin göçmen Manş Denizi'ni geçerek Birleşik Krallık'a ulaştı. Bu sayı, 2024'teki geçiş sayısına göre neredeyse yüzde 50 artış göstererek yılın ilk yarısı için yeni bir rekora imza attı. Bu da, 1 Ocak'la 1 Temmuz arasındaki toplam geçiş sayısının, 2018'de göçmen geçişlerine ilişkin ilk verilerin toplanmasından bu yana ilk kez 20 bini aştığı anlamına geliyor. (Sameer Al-Doumy/AFP)

• 13/30

  28 Temmuz 2025 - Romanya'da yetkililer, ülkenin doğusunda gece meydana gelen şiddetli sellerde üç yaşlı yurttaşın hayatını kaybettiğini, binlerce evin hasar gördüğüni, yüzlerce kişinin tahliye edildiğini ve mahsur kalan köylüleri aramak için 4 helikopterin çalıştığını açıkladı. 9 ilçedeki yaklaşık 25 köy şiddetli yağmur ve şiddetli rüzgarlardan etkilendi. Bu yağışlar çatıları uçurdu, ağaçları kökünden söktü ve bazı ulusal yollarda trafiği aksattı. Çevre Bakanlığı, bazı nehirlerin rekor seviyelere ulaştığını söyledi. Çöken köprülerde onarım çalışmalarının sürdüğü belirtildi (ISU Suceava/AFP)

• 14/30

  27 Temmuz 2025 - ABD Başkanı Donald Trump, ikinci başkanlık döneminin başlamasından bu yana Birleşik Krallık'a yaptığı ilk ziyaretin üçüncü gününde, İskoçya'nın güneybatısındaki Turnberry'de Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen'le el sıkışıyor. Trump, von der Leyen'le bir ticaret anlaşmasına vardığını açıkladı. İskoçya'nın Turnberry kentindeki golf tesisinde von der Leyen'le yaptığı görüşmenin ardından gazetecilere, "Bir anlaşmaya vardık. Bu herkes için iyi bir anlaşma" dedi. AB Başkanı da bunu "iyi bir anlaşma" diye niteledi. (Brendan Smialowski/AFP)

• 15/30

  26 Temmuz 2025 - Umman'ın güneybatısında yer alan Zufar ilindeki Darbat Vadisi, dağlar arasında bir doğa harikası olarak turistlerin en çok ziyaret ettiği yerlerin başında geliyor. Darbat Vadisi, Arap Yarımadası'nın kızgın kum tepelerine yakın bölgede yemyeşil bitki örtüsü ve akarsularıyla yerli ve yabancıların vazgeçilmez ziyaret yerlerinden biri olarak öne çıkıyor. Umman Çevre Müdürlüğü önceki günlerde bölgeye otomobil sokan bir turizm şirketine ceza kestiğini duyurdu. (AFP)

• 16/30

  25 Temmuz 2025 - Tayland Başbakan Vekili Phumtham Wechayachai, Kamboçya'yla aralarındaki sınır çatışmalarının savaşa dönüşme riski taşıdığı uyarısında bulunduktan sonra Kamboçya Başbakanı Hun Manet, Malezya Başbakanı Enver İbrahim'in önerdiği ateşkesi kabul ettiklerini açıkladı. Önceki günlerde Tayland'ın top atışları, Budistlerin dini yapısı olan pagodalardan birini de vurmuştu (AFP)

• 17/30

  24 Temmuz 2025 - Tayland'ın Surin eyaletindeki Surindra Rajabhat Üniversitesi'ndeki bir salon, sığınmacılara ev sahipliği yapıyor. Tayland ve Kamboçya, 10 yıldan fazla süredir en kanlı askeri çatışmalarını yaşadı. İki taraf, tartışmalı bir sınır bölgesi üzerinde tanklar, topçu birlikleri ve kara kuvvetleriyle çatışırken en az 12 kişi hayatını kaybetti. Tayland ordusundan yapılan açıklamada, sivilleri vurduğu öne sürülen Kamboçya kınanırken, "Egemenliğimizi ve halkımızı insanlık dışı eylemlerden korumaya hazırız" dendi. Bangkok yönetimi, Kamboçya'yı Phanom Dong Rak Hastanesi de dahil, sivil bölgelere saldırmakla suçlarken, sınır hattındaki köylerden 30 ila 40 bin civarı kişinin güvenli bölgelere tahliye edildiğini duyurdu. Kamboçya ise Tayland'ın "önceden planlanmış ve kasıtlı" saldırılarla çatışmaları başlattığını iddia ediyor. Kamboçya Savunma Bakanlığı, Tayland'ın Preah Vihear tapınağına giden yola savaş uçaklarıyla bomba attığını bildirdi. (Fotoğraf: Lillian Suwanrumpha/AFP)

• 18/30

  23 Temmuz 2025 - James Colomina'nın Donald Trump heykeli ABD'nin New York kentindeki Manhattan'da. Donald Trump'ın hüküm giymiş pedofil Jeffrey Epstein'le ilişkisi ABD gündeminden düşmüyor. ABD Başkanı'nın tutuklu yargılanırken ölü bulunan milyarder Epstein'le ilişkisinin 1990'lara dayandığı ortaya çıktı. İkilinin New York'taki Harley Davidson Cafe'nin açılışında, Trump'ın 1993'teki düğününde, 1997'de Victoria's Secret'ın New York'ta düzenlediği partide ve Mar-a-Lago'daki bir yardım etkinliğinde yan yana olduğu ortaya çıktı. (Kylie Cooper/Reuters)

• 19/30

  22 Temmuz 2025 - Filistinli çocuklar, Gazze Şeridi'nin güneyindeki Han Yunus'un Mawasi bölgesindeki bir yardım mutfağında yemek bekliyor. İsrail güçlerinin yıkıcı saldırıları sürerken Gazze'nin en büyük hastanesi, son üç günde Filistin topraklarında yetersiz beslenme ve açlıktan 21 çocuğun öldüğünü açıkladı. İsrail güçleri, tankların Deyr El Belah'ın güney ve doğu bölgelerine ilk kez girmesinden bir gün sonra bugün şafak vakti Gazze'de düzenlediği saldırılarda 26'sı yardım arayan en az 63 Filistinliyi öldürdü. (AFP)

• 20/30

  21 Temmuz 2025 - Polonyalı asker, Polonya-Belarus sınırında. Alman basınında yer alan haberlere göre, Dobrindt, Polonya İçişleri Bakanı Tomasz Siemoniak ile Polonya-Belarus sınırını ziyaret ederek incelemelerde bulundu. Alman Bakan Dobrindt, Polonya'nın Polowce Sınır Kapısı'nda yaptığı açıklamada, Avrupa Birliği'nin (AB) önemli dış sınırına daveti nedeniyle Siemoniak'a teşekkür etti. Polonya'nın AB'nin dış sınırlarını kontrol etme çabalarını öven Dobrindt, "Burada dış sınırların korunmasının ne kadar etkili yapıldığını görebilirsiniz" dedi. Dobrindt, Polonya'nın bu çabalarına AB'nin daha fazla maddi ve lojistik destek vermesini istedi. (Wojtek Radwanski/AFP)

• 21/30

  20 Temmuz 2025 - Fas'ta Filistin'i Destekleme Cephesi başta olmak üzere ülkedeki çeşitli sivil toplum kuruluşlarının çağrısıyla Rabat’ta düzenlenen yürüyüşe on binlerce kişi katıldı.Rabat'taki tarihi Bab el-Hadd Kapısı'ndan şehir merkezindeki parlamento binasına kadar yürüyen göstericiler, Gazze'deki Filistinli sivillerin korunması ve İsrail’in saldırılarına son verilmesi yönünde sloganlar attı. (Abdel Majid Bziouat/AFP)

• 22/30

  19 Temmuz 2025 - Güney Kore'nin Sancheong ilçesindeki bir köyde meydana gelen heyelanın ardından bir kurtarma görevlisi çamurla kaplı bir yolda duruyor. Yonhap Haber Ajansı'nın bildirdiği üzere Asya ülkesinde devam eden şiddetli yağışlar, sel ve toprak kayması nedeniyle ölü sayısı 9'a yükseldi ve iki kişi hâlâ kayıp. Yetkililer selin vurduğu bölgelerde yaşayan en az 7 bin kişiyi tahliye etti. (Gyeongsangnam-do İtfaiyesi / AFP)

• 23/30

  18 Temmuz 2025 - Suriye'deki Bedevi savaşçılar, Bedevi-Dürzi çatışması sırasında, Süveyda kentinin eteklerindeki Mazraa kasabasında konuşlanıyor. Suriye'nin güneyindeki Süveyda ilinde Bedevi Araplarla Dürzi gruplar arasındaki çatışmalar son günlerde alevlendi. Suriye İnsan Hakları Ağı, Dürzilerin çoğunlukta olduğu Süveyda'daki çatışmalarda en az 321 kişinin öldüğünü bildirdi. Bedevi Araplar ve aşiret güçlerinden oluşan ittifakla Dürzi gruplar arasındaki çatışmalar, kentin batı ve kuzey hatlarında sürüyor. İsrail'in çarşamba günü Şam'a saldırmasından sonra ABD, tüm taraflar arasında anlaşma sağlandığını aktarmıştı. Daha sonra Şam yönetimine bağlı güçler Süveyda'dan çekilmişti ancak dün, bölgedeki çatışmalar yeniden alevlenmişti. (Ghaith Alsayed/AP)

• 24/30

  18 Temmuz 2025 - İsrail, sınıra yakın Filistin topraklarını vurdu. Gazze Sağlık Bakanlığı son 24 saat içinde Gazze'de en az 94 Filistinlinin öldürüldüğünü, bunların arasında yardım ararken öldürülen iki düzineden fazla kişinin de bulunduğunu açıkladı. İsrail'in kuşatma altındaki bölgedeki tek Katolik kilisesine düzenlediği saldırıda en az üç kişinin ölmesi ve 10 kişinin yaralanması üzerine kınamalar artıyor. İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu saldırıları savunarak, İsrail'in Suriye hükümetinin Şam'ın güneyindeki Suriye topraklarının askerden arındırılması ve Suriyeli Dürzi toplumuna yönelik saldırılar olmak üzere iki "kırmızı çizgiye" saygı göstermesini sağlamak için askeri araçları kullanmaya devam edeceğini söyledi. (Jack Guez/AFP)

• 25/30

  17 Temmuz 2025 - Meksika'da şiddetli yağışlar sonrası gelen sel, özellikle Zapopan kentinde hayatı altüst etti. 90 dakika süren yağmur ani sele yol açarken, en az 140 ev hasar aldı. 4 metreye ulaşan su, bir kişinin hayatını kaybetmesine 12 kişininse yaralanmasına neden oldu. Yetkililer bunun kentte son 12 yılda yaşanan en kötü doğal afet olduğunu belirtti. Ulusal Acil Durum protokolünü devreye sokan Meksika Ordusu da kurtarma çalışmalarına katıldı (Michelle Freyria/Reuters)

• 26/30

  15 Temmuz 2025 - Belçik'nın başkenti Brüksel'de gerçekleştirilen Avrupa Birliği Dışişleri Bakanları zirvesi'nde protesto gösterisi düzenlendi. Avrupa Birliği üyesi ülkelerin dışişleri bakanları, işgal altındaki Filistin topraklarında insan haklarını ihlal ettiği tespit edilen İsrail'e karşı muhtemel yaptırımları tartışmak üzere bir araya geldi. Birlik, kamuoyundan yükselen çağrıların ardından Hollanda'nın teklifi üzerine, 20 Mayıs'ta İsrail'le Ortaklık Anlaşması'nı "insan haklarına ve uluslararası hukuka uyma" şartı kapsamında incelemeye almıştı. Oy birliği gerektirdiği için anlaşmanın tamamen askıya alınması beklenmese de serbest ticaret, araştırma, teknoloji, kültür ve siyasi diyalog gibi ayrı başlıkları içeren anlaşmanın nitelikli çoğunluk gerektiren hükümlerinin askıya alınması muhtemel. (Yves Herman/Reuters)

• 27/30

  14 Temmuz 2025 - Pakistan'da tarihinde Sind eyaletinin Haydarabad kentinde yolcular, şiddetli muson yağmurlarında sular altında kalan yolda. Hükümetin 1açıkladığı rakamlara göre Pakistan'da muson yağmurları haziran sonundan bu yana aralarında onlarca çocuğun da bulunduğu 110'dan fazla kişinin ölümüne yol açtı. Ülke genelinde yağışların şiddetini artırabileceğine işaret edilerek, yerel yetkililere teyakkuzda olmaları uyarısı yapıldı. Pakistan'ın birçok şehrinde her yıl temmuz-eylül aylarında etkili olan muson yağmurları, ülkede yüzlerce kişinin ölmesine ve maddi kayıplara yol açıyor. (Husnain Ali/AFP)

• 28/30

  13 Temmuz 2025 - İspanya'nın kuzeyindeki Pamplona kentinde düzenlenen San Fermin festivaline katılanlar, 7. boğa koşusu sırasında La Palmosilla cinsi boğaların önünde koşuyor. Bir hafta süren festivale her yıl binlerce kişi katılıyor ve ünlü boğa koşuları, her gün sabah saat 8.00'de eski şehrin dar sokaklarında 850 metrelik bir parkurda, önlerindeki koşucular düşmeden ya da boynuzlanmadan boğalara yakın kalmaya çalışırken yapılıyor. Koşucuların çoğu, kırmızı kuşak ve boyun atkısıyla beyaz pantolon ve gömlekten oluşan geleneksel kıyafetlerini giyiyor. Uzman İspanyol koşucular, boğaların boynuzlarının hemen önünde ölüme meydan okuyan birkaç saniye boyunca koşmaya çalışırken bir yandan da rulo haline getirilmiş bir gazeteyle hayvanları kışkırtıyor. Binlerce seyirci parkur boyunca balkonlardan ve tahta barikatlardan izliyor. (Miguel Riopa/AFP)

• 29/30

  12 Temmuz 2025 - Birleşik Krallık'ın Londra kentinde Wimbledon Tenis Turnuvası'nda çift erkekler kategorisinde galip gelen Lloyd Glasspool kutlama yapıyor. Glasspool ve Julian Cash, Avustralyalı Rinky Hijikata ve Hollandalı David Pel'i 6-2, 7-6 (3) mağlup etti. Cash ve Glasspool, 1936'dan bu yana All England Club kupasını kazanan ilk Britanyalı çift oldu. Glasspool başarıları hakkında "Duyunca kulağa inanılmaz geliyor" diye konuştu. (Stephanie Lecocq/Reuters)

• 30/30

  11 Temmuz 2025 - Bosnalı bir kadın, Potoçari kentindeki Srebrenitsa Soykırımı kurbanlarının isimlerinin yazılı olduğu bir anıtın yanında yas tutuyor. Bosna Hersek'te 1992-1995'te yaşanan savaşta, Bosnalı Sırp güçlerin 8 binden fazla Müslüman Boşnak erkek ve çocuğu katletmesinin 30. yıldönümü yasla karşılandı. Toplu mezarlara gömülen kişilerin kalıntıları daha sonraki yıllarda tespit edilmeye çalışılsa da binden fazla soykırım kurbanının cesedine hâlâ ulaşılamadı.​​​​​​​​​​​​​​ Bugün düzenlenen törenle katliamda hayatını kaybeden 7 kişi daha Potoçari Anıt Mezarlığı'nda toprağa verildi. (Armin Durgut/AP)

Yangınların karbon ayak izi yüksek

Aşırı sıcak hava dalgaları 150 yıl öncesine göre 5 kat arttı. Orman yangınları, ağaçların gövdelerinde, dallarında, toprakta depolanan karbon açığa çıkıyor, iklim bozulmalarına neden oluyor. 

Yangın kaynaklı ağaç kaybının yüzde 60'ı kuzey yarımkürede gerçekleşti

Kuzey yarımküre gezegenin geri kalanından daha hızlı ısınıyor, uzun yangın mevsimlerine, daha sık ve şiddetli yangınlara neden oluyor. Rusya 2020 ile 2024 yılları arasında kayıtlara geçen en kötü üç yangın sezonunu yaşadı. 2023'te Kanada'daki orman yangınları 7,8 milyon hektar ormanı yok etti. Bu 2001-2024 yıllık ortalamasının yaklaşık 6 katı.

Yangınlar orman karakterini ve biyoçeşitliliği bozuyor

Kuzey ormanları karasal karbonun yüzde 40'ını depolayarak iklim dengeleyici görevi görüyor. Karbonun çoğu donmuş toprakta, yangınlar arttıkça donan toprak eriyor, karbon açığa çıkıyor. Yangınlar ormanların karakterini değiştiriyor. Ladin gibi iğne yapraklılar yerine yaprak dökenlerin gelmesi, biyolojik çeşitlilik, karbon sekestrasyonu ve kültürel sorunlara yol açıyor. Ormanların karbon depolama yeteneklerini azaltıyor. 

Tropikal bölgelerde insan kaynaklı yangınlar artıyor 

Tropikaller doğal ormanlara kıyasla daha az türe sahip. Bolivya'da yangınlar yüzde 114 arttı. Sıcaklık artışı, Akdeniz Havzası'ndaki yangınların temel tetikleyicisi. 2022 İspanya yangını, 2024 Atina yangını, Türkiye yangınları iklim kaynaklı. 

Kentler ormanlara çok yakın

Arazi kullanımındaki değişiklikler, yerleşim yerleriyle ormanların yakınlaşması, değişen orman yapısı, kırsaldan şehre göçle büyüyen orman yapısı gibi pek çok sebepten gezegenin ormanları artık yangınlara karşı çok daha kırılgan. Yabanla romantik ilişki tesis etme, doğaya yakın olma gayesi yeniden tesis edilmeli. ABD, Kaliforniya'daki yangınlar yaban hayatıyla kentsel alanların iç içe geçmesi sonucu ortaya çıktı. Bu durum yangın çıkma riskini artırırken hasar ve can kaybı riskini de artırıyor. 

2023 yılı yangınları 8,6 milyar ton karbondioksit salınımına sebep oldu

Earth System Science'de yayınlanan bir makaleye göre, orman yangınları sıcaklığı artırmakla, ormanları yakmakla kalmıyor aynı zamanda karbon salınımının artmasına da neden oluyor.  

Yakan sıcaklıklar tarımsal verimi düşürüyor

Yangınların yaşandığı bölgelerde sıcaklık artıyor. 2 milyon çiftliğin olduğu ABD'nin güneybatısı son 1200 yılın en şiddetli kuraklıklarını yaşıyor. Artan sıcaklıklar mısır, pirinç ve yulaf gibi ürünlerin verimini azaltıyor. Aşırı sıcaklık nedeniyle, 2010 yılında ABD'de yıllık süt üretimi geliri 1,2 milyar dolar azaldı.

Sıcaklık, et ve süt verimini düşürüyor

Artan sıcaklık, seller, donlar bitkilerin çiçek açma zamanını, arılar ve sinekler gibi tozlayıcıların yaşam döngüsünü değiştiriyor. Normal dışı ısı değişimleri canlılarda stres kaynağına dolayısıyla verim sorunlarına yol açıyor. Isı ve nem hayvanların et, süt ve yumurta miktarını değiştiriyor. Aşırı yağışlar toprağı aşındırıyor, toprağın besinini tüketiyor verimi düşürüyor. Tarımsal atık olan gübrelerin, tarımsal ilaçlar ve diğer ürünlerin denizlere, ırmaklara karışmasına neden oluyor. İklim bozulması sudaki oksijeni değiştiriyor, balıkların ve kabukluların yaşamını etkiliyor. 

NASA'ya göre 2003 ile 2023 yılları arasında iklim kaynaklı ekstrem yangın sıklığı 2 kat arttı

World Resources Institute'ye göre, "2001 ile 2024 arasında küresel yangınlarda 152 milyon hektar orman kaybedildi."

Velhasıl, Orman Genel Müdürlüğü Türkiye'nin ve hatta dünyanın en başarılı kurumlarından. Yangınlarla ilgili verilebilecek en başarılı mücadele örneğini kaynaklar ölçüsünde hem profesyonel hem de yürekleriyle beraber veriyorlar. 

Tüm bunlara rağmen yeryüzünün yaşama elverişli zamanları olan "Holosen"in bittiğini kabul etmek lazım. Antroposen tıpkı antik zamanlarda olduğu gibi belirsizlik, aşırılık, yıkıcılıklarla dolu. İnsanlık kararlar eşiğinde, gezegenin doğal zorbalıkları, gayriihtiyari felaketleri karşısında hayatta kalmak için değişmek, sadeleşmek, bilime sığınmak zorundayız.

Günümüz teknolojileriyle yangınlarla mücadele etmenin yolu hala çok kısıtlı. Lavların yok ediciliği karşısında "uçaklar nerede" gibi sığ tartışmaları bir tarafa bırakıp, farklı teknolojiler üzerine odaklanıp, konuya milli güvenlik sorunu olarak yaklaşmalıyız. İHA'lar, Kağanlar vatanı korurken son yıllarda iklim kaynaklı riskler yeşil vatanı tehdit ediyor.

Yangınların, "ekonomik, insani, sigorta ve güvenlik zararları" giderek artıyor

Konu doğru aktarılmadığı için sürecin asıl sahibi olması gereken toplum kronik güvensizlik ve endişelerini iklim kanunu, aşı gibi komploya müsait sorunlar üzerinden yansıtıyor. iklim sorunlarına karşı toplumu işbirlikçi yapacağımıza dumanlıklar filizleniyor. 

Etkili, bağ kuran devrimsel iklim, tarım strateji altyapısı temeli için ivedi halkla iletişim seferberliği başlatılmalı. Gayrısı geç kalınmış çabaya, devasa maliyetlere neden olur.

*Bu içerik serbest gazeteci veya konuk yazarlar tarafından hazırlanmıştır. Bu içerikte yer alan görüş ve ifadeler yazara aittir ve Independent Türkçe'nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.