Çatışma, insanlık tarihinin ve toplumsal hayatın doğal bir parçasıdır. Toplumlar, gruplar, hatta bireyler arasında farklılıklar ve çıkarlar çoğu zaman çatışmalara dönüşebilir. Her gün bir dizi çatışma ile karşılaşır, bunların bir kısmını çözer, bir kısmı ile yaşamaya devam ederiz. Çatışma özünde kötü değil, önemli olan onu nasıl yönettiğimizdir. Bir çatışmayı iyi yönetirseniz iyi sonuç alırsınız; kötü yönetirseniz, yani yönetemezseniz kötü sonuç alırsınız. Barış aynı zamanda bir toplumsal kapasite meselesidir yani barışı mümkün kılan şey, çatışmaları önleme, yönetme, çözme ve dönüştürme kapasitesidir. İşte bu yüzden barış, yalnızca bir hedef değil, aynı zamanda bir beceridir- tıpkı dijital bir araç kullanmak gibi öğrenilebilir ve öğretilebilir bir beceri.
Söz konusu kapasitenin sonucu olarak dünyada bazı coğrafyalar çatışmalarını şiddete teslim etmeden çözmenin yollarını bulabilirken, bazıları aynı döngüyü onlarca yıl tekrarlıyor. Bu durum barışın inşa edilmesi gereken bir süreç olduğunu gösteriyor.
"Barışa Açılan Kapılar" başlıklı bu yazı dizisinde, dünya üzerindeki farklı barış süreçlerine yakından bakacağız. Başarılı olmuş örnekler üzerinden - ki tüm barış süreçleri topluma bazı hakikatleri öğrettiği ve tecrübe kazandırdığı için başarılı sayılırlar - barışın imkânlarını ve sınırlarını, yerelden küresele uzanan bir perspektifle birlikte inceleyeceğiz.
Bu kısa yazıda, 20 yılı aşkın süredir görece kırılgan da olsa sürdürülebilir bir nitelik kazanmış olan bir barışın hikâyesine odaklanıyoruz: Kuzey İrlanda Barışı.
Barışın yol haritası: Kuzey İrlanda deneyimi
Dünya tarihinin en komplike ve en uzun süren çatışmalarından birisi olan Kuzey İrlanda sorunu, 1960’lı yıllardan itibaren derinleşen mezhep temelli ayrışma, kimlik çatışması ve İngiltere'nin tarihsel müdahaleleri ile uzun yıllar boyunca Avrupa'nın en sert çatışmalarından birisi haline geldi. Katolik milliyetçiler ile Protestan birlikçiler arasında süren ve "the troubles" (bela günleri) olarak anlan bu dönem 3 bin 500’den fazla insanın hayatını kaybetmesine, on binlercesinin ise travmalarla yaşamaya mahkûm olmasına neden oldu. Ancak bu karanlık tablo 1998’de imzalanan Belfast Anlaşması (diğer adıyla Good Friday Agreement ya da Hayırlı Cuma Anlaşmasıyla) önemli bir dönüm noktasına ulaştığı.
Kuzey İrlanda barış süreci, modern zamanların en dikkat çekici ve öğretici barış deneyimlerinden biridir. Onlarca yıl süren, binlerce insanın hayatına mal olan ve toplumun tüm damarlarını işlemiş bir çatışmanın ardından gelen müzakere, uzlaşma, yüzleşme ve ortak gelecek arayışı. Bu örnek, bize barışın sadece çatışma ve şiddetin sona ermesi olmadığını, aynı zamanda birlikte yaşama iradesinin hayata geçirilmesi olduğunu gösteriyor.
Çatışmanın temel dinamikleri: Kimlik, eşitsizlik ve egemenlik
Çatışma; Katolik, İrlandalı kimliğini benimseyen ve birleşik bir İrlanda isteyen milliyetçiler ile Protestan, Britanyalı kimliğini korumak isteyen ve birleşik krallıkla entegrasyonu savunan birlikçiler arasında yoğunlaştı. Yüzeyde dini gibi görünse de özünde bir kimlik, eşit yurttaşlık ve yönetişim kriziydi. Katoliklerin kamu sektöründe dışlanması, ayrımcı politikalar, siyasi temsildeki eşitsizlikler, hukuk zafiyetleri, dışlayıcı bir eğitim, demokrasi eksiklikleri, hoşgörüsüz dini öğreti ve kolluk kuvvetlerinin taraflı tutumu çatışmayı derinleştirdi.
Barış sürecinin mimarları ve stratejik hamleler
Barış süreci, sadece siyasi elitlerin değil, sivil toplumun, uluslararası toplumun ve hatta bireysel çaba ve girişimlerin ürünüydü.
Sürecin en kritik aktörleri arasında;
- İngiliz Hükûmeti (Tony Blair liderliğinde),
- İrlanda Cumhuriyeti Hükûmeti,
- IRA ve siyasi kanadı Sinn Féin,
- Ulster Unionist Party (UUP),
- Sivil toplum kuruluşları ve dini liderler,
- ABD (özellikle Bill Clinton ve George Mitchell arabuluculuğuyla) yer aldı.
İngiltere Başbakanı Tony Blair’in sürecin ilk aşamalarında IRA’nin temsilcileriyle gece yarısı gizli görüşmeler yaptığında bile, sabah saatlerinde kamuoyuna "devlet teröristlerle görüşmez" açıklaması yaptı.
Bu örnek bile barış süreçlerinin çelişkili ama gerçekçi doğasını gösteren önemli bir anekdottur. Bu görüşme aslında barışın kapalı kapılar ardında nasıl öldürüldüğünün bir kanıtıdır.
Diğer taraftan yine Tony Blair’in "Bu mesele (Kuzey İrlanda sorunu) siyasi hayatıma mal olsa bile onu çözeceğim" sözüyle barışın inşasında siyasi iradenin ve güçlü liderliğin etkisini göstermektedir.
Hayırlı Cuma Anlaşması: Müzakere yoluyla inşa edilen bir model
1998’de varılan anlaşma, klasik bir güç paylaşımlı demokrasi modeli olarak değerlendirilebilir. Bu çerçevede;
- Kuzey İrlanda’da iki toplumlu bir meclis ve yürütme sistemi kuruldu.
- Taraflar arası eşit statü anlayışı benimsendi.
- Polis teşkilatı yeniden yapılandırıldı.
- Siyasi mahkûmlar serbest bırakıldı.
- Kimlik tercihine saygı gösterilerek, halkın gelecekte İrlanda ile birleşme veya birleşik krallıkta kalma yönünde referandum hakkı tanındı.
Bu model, bir taraftan Birleşik Krallığın birliğini koruyarak, diğer taraftan çok kimlikli bir yönetişim sistemi kurmaya yöneldi. Çatışmanın "sıfır toplamlı doğası", karşılıklı tanıma ve işbirliği ilkeleriyle dönüştürüldüğü.
Toplumsal entegrasyon ve sivil toplumun barış sürecindeki rolü
Barış anlaşması bir son değil, yeni bir başlangıçtı. Özellikle sivil toplumun, dini liderlerin ve eğitim kurumlarının katkıları bu süreçte hayati rol oynadı. Barış eğitimi programları, okullarda karşılıklı empatiyi arttırmayı hedefledi. Katolik ve Protestan çocukların ortak eğitim aldığı bazı okullar ‘entegrasyon laboratuvarı’ olarak görüldü.
STK'lar, özellikle travma yaşayan bireyler için rehabilitasyon, toplum temelli barış atölyeleri ve hafıza politikalarının oluşumunda önemli görevler üstlendiği. Kurban yakınlarına adalet arayışı için destek sunan kuruluşlar, barışın yalnızca siyasi değil, aynı zamanda insani bir arayış olduğu ve toplumsal zeminde de inşa edilmesi gerektiği kısa sürede anlaşıldı.
Sivil toplum, barışın sadece liderlerin işi olmadığını gösterdi. Örneğin, Community Relations Council (Topluluk İlişkileri Konseyi) ve Healing Through Remembering (hatırlama ve Abma Yoluyla iyileşme) gibi sivil toplum yapıları, geçmişle yüzleşme ve topluluklar arası güven inşaasında kilit rol oynadı.
Bu noktada;
- Toplumlar arası entegrasyon projeleri
- Barış ve uzlaşı eğitimleri
- Stk'ların öncülüğünde yürütülen diyalog çalışmaları
- Gençlik değişim programları
- Dini kurumların köprü rolü gibi girişimler önemli işlevler gördü.
Fotoğraflarla dünyadan haberler
Fotoğraflarla dünyadan haberler
-
1/30
22 Haziran 2025 - Ducati Lenovo Takımı'nın İspanyol sürücüsü Marc Marquez, takım arkadaşı İtalyan Francesco Bagnaia'nın önünde ve bu ikiliyi BK8 Gresini Racing'in yıldızı, Marquez'in kardeşi Alex Marquez takip ediyor. İtalya'nın Mugello pistinde düzenlenen MotoGP İtalya Grand Prix'sini şampiyonanın lideri Marc Marquez kazanırken, Alex Marquez ikinci ve Fabio Di Giannantonio üçüncü oldu. Bu sonuçla Marc Marquez sürücüler şampiyonasında puanını 270'e çıkardı. Onu 240 puanla Alex Marquez ve 160 puanla Bagnaia takip ediyor. (Tiziana Fabi/AFP) -
2/30
21 Haziran 2025 - Roma'da düzenlenen "Stop Rearm Europe" (Avrupa'nın Yeniden Silahlanmasına Son) yürüyüşüne katılan göstericiler, Kolezyum'un önünden geçiyor. Avrupa Birliği'nin 800 milyar euroluk savunma planına karşı harekete geçen Stop Rearm Europe, silahlara daha fazla para harcanmaması çağrısı yapıyor. Bugün savaş ve soykırım karşıtı protestocılar, 300'den fazla ağ, sosyal örgüt, sendika, ulusal ve yerel siyasi oluşumun desteğiyle Roma'da düzenlenen eyleme katıldı. (Andrew Medichini/AP) -
3/30
20 Haziran 2025 - Çin'in Jinshan bölgesindeki yeni Legoland Şanghay Resort'ta insanlar lunapark trenine biniyor. Şanghay'da yer alan dünyanın en büyük Legoland'i, bugün halkın denemesi için faaliyetlerine başladı. Aynı zamanda Çin'deki ilk Legoland olan tesis, Ninjago, Lego Friends ve Monkie Kid gibi temalara sahip 8 bölüm içeriyor. En ilgi çekici ziyaret yerleri arasında, Şanghay sahilinin ve Lujiazui finans bölgesinin gökdelenlerinin renkli plastik tuğlalardan inşa edilen minyatür kopyalarının olması bekleniyor. Legoland Şanghay Resort, 5 Temmuz'da resmen açılacak. (Hector RETAMAL / AFP) -
4/30
19 Haziran 2025 - Tel Aviv yakınlarında İsrail acil servis ekipleri, İran'ın füze saldırısı yaptığı bölgede çalışıyor. Yetkililer, İran'ın "onlarca" füze saldırısı sırasında İsrail'in güneyindeki bir hastanenin vurulduğunu, Tel Aviv bölgesindeki acil servis ekiplerinin de başka bir saldırı olduğunu bildirdiğini söyledi. İran, İsrail'in saldırıları sonrası başlayan çatışmanın yedinci gününde üç farklı bölgeyi vurdu. Tahran'ın füze saldırısında bir hastane de zarar gördü. İran, Berşeba'da bulunan Soroka Hastanesi'ni hedef almadığını savunuyor. Tel Aviv yakınlarındaki Holon ve Ramat Gan da isabet aldı. Tahran, hastane yakınındaki bir İsrail ordu üssünün hedef alındığını, hastanenin şok dalgasından etkilendiğini iddia etti. İsrail yönetimiyse saldırıda hastanenin doğrudan hedef seçildiğini öne sürdü. (Gil Cohen-Magen/AFP) -
5/30
18 Haziran 2025 - İran'la İsrail arasındaki savaş, 6. gününde de devam ediyor. İsrail ordusu, İran’dan İsrail topraklarına doğru füze atışları gerçekleştirildiğini bildirdi. İsrail ordusu tarafından yapılan yazılı açıklamada, hava savunma sistemlerinin devreye girdiği kaydedildi. Halkın en kısa sürede sığınaklara geçmesi ve ikinci bir duyuruya kadar bu alanları terk etmemesi istendi. Bunun ardından İsrail’de bir çok noktada sirenler çaldı. (Atta Kenare/AFP) -
6/30
17 Haziran 2025 - Endonezya'nın Doğu Nusa Tenggara bölgesindeki Lewotobi Laki‑Laki yanardağı güçlü bir patlama gerçekleştirdi. Kül ve toz sütunu yaklaşık 11 km'ye kadar yükseldi. Yetkililer alarm seviyesini en yükseğe çıkardı, tehlike bölgesini krater çevresinde 8 kilometreye kadar genişletti. Uçuşlara "kırmızı" hava trafiği uyarısı verildi, bölge halkı ve turistler maskeyle korunmaya çağırıldı. Lewotobi Laki-laki'nin son patlaması mayıs ayında gerçekleşmiş ve yetkililer o zaman da seviyeyi en şiddetli seviyeye çıkarmıştı. Endonezya, çok sayıda tektonik plakanın üzerinde yüksek sismik aktivitenin görüldüğü "Pasifik Ateş Çemberi" üzerinde yer alıyor. (AFP) -
7/30
16 Haziran 2025 - Fransa'nın kuzeyindeki Gravelines sahilinde göçmenler, Manş Denizi'ni geçmek için kaçakçıların teknesine binmek üzere suda yürüyor. Güneş yeni doğuyordu ancak Gravelines sahilinde düzinelerce göçmen, neredeyse aynı sayıda polis memurunun gözetiminde sahil boyunca yürüyordu. Bazıları İngiltere'ye giden bota binmeyi başardı, geride hayal kırıklığına uğramış, bitkin insanlar kaldı. Birleşik Krallık'ın geçen hafta açıkladığı rakamlara göre bu yıl adaya varma amacıyla Manş Denizi'ni 16 binden fazla kişi geçti. İçişleri Bakanlığı sözcüsü, "Hepimiz, hayatları tehdit eden ve sınır güvenliğimizi zedeleyen tehlikeli küçük tekne geçişlerini sona erdirmek istiyoruz." diye konuştu (Sameer Al-Doumy/AFP) -
8/30
15 Haziran 2025 - İsrail'le İran arasındaki füze savaşında üçüncü gün yaşanırken geceden bu yana karşılıklı saldırılar sürüyor. İran’ın başkenti Tahran’daki Emniyet Müdürlüğü binası, İsrail istihbarat servisi Mossad’a ait saldırı drone'larıyla vuruldu. Saldırıda hafif hasar meydana gelirken, çok sayıda polis memuru yaralandı. Öte yandan Tahran'ın merkezinde, bakanlıkların yer aldığı caddede şiddetli bir patlama yaşandı. Dışişleri Bakanlığı'na çok yakın bir noktada meydana gelen patlama sonrası büyük yıkım meydana geldi. İranlı kaynaklar, İsrail Hava Kuvvetleri'nin Tahran'a yönelik saldırılarına paralel olarak, "Mossad ajanlarının" Tahran'ın çeşitli yerlerine önceden yerleştirilmiş bombaları uzaktan patlattığını ileri sürdü. İran medyası, 3 gün içinde gerçekleştirilen saldırılarda can kaybının 128'e yükseldiği bildirdi. (Atta Kenare/AFP) -
9/30
14 Haziran 2025 - 12 Haziran'dan beri internet ve sabit telefon hatlarının kesik olduğu Gazze'de Filistinliler internet sinyali yakalamak için telefonlarını havaya kaldırıyor. BM Genel Sekreter Sözcü Yardımcısı Stephanie Tremblay cuma günü düzenlediği basın toplantısında İsrail ordusunun Gazzelilere sosyal medyadan seslenerek belirli alanlardan uzaklaşma çağrısı yaptığını hatırlatmış ve "Gazze'deki çoğu kişinin bu duyuruya erişmesinin bir yolu yok" demişti. Tremblay, BM'nin bölgedeki ortaklarının, bu kabloları tamir etmek istediğini ancak nisan ayından yana bu konudaki 20'den fazla talebin İsrail tarafından reddedildiğini vurgulamıştı. (Omar Al-Qattaa/AFP) -
10/30
13 Haziran 2025 - İran'ın başkenti Tahran'ın kuzeyindeki bir apartmanda meydana gelen patlamanın ardından bir itfaiyeci meslektaşlarına sesleniyor. İsrail gece saatlerinde başladığı saldırılarında İran'nın başkentinin yanı sıra Tebriz, Loristan ve Kirmanşah gibi bölgeleri hedef aldı. ABD-İran nükleer müzakerelerinin pazar günü gerçekleşmesi beklenen 6. turu öncesinde yapılan hava saldırılarında İran'ın Natanz nükleer tesisi de vuruldu. İsrail'in "Yükselen Aslan" adını verdiği operasyonda Genelkurmay Başkanı Tümgeneral Muhammed Bakıri ve Devrim Muhafızları Genel Komutanı Tümgeneral Hüseyin Selami gibi isimlerin yanı sıra ülkenin nükleer çalışmalarda önde gelen 6 bilim insanının da öldüğü aktarıldı. İran medyasına göre saldırılarda 78 kişi hayatını kaybetti. (Vahid Salemi/AP) -
11/30
12 Haziran 2025 - Merkezi Endüstriyel Güvenlik Gücü'nün (CISF) X hesabında paylaşılan bu fotoğraf, Ahmedabad havalimanı yakınlarındaki bir yerleşim bölgesine düşen AN Air India uçağının arka kısmını gösteriyor. Havacılık yetkilileri, havayolu şirketinin "trajik kaza" diye nitelendirdiği olayda, Londra'ya giden Air India 171 numaralı yolcu uçağının Hindistan'ın batısındaki Ahmedabad kentinde 242 yolcuyla birlikte düştüğünü açıkladı. Yolcuların 169’u Hindistan, 53’ü Britanya, yedisi Porkekiz, biriyse Kanada vatandaşıydı. Ahmedabad Polis Komiseri G.S. Malik, faciada 204 kişinin öldüğünü, 41 kişinin yaralandığını söyledi (AFP/Merkezi Endüstriyel Güvenlik Gücü) -
12/30
11 Haziran 2025 - Gazze'deki Nuseyrat mülteci kampında Filistinli bir çocuk yemek sırasında. UNICEF'in küresel sözcüsü James Elder, Gazze'de kıtlığın çok kadar yakın olduğunu ve kıtlık başladığında yardımların ulaşması için çok geç olacağını, bunun sonucunda kitlesel ölümlerin yaşanacağı uyarısında bulundu. Filistin topraklarında yaşananları "korkunç" diye niteleyen Elder, bu kadar çok çocuğun öldürülmesinin artık şoke edici olmaktan çıktığını söylerken, "Artık trajedi içinde yaşamaktan öteye geçtik. Biz de bu trajedinin suç ortağıyız" dedi. Birleşmiş Milletler, İsrail'in 11 haftadır sürdürdüğü abluka nedeniyle Gazze'nin 2,3 milyonluk nüfusunun çoğunun kıtlık riski altında olduğunu ve akut yetersiz beslenme sorunu yaşayan küçük çocukların oranının neredeyse üç katına çıktığını açıkladı. (Eyad Baba/AFP) -
13/30
10 Haziran 2025 - Avusturya'nın güneydoğusundaki Graz kentinde, okulda meydana gelen silahlı saldırıda en az 10 kişinin hayatını kaybettiği okulun yakınındaki geçici anma yerine mumlar bırakıldı. Avusturya Başbakanı Christian Stocker, eski bir öğrencinin gerçekleştirdiği silahlı saldırının ardından üç günlük ulusal yas ilan etti. Graz Belediye Başkanı Elke Kahr, saldırganın da öldüğünü açıkladı. Polis, saldırganın 21 yaşında olduğunu, iki silahla saldırıyı gerçekleştirdiğini ve sonrasında okulun tuvaletinde intihar ettiğini bildirdi. (Georg Hochmuth/AFP) -
14/30
9 Haziran 2025 - İsrail güçlerinin Gazze'ye giden yardım gemisi Madleen'i durdurmasının ardından Aşdod Limanı'nda toplanan protestocular Filistin bayrağı ve pankartlarla eylem yaptı. İsveçli aktivist Greta Thunberg'ün de içinde bulunduğu, Gazze Şeridi'ne yönelik deniz ablukasını kırmaya çalışan yardım gemisi Madleen bugün İsrail tarafından alıkondu. Filistin yanlısı Özgürlük Filosu Koalisyonu tarafından işletilen gemi, Gazze'ye yardım götürerek bölgedeki insani kriz hakkında uluslararası farkındalığı artırmayı amaçlıyordu. İsrail Dışişleri Bakanlığı'ndan yapılan açıklamada İsrail ordusunun gemiyi alıkoyduğu ve aktivistlerin ülkelerine gönderileceği söylendi. Yolcuların iyi durumda olduğu belirtilirken gemi için "ünlülerin özçekim yatı" ifadeleri kullanıldı. (Maya Levin/AFP) -
15/30
7 Haziran 2025 - Ukrayna'nın Harkiv kentinde Rusya'nın drone saldırısı sonucu binalar hasar gördü. Rusya'nın gece ve sabah saatlerinde Ukrayna'ya düzenlediği saldırılarda üç kişinin hayatını kaybettiği, 21 kişinin de yaralandığı bildirildi. Rus yetkililer de Ukrayna'nın Moskova'ya düzenlediği drone saldırısı sonucu iki kişinin yaralandığını açıkladı. İstanbul'da yapılan son barış müzakeresinde taraflar daha fazla esir takası yapma üzerinde anlaşmıştı. Öte yandan Kremlin'den bugün yapılan açıklamada Kiev'in takası süresiz olarak ertelediği öne sürüldü. Ukrayna ise bu iddiayı yalanlayarak Moskova'ya "kirli oyunlar oynamayı" bırakma çağrısı yaptı. (Vitalii Hnidyi/Reuters) -
16/30
6 Haziran 2025 - Gazze'nin Deir el-Balah bölgesindeki Filistinliler, İsrail bombardımanı sonucu yıkılan bir caminin yıkıntıları yanında bayram namazını kılıyor. Dünya çapındaki Müslümanlar bugün Kurban Bayramı'nı kutlarken, Gazze'de yıkılmış camilerin yanında kılanan namazlar kameralara yansıdı. İsrail ordusunun, Kurban Bayramı'nın ilk gününde Gazze Şeridi'ne düzenlediği saldırılarda 19 Filistinli hayatını kaybetti. Han Yunus'un Batn es-Semin, Kizan en-Neccar, Satr el-Garbi, Ketibe bölgelerinin yanı sıra Refah kentinin doğusundaki bölgelere de yoğun topçu saldırıları düzenlendiği bildirildi. (Abdel Kareem Hana/AP) -
17/30
5 Haziran 2025 - Filipinler'in başkenti Manila'daki Pasig Nehri'ndeki kirlilik, Dünya Çevre Günü'nde drone görüntülerine yansıdı. 1973'ten beri 5 Haziran'ı Dünya Çevre Günü olarak kutlayan Birleşmiş Milletler, bu yıl plastik kirliliğine odaklanmaya karar verdi. BM Çevre Programı'na göre dünya çapında her yıl en az 400 milyon ton plastik üretiliyor ve bunların yüzde 10'undan azı geri dönüştürülüyor. Plastikler ve onların parçalanmasıyla oluşan mikroplastikler doğayı, insan ve hayvan sağlığını tehdit ediyor. Bir kişinin yılda en az 50 binden fazla plastik parçacığı tükettiği tahmin ediliyor. (Eloisa Lopez/Reuters) -
18/30
4 Haziran 2025 - Mısır'da Kurban Bayramı öncesinde Giza'nın kuzeydoğu banliyölerindeki Burkaş deve pazarında çocuklar develerin yanında. Ülkenin dört bir yanından gelen Mısırlılar, kurbanlık deve almak için pazara akın ediyor. Yaklaşık 25 dönümlük alana kurulu pazar, 1995’ten bu yana hem Mısır’ın tek deve pazarı hem de Arap dünyası ve Ortadoğu’nun en büyüğü olma özelliğini taşıyor. Develer hacmine göre fiyatlandırılırken, fiyatlar 30 bin ila 180 bin Mısır lirası (yaklaşık 23 bin TL ila 141 bin TL). Develerin ortalama ağırlıklarınınsa 300 kilogram civarında olduğu belirtiliyor. (Khaled Desouki/AFP) -
19/30
4 Haziran 2025 - Brezilya Milli Takımı antrenörü Carlo Ancelotti, Sao Paulo'da takımı 2026 FIFA Dünya Kupası elemelerine hazırlıyor. Brezilya, 5 Haziran'da Ekvador'la maça çıkacak. 65 yaşındaki tecrübeli teknik direktör, Real Madrid'le üçer Şampiyonlar Ligi, UEFA Süper Kupa ve ikişer FIFA Kulüpler Dünya Kupası, LaLiga, İspanya Kral Kupası ile İspanya Süper Kupa sevinci yaşadı. Brezilya Futbol Federasyonu Başkanı Ednaldo Rodrigues, İtalyan çalıştırıcının takımın başına getirildiği duyurulurken, "Ancelotti'yi Brezilya’nın başına getirmek, yalnızca stratejik bir hamle değil. Bu adımla, podyumun en üst basamağını geri almaya kararlı olduğumuzu tüm dünyaya ilan etmek istiyoruz. O, futbol tarihinin en büyük teknik direktörlerinden biri ve artık gezegenin en iyi milli takımına liderlik edecek. Onunla birlikte Brezilya futbolu için yeni ve görkemli bir dönemi başlatacağız" diye konuşmuştu. (Nelson Almeida/AFP) -
20/30
2 Haziran 2025 - Güney Kore'de Demokrat Parti'nin başkan adayı Lee Jae-myung, son mitinginde kurşun geçirmez cam arkasında konuşma yaptı. Eski Devlet Başkanı Yoon Suk Yeol'ün görevden azledilmesinin ardından yeni devlet başkanını belirleyecek 3 Haziran'daki başkanlık seçimi için erken oy verme süreci geçen hafta başlamıştı. 51 milyonu aşkın nüfusa sahip Güney Kore'deki 44 milyondan fazla kayıtlı seçmen, gelecek 5 yıl boyunca devlet başkanlığı görevini sürdürecek kişiyi belirleyecek. 2022'deki seçimde Yoon'a yüzde 0,7 oranla kıl payı kaybeden Lee'nin bu seçimden galip çıkması ihtimalinin yüksek olduğu öngörülüyor. The Economist'in gerçekleştirdiği ankete göre Lee, yüzde 47'yle lider konumunda (Anthony Wallace/AFP) -
21/30
1 Haziran 2025 - McLaren, Formula 1 İspanya Grand Prix'sini ilk iki sırada bitirmeyi böyle kutladı. Sezonun 9. yarışını Avustralyalı pilot Oscar Piastri kazandı. Barselona'daki 4,65 kilometrelik Barselona-Katalonya Pisti'nde yapılan yarış, 66 tur üzerinden düzenlendi. 2025 sezonundaki 5. zaferine imza atan Piastri, yarışı 1 saat 32 dakika 57,375 saniyelik süresiyle ilk sırada tamamladı. Piastri'nin Britanyalı takım arkadaşı Lando Norris, Piastri'nin 2,471 saniye gerisinde ikinci, Ferrari'nin Monakolu pilotu Charles Leclerc ise liderin 10,455 saniye arkasında üçüncü oldu. Red Bull'un son şampiyon pilotu Max Verstappen, Mercedes pilotu George Russell'la çarpışmasının ardından 10 saniyelik zaman cezası alarak 10. sıraya geriledi. (Joan Monfort/AP) -
22/30
31 Mayıs 2025 - Paris Saint Germain futbolcuları, UEFA Şampiyonlar Ligi kupasını kaldırarak kutlama yapıyor. PSG ve Inter, Şampiyonlar Ligi'nin finali için Almanya'nın Münih kentindeki Allianz Arena'da karşı karşıya geldi. Karşılaşmadan 5-0 galip çıkan PSG, ilk kez Avrupa'nın en büyük futbol kupasının sahibi oldu. PSG taraftarları galibiyetin ardından kutlamalar için Paris sokaklarına akın etti. (Marco Bertorello/AFP) -
23/30
30 Mayıs 2025 - Fransa'nın güneydoğusundaki Marsilya'da yer alan bir binanın cephesinde, sokak sanatçısı Banksy'nin yeni eseri görülüyor. Ünlü sokak sanatçısının Instagram hesabında paylaşarak duyurduğu yeni eseri, sokaktaki direğin gölgesini bir deniz fenerine dönüştürüyor ve üstünde "Bende gördüğün şey olmak istiyorum" yazıyor. Kimliği bilinmeyen Banksy, kariyerine Birleşik Krallık'ın Bristol kentinde binalara sprey boyayla resim yaparak başlamıştı. Dünya çapında üne kavuşan sanatçının eserleri müzayedelerde milyonlarca dolara satılıyor. (Viken Kantarcı/AFP) -
24/30
29 Mayıs 2025 - Yerinden edilmiş Filistinliler Gazze Şeridi'nin merkezindeki bir yardım dağıtım merkezinden dönerken, bir çocuk ABD destekli özel bir yardım grubu olan Gazze İnsani Yardım Vakfı'nın (GHF) yardım malzemeleriyle dolu kutuyu taşıyor. GHF, bölgedeki uzun süredir devam eden BM liderliğindeki sistemi atlayarak yardım dağıtımı yapıyor. İki aylık abluka sonrasında yardımların nihayet gelmeye başladığı Gazze'de, İsrail'le Filistinli Hamas hareketi arasında 18 ay süren yıkıcı savaşın ardından insani durum vahim. Gıda güvenliği uzmanları, her 5 kişiden birinin açlık tehlikesiyle karşı karşıya olduğunu söylüyor (Eyad Baba/AFP) -
25/30
28 Mayıs 2025 - Almanya Cumhurbaşkanı Frank-Walter Steinmeier, Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenski'yi Berlin'deki Bellevue Sarayı'nda karşıladı. Zelenski'nin Almanya ziyareti, ABD Başkanı Donald Trump'ın savaşı sona erdirme baskısı altında Ukraynalı ve Rus yetkililerin bu ay yüz yüze müzakereler için bir araya gelmesinin ardından gerçekleşti. Almanya Başbakanı Friedrich Merz, Almanya ve Ukrayna'nın uzun menzilli füzelerin endüstriyel üretimini ortaklaşa geliştirmeyi hedeflediğini belirtirken, Ukrayna'yı istilası nedeniyle Rusya'ya yönelik baskıyı arttırma sözü verdi. Merz, hükümetinin Ukrayna ve Almanya'da üretilebilecek füzelere herhangi bir menzil sınırlaması getirmeyeceğini söyledi. (Christian Mang/Reuters) -
26/30
27 Mayıs 2025 - Alexander Zverev, Paris'te düzenlenen Fransa Açık'ta bugün oynadığı maç sırasında raketini havaya fırlatıyor. Alman sporcu, tenis turnuvasının üçüncü gününde ABD'li Learner Tien'e karşı oynadığı tek erkekler maçında rakibini 3-0 yenerek ikinci tura yükseldi. İkilinin şubattaki bir önceki karşılaşmasında 19 yaşındaki Tien, 1997 doğumlu Zverev'i mağlup etmişti. Bugün düzenlenen maçlarda tek kadınlarda ABD'li tenisçi Coco Gauff da Avustralyalı rakibi Olivia Gadecki'yi 2-0 yenerek ikinci tura çıktı. 25 Mayıs'ta başlayan turnuva 8 Haziran'da sona erecek. Julien de Rosa/AFP) -
27/30
26 Mayıs 2025 - İsrailli sağcı aktivistler, Kudüs Günü için düzenlenen ve İsrail ordusunun 1967'deki Arap-İsrail savaşı sırasında şehrin doğu bölgesini ele geçirmesinin anıldığı bayrak yürüyüşü sırasında Kudüs'ün Eski Şehir bölgesinde iki Filistinli okul çocuğuna bağırıyor. Her yıl, çoğu dindar Yahudilerden oluşan binlerce İsrailli milliyetçi, Kudüs'te ve ilhak edilen Eski Şehir'de, Filistinlilerin çoğunlukta olduğu mahalleler de dahil, İsrail bayrakları sallayarak, dans ederek ve bazen de kışkırtıcı sloganlar atarak yürüyor. İsrail polisi, kentte çok sayıda barikat kurdu ve Filistinlilerin bölgeye girişini engelledi. Polis, Eski Şehir'de aşırı sağcı gruplara bazı noktalarda göz yaşartıcı gazla müdahale etti. (John Wessels/AFP) -
28/30
25 Mayıs 2025 - Formula 1 Monako Grand Prix'sini, McLaren'ın Britanyalı pilotu Lando Norris kazandı. Ferrari'nin Monakolu yıldızı Charles Leclerc ise ikincilikle yetindi. Monako'da podyumu tamamlayansa McLaren'ın 24 yaşındaki sürücüsü Oscar Piastri oldu. Pilotlar şampiyonasında Piastri birinci, Norris ikinci, Verstappen ise üçüncü sırada. Formula 1, haftaya İspanya Grand Prix'siyle devam edecek. (Stephanie Lecocq/Reuters) -
29/30
24 Mayıs 2025 -Kiev'deki itfaiyeciler, Rusya'nın Ukrayna'ya yönelik drone saldırısında hasar gören bir apartmanı inceliyor. Ukrayna hava kuvvetleri, Rusya'nın gece boyunca sadece başkent Kiev'e 250 drone ve 14 balistik füze fırlattığını açıkladı. 2022'de başlayan savaş boyunca kente yönelik en büyük hava saldırılarından birinde ikisi çocuk 15 kişinin yaralandığı bildirildi. Saldırının başlamasından birkaç saat önce, İstanbul'da kararlaştırılan esir takası kapsamında Rusya ve Ukrayna karşılıklı olarak 390 kişiyi serbest bırakmıştı. (Thomas Peter/Reuters) -
30/30
23 Mayıs 2025 - Güney Afrika'nın Johannesburg kenti yakınlarındaki bir madenden kurtarılan işçiler otobüsten dışarı bakıyor. Sibanye-Stillwater altın madeninde yaşanan kazanın ardından yaklaşık 260 maden işçisi yeraltına hapsoldu. Şirketin son açıklamalarına göre 79 işçi kurtarıldı ve geri kalanların da kısa süre içinde yeryüzüne çıkarılması bekleniyor. Yetkililer ölü veya yaralı olmadığını da ifade ediyor. (Siphiwe Sibeko/Reuters)
1. Toplumlararası entegrasyon projeleri
Katolik ve Protestan topluluklar arasındaki kutuplaşmayı azaltmak, günlük yaşamda karşılaşma ve birlikte çalışma kültürünü geliştirmek için Sharewd Spaces and Services programları özellikle Belfast ve Derrylondon gibi şehirlerde kamu alanlarının (parklardan kütüphanelere) ortak kullanımı hedeflendi. Bu sayede, karşılıklı ön yargılar azaldı; ‘interface areas’ denilen çalışmanın en yoğun yaşandığı mahallede bile, sınırlı da olsa etkileşim başladı, çatışmasızlık durumu gündelik hayatı kolaylaştırdı ve kamusal alanda sembollerin (bayrak ve flama gibi) kullanımının nötürleşmesi sağlandı.
2. Barış, demokrasi ve insan hakları eğitimleri
Çocuklara ve gençlere karşılıklı anlayış, insan hakları ve demokrasi değerlerini öğretmek için Education for Mutual Understanding (EMU) (Karşılıklı anlayış için eğitim) - 1980’lerin sonlarında geliştirildiği, 1990’larda müfredata girdiği. Bu çerçevede, Katolik ve Protestan okulları arasında twinned school (kardeş okul) modeliyle ortak dersler ve projeler yürütüldü. Bu projelerle, genç nesillerde etnik ve dini kimliğin dışlayıcı değil, çoğulcu biçimde algılanmasına katkı sağladı ve travmatik geçmişi konuşabilir hale getirdi. Yapılan araştırmalara göre, bu tür programlara katılan gençlerin diğer gruplara karşı daha az tehdit algısı taşıdığı saptandı.
3. STK’ların diyalog çalışmaları
Toplum tabanında diyalog ve anlayışı artırmak, çatışmadan doğrudan etkilenmiş bireyleri barış sürecine dahil etmek için Community Relations Council (Topluluk İlişkileri Konseyi) - hükümet destekli ama bağımsız çalışan ve yerel barış projelerini finanse eden bir yapı; Healing Through Remembering (hatırlama ve Anma Yoluyla iyileşme) - travmalarla yüzleşme hafıza çalışmaları ve anma etkinlikleri düzenleyen bir ağ ve WAVE Trauma Center - mağdurlara psikolojik destek sağlayarak toplumsal iyileşmeyi hedefleyen yapılar geliştirildi.
Bu kuruluşların faaliyetleri sonucunda kurban ve fail yakınlarını aynı masa etrafında buluşturma cesareti gösterildi ve diyalog toplantılarında ‘hikayeni paylaş’ yöntemleriyle toplumsal empati geliştirildi. Böylece toplumlararası önyargılar ve güvensizliğin ortadan kaldırılmasına katkı sağlandı.
4. Gençlik değişim programları
Farklı dini/etnik kimliklere sahip gençlerin bir araya gelip birlikte deneyim kazanmalarını sağlamak amacıyla The Spirit of Enniskillen Trust (Enniskillen Ruhunu Yaşatma Vakfı)- 1987’de Enniskillen bombalanmasına ölen bir öğrencinin babasının girişimiyle kuruldu. Bu vakıf kanalıyla barış gönüllüsü gençler, yurt dışına gönderilip geri döndüklerinde kendi toplumlarında diyalog projeleri yürüttü. Bu sayede, gençler arasında alternatif liderlik kültürü gelişti ve yurt dışında birlikte yaşama deneyimi kazanan gençler, döndüklerinde barış elçiliği yaptı.
5. Dini kurumların köprü rolü
Dini/etnik topluluklar arası karşılıklı saygıyı ve diyalogu teşvik etmek içinse Irish Inter-Church Meetings (İrlanda Kiliseler arası Buluşmalar) ve Corrymeela Community (Corrymeela Toplumu) ile Katolik, Anglikan, Presbiteryen ve Metodist liderlerin buluştuğu yapılar oluşturuldu. Bu tür yapılarla Kuzey İrlanda’da barış ve uzlaşı temalı kamp ve eğitim programları geliştirildi. Eğitimler sonucunda, dini farklılıkların çatışmayı körükleme aracı olması yerine barışın taşıyıcısı olması sağlandı ve özellikle kırsal bölgelerde kiliseler arası dualar ve ziyaretlerle sembolik ama güçlü mesajlar verildi. Zira toplumun farklı kesimlerinden bireylerin dini liderlerin çağrısına daha açık olduğu anlayışı hâkimdi. Böylece, bu ziyaretler toplumlar arasında güvenin artmasına katkı sağladı.
6. İnsan hakları ve hukuki güvence
Hayırlı Cuma Anlaşması (1998), sadece politik çözüm değil, hak temelli bir yaklaşım da sundu. Yeni oluşturulan Kuzey İrlanda İnsan Hakları Komisyonu, eşit yurttaşlık ilkesinin yaşama geçirilmesini denetledi. Eğitim müfredatına insan hakları, barış ve demokrasi konuları entegre edildi. Ayrıca Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinin Kuzey İrlanda’da uygulanması garanti altına alındı.
Bu çok katmanlı sivil toplumun katkıları olmasaydı, Good Friday Agreement yalnızca bir diplomatik belge olarak kalabilirdi. Kuzey İrlanda deneyimi şunu gösterdi: barış sadece devletlerin ya da silahlı aktörlerin işi değildir, sıradan insanların, öğretmenlerin, din adamlarının, gençlerin ve mağdurların sürece dâhil edildiği bir toplumsal aksiyondur. Eğitimle, diyalogla, tarihle yüzleşerek ve kolektif hafızayı yeniden kurarak barış sürdürülebilir hale getirilebilir.
Sonuç: Kırılgan fakat sürdürülebilir bir barış
Dünyanın en başarılı barış süreçlerinden birisi olan Kuzey İrlanda barış süreci bile ancak bir çatışmayı görünür çatışma, hatta zaman zaman kriz düzeyine indirgeyebiliyor.
Hâlâ zaman zaman siyasi krizler yaşanıyor, toplumlar arasında görünmez duvarlar varlığını sürdürüyor.
Ancak şiddetin yerini siyasal mücadeleye bırakması ve uluslararası hukuk çerçevesinde bir uzlaşının yaşatılıyor olması, barışın mümkün olduğunu gösteriyor.
Artık insanlar sokakta bombaların patlayıp patlayacağını düşünmeden yürüyebiliyor.
Bu bile başlı başına büyük bir toplumsal başarıdır.
* Prof. Dr. Nezir Akyeşilmen: Selçuk Üniversitesi Uluslararası İlişkiler Bölümü Öğretim Üyesi ve İnsan Hakları Eğitimi Derneği Başkanıdır. Çalışma alanları barış çalışmaları, çatışma analizi, insan hakları, uluslararası ilişkiler ve dijital politikaları kapsamaktadır.
*Bu içerik serbest gazeteci veya konuk yazarlar tarafından hazırlanmıştır. Bu içerikte yer alan görüş ve ifadeler yazara aittir ve Independent Türkçe'nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.
© The Independentturkish
