Kanalizasyon kirliliğinin ülkenin su yollarındaki yaşamı yok edeceği korkusuyla İngiltere'nin nehirlerindeki toplu balık ölümleri 2020'den bu yana neredeyse 10 kat arttı.
İngiltere'de atık su muhbirleri, su ve atık su şirketlerinin yasal olarak gerekli miktarda kanalizasyondan gelen atık suyu, atık su arıtma tesisinde bilerek arıtmadığını ve bazı arıtma tesislerinin atık su sistemlerini manipüle ederek ham kanalizasyon suyunu tesislerden uzaklaştırıp nehirlere ve denizlere doğrudan yönlendirdiğini söylüyorlar.
Su ve atık su şirketleri, sağanak yağışlarda kanalizasyon sistemi yağmur suyu ile dolduğunda ham kanalizasyon lağım suyunu nehirlere ve denizlere deşarj ediyorlar.
Çünkü atık su ile yağmur suyu toplama sistemi bileşik.
Yalnızca aşırı hava koşullarında devreye girmeleri gerekiyor ancak yağmur yağmadığı günlerde bile kanalizasyondaki atık suyu tahliye ederek yıllardır rutin olarak kullanıyorlarmış.
Ancak The Guardian ve Watershed Investigations tarafından yapılan bir araştırma, sektörün "kirli sırrının" daha büyük, daha geniş ve derin sistemik olduğunu ortaya koydu.
Yasalara göre su şirketleri, çevre izinleri gereğince atık suları minimum miktarda arıtmakla yükümlü.
Ancak muhbirler (ihbarcılar), bazı arıtma çalışmalarının bu gereklilikleri karşılamada başarısız olduğunu ve atık su sistemlerini ham kanalizasyonu çevreye yönlendirmek için manipüle ettiğini ortaya çıkardı.
"Akış düzeltme" uygulaması, şirketlerin arıtma süreçlerini atlamasına imkân tanıyarak, "kirli sır" olarak kanalizasyon atık suyunu arıtmadan nehirlere ve denizlere deşarj edilmesi ciddi çevre ve halk sağlığı riskleri oluşturur.
4 ihbarcı Watershed'e, büyük bir kısmının düzenli olarak bunu yapmadığını ve durumu çevre düzenleyicisine bildirmediğini söylediler.
4 muhbir, su şirketlerinin atık suların büyük bir kısmını arıtılmadan ve çevre düzenleyicilerine bildirmeden alıcı ortamlara doğrudan deşarj ettiğini ihbar ettiler.
İçeridekiler (muhbirler), bir tesise ulaşan kanalizasyon atık su miktarının;
- "Akışı sınırlandırmak için manüel olarak bentlerin ayarlanması",
- "Savak seviyelerinin düşürülmesi",
- "Pompa istasyonlarındaki pompaların ayarlanması"
de dahil olmak üzere çeşitli şekillerde yapılabilen "akış kesme" yoluyla atık suyun "ön uçta manipüle edildiğini" söylüyorlar.
Yönü değiştirilen ham kanalizasyon derelere, nehirlere ve denizlere doğrudan deşarj ediliyor.
Atık su sektöründen bir yetkili, "çalışmaları şahsen incelediklerini, vanaların çalıştırıldığını ve saptırma borularının yerleştirildiğini, gelen akışın bir kısmının kasıtlı olarak çalışmalara değil, çevreye duyarlı bir akarsuya yönlendirildiğini, böylece çalışmaların sıhhi parametrelere uygunluktan geçtiğini tespit ettiklerini" söyledi.
"Yatırım planlarını bilgilendirmek üzere araştırmalar yapan ve pompa istasyonlarının kontrollerinin, akış uyumluluğunun ihlal edildiğini bilerek, pompalamak üzere tasarlandıkları akış rakamının yalnızca daha düşük bir oranını pompalayacak şekilde kasıtlı olarak değiştirildiğini tespit eden personellerle konuşulduğunda bu durum devam etmektedir" ifade ettiler.
İçerideki muhbirlerden biri "diğer su şirketlerindeki (kişilerle) konuştum ve akış uyumluluğunun İngiltere su endüstrisinin kirli bir sırrı olduğunu, çevre düzenleyicilerinin bunu bildiğini (belki ölçeğini bilmeseler de) ve kaynak kısıtlamaları nedeniyle görmezden geldiklerini itiraf ettiler."
Özellikle sağanak yağışlarda arıtma tesisinden uzaklaştırılan ham kanalizasyon atık suyu doğrudan derelere, nehirlere, göllere ve denizlere akmakta ya da kanalizasyon sisteminde aşırı yüklenme ile taşma yoluyla çevreye yayılıyor.
Akışın kesilmesi, yeraltı sularından gelen sızıntı ve nüfus artışını veya değişen hava koşullarını karşılayacak şekilde güncellenmeyen birçok kanalizasyon tesisindeki temel kapasite eksikliği ile birlikte İngiltere'de görülen yaygın kanalizasyon kirliliğinden sorumludur.
Muhbir, "Bu, sektörde çalışan pek çok kişinin bildiği ancak kimsenin konuşmak istemediği büyük bir skandal" dedi.
Ayrıca muhbir, "Su şirketleri atık su kurallarına genel uyumlarının iyi olduğunu bildiriyor, ancak biraz daha derine indiğinizde birçok arıtma tesisinin yasal olarak arıtmaları gereken atık su miktarıyla başa çıkamadığını göreceksiniz" diye ekledi.
İçeriden muhbir, uygunsuzluğun İngiltere genelinde yaygın olduğunu ve işlemeleri beklenen kanalizasyondaki atık suyun yüzde 30 kadarının arıtılmadan doğrudan derelere, göllere, nehirlere ve denizlere karıştığı çalışmalarından haberdar olduklarını söyledi.
Ya Türkiye'de ne kadar?
Muhbir, "Bazı operatörler, emir komuta zincirlerinin desteği olsun ya da olmasın, kanalizasyon lağım suyunun derelere, göllere, denizlere, nehirlere ve çevreye akması için savakların seviyelerini düşürerek ya da pompalama istasyonlarındaki debileri azaltarak arıtma tesislerine gelen kanalizasyon lağım suyu akışını kasıtlı olarak azaltmaktadır. Bu şekilde, aldıkları kanalizasyonun daha büyük bir bölümünü arıttıklarını söyleyebiliyorlar, çünkü artık tesislere daha az su geliyor" diyor.
İçeriden ikinci muhbir, "akışı azaltmak için bir sınıra ayarlamak üzere cebri boruları elle kontrol etmenin neredeyse standart bir uygulama" olduğunu söylüyor ve ekliyor:
Sorun, varlıkların terletilmesinden kaynaklanıyor. Dışarıda çok sayıda cılız, düşük kapasiteli kanalizasyon arıtma tesisi var ve tüm tesislerin tam kapasite çalıştığı bir tesisi nadiren gördüm, genellikle hizmet dışı kalan bir şey vardır.
Lağım suyunu nehre, dereye ve denize doğrudan deşarj etmek, varlıklara harcanması gereken milyonlarca sterlinden tasarruf edilmesini sağlıyor. Çok sayıda fırtına tankı 30 yıllık izinlere göre boyutlandırılmış durumda ve hiç fırtına kapasitesi olmayan sahalar var.
İçeriden üçüncü muhbir ise, iki farklı su şirketine ait tesislerde akışın kesildiğine dair kanıtlar gördüklerini söylüyor.
Sahadaki operasyonel ekipler, genellikle ne yaptıklarının tam olarak farkında olarak ve proje yöneticisinden kesenin ağzını tutan kişiye kadar tüm paydaşların bilgisi dahilinde geçici bir çözüm arıyorlar. Diğer zamanlarda ise bu, sonuçları bilinmeden yapılır. Kimse ülke genelinde neler olup bittiğinin gerçek boyutunu bilmez.
Dördüncü muhbire göre, "bir şirketin rakamlarında akış kesintisi örneklerini tespit etmek mümkündür, ancak kimse verileri gerçekten incelemiyor, ayrıntılara bakmıyorlar." Enerji tüketimi, deşarj takip sistemi gibi.
İngiltere'deki su şirketleri yorum yapmayı reddetti, ancak sektör kuruluşu Water UK, "Mevcut sızıntı seviyesinin kabul edilemez olduğunun farkındayız ve bunu çözmek için bir planımız var. İngiltere ve Galler'deki su şirketleri 2025-2030 yılları arasında gelecekte su arzımızın güvenliğini sağlamak ve nehirlere ve denizlere karışan kanalizasyon miktarını önemli ölçüde azaltmak için 96 milyar £ yatırım yapmak istiyor. Şimdi düzenleyici kurum Ofwat'ın bize yeşil ışık yakmasına ihtiyacımız var, böylece bu işe başlayabiliriz" söyledi.
Ofwat, su ve atık su şirketlerinin çevresel performansının "yeterince iyi olmadığını" ve sektör düzenleyicisinin "bunun doğal kaynaklarımıza ve kamu güvenine verdiği zararın son derece farkında olduğunu" söylüyor.
Ancak şirketlerin yetersiz kaldığı durumlarda Ofwat harekete geçiyor - son yıllarda 300 milyon sterlinin üzerinde ceza uyguladık ve Kasım 2021'de İngiltere ve Galler'deki tüm su ve atık su şirketlerine yönelik şimdiye kadarki en büyük soruşturmamızı, altı şirkete yönelik canlı yaptırım soruşturmalarıyla birlikte duyurduk.
Bu özellikle şirketlerin atık su arıtma tesislerinde olması gerektiği kadar kanalizasyon lağım suyunu arıtıp arıtmadıklarını ve bunun olmaması gereken zamanlarda kanalizasyondan çevreye nasıl deşarjına yol açabileceğini araştırıyor.
Çevre Ajansı da soruşturma yürütüyor. Bir sözcü şunları söyledi:
Akış uyumluluğuyla ilgili konular da dahil olmak üzere, kasıtlı olarak engelleyici veya yanıltıcı olan şirketleri her zaman takip edecek ve kovuşturacağız. Binlerce kanalizasyon (atık su) arıtma tesisindeki potansiyel yaygın uygunsuzluklara ilişkin şimdiye kadarki en büyük cezai soruşturmamızı yürütüyoruz.
Düzenleyici kurum Natural Resources Wales'ten Geraint Weber, şunları söyledi:
Su ve kanalizasyon şirketlerinin çevre izinlerinin koşullarına uymalarını bekliyoruz. Uyumsuzluk tespit edildiğinde, elimizdeki tüm yaptırım yetkilerini kullanarak harekete geçmekten çekinmeyeceğiz.
İskoçya Çevre Koruma Ajansı'ndan Nathan Critchlow-Watton, "SEPA, Scottish Water'ın atık su arıtma tesislerindeki yetkilendirme koşullarına uygunluğunu saha denetimleri, olay ve vakaların araştırılması, deşarjlardan numune alınması, operatör verilerinin değerlendirilmesi ve SEPA'nın çevresel izleme programı aracılığıyla değerlendirmektedir. Scottish Water veya diğer operatörler tarafından taşma verilerinin kasıtlı olarak yanlış raporlandığına dair herhangi bir kanıttan haberdar değiliz" dedi.
"Kirli sır", muhbirler, İngiltere'deki su firmalarının kanalizasyon yasalarını bilerek çiğnediğini ham kanalizasyon akışını kasıtlı olarak çevreye duyarlı derelere, nehirlere ve denizlere yönlendirdiğini söylüyorlar.
İhbarcılar (muhbirler), atık su sistemlerinin kanalizasyonun yönünü değiştirmek için manipüle edildiği daha geniş bir kanalizasyon lağım suyu skandalına işaret ediyor.
İngiltere'de 2023 yılında nehirlere ve denizlere ham kanalizasyon deşarjında yüzde 105'lik bir artış (iki katına çıkmış), 464 bin 54'den fazla arıtılmamış atık su sızıntısı ve toplam 3,6 milyon saatlik deşarj yaşanmıştır.
Su şirketi tarafından açıklanan ayrı rakamlara göre, Galler'de geçen yıl Welsh Water tarafından 980 bin saatten fazla kanalizasyon sızıntısı yaşandı.
Yasalar bilerek çiğnenmekte, dereler, göller ve denizler kirletilmekte ve birileri arıtmadığı atık suyu bedelini vatandaştan tahsil etmektedir.
Ve plajlar, lağım suyu gibi kokmakta ve insanlar lağım suyu ile kirlenmiş plajlarda yüzmektedir.
İngiltere'de gizli kanalizasyon sızıntısı verilerini yayınlama emri verildi. Su yönetiminde şeffaflık için önemli adım.
Alg çoğalması, sıcak havalardan ve arıtılmayan deşarj edilen atık sulardaki besinlerden kaynaklanır ve suyu yeşil ve zehirli hale getirebilir.
Alg patlaması, alglerin hızlı büyümesidir ve sudaki oksijen seviyelerinin azalmasına, balıkların ve suda yaşayan yaşamın ölmesine neden olabilir.
Ham kanalizasyon sızıntıları artıyor ve yüzücüler hastalanıyor.
Lağım suyu ile kirlenmiş bölgelerdeki kabuklu deniz hayvanlarını yenmemeli, çünkü çiftlikler nehir ağızlarına yakın ve kabuklu deniz hayvanları lağım suyundaki dışkı parçacıklarını filtreliyor.
Pek çok açıdan kirli para.
Atık su ile yağmur suyu bileşik olan kanalizasyon sistemlerinde sağanak yağışlı günlerde aşırı yüklenme ile baca taşması başta olmak üzere atık su arıtma tesislerine yüksek debide su gelir.
Atık su arıtma tesisi arıtma kapasitesinin üzerinde gelen kirli su yeterince arıtılmadan deniz, göl, baraj ve akarsu gibi alıcı baypas edilir.
Diğer yandan yağmur suyunun hasat edilmediği bileşik kanalizasyon sistemi bacalarında (rögarlarında) özellikle sağanak yağışlarda taşmalar olur.
Taşma alanının 1 kilometre yakın çevresinde veya potansiyel olarak etkilenen alanda bulunan özel içme suyu tedarik kuyularını kullanan kişiler, yemek pişirme, banyo yapma ve diş fırçalama dahil olmak üzere tüm kişisel kullanımları için yalnızca damıtılmış veya en az 1 dakika kaynatılmış su kullanmalıdır.
Kanalizasyon atık suyunun illegal deşarjları, nehirlerde, derelerde ve sahillerde suyun kirlenmesine neden olabilir, sudaki oksijen seviyesini azaltabilir, su yaşamına zarar verebilir, su kaynaklı hastalık riski oluşturabilir ve halk sağlığını etkileyebilir.
Lağım suyu içeren kanalizasyon suyunun sağanak yağışlarda taşması sonucu çevreye yayılan dışkı, bakteri, virüs ve kimyasallar içeren pis (kirli) su, temiz su kütlesine ulaştığında kolera, dizanteri ve gastroenterit gibi bir dizi zararlı mikroorganizmaların ve parazitlerin varlığı nedeniyle hastalığa veya hayatı tehdit eden hastalıklara neden olabilen e.coli gibi patojenleri içerir.
Kirleticilere artan maruz kalma, popülasyonda hastalıklara ve enfeksiyonlara neden olabilir.
Kanalizasyon lağım suyu yeraltı suyuna sızarsa ciddi çevresel felaket oluşur.
Kanalizasyon deşarjları su kirliliğine katkıda bulunarak su ekosistemlerine ve biyolojik çeşitliliğe zarar verir.
Sağanak yağışlarda rögar taşma noktaları ve sel baskın alanları haritalandırılmalı ve çözüm yolları uygulamaya konmalıdır.
Çevre sağlığı etkisi;
- Kirlenmiş su kütleleri ekosistemlerin dengesini bozarak flora ve faunayı etkileyebilir.
- Devam eden kanalizasyon atık suyu skandalına karşı hem halk hem de çevre sağlığını korumak ve kanalizasyon yönetimi uygulamalarının iyileştirilmek için acil ihtiyacın altını çiziyor.
Kanalizasyon tıkanması ve sızması sonucu organik maddelerin anaerobik bozulması başlar ve çevrede ciddi rahatsız edici koku kirliliği oluşur.
Ve lağım suyu bulaşmış sahil plaj sularında yüzen insanlar Resim 4'te verilmiştir.
İklim değişikliği, yüksek yoğunluklu yağış olaylarının sıklığının artmasına ve bileşik kanalizasyon sistemlerinin sık sık taşmasına neden olur.
Bu durum denizleri yüzülemez hale getirir. Yağmur suyunu emmek, sel riskini azaltmak ve kanalizasyon taşkınlarını en aza indirmek için acilen çalışmalar yapılmalı, yani şehirlerde;
- Çatılarda,
- Yollarda, caddelerde, şevlerde, açık otoparklarda ve benzeri yerlerde,
- Park-bahçelerde,
yağmur suyu hasat edilerek temiz suyun kanalizasyon lağım suyuna karışmasının ve kirlenmesinin önlemesinin yanı sıra temiz ve kaliteli olarak su yeraltı sularını, yüzeysel su kaynaklarını ve toprağı ekonomik ve pratik olarak beslemek mümkündür.
Böylece kanalizasyon taşması önlenir ve atık su arıtma tesisi verimli şekilde çalışır ve atık sular, sınır değerlerine uygun olarak arıtılır.
Ve Türkiye'de kanalizasyon sisteminin çoğu bileşik sistemdir. Yani kanalizasyon sisteminde yağmur suyu da toplanıyor ve lağım suyu ile birlikte atık su arıtma tesisine taşınıyor. Ve zaman zaman sağanak yağışlı havalarda rögarlarda taşmalar oluyor.
Peki Türkiye'de atık su arıtma tesisleri özellikle sağanak yağışlı havalarda atık suları derelere, göllere, nehirlere ve denizlere baypas etmeden sınır değerlerinde atık suları arıtabilirler mi?
Bu mümkün mü? Yoksa sağanak yağışların olduğu zamanlarda baypas ederek denizleri, gölleri, nehirleri ve dereleri kirletiyorlar mı?
Her nehir için ihbar hattı kurulmalı, ihbar hattın kimlikler gizli tutulmalı, anında denetim ekibi hedefe ulaşmalı ve gerekli yaptırımı uygulamalı. Kirleten cezasını almalı.
Kaynaklar:
1. https://www.theguardian.com/environment/2024/apr/20/dirty-secret-insiders-say-uk-water-firms-knowingly-breaking-sewage-laws
2. https://stjohnshoponhopoff.ca/stjohnson/st46ad5574cdvrtjon41/
3. https://www.scotsman.com/hays-way/river-tweed-sewage-problem-only-going-to-get-worse-as-summer-approaches-4613044
4. https://www.oxfordmail.co.uk/news/24144324.botley-road-sewage-overflow-woes-homes-oxford/
5. https://edition.cnn.com/england-uk-sewage-poop-beach/index.html
6. https://nowthenmagazine.com/articles/sheffields-rivers-saw-a-massive-increase-in-sewage-dumping-by-private-yorkshire-water-last-year
7. https://www.theguardian.com/business/2024/apr/21/consultants-private-water-companies-work-regulator-ofwat
8. https://www.bbc.com/news/explainers-62631320
9. https://www.standard.co.uk/news/politics/environment-agency-government-ofwat-b1147643.html
10. https://www.independent.co.uk/news/uk/home-news/raw-sewage-spills-river-sea-b2519286.html
11. https://www.thetimes.co.uk/article/united-utilities-water-secret-sewage-spill-data-clean-it-up-tzlq86zsc
12. https://www.telegraph.co.uk/news/2024/03/27/record-high-raw-sewage-discharges-into-england-rivers-seas/
13. https://www.bbc.com/news/science-environment-68953523
14. https://www.gov.uk/government/publications/environment-agency-business-plans/environment-agency-business-plan-2024-to-2025
*Bu makalede yer alan fikirler yazara aittir ve Independent Türkçe'nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.
© The Independentturkish
