14 Mayıs 2023 Pazar günü yapılacak cumhurbaşkanlığı ve milletvekili seçimleri için sandık heyecanı yurtdışında yaşayan Türk vatandaşları arasında daha erken yaşandı.
27 Nisan'da 74 ülkede, 152 temsilcilikte kurulan sandıkta oy verme süreci Almanya ve Fransa dışında tamamlandı.
Kapanan sandıklardaki oylar seçim günü sayılmak üzere Türkiye'ye yola çıkarıldı.
Bugün akşam 21.00'e kadar sürecek oy verme işleminin ardından Almanya ve Fransa'da da süreç tamamlanacak.
Gümrük kapılarında oy verme işlemi ise 14 Mayıs saat 17.00'ye kadar devam edecek.
Yüksek Seçim Kurulu (YSK) tarafından açıklanan rakama göre 14 Mayıs 2023 seçimi için oy kullanma hakkına sahip olan yurtdışındaki seçmen sayısı 3 milyon 416 bin 98.
2018 seçimlerinde oy kullanma oranı yüzde 50'de kalmıştı
24 Haziran 2018 cumhurbaşkanlığı ve milletvekilliği seçimlerinde yurtdışında kayıtlı seçmen sayısı 3 milyon 29 bin 361 kişiydi.
53 ülke, 123 temsilcilik ve gümrük kapılarında gerçekleştirilen yurtdışı seçimlerinde milletvekilliği için oy kullanma oranı yüzde 50,39 (1 milyon 526 bin 615 kişi) oldu.
Oy kullanan seçmenlerin yüzde 89,03'ü (1 milyon 506 bin 543) temsilcilik bölgelerinde oy kullanırken, yüzde 10,97'si (165 bin 325) gümrük kapılarında reylerini verdi.
2018'de cumhurbaşkanlığı için oy kullanma oranı yüzde 50,39 olmuştu.
24 Haziran 2018 seçimlerinde yurtdışı oylarının yüzde 59,4'ünü Erdoğan, yüzde 25,8'ini CHP'nin adayı Muharrem İnce, 11.1'ini HDP adayı Selahattin Demirtaş, yüzde 3'ünü İYİ Parti adayı Meral Akşener aldı.
Oy kullanma oranı 2018'i aşacak
Önümüzdeki pazar yapılacak seçim için son duruma bakacak olursak CHP Yurtdışı Örgütlenme Birimi'nin dün Twitter hesabından paylaştığı verilere göre yurtdışında oy kullanma oranı şimdiden yüzde 50'yi aştı.
Dün ve bugün verilen oylar ile seçim günü akşamı kadar gümrüklerde verilecek oylar da eklenince 2018'deki yüzde 50,39 oranının fazlasıyla aşılması bekleniyor.
Peki yurtdışında seçimler nasıl geçti? Geçmiş seçimlerden bir farkı var mıydı? Bunu Türk seçmenlerin yüksek olduğu ülkelerde yaşayanlara sorduk.
Almanya yurtdışı oylarda belirleyici ülke
İlk sırada hiç kuşku yok ki Almanya yer alıyor. Çünkü yurtdışındaki seçmenlerin neredeyse yarısına yakını Almanya'da yaşıyor.
24 Haziran 2018'de yapılan cumhurbaşkanlığı seçimine Almanya'da yaşayan 1 milyon 443 bin 585 Türk seçmenin 660 bine yakını katıldı.
Oyların yüzde 64,8'ini Recep Tayyip Erdoğan, 21,9'unu Muharrem İnce, yüzde 10'u Selahattin Demirtaş, yüzde 2,2'sini Meral Akşener aldı.
Farkında olmadan ikametleri Türkiye'ye alınan gurbetçiler sorun yaşadı
Almanya'da seçimlerde müşahit olarak çalışan klinik psikolog İlkiz Şentürk, oy verme işleminin başladığı ilk uzun hafta sonu olan 29-30 Nisan ve 1 Mayıs'ta seçmen sayısının diğer günlere oranla oldukça fazla olduğunu söyledi.
Genel anlamda oy verme işleminin düzenli gerçekleştiğini ifade eden Şentürk, "En sık karşılaşılan sorun seçmenlerin bazılarının, oturumları Almanya'da olmasına rağmen, isimlerinin yurtdışı seçmen kayıtlarında bulunmamasıydı. Bu da seçmenlerin örneğin Türkiye'de nüfus müdürlüklerinde yaptıkları işlemler sonucu farkında olmadan ikametlerinin Türkiye'de gözükmesi ile açıklanabildi" dedi.
"İki taraf da yoğun çalıştı, geçen seçimlere benzer bir sonuç çıkar"
1980'den beri Almanya'da yaşayan Engin Aydın bu seçimde katılımın geçmiş seçimlere göre daha fazla göründüğünü belirtti.
"Gerek iktidar gerekse muhalefet partileri yoğun çalıştı" diyen Aydın, "İki tarafta seçmeni sandığa taşımaya çalıştı. Bu amaçla araçlar tahsis edildi. İki tarafın da yoğun katılımıyla Almanya'da geçen seçimlere benzer sonuç çıkacağını düşünüyorum. Uzun yıllardır burada yaşayanlar, Türkiye için oy kullanamamalı" ifadelerini kullandı.
"YSP, Fransa'da Kılıçdaroğlu için bastırdı"
Fransa, 395 bin seçmen ile Almanya'nın ardından Türkiye'deki seçimler için en fazla Türk'ün bulunduğu ikinci ülke.
2018 seçimlerinde tıpkı Almanya gibi Fransa'da da Erdoğan oyların yüzde 64'ünü almıştı.
Fransa'daki son durumu anlatan iş insanı İmam Ateş, bu ülkede 395 bin seçmenin 155 bininin Paris'te olduğunu kaydetti.
"2018'de Paris'te kullanılan oy sayısı 61 bindi. Bu sayı şimdiden 65 bini buldu" bilgisini veren Ateş, "Oy kullanma süreci bitene kadar daha da artacaktır. Çok yoğun ilgi var. Fransa'da ağırlıklı olarak AK Parti ile Yeşil Sol Parti (YSP) seçmeni Kürt nüfus var. Özellikle YSP'de örgütlenen Kürt seçmenin iki haftadır Kılıçdaroğlu'na oy verilmesi noktasında ciddi çabasını gözlemledik. CHP geçen seçimlere göre daha fazla çaba gösterdi" diye konuştu.
"Hollanda'da genç seçmenlerin de ilgisi fazlaydı"
Hollanda, 286 bin seçmenle Almanya ve Fransa'dan sonra en çok Türk seçmenin olduğu üçüncü ülke.
2018 seçimlerinde oyların yüzde 73'ünü Erdoğan aldı.
Hollanda'da yaşayan psikolog Adnan Yılmaz, bu seçimde farklı bir süreç yaşandığını söyledi.
Daha önceki seçimlerde AK Parti'nin daha yoğun çalıştığına tanık olduğunu belirten Yılmaz, "Şimdi özellikle YSP ve TİP yoğun çalışma yürüttü. Özellikle gençlerin ilgisi yüksekti. Onlar aktif çalıştılar" yorumunda bulundu.
Belçika'da 2018'e yakın bir katılım oldu
Belçika'da yaşayan Türk seçmenleri 24 Haziran 2018 seçimlerinde oy tercihlerinin yüzde 74,9'u tercihini Erdoğan'dan yana kullandı.
Bu ülkede ikamet eden gazeteci-yazar Erdinç Utku, Belçika'da kayıtlı 153 bin 443 seçmenden kaçının oy kullandığını tam olarak belirlemenin çok zor olduğunu aktardı.
Komşu ülkelerden özellikle de Hollanda ve Almanya'dan gelip oy kullananlar olduğunu ifade eden Utku, "Oy verme işlemi 7 Mayıs Pazar 21.00'de sona erdi. Belçika'da 85 bin 897 oy kullanıldı. Katılım oranı yüzde 56 oldu. 2018 seçimlerinde bu oran yüzde 54 olarak gerçekleşmişti" diye konuştu.
"Muhalefet sandık güvenliği için bastırdı"
Utku, muhalif partilerde ciddi bir heyecan, iktidar partilerinde de kaybetme kaygısı ile seçime asılma olmasına karşın beklenen katılım gerçekleşmediğini belirtti.
Katılımın düşük olmasının Belçika'da AK Parti hakimiyetinin devam edeceğinin bir göstergesi olduğunu vurgulayan Utku, sözlerini şöyle tamamladı:
Adres kaydını Belçika'ya aldırmadığı için oy kullanma heyecanıyla sandığa gelen birçok seçmen de oy kullanamadı. Belçika medyası yarışı ortada görüyor. İlk kez Erdoğan'ın kaybetme riskinin bulunduğunu düşünüyor."
"'Yaşamadığım ülkenin kaderini oyumla değiştirmek istemiyorum' diyerek oy kullanmayanlar da var"
Muhalefetin seçim merkezlerinde sandıklarda varlığının hissedildiği ve oy güvenliği konusunda ciddi bir çaba harcandığını söyleyen Utku, "Bir grup seçmen de 'yaşamadığım ülkenin kaderini oyumla değiştirmek istemiyorum' diyerek bilinçli bir şekilde oyunu kullanmadığına dikkat çekti" diyerek sözlerini bitirdi.
ABD'de kullanılan oy yüzde 71 arttı
134 bin Türk seçmenin olduğu ABD'de geçen seçime oranla sandığa ilgi daha fazla oldu.
2018'de ABD'de kullanılan toplam oy 31 bin 420 ve katılım oranı 29,56 iken 2023'de kullanılan oy oranı 53 bin 40, katılım oranı ise 39.56 oldu.
Kullanılan oy sayısı yüzde 71 arttı. Artan katılım oranına karşın ciddi sayıda insanın oy kullanamamasının en büyük nedeni ise ülkenin büyüklüğü nedeniyle sandık kurulan merkezlere ulaşmak için kimi kişilerin çok uzun mesafeler kat etmesi gerekliliği.
Saatlerce uzaklıktan gelip oy attılar
Miami'de yaşayan ve CHP'nin temsilciliğini yapan Vedat Gürtan, ABD'de seçimin olaysız ve sakin geçtiğini anlattı.
"Ortalama oy kullanma sayımız 2018'e göre iki katına çıktı" diyen Gürtan, "Örneğin Miami'de 2053 oy iken bu sefer 4049 oy oldu. Çalışma saatlerimiz oldukça uzun oldu, fakat başardık. İnsanlar oldukça uzun mesafelerden geldi. Miami'ye Jacksonville, Orlando, Tampa gibi şehirlerden geldiler. Jacksonville 8 saat kadar, Tampa 6 saat uzaklıkta" şeklinde konuştu.
"Birleşik Krallık'ta oy vermeye gelenlerin motivasyonu yüksekti"
127 bin Türk seçmenin bulunduğu Birleşik Krallık, Almanya, Fransa, Hollanda ve Belçika'nın tersine sol görüşlü Türk seçmenlerin daha yoğun olduğu bir ülke. Bu nedenle 2018'de oyların neredeyse yüzde 75'e yakınını CHP ve HDP adayı aldı.
Buradaki son oy verme sürecini Birleşik Krallık'ta yaşayan iletişimci yazar Gözde Sapanlı anlattı.
Oy kullanmanın başladığı ilk saatlerden itibaren seçmenin ilgisinin hiç kesilmediğini ve oy kullanmaya gelenlerin çoğunluğunda motivasyonun yüksek olduğuna dikkati çeken Sapanlı, "Partilerin, Birleşik Krallık'ta yaşayan temsilcileri oy kullanmak için sırada bekleyen vatandaşları bilgilendirdi. Dikkat edilmesi gereken noktaları tek tek anlattılar" diye konuştu.
100 bin oy bekleniyordu, 64 binde kaldı
İlk günlerdeki yoğun ilgiden dolayı oy verecek kişi sayısının 100 bini geçmesinin beklenmesine karşın sandığa giden seçmen sayısının 64 bin ile beklentinin altında kaldığını kaydeden bunun nedenlerini şu iki nedene bağladı:
Muhalefet partilerinin Britanya'daki örgütlenmesinin hâlâ zayıf olması. Yurtdışı oyların Türkiye'ye götürülmesi ve sayılması konusuna duyulan güvensizlik."
Sapanlı buna karşın AK Parti'ye oranla Birleşik Krallık'ta CHP ve YSP'nin daha aktif çalıştığını ve seçmenle sürekli iletişim halinde kalmaya çalıştığını söyledi.
İsviçre'de sol partiler aktifti, iktidar partileri son gün bastırdı
110 bin seçmenin yaşadığı İsviçre'de katılımın arttığı ülkelerden.
Bu ülkede yaşayan iş insanı Kemal Sönmez, 2018 seçimlerinde oy kullanma oranının yüzde 48 olmasına karşın bu sefer yüzde 60'a ulaşan bir oranın olduğunu belirterek, "Özellikle YSP ve ardından CHP yoğun çalıştı. AK Parti ve MHP ise son gün sandıklara yüklenmeye çalıştı. Seçmenlerini toplu halde getirip oy kullandırttılar" dedi.
"Avusturya'da katılım yükseldi"
98 bin Türk seçmenin bulunduğu Avusturya'daki durumu anlatan Mehmet Ali Çankaya ise geçen seçimlere nazaran katılımın daha yüksek olduğunu ifade etti.
Daha önce yüzde 40'larda olan katılımın şimdiden yüzde 60'a yaklaştığını dile getiren Çankaya, "Seçim genel olarak sağduyulu geçti. Muhalefette YSP ciddi bir çalışma yürüttü. AK Parti ise ağırlıklı olduğu yerlerde seçime asıldı. Muhalefet bu seçimde birleştiği için şaşırtacak bir sonuç çıkabilir" yorumunu yaptı.
İsveç'te partiler daha organize hareket etti
40 bini aşkın seçmenin olduğu İsveç'te yaşayan Fırat Aygün, oy vermenin sakin geçtiğini bildirdi.
Aygün'ün verdiği bilgiye göre başkent Stockholm'daki fuar alanında oy kullanmak için ülkenin çeşitli yerlerinden insanların geldi. Sandık sayısının az olmasından dolayı insanlar 3-4 saat beklemek durumunda kaldı.
Oy kullanan alanlarda YSP, TİP ve MHP stantlarını görüldüğünü söyleyen Aygün, "Bazı seçmenler ölüm kalım mücadelesi olarak gördüğü için iki tarafta yoğun katılım gösterdi. Partiler organize hareket etti" dedi.
Çoğunluğu Hataylı gurbetçilerin deprem öfkesi Suudi Arabistan'da sandığa ilgiyi artırdı
11 bin seçmenin olduğu Suudi Arabistan'da yaşayan Yağmur Çiçek, bu seçimde geçen seçimlere göre ilginin daha yüksek olduğunu aktardı.
Çiçek bunun ülkedeki gurbetçilerin çoğunlukla Hataylı olması ve depremdeki aksaklıklara duyulan tepkiye bağladı.
Bu seçimde uzun süredir oy kullanmayan çok sayıda kişinin sandığa gittiğine işaret eden Çiçek, 25 yıldır oy kullanmayan kişinin sandığa gittiğini söyledi.
Yağmur Çiçek, bu ülkedeki kanunlar gereği Türk partilerinin herhangi bir seçim ve anket çalışması yapmadıklarını sözlerine ekledi.
© The Independentturkish
