Büyük bölümü çöllerle kaplı Necid, en eski göçebe Arap kabilelerinin yaşadığı, Orta Arabistan'da bir bölgedir. Suudi Arabistan'ın başkenti Riyad, bu bölgede bulunur.
Kadim bir geçmişe sahip bölge, zengin bir müzik kültürüne de ev sahipliği yapar. Necid'de konargöçerlere ve şehirlilere ait olmak üzere iki ana müzik türünden bahsetmek mümkündür.
20'nci yüzyıl itibarıyla şehirleşmenin artması, ulaşımın, iletişimin ve etkileşimin yoğunluğu farklı müzik türlerinin birbirine yakınlaşmasına yol açmıştır.
Bu bağlamda 1950'lerden sonra konargöçerler, şehir müziğinin bir parçası olan vurmalı çalgıları kullanmaya başlamıştır.
Vâdi'l-Devâsir, Kasîm, Hâil ve Riyad bölgenin en önemli müzik merkezleridir.
Bu merkezlerden, en canlı şarkıların bestelendiği Vâdi'l-Devâsir ve "Suudî" müzik tarzının ortaya çıktığı başkent Riyad ön plana çıkmaktadır.
El-Ardah
Genel olarak Körfez bölgesinin özelde Necid'in en meşhur oyunu, "savaş dansı" olarak bilinen el-Ardah'dır (العرضة).
Gösteri, tören manalarına gelen Ardah, savaş öncesi savaşçıların cesaretini artırmak ve motive etmek için kullanılmaktaydı.
Günümüzde ise başta devlet törenleri olmak üzere, düğün, doğum ve mezuniyet gibi kutlamalarda sergilenmektedir.
Kol kola girip karşılıklı iki saf halinde dizilen kişiler ellerinde kılıç tutmakta ve bir grupta bulunan bir şairin peşinden onun söylediği şiirin dizelerini topluca ahenkli bir şekilde okumaktadır.
Eskiden şair, askerî tema barındıran ve "Hurâb/الحوراب" olarak adlandırılan üç beyitlik şiirler okurdu.
Şair, yarım mısrayı okur; ardından dansçılar da bunu tekrar ederdi. Bu şekilde tüm şiir bitirilirdi.
Günümüzde hurâb tarzı tercih edilmemektedir. Bunun yerine törenin içeriğine göre çeşitli şiirler söylenmektedir.
Körfez'in farklı bölgelerine göre değişiklikler barındıran dansın Necid bölgesine has olanına "el-Ardatü'n-Necidiyye" denilmektedir.
Suud Kraliyet ailesi bu bölgeden olduğu için dans, millî halk oyunu olarak görülmektedir. Bu sebeple "Suudî Ardah" olarak da bilinmektedir.
En çok kullanılan geleneksel şiir dizelerinden bazıları:
خبّر اللي طامعٍ في وطنا
دونها نثنى إليا جت طلايب
واجد اللي قبلكم قد تمنى
حربنا لين راح تايب وعايف
يا هبيل الراى وين أنت وانا!
تحسب إن الحرب نهب القرايب؟Haberin var mı vatanımızı işgale kalkışanlardan?
Canımız feda onu savunmak için
Sizden önce yeltenenler de oldu buna!
Savaşımız kolay ve rahat olacak!
Ey ahmak! Sen ne sandın?
Harbin kardeşlerini aldatmak olduğunu mu?
Kraliyet Ailesi ve el-Ardah
Suud krallarının Ardah sevgisi bilinen bir durumdur. Örneğin, İlk Suudî kralı Abdulaziz, bir askerî akın düzenlemek istediğinde görevlendirdiği kimselerin davul çalarak evlerin önünden geçmesini ve insanlardan silahlarıyla birlikte şehir merkezinde toplanmalarını duyurmalarını isterdi.
Şehir merkezinde toplanan insanlar hep birlikte Ardah dansını icra ederdi.
Suud Kralı Selman b. Abdülaziz de çeşitli törenlerde Ardah danslarına iştirak etmesiyle bilinir.
Bu dansı icra etmek için kurulan birçok gruptan biri olan el-Emced grubu sergiledikleri performansla ilgili şöyle diyor:
Düğünler ve yaz festivalleri için sahne aldığımız gibi resmî kutlamalarda her gün bir etkinliğimiz olur. En büyük kutlamalar için 100'den fazla üye getirebiliriz, ancak diğer zamanlarda en az otuz beş kişi getiririz.
Necid'e has Ardah dansı günümüzde farklı törenlerde ve farklı amaçlarla da olsa varlığını sürdürmektedir.
Geleneksel şiirlerin, müziğin, dansın ve kostümlerin nesilden nesile aktarılmasına aracılık etmektedir.
Kaynak:
Lisa Urkevich (2015). Music and Traditions of the Arabian Peninsula. Routledge.
*Bu makalede yer alan fikirler yazara aittir ve Independent Türkçe'nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.
© The Independentturkish
