Sosyal medya sitelerinde üniversite araştırmalarını, Yüksek Lisans tezlerini, Doktora tezlerini ve Lisans öğrencilerinin bitirme projelerini satmak üzere hizmet veren birçok reklam bulunuyor ve bunlar yetkili birimler tarafından kontrol edilmiyor. Ürdün’deki üniversitelerin duvarlarının arkasında, kütüphanelerin ve öğrenci hizmetlerinin afişleri altında bilimsel araştırmayı metalaştıran onlarca merkez gizleniyor ve son zamanlarda mafyanın da bunu kendine meslek edindiğine ilişkin söylentiler ortalıkta dolaşıyor.
Yüksek Lisans ve Doktora "teslimi"
Yazar Tahani Ruhi bu olayı "Yüksek Lisans ve Doktora teslimatı" olarak nitelendiriyor. Yıllardır göz ardı edilen üniversite araştırmalarının çalınmasına ilişkin olayların yanı sıra bu olayın sebeplerine değinen Ruhi bunun sebep olduğu kaosun sadece öğrencilerle sınırlı kalmadığını, aksine bulundukları pozisyondan daha üst rütbelere çıkma için araştırmalarını yazma amacıyla bu merkezlere sığınan profesörlere ve akademisyenlere kadar uzandığını söylüyor. Ruhi araştırma ticaretinin ücretinin öğrencinin uyruğuna göre değiştiğine dikkat çekerek eğitim ahlakı otoritesinin çöktüğüne, üniversitelerimizdeki bilimsel sistemin gerilediğine ve öğrencilerin araştırma çabalarının azaltıldığına dair uyarıda bulunuyor.
Yazar akademik güveni yıkan bu olgu ile mücadele etmek için bu gibi faaliyetlerde bulunan öğrencilerin diplomasının iptal edilmesi ve aynı şekilde suç ortaklığı yapan üniversite hocalarının da işten çıkarılması gibi birçok senaryoya değiniyor.
Yazar ve araştırmacı Şuruk Tumar ise bu olayı Ürdün’deki akademik ve bilimsel araştırmaların gerçekliğinin bozulmasına sebep olan korkunç bir felaket olarak tanımlayarak bunun akademik toplumun temelinin ve yüksek öğretimi geliştirmeye yönelik çabaların sarsılmasına sebep olduğunu belirtiyor. Tumar danışman hocaların, öğrencilerin sunduğu araştırmaları ve tezleri inceleme konusunda tembel davrandığını söyleyerek bunun bilimsel araştırmaya ve öğrencinin kendisine karşı yapılmış bir suç olduğunu ifade ediyor. Tumar akademisyenlerin gelirlerini artırmak için bu tezleri satan kütüphanelerle işbirliği yaparak akademik tezler yazarken lisansüstü öğrencilerin de bilimsel çalışma için en ufak bir çaba göstermeden bir ders yılını geçmeye çalıştığına işaret ediyor.
Araştırma mafyaları
Ürdün Üniversitesi Tarih Profesörü Dr. Muhenned Mubdin araştırma yapmak ve yazı yazmak ile uğraşmak istemeyen veya bu tür araştırma ve entelektüel aktiviteleri gerçekleştirecek kapasitesi bulunmayan öğrencilere araştırma ve akademik tezler satan "mafyaların" varlığına işaret ediyor. Mubdin belli bir ücret karşılığında öğrencilerin bu görevlerini yerine getiren yazarları ve kütüphaneleri suçlayarak bu olaya Ürdün’de göz yumulduğunu ve bu konuda kimsenin hesaba çekilmediğini kaydediyor. Bu olayları denetlenmesi için Yükseköğretim ve Bilimsel Araştırma Bakanlığı’na çağrıda bulunan Mubdin, Bilimsel Araştırma Destek Fonu oluşturularak daha sonradan doldurulan tarihi bir boşluğa işaret ederek bunun yeterli olmadığını belirtiyor ve aynı zamanda fikri mülkiyetin korunmasına yönelik yasanın bu olayı engellemek için yetersiz olduğunu söylüyor.
Bilimsel araştırma kültürü yok
Dr. Alia el-Guveyri, öğrencilerin bu araştırmayı satın alma sebebini şu sözlerle açıklıyor:
"Öğrencilerimiz yarı zamanlı, çoğu çalışıyor ve vakitlerinin çoğunu alan ve onları bilimsel araştırma müfredatından alıkoyan aileleri var. Sorun küresel sadece Ürdün’e has değil. Bilimsel araştırma konusunda toplumsal bilincin bulunmaması ve bunun öğrencilerin okullarda eğitim almaya başladığı günden beri önemsenmemesi ve kültür olarak yerleşmemesi bu olayın ortaya çıkmasının en önemli nedenleri arasındadır. Bunun sorumluluğu bu kültürü oluşturmak için çaba göstermeyen resmi kurumlara ait."
Kara borsa
Ürdün Üniversitesi Uluslararası İlişkiler Profesörü Hasan Berari 20 yıldan beri bazılarının başkası gibi davranıp sahtekarlık yaptığı bu olaya ve bunun akademik araştırmalara ket vuran rolüne dikkat çekiyor. Berari öğrencilerini bilimsel araştırma yapmaya teşvik etmesi gerektiği halde bunları satın almalarını kolaylaştıran bazı akademisyenlerin işbirliğiyle bilimsel araştırmanın metalaştırıldığını söylüyor. Bilimsel araştırmalar için kara borsanın ve rekabetçi bir pazarın varlığına işaret eden Berari bunun geniş bir grup için paralel bir ekonomi yarattığını ve bunu denetleyen ve düşük maaş aldıklarını gerekçe göstererek yaptıkları şeyleri meşrulaştırmaya çalışan bazı üniversite hocaları için iyi bir gelir kapısı olduğunu söylüyor.
Üç bin dolar
İletişime geçtiğimiz merkezlerden birisi söz konusu hizmetlerin öğrenciler tarafından büyük bir rağbet gördüğünü ifade ediyor ki bu da, Ürdün üniversitelerindeki akademik krizin boyutunu gözler önüne seriyor. Merkez yetkilisi konuya ilişkin yaptığı açıklamada "Yüksek Lisans tezleri, Doktora tezleri, özellikle Arapça ve İngilizce araştırmalar için teorik çerçeve yazma, istatistiksel analiz, lisans öğrencilerinin bitirme projelerini çevirme ve bunun gibi başka hizmetler sunuyoruz" diyor.
Üniversitelere yakın kütüphanelerde bu hizmetlerin bedeli 500 dolar ila 3 bin dolar arasında değişiyor. Öğrencinin profesörleriyle tartışmak için ayarladığı bazı detaylar ve ana konular hariç çalışmanın tümü gerçekleştiriliyor. Arapça bilimsel araştırma bütçesi yıllık 1 milyar 700 milyon doları aşmıyor ve bu Batı ülkelerine kıyasla küçük bir sayı. Aynı zamanda yayınlanan Arapça araştırmalarının boyutu da küresel oranlara göre zayıf, ancak son zamanlarda Ürdünlü kişilerin bilimsel araştırmalardaki payı iki katına çıktı. Şirketleri, yıllık kârlarının yüzde birini yatırarak kamuoyuna katkıda bulunmaya zorlayan Bilimsel Araştırma Fonu Kanunu’nun kabul edilmesinden bu yana bu, kişi başı dört ila sekiz dolar oranında artış göstermiştir.
*İçerik orijinal haline bağlı kalınarak çevrilmiştir. Independent Türkçe’nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.
Independent Türkçe için çeviren: Sema Sevil
