Cargill'in 27 ilde 7 binden fazla çiftçiyle 1 milyon dekardan fazla alanda yürüttüğü "1000 Çiftçi 1000 Bereket" programı kapsamında, "verimde yüzde 20, kârlılıkta yüzde 39'a artış, karbon salımında yüzde 53'e azalma sağlandı."
"1000 Çiftçi 1000 Bereket" programı, "verimliliğin yeni ekonomisini" inşa eden bir laboratuvar gibi çalışıyor.
Dijital tarım teknolojileri, sensörler, veriye dayalı danışmanlık, hepsi tarımı multidisipliner bir akıl hasadına dönüştürüyor.
Yaşam izini düşüren hayatta kalır
"1000 Çiftçi 1000 Bereket" programı kapsamında yapılan zeytin hasadında bir araya geldiğimiz Cargill Gıda Türkiye, Orta Doğu ve Afrika Yönetim Kurulu Başkanı ve CEO'su Murat Tarakçıoğlu, "problemler büyük, kökten çözümler gerek, cevap yaşamın her alanında sürdürülebilirlikte" diyerek tarımın geleceğindeki yapısal değişime dikkat çekti.
Tarım kaos ve stres dolu
Dünyanın en büyük şirketlerinden Cargill'in Türkiye operasyonlarının ekonomiye etkisi 44 milyar TL düzeyinde. 2023'de 177 milyar dolar kazanç elde eden şirketin 2024 karı yüzde 10 düşüşle 160 milyar dolara geriledi. "Çatışmalar, lojistik maliyetler, jeopolitik gerginlikler, iklim değişikliği, kakao ve kahvedeki oynaklık" gibi onlarca nedeni var. Türkiye son yıllarda durağan bir görünüm sergiliyor. Şirketler gibi çiftçi kazançları da düşüyor. "1000 Çiftçi 1000 Bereket" gibi programlarla tarımın kasou ve stresi yönetilmeye, eğitim ve bilimle verimlilik artırılmaya, maliyeteler düşürülmeye çalışılıyor.
Kişi başına 80 bin TL değer
Şirketin paylaştığı verilerle basit bir hesap yaptığımda 1 milyon dönüm arazide, "mısır, kanola, ayçiçeği" üretiminde 293 milyon TL'lik verim artışı geliri, 75 bin TL'lik gübre tasarrufu olmak üzere toplamda 369 milyon TL'lik maddi değer ortaya çıkıyor.
Türkiye'de 23,9 miyon hektar alanda tarım yapılıyor. Benzer bir program, toprakların yüzde 20'sinde bile uygulansa yaratılacak verim artışı çiftçi için, ihracatçı için milyarlarca dolarlık ek kazanç, düşen gıda fiyatları, ülke için milyarlık değer anlamına geliyor.
2024'te çiftçilerinin karlılığında yüzde 39'a varan artış
1 milyon dekardan fazla bir arazide ayçiçeği, mısır ve kanola ekimi yapan çiftçilere verilen destek sayesinde, Kanolada yüzde 21, mısırda yüzde 21, ayçiçeğinde yüzde 39 verim artışı sağlandı. Gübre, su kullanımında azalma, tarımsal faaliyetelerin çevresel etkisindeki iyileşme her biri son yıllarda "rejeneratfi tarımdan" beklenen pek çok faydanın elde edilmesini sağladı.
Her 1 TL'ye karşılık 3,72 TL değerinde etki
Programın, Sosyal Geri Dönüşü, "SROI – Social Return On Investment" yöntemi kullanılarak hesaplandı. Program ile, "çiftçilere tarımda verimlilik, sürdürülebilirlik için eğitimler, teknoloji desteği ve danışmanlık hizmetleri sağlanıyor."
Verimi artan çiftçi daha umutlu
Programın gerçek toplam sosyal-etkisel değeri, "çiftçiler arasında yarattığı olumlu motivasyon, teknolojiyle tarımın yapılabilirliğine olan inanç" gibi onlarca başlıkta sıralanabilir.
Zivane: Artık hem toprak hem de biz kazanıyoruz
Programın Kadın Çiftçi Modülünde olan ve Bandırma'da zeytin üretimi yapan onun deyimiyle hobilerini kurumsallaştıran beyaz yakalı kadın çiftçilerden İpek Zivane, "kadim bilgi bir noktada yetersiz kalıyor. Program sayesinde, tarımda teknolojiyle buluşmanın aslında hepimiz için mümkün olduğunu gördüm" diyerek programın çiftçiler için yarttığı motivasyona tanık olduk.
2023'de gübre kullanımında yüzde 50,6'lık tasarruf sağlandı
2024 yılında karbon salımında kanolada yüzde 53, mısırda yüzde 45, ayçiçeğinde yüzde 39 azalma sağlandı. Programın sosyal etkisi sadece kelimelerde kalmıyor. Yapılan ön test son teste göre, çiftçilerde yüzde 73 teknik bilgi artışı, veriye dayalı iş yapışta yüzde 81, çevresel davranış değişiminde yüzde 62 artış sağlanmış. Harcanan her kuruşun karşılığı ziyadesiyle alınmış.
Eğitimle kazancı artan çiftçi
Programın yedinci yıl kutlamalarında konuşan, Tarakçıoğlu, "1000 Çiftçi 1000 Bereket, Türkiye tarımının dijitalleşmesinde önemli bir dönüm noktası. Dijital tarım teknolojileriyle su kullanımını optimize ediyor, toprak sağlığını koruyor ve biyolojik çeşitliliği artırıyoruz" diyerek programın giderek önemi artan "onarıcı tarım" perspektifine dikkat çekti.
Teknoloji olmasaydı, ek gıdalar için 23,4 milyon hektarlık arazi gerekecekti
Verim artışı ile çiftçi gelirlerini artırmak, maliyetleri düşürmek hayata ek katkı sağlamak. Pub Med Central'de yayınlanan bir makaleye göre 1996 ile 2020 yılları arasında GDO tohum kullanımı sayesinde tüm dünyada çiftçi gelirleri 261,3 milyar dolar arttı. Hektar başına ortalama 112 ABD doları gelir artışı elde edildi. Kazancın yüzde 72'si verim artışından, yüzde 28'i maliyet düşüşlerinden sağlandı.
Teknoloji sayesinde 2020'de 85 milyon tonluk ek üretim sağlandı
Tarımda verimlilik artışı sadece üretim meselesi değil, ekonomik kaldıraç etkisi açısından bir gereklilik. Cargill'in dijital tarım teknolojilerini kullanarak elde edilen finansal ve sosyal etki, gözleri ekonomik verimlilik yasasına çevirirken programın kamu eliyle genişletilmesi sayesinde elde edilebilecek verim ve kazanç artışı umutları yeşertiyor.
Tarıma yapılan her 1 birimlik teknoloji yatırımı, 3-4 katı ekonomik değer yaratıyor
Veriler, tarımsal inovasyonun sadece üretimi değil, kırsal ekonomiyi, karbon dengesini ve sosyal dayanıklılığı da yeniden tanımladığını ortaya koyuyor. Sosyal medyanın servet düşmanı tavrıyla desteklenen, "dünyayı yöneten beş tarım şirketi" şehir efsanesine karşın küresel tarım ticaretine liderlik eden markaların son yıllarda tarımın çevresel etkileri konusunda yarattığı inovasyon, motivasyon anlatmaya değer.
Cargil gemileri rüzgarla yelkenle çalışıyor
Cargill, "rejeneratif tarım, dijital çiftçilik, alternatif proteinler, biyoyakıt" gibi alanlarda 50'den fazla küresel proje yürürütüyor. Cargill'in 2,5 milyar dolarlık onarıcı tarım dönüşüm bütçesi yeni tarımın motivasyon bütçesi olarak da düşünülebilir. Şirketin dünyadaki 35 tesisi "su pozitif." Balikesir fabrikası onlardan biri.
Dünyanın geleceğini besleyenler
Cargill tüm dünyada biyoteknoloji alanında gıda endüstrisine öncülük ediyor. Küresel trend belirleyici gücünü pekiştiriyor. Gıdadan, gübreye, ilaç aktif maddesinden tekstildeki renk pigmentine kadar her türden üründe kullanılan, "protein, enzim, emülgatör" gibi gıda bazları gıda endüstrisinin geleceğini şekillendiriyor. Gofretler, soslar, hazır çorpalar, pastadaki şanti, hayvan yemlerindeki proteinler gibi yüzlerce üründe kullanılan çeşitli gıda materyalleri mühendislik eseri olarak modern beslenme endüstrisine değer katıyor, gençlere istihdam yaratıyor.
Stevia oyunu değiştirecek
Geçtiğimiz günlerde şirketin, Ever Sweet stevia tatlandırıcısı 2025 Global Good ödlüllerinde yılın "Oyun Değiştiren İnovasyonu" kategorisinde finalist oldu.
Türkiye'de karşılık bulmayan hatta Çaykur tarafından bir ara üretilen stevia bitkisinden elde edilen fermente tatlandırıcı, geleneksel üretime göre, yüzde 97'ye kadar daha az hammaddeyle aynı şeker tadını sunuyor. Bilinçli tüketiciler lezzetten ödün vermeden sağlık hedeflerine uygun yiyecekler talep ediyor. Cargill'in "Trend Tracker" araştırmasına göre tüketicilerin yüzde 65'i daha az tatlı ürünleri tercih ediyor. Stevia'dan yapılan tatlandırıcı "çığır açıcı inovasyon" olarak anlatılıyor.
Türkiye'de şeker lobisine takılan Stevia Pazarı büyüyor
Daha az hammaddeyle üretilen tatlandırıcı, geleneksel stevia şeker üretimine kıysala yüzde 96 daha düşük arazi kullanımı, yüzde 97 daha az su kullanımı, yüzde 81 daha az sera gazı emisyonu gibi avantajlar sağlıyor. 933 milyon dolarlık Stevia bazlı tatlandırıcı pazarı hızlı büyüyor. Tüm bu avantajları sayesinde "oyun değiştiren ürün" olarak yıldızı parlıyor. 2034'de 2,58 milyar dolar olması öngörülüyor. Başarının arkasında, "bitki bilimi, fermantasyon teknolojisi, duyusal analiz ve gıda uzmanlığı" var.
Inovasyonla gelen verimlilik
Cargil gibi şirketler tarladaki tarımsal faaliyetelerin çevresel etkisini yönetirken, laboratuvarlarda da beslenme kültürüne yenilikçi deneyimler tasarlayarak tarım gıda endüstrisine yön veriyor. Cargill'in yaptığı bir araştırmaya göre tüketicilerin yüzde 70'i, heyecan verici tatlara daha fazla ödeme yapmaya razı. Cargill'in Asyada'ki 4 inovasyon merkezinden biri Bursa Orhangazi'de. Brezilya'daki Green Ethanol Labs ile şeker kamışı ile etanol veriminde yüzde 30 verim artışı sağladı. AlgeNovo projesi ile mikroalg üretimi yaparak yem hammaddelerinde yüzde 30 su tasarrufu sağlandı.
Cargill, Fortune'un 2025 "Dünyayı Değiştirenler" listesinde
Liste, "dünyada sosyal ve çevresel etki yaratan iş sonuçları ve inovasyon yaratan 50 küresel şirkete" veriliyor. Cargill, "gıda, yem, yakıt, biyobazlı ürünler ve enerji alanlarında atıkları azaltmak, tedarik zincirlerini karbondan arındırmak ve daha sürdürülebilir çözümler sunmak için döngüsel ve biyoekonomi çözümlerini geliştirme çalışmaları sayesinde" listeye girmeye hak kazandı.
Verinin sofrasında gelecek var
Velhasıl, bu türden programlar ölçeklendirildiğinde, devlet politikasına dönüştürüldüğünde Türkiye'nin son yıllarda durağana dönen verim artışı için umut vadediyor. Tarım artık toprağı değil veriyi sürenlerin oyunu. Cargill'in başlattığı dönüşüm, yalnıza bir şirketin başarısı değil, "yeni bir üretim çağının manifestosu." Napolyon'un "savaşlar muharebe meydanında değil, planlama masasında kazanılır" sözüne istinaden tarımın geleceği tarlada değil veride, stratejide.
*Bu içerik serbest gazeteci veya konuk yazarlar tarafından hazırlanmıştır. Bu içerikte yer alan görüş ve ifadeler yazara aittir ve Independent Türkçe'nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.
© The Independentturkish
