Britanya'daki deney, kenevir bazlı bir ilacın agresif beyin tümörü teşhisi konan hastaların yaşamını uzatmaya yardımcı olup olmayacağını belirlemeyi umuyor.

Beyin tümörleri, 40 yaşın altındakileri en çok öldüren kanser türü ve sadece İngiltere'de her yıl yaklaşık 2 bin 200 kişiye glioblastom (en agresif formu) olduğu söyleniyor. Hastalığın genel tahminleri, ilk tanı tarihinden itibaren 12 ila 18 ay veriyor.

Yeni deney, kemoterapiyle birlikte Sativex (kannabinoid içeren oral sprey) kullanımının glioblastom hastalarının yaşam süresini uzatıp uzatmadığını, hastalığın ilerleyişini yavaşlatıp yavaşlatmadığını veya hastaların yaşam kalitesini artırıp artırmadığını araştırmayı umuyor.

Deney devam ederse, Birleşik Krallık (BK) genelindeki 15 hastanede yatan yaklaşık 232 hasta gelecek yılın başlarında deneye katılacak.

Fakat Beyin Tümörü Yardım Vakfı'nın geliri pandemi yüzünden yüzde 25 azaldığı için kurum, üç yıllık deneyi finanse ederken ihtiyaç duyacağı 450 bin sterlinin (yaklaşık 5 milyon TL) toplanmasını sağlamak için çağrıda bulundu.

Sativex şu anda sadece çoklu doku sertleşmesiyle (Multipl Skleroz, MS) bağlantılı spastisitesi olan kişilere Ulusal Sağlık Hizmeti (NHS) üzerinden reçete edilebiliyor. Deney başarılı olursa, araştırmacılar glioblastomun 2007'deki temozolomid kemoterapisinden bu yana NHS'e dahil edilen yeni tedavilerden biri haline geleceğini söylüyor.

Ameliyat, radyoterapi ve kemoterapinin de aralarında bulunduğu yoğun tedavilerle bile hemen hemen tüm glioblastomlar nüksediyor ve baştaki ameliyat ya da tedaviden sonra tümörün ilk nüksedişinin ardından yaşam beklentisi ortalama 10 ay oluyor.

Son 10 yılda kannabinoidlerin beyin tümörlerine etkisi üzerine hem hastalar hem de bilimsel topluluklar içinde kayda değer bir küresel ilgi oluştu. Hastalar bazen yasadışı olarak çeşitli tıbbi kenevir ürünleri arıyor.

Klinik öncesi laboratuvar çalışmalarının birkaçı, THC ve CBD kannabinoidlerinin beyindeki tümör hücrelerinin büyümesini yavaşlatabileceğini ve tümörlerin kan akışını bozabileceğini öne sürse de bunların beyin tümörlerini tedavi edebileceğine dair klinik bulgular şu ana kadar sınırlı kaldı.

Önceki aylarda yapılan birinci faz denemelerde ilacın halihazırda temozolomid alan nüksetmiş glioblastom hastalarına iyi geldiği ortaya çıktı.

Bir yılın sonunda, Sativex alıp hayatta kalan hasta sayısı plasebo ilaçlar alıp hayatta kalanlardan daha fazlaydı ama deneyin bu aşaması hayatta kalma oranlarına dair kesin sonuçlara varacak donanıma sahip değildi. Plasebo grubundaki 9 hastadan 4'üne kıyasla, Sativex alan 12 hastadan 10'u yılın sonunda hayatta kaldı.

Deneyin ikinci fazı devam edebilirse, kontrolleri düzenli olarak yapılacak katılımcıların üçte ikisine günde 12 defaya kadar Sativex, üçte birine de plasebo ilaçlar verilecek. Hastaların klinik değerlendirmeleri ve kan testleri her ay, MR taramaları da 8 haftada bir yapılacak ve ayrıca yaşam kalitesi anketleri de dolduracaklar.

Lancashire'daki Leyland'dan 62 yaşındaki Stephen Lee'ye, ağabeyini aynı hastalıktan kaybettikten sadece birkaç ay sonra 2010'da glioblastom teşhisi kondu. 2015'te ilk tedaviden sonra kanseri geri dönünce, Lee de deneyin birinci fazında yer aldı.

Lee, "Teşhis konması çok ani oldu ve asla unutamayacağınız günlerden biriydi" dedi.

Şiddetli bir baş ağrısı ve sağ gözümde bıçak gibi bir ağrıyla işten erken ayrılmak zorunda kaldım, eşim de ağabeyimin yaşadıklarından sonra hemen hastaneye gitmemiz için ısrar etti.

Aynı gün hastaneye kabul edilip beyin taraması çektirdim ve o anda bunun bir beyin tümörü olduğu tespit edildi. Ertesi hafta ameliyat oldum ve ameliyattan önce eşimle olumlu bir tavır takınacağımız, hayatımızı yaşamaya devam edeceğimiz ve birlikte geçireceğimiz ne kadar vaktimiz kaldıysa tadını çıkarmak istediğimize dair hemfikir olduk.

Lee, yaşam kalitesini artırabileceği umuduyla Sativex'in deneyinin ilk aşamasına katıldı ama kendisinin de aldığı kemoterapi ve radyoterapi deneylerine katılanların ayak izlerini takip etmenin "daha doğru ve uygun göründüğünü" söyledi.

Lee, "Oral spreyi günde 10 kez kullandım ve nereye gidersek gidelim, akşam yemeği için dışarıdayken bile kullanabildiğim için kolaydı. Sativex mi yoksa plasebo ilaç mı kullandım bilmiyorum ama deneyin 2016'da sonlanmasından bu yana tüm MR taramalarım temiz çıktı" dedi.

Bu yeni deney çok önemli çünkü birilerine glioblastom teşhisinden sonra da yaşamın devam edebileceğine ve hayatlarını yaşamayı desteklemek için denenen başka tedaviler olduğuna dair umut aşılayacak.

Çalışmayı Leeds Üniversitesi'nden bir uzman yönetirken, Birmingham Üniversitesi'ndeki Kanser Araştırmaları BK Klinik Deneyler Birimi de koordine edecek.

Beyin Tümörü Yardım Vakfı'nın geçici başkanı Dr. David Jenkinson şunları söyledi:

Bu deneyin glioblastom hastalarına sevdikleriyle anılar oluşturacağı değerli fazladan birkaç ay sağlayarak uzun zamandır beklenen yeni bir yardım elinin önünü açabileceğini umuyoruz.

Topluluğumuzun glioblastom tedavisinde kannabinoidlerin olası etkilerine dair kayda değer bir ilgisi olduğunu biliyoruz ve dünyada ilk defa BK'de yapılan bu deneyin yanıtları hızlandırmaya vesile olabileceği konusunda da gerçekten heyecanlıyız.

Erken aşamadaki bulguların "gerçekten umut verici" olduğuna işaret eden Dr. Jenkinson ekledi:

Fakat bu deneyin birçok kişiye yetişmeyeceğini de biliyoruz.

Bununla birlikte, kenevir bazlı diğer ürünler semptomları hafifletme etkisi sağlayabilse de bu ürünlerin kullanımını beyin tümörlerinin tedavisine yardımcı olduğu için önermeye yetecek kadar kanıt yok. Kenevir bazlı ürünleri veya diğer tamamlayıcı tedavileri anti-epileptik ilaçlarla ya da steroid benzeri diğer tedavilerle etkileşime girebilecekleri için bunları kullanmayı düşünenlerin önce tıbbi ekibiyle görüşmesi hayati önem taşıyor.

https://www.independent.co.uk/news/health

Independent Türkçe için çeviren: Ata Türkoğlu