Bilim insanları çevrenin sıcaklığının sakallı ejder embriyosunun erkek mi yoksa dişi mi olacağını nasıl belirlediğine dair uzun zamandır var olan gizemin önemli kısımlarını çözdü. Bu, sürüngenlerde cinsiyet belirleniminin ardındaki biyolojik yollara daha çok ışık tutan bir ilerleme niteliğinde. 

Biyologlar birçok sürüngende ve balıkta, gelişmekte olan embriyonun cinsiyetinin çevre sıcaklığına bağlı olduğunu 50 yıldan uzun süredir biliyor. Ancak bunun arkasındaki mekanizma tam olarak bilinmiyordu.

Bilim insanları sakallı ejderlerde embriyonun erkek ya da dişi bir kertenkeleye iki yoldan birine bağlı olarak dönüştüğünü biliyordu. Bunlardan biri sürüngenin cinsiyet kromozomundaki genler tarafından kalıtsal olarak belirlenirken, diğeri de gelişim aşamasında yüksek sıcaklıklarla aktif hale geliyordu.

Mevcut çalışmadaysa Avustralya'daki Kanberra Üniversitesi'nden araştırmacıların da aralarında bulunduğu ekip sakallı ejderlerde sıcaklığa bağlı cinsiyet belirlenimi denen bu süreci inceledi.

Bilim insanlarına göre bu türün erkeklerinin hücrelerinde iki özdeş cinsiyet kromozomu (ZZ) bulunurken dişilerde iki farklı cinsiyet kromozomu (ZW) var. 

Bununla beraber sıcaklığın yüksek olması durumunda erkek embriyolar dişi olarak gelişiyor. Dişi embriyonun tam olarak nasıl geliştiğiyse şimdiye dek bilinmiyordu.

Araştırmada bilim insanları, ZZ embriyolarının yumurtadan erkek olarak çıkması için yeterince soğuk ya da dişi olarak çıkması için yeterince sıcak bir ortamda kuluçkaya yatırılan, çatlamamış sakallı ejder yumurtalarının genomlarını diziledi.

Bulgular, cinsiyetin genler tarafından ZW kromozomu içinde belirlendiği verilerle karşılaştırıldı.

Bilim insanları sonuçlara dayanarak, cinsiyeti sıcaklık tarafından belirlenenler ve kromozomları tarafından belirlenenler olmak üzere iki tip dişinin gelişimini karşılaştırdı. 

Bulgular, iki tip dişide başlangıçta farklı gen dizilerinin aktif olduğunu fakat bu genler tarafından kontrol edilen biyokimyasal yolakların kertenkelelerdeki yumurtalıkları üretmek üzere birleştiğini ortaya koydu. 

Kanberra Üniversitesi'nden Sarah Whiteley'nin de aralarında bulunduğu araştırmacılara göre çalışma, sakallı ejderlerde yumurtalık oluşumunun iki yolu olduğunu gösteren ilk araştırma. Bu bakımdan her bir genin sıcaklığı algılama ve cinsel gelişimi kontrol etmedeki rolünü anlamayı amaçlayan gelecek deneylerin yolunu açıyor. 

Dr. Whiteley yaptığı açıklamada "Bu yeni bilgi bizi sıcaklığın cinsiyeti nasıl belirlediğini anlamaya yaklaştırıyor, kısacası biyoloji çalışmak için çok heyecan verici bir zaman" dedi. 

* İçerik orijinal haline bağlı kalınarak çevrilmiştir. Independent Türkçe'nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.

https://www.independent.co.uk/news/science

Independent Türkçe için çeviren: İrem Oral