Ekonomisi ABD ve koronavirüs kıskacında olan İran’da petrol ihracı yüzde 90 azaldı, para birimi yüzde 146 değer kaybetti

İran, ABD'nin nükleer anlaşmadan tek taraflı çekilmesinin ikinci yıl dönümünde yaptırımların ülke ekonomisine verdiği zararın yanında dünyayı etkisi altına alan ölümcül koronavirüs salgınının ekonomik boyutlarıyla da başa çıkmaya çalışıyor

İran ekonomisi ABD yaptırımları ve koronavirüs kıskacında / Fotoğraf: Reuters

ABD Başkanı Donald Trump’ın 8 Mayıs 2018'de Kapsamlı Ortak Eylem Planı (KOEP) olarak adlandırılan nükleer anlaşmadan çekilme kararının ardından açıkladığı İran'a yönelik ambargolar, 7 Ağustos ve 5 Kasım 2018'de iki aşamayla devreye girdi.

Washington, 2 Mayıs 2019'dan itibaren Tahran'dan petrol sevkiyatına devam eden ülke ve şirketleri yaptırım uygulamakla tehdit etti. İran'dan petrol ithal eden ülkelerin sevkiyatları durdurmasıyla Tahran'ın petrol satışları hızla düşüşe geçti.

fazla oku

Bu bölüm, konuyla ilgili referans noktalarını içerir. (Related Nodes field)

Petrol ihracatı yaklaşık yüzde 90 azaldı

İran Petrol Bakanlığı’nın verilerine göre, Tahran yaptırımlardan önceki dönemde Nisan 2018'de günlük 2,8 milyon varil ham petrol ve kondensat ihraç etti.

Bu dönemde İran petrolünü temel enerji kaynaklarından kabul eden Asya ülkeleri, Çin, Hindistan, Japonya ve Güney Kore bu miktarın yüzde 60'ını ithal etti.

İran, ülkelerin gümrük istatistiklerine ve çeşitli tanker izleme verilerine göre, Mart 2018'de yaklaşık 1,7 milyon varil petrol sattı. Buna göre, Tahran'ın petrol ihracatında yaptırımlardan yaklaşık bir yıl sonra 1 milyon varil kayıpla yüzde 37 düşüş oldu.

Hükümet petrolün bütçedeki payını düşürdü

İran hükümeti son 2 yıldır petrol ihracatına ilişkin verileri paylaşmıyor ancak son bir yıl içinde bu rakamın günlük 250 bin varilin de altına indiği ve bu petrolün Çin ile Suriye'ye satıldığına ilişkin bilgiler uluslararası medyada sıkça yer buluyor. 

Buna göre Mayıs 2018'den bu yana İran'ın petrol ihracatı yaklaşık yüzde 90 düştü. Yaptırımlar nedeniyle petrolünü satmakta zorlanan Tahran, petrolün bütçedeki payını yaklaşık yüzde 30 düşürmek zorunda kaldı.

Para birimi yüzde 146 değer kaybetti

Yaptırımların yol açtığı olumsuz tablonun en net göstergesi ekonomide oldu. ABD'nin anlaşmadan çekildiği Mayıs 2018'de serbest piyasada 1 ABD Doları 6 bin 500 tümen seviyelerinde işlem görürken bugün bu rakam, 16 bin 100 tümen seviyelerinde seyrediyor. 

Buna göre, İran para birimi, ABD'nin nükleer anlaşmadan çekilmesinden bu yana dolar karşısında yüzde 146 değer kaybetti.

Ülkede enflasyon, 2016'da nükleer anlaşmanın yürürlüğe girerek yaptırımların kaldırıldığı dönemde 26 yıl aradan sonra ilk kez yüzde 9'a gerilemişti. ABD'nin geçen yıl anlaşmadan çekilerek yaptırımları yeniden uygulaması sonucunda ise enflasyon yüzde 52,1'e kadar çıktı. 

IMF’den kredi talebi

İran İstatistik Merkezi’nin verilerine göre, İran takvimine göre, 20 Mart 2020'de sona eren Hicri Şemsi 1398 yılının enflasyon oranı yüzde 34,8 oldu.

Yaptırımların yanında salgınla da mücadele eden İran'da ekonomik kaynaklar tükenme aşamasına gelince Tahran, 12 Mart'ta IMF'den 5 milyar dolar kredi talep etti. 

Böylece İran, 1979'daki devrimden sonra ilk kez IMF'nin kapısını çalmış oldu ancak bu talebin de ABD yönetimi tarafından engellenmeye çalışıldığı belirtiliyor.

 

Independent Türkçe, AA
 

DAHA FAZLA HABER OKU