Sizin fazlanız, başkasının ihtiyacı...
İkinci el giysi (ayakkabı, çanta, aksesuar ve giyim) tüketimi ürünlerin yeniden kullanımı yoluyla kullanım ömrünü uzatarak döngüsel ekonomilere geçişi destekleyebilir.
Giyim sektörü, 2,5 trilyon ABD doları değerinde olup değer zinciri boyunca 300 milyondan fazla kişiye istihdam sağlayarak ekonomilerin önemli bir bölümünü temsil etmektedir ve dünyadaki en büyük ikinci kirletici kaynaktır.
Her yıl dünya çapında 92 milyon ton giysi atığı oluşuyor.
Her saniye bir çöp kamyonu dolusu giysi yakılıyor veya çöplüğe atılıyor.
Moda endüstrisinde kullanılan tüm malzemelerin yaklaşık yüzde 60'ı plastikten yapılmıştır.
Her yıl çamaşır yıkamaktan okyanusa 500 bin ton mikrofiber plastik salınıyor; bu da 50 milyar plastik şişeye eşdeğerdir.
Son bir rapora göre, sektör küresel sera gazı emisyonlarının yüzde 2 ila yüzde 8'inden sorumludur; bu rakam nakliye ve hava yolculuğu toplam emisyonlarından daha fazladır.
Sektörün karbon ayak izinin 2030 yılına kadar yüzde 50 artmasının tahmin edilmesine ek olarak, sektör yılda 1,2 ila 1,7 milyar ton arası sera gazı CO2 salımlamaktadır.
Bu, tüm hava ve deniz seyahatlerinin toplamından daha fazladır.
Moda endüstrisi yılda yaklaşık 215 trilyon litre su tüketiyor.
Bu da 86 milyon olimpik yüzme havuzuna eşdeğer.
Giyim sektörü, tarımdan sonra en fazla su kullanan sektördür.
Hızlı moda ile aşırı su ve enerji tüketiliyor ve karbon salımı yapılıyor.
Giyim sektörü, global endüstriyel atıksuyun yüzde 20’den sorumlu ve giysi ürünlerinin yüzde 85'i her yıl çöpe atılıyor.
Sadece bir pamuklu tişört üretmek için 10 bin ila 20 bin litre su veya ham pamuk kilogramı başına yaklaşık 3 bin litre su gerekir.
Pamuklu tişörtlerinin üretimi yaklaşık 2,5 kilogram CO₂e salınımına neden olur.
Çevrimiçi ikinci el mağazası olan ThredUp'ın raporuna göre, yeni bir ürün yerine kullanılmış ikinci el bir ürün satın almak, 2,72 kg CO2 emisyonu azaltılabilir.
Bunu, yılda yaklaşık 2 milyar pamuklu tişört satan küresel bir endüstri bağlamında düşünün.
Bu endüstriyi sürdürmek için gereken şaşırtıcı miktardaki suyu anlamaya başlayabilirsiniz.
Portekiz’de yapılan bir çalışmada; 1 kilogram kullanılmış giysi ikinci el olarak yeniden kullanıldığında, şunların tasarrufu yapıldığı tespit edildi:
- 45,5 metreküp su
- 9,3 kilogram CO2
- 69 kWh enerji
Bu da ikinci el giyimin sürdürebilirlik ve döngüsel ekonomi bakımından ve çevresel açıdan ne kadar önemli olduğunu gösteriyor.
Yeni bir yaşam döngüsü değerlendirmesi (LCA), ikinci el giysilerin 70 kat daha az çevresel etkiye sahip olduğunu öne sürüyor.
İkinci el giyim sektörünün gelişmesi ile hammadde kaynakları korunur.
Bir rapora göre, bu sektör petrol/fosil yakıt sektörünün hemen ardından ikinci en fazla kirleten sektör konumundadır.
Bir giysinin giyilme sayısı son 15 yılda yüzde 36 oranında azalmıştır.
Dünya ekili alanlarının yüzde 2,4'ünü kaplayan pamuk, yüzde 6 oranında pestisit, yüzde 16 oranında da insektisit kullanmaktadır.
"Hızlı moda", ucuza üretilen, ağırlıklı sentetik kumaşlardan üretilen, yeni stiller lehine hızla terk edilen, tekrar kullanılmayan ve uygun fiyatlı ancak şık giysileri ifade eder.
Bu yüzden az alınız, kaliteli alınız, uzun süre giyininiz ve ikinci el olarak ihtiyaç sahiplerine ulaştırınız.
Kullanılmış giysiler ve giysi atıkları miktarı büyük ölçüde tüketici davranışına bağlıdır.
Atıkların bertaraf edilmesini önlemek için, giysi ürünleri mümkün olduğunca uzun süre kullanılmalı, ihtiyaç duyulduğunda onarılmalı veya ikincil bir işlev için kullanılmalıdır.
Tüketiciler ayrıca sadece gerekli gördükleri, ihtiyaç duydukları, ürünleri satın almalıdır.
İkinci el pazarı, su kullanımının, atıkların ve sera gazlarının azaltılması, kullanım ömürlerini artırılması ve döngüsel ekonomik büyütmek için sürdürülebilir bir güçtür.
Küresel Kuzey'deki toplama aşamasında, giysiler bireyler tarafından genellikle ticari ve kar amacı gütmeyen kuruluşlar da dahil olmak üzere ikinci el giysi şirketleri tarafından organize edilen ve yönetilen bankalar, yardım kuruluşları mağazaları ve konteynerler gibi çeşitli toplama noktalarına atılır.
Bu giysilerin toplanması, değer zincirinin sonraki aşamaları için hammadde sağlayarak endüstrinin can damarı görevi görür.
Kullanılmış giysi toplayan şirketler genellikle belediyelere belirli bir ücret öder.
Bu ödeme, toplanan tüketici sonrası giysilerin değerini tanıyan bir toplama hizmeti için yapılan kamu ihalesinin sonucudur.
Ücret, belediyelere toplama bankaları kurmak için gerekli alanı sağladıkları için tazminat sağlar ve belediyelere geleneksel vergi gelirinin ötesinde alternatif bir gelir akışı sunar.
Toplama sistemleri, getirme bankaları tarafından domine edilir.
Veri kullanılabilirliği sınırlı olsa da, giysilerin yaklaşık yüzde 80-90'ı getirme bankaları aracılığıyla toplanır.
Perakendecilerde, ikinci el mağazalarında ve sosyoekonomik yeniden kullanım organizasyonlarında tezgah üstü toplama da yaygındır.
Bazı kullanılmış giysiler (hayır amaçlı) mağazalarda tezgah üzerinden teslim edilir.
Toplanan giysilerin boşaltılması ve bir depoya taşınması -ya toplama şirketinin kendisi ya da bir müteahhit- başka bir toplayıcı veya bir nakliyeci tarafından yapılır.
Müşterilerden toplanan kullanılmış giysilerin ömrünü uzatmak için etkili bir çözüm, giysi kiralama, ikinci el satış yerleri ve ikinci el bağış merkezleri oluşturulmalı.
Kullanılmış giysileri yeniden değerlendirmenin bir başka yolu da onları ikinci el giysi olarak satmaktır ve ikinci el satış merkezleri kurmak ve kurulmasına yardımcı olmaktır.
Sürdürülebilir tüketim kavramı, bu tür ticarete yönelik artan bir ilgi oluşturmakta ve ikinci el alışverişin yaygınlaşmasına yol açmaktadır.
İkinci el giysilerin küresel ticareti son zamanlarda büyüyen bir iş haline gelmiştir.
Süreç, farklı aktörler tarafından gerçekleştirilen bir dizi işlemi içermektedir.
Ayıklanan yeniden kullanılabilir ikinci el tekstiller farklı boyutlarda balyalar halinde paketlenmekte ve emtia komisyoncuları tarafından ihracat pazarlarına satılmaktadır.
Tüccarlar genellikle bunları konteyner yüküyle satın almakta ve daha sonra balyalar halinde piyasada satmaktadır.
Kullanım ömrü sona eren malların ömrünü uzatmak için lineer ekonomiden döngüsel ekonomiye geçiş, iklim değişikliğini hafifletmek ve ona uyum sağlamak döngüsel bir stratejidir.
Kullanılmış giysilerin/ayakkabıların tüketicilere satışı ise yerel sokak pazarlarında gerçekleştirilmektedir.
Giysilerin ömrünün sadece 3 ay uzatılması, karbon ve su ayak izlerinin yüzde 5-10 oranında azalmasına yol açmaktadır.
Yılda 2 milyon ton giysinin geri dönüştürülmesi, çevresel etki olarak bir milyon otomobilin sokaklardan kaldırılmasına eşdeğerdir.
Günümüzde ikinci el giysiler, özellikle gelir düzeyinin çok düşük olduğu gelişmekte olan ülkelerde takdir edilen bir metadır.
İkinci el giysi pazarı aslında yerel mevzuata bağlıdır; örneğin bazı ülkelerde, olası hastalık bulaşması ve yeterli kalite kontrolün yapılmaması nedeniyle bebek giysilerinin ikinci el olarak ithalatı ve kullanılması yasaklanmıştır.
Ticari düzenlemelerle ilgili diğer talepler balya ağırlığı sınırları, mallar için sağlık sertifikası, aşınma ve yıpranma derecesi vb. ile ilgilidir.
İkinci el kıyafetler/ayakkabılar piyasaya sunulmadan önce kalite kontrolü, dezenfeksiyonu ve tamiratlarının yapılması esastır.
İkinci el kıyafetlerin satışı, ikinci el mağazaları, konsinye veya yeniden satış mağazaları ve ayrıca sürekli artan gelirler elde eden çevrimiçi mağazalar tarafından gerçekleştirilmektedir.
Günümüzde tüketiciler ikinci el alımlara değer vermeye başlamıştır; yapılan bir araştırma, kadınların en az yüzde 30'unun ikinci el kıyafetlerle 5 yıl öncesine göre daha fazla ilgilendiğini göstermektedir.
Böyle bir davranışın ekonomi, stil algısı, ekolojik farkındalık, nostalji ve retro-moda zevki gibi farklı nedenleri vardır.
Her zaman ekolojik nedenler baskın değildir.
Bununla birlikte, ikinci el alışveriş dünya çapında gelişen bir olgudur.
İkinci el alışverişi geliştirmek için tüketicilerin eğitimi şarttır.
Bu faaliyetin sürdürülebilir kalkınmaya katkısının önemi vurgulanmalıdır.
İkinci el giysi sektörünü güçlendirmek ve geliştirmek gerekir.
İkinci el giysi ürünleri sterile edildikten ve kalite kontrolü yapıldıktan sonra piyasaya sunulması esas olmalıdır.
McKinsey, Amerikan yeniden satış pazarının 2023'te genel olarak giyim perakendesinden 15 kat daha hızlı büyüdüğünü ve ikinci el satışların bu yıl küresel giyim pazarının yüzde 10'unu oluşturacağını tahmin ediyor.
Vestiaire'de her gün yaklaşık 30 bin ürün listeleniyor.
Birçok moda markasının zorluklarla mücadele ettiği bir zamanda, yeniden satış siteleri patlama yaşıyor.
Zor durumdaki tüketiciler paradan tasarruf etmek için giderek daha fazla kullanılmış ürünlere yöneliyor.
Lombard Odier adlı bir bankanın araştırmasına göre, kullanılmış giysiler ve aksesuarlar için küresel pazarın değeri 2020'de 30-40 milyar dolardan artarak yaklaşık 100 milyar dolara çıkmıştır.
Küresel ikinci el moda pazarı büyüklüğünün 2024 yılında 190 milyar ABD doları olduğu tahmin ediliyor.
Amerika'nın ikinci el giyim pazarının değeri 2023 itibarıyla yaklaşık 43 milyar dolardı ve pazarın 2028 yılına kadar yılda yaklaşık yüzde 11 oranında büyümesi öngörülüyor.
Avrupa ikinci el giyim pazarının 2025 yılında 18,6 milyar ABD doları olan hacminin 2035 yılına kadar yaklaşık 39,1 milyar ABD dolarına ulaşması ve tahmin döneminde 20,5 milyar ABD doları mutlak artış kaydetmesi öngörülmektedir.
İkinci el moda pazarı hızla büyüdü ve küresel satışlar 2022'de 177 milyar dolara ulaştı. 2025 yılında ikinci el ve yeniden satış giyiminin küresel pazar değerinin 256 milyar ABD doları değerinde olacağı tahmin ediliyor.
2029 yılında 367 milyar dolarından 2034 yılında yüzde 10,7'lik bir bileşik yıllık büyüme oranıyla 521,5 milyar ABD dolarına çıkması bekleniyor.
Global Datanın yeniden satış uzmanı ThredUp için hazırladığı bir rapora göre, ikinci el küresel satışları geçen yıl yüzde 18 artarak 197 milyar dolara çıktı ve 2028'de 350 milyar dolara ulaşması tahmin ediliyor.
Garson & Shaw tarafından yapılan bir araştırmaya göre Amerikalıların dörtte birinden fazlası (yüzde 28) çevresel nedenlerle ikinci el kıyafet satın almakta, yüzde 58'i bunu paradan tasarruf etmek için yapmakta ve yüzde 75'i yerel ikinci el kıyafet mağazalarının sürdürülebilir topluluklar oluşturmaya yardımcı olduğu konusunda hemfikirdir.
Garson & Shaw, giysi ürünlerin ikinci el giyim pazarına yönlendirilmesi halinde, ABD’de her yıl 255 bin 747 ton giysi atığın çöp sahalarına gitmesinin ve 458 bin 307 ton giysinin yakılmasının önlenebileceğini ve her yıl 3 metrelik olimpik yüzme havuzuna eşdeğer su tasarrufu sağlanabileceğini iddia ediyor.
AB yılda 12,6 milyon ton tekstil atığı oluşuyor. Sadece giyim ve ayakkabı 5,2 milyon ton atığa denk geliyor ve bu da kişi başına her yıl 12 kg atığa denk gelmektedir.
Günümüzde AB'nin kullanılmış giysi ihracatının yaklaşık yüzde 46'sı Afrika ülkelerine yapılmaktadır; moda ürünlerinin kalitesi ne kadar düşükse, çöplüklere gitme olasılığı da o kadar yüksek olmaktadır.
Dünyada her yıl üretilen 100 milyar giysinin 92 milyon tonu çöp sahalarına gidiyor.
Olayı daha iyi anlamak için, bu her saniye bir çöp kamyonu dolusu kıyafetin çöp sahalarına atıldığı anlamına geliyor.
Bu eğilim devam ederse, hızlı moda atıklarının sayısının 10 yılın sonunda yılda 134 milyon tona çıkması bekleniyor.
2021 yılında Avrupa Birliği (yüzde 30), Çin (yüzde 16) ve Amerika Birleşik Devletleri (yüzde 15) ıskartaya çıkarılmış, kullanılmış giysilerin önde gelen ihracatçıları olurken, Asya (yüzde 28, ağırlıklı olarak Pakistan), Afrika (yüzde 19, özellikle Gana ve Kenya) ve Latin Amerika (yüzde 16, ağırlıklı olarak Şili ve Guatemala) önde gelen ithalatçıları olmuştur.
Japonya'da yaklaşık 1,7 milyon ton elyaf ürünü atığı oluşuyor ve bunun büyük çoğunluğu giysi atığıdır.
Japonya'da kullanılmış giysilerin yüzde 66'sı yakma tesislerine ve çöp depolama sahalarına gönderiliyor, yalnızca yüzde 34'ü geri dönüştürülüyor veya yeniden kullanılıyor.
Bu giysilerin çok azı keçe hammaddesi gibi başka bir şeye geri dönüştürülüyor.
İkinci el giyim, dünyaya öncülük eden ABD ve İngiltere'de artık büyük bir iş.
ABD'li alışverişçilerin yüzde 42'si ve İngiltere'deki alışverişçilerin yüzde 37,5'i geçen yıl en az bir adet ikinci el giyim ürünü satın aldı.
Bu da yalnızca ABD'de 2024 yılında 43,9 milyar dolar değerinde bir pazarın oluşmasına yol açtı.
Türkiye'de ikinci el, Kadıköy, Beyoğlu, Tahtakale, Eminönü ve Osmanbey’de bazı giyim mağazaları hariç, neredeyse yok denecek kadar azdır.
Kullanılmış giysi ürünlerinin sürdürülebilir yönetimi, döngüsel ekonomi, karbonsuzlaştırma ve bunun paralelinde toplam karbon salımının azaltılması için İstanbul başta olmak üzere büyük şehirlerde ikinci el piyasasının ve pazarının geliştirilmesi ve güçlendirilmesi gerekir.
Dünyada ikinci el pazarında 2025'e kadar yüzde 300 oranında bir büyümenin olacağı tahmin edilmektedir.
2020'de ABD'de 33 milyon kişi ilk kez ikinci el giyim alışverişi yapmıştır.
Dolayısıyla markalar da bu alana yatırım yapmaya başladılar.
ABD merkezli Tommy Hilfiger üç farklı konsept belirledi.
Kendi web sitesinden alınıp iade edilenler, markanın müşterileri tarafından gönderilen eski kıyafetler ve geri dönüştürülen giysiler.
Bu açıdan markaların ikinci el pazarında da rekabette öne çıkma peşinde olduğu görülüyor.
ABD'de 28 bin 849 ikinci el mağaza ile birinci, ingiltere’de 4 bin 82 ikinci el mağaza ile ikinci, İsveç üçüncü, Hollanda dördüncü, Japonya beşinci ve Almanya'da 11.600 ikinci el mağaza ile altıncı sırada yer alıyor.
Uluslararası moda firmaları H&M, Tommy Hilfiger, Zara, Mudo ve Türkiye moda firmaları Vakko, Beymen, Kığılı, Derimod, Boss, DeFacto, Damat, Koton, LC Waikiki, İpekyol ve benzerleri Türkiye’de piyasanın güçlü giyim sektörleri kullanılmış ikinci el ürünleri toplama, taşıma, bakım-onarımı ve güvenli şekilde yeniden satışı ile ilgili çalışmaları başlatmalı.
İnternet üzerinden ikinci el giysi ticareti için güvenli ve kaliteli web siteleri oluşturulmalı, pazarlama ve satışlar geliştirilmeli (Alibaba grup, Amazon, eBay, Depop, ThredUP, Poshmark, Vestiaire Collective ve benzerleri).
eBay, İngiltere’de ikinci el giysi satanlardan kargo ücreti almıyor.
Böylece yeni, kaliteli, sürdürülebilir ve çevreyle uyumlu toplama, taşıma, bakım-onarım ve satışında önemli istihdam alanları oluşturulmalı.
İkinci el kıyafetler için internette çevrimiçi alışveriş siteleri kurulmalı ve hem satıcı hemde alıcı bu sitelere kolayca ulaşabilmeli.
Son veriler, 2018 yılında Avrupa Birliği'nin Asya ve Afrika ülkelerine yaklaşık 1,5 milyon ton kullanılmış giysi ihraç ettiğini gösteriyor.
2019 yılında AB'deki kullanılmış giysi ürünlerinin yaklaşık yüzde 46'sı Afrika'ya ihraç edildi.
Kullanılmış giysi ithalatı, uygun fiyatlı giyim talebiyle yönlendirilen yerel yeniden kullanımı hedefleniyordu.
Ancak 2020 yılında COVID-19'un yayılmasını önlemek için büyük kısıtlayıcı önlemler alınmıştır ve 2020 yılında giyim ithalatında yüzde 14'lük bir düşüş yaşandı, ancak bu, önceki on yıla göre orantısız bir artışı takip ediyor (2010'a kıyasla yüzde 64).
Diğer yandan, balyalar halinde gönderilen giysi ürünlerinin çoğu, yeniden kullanıma uygun değildir ve genellikle açık çöplüklerde veya gayri resmi atık bertaraf kanallarında son bulmuştur.
İkinci el giysiler toplandıktan sonra başka ülkeye ihraç edilmesi çok yanlış uygulamadır.
Bu kullanılmış giysilerin çöpe atılması anlamına gelmektedir.
Örnek olarak Almanya’da ayrı olarak toplanan ikinci el giysiler, halılar, yorganlar ve yastıklar dezenfekte edilmeden Romanya’ya ihraç edilmekte ve burada çöp depolama alınan dökülmektedir.
Kalitesiz ikinci el giysi ürünleri gelişmiş ülkelerin gönderdiği 150 ila 200 ton (60 ila 75 ton kamyon dolusu) ikinci el giysiler Gana’da ya çöp atılıyor, giysi dağları oluşuyor ya da kontrolsüz olarak açıkta yakılıyor ve Poli Aromatik Hidrokarbonların (PAH'lar) ve benzen gibi kanser yapıcı kirletici emisyonlara neden oluyor.
Türkiye’de ikinci el giyim pazar güvenli ve kaliteli olarak tüm şehirlerde kurulmalı.
Yerel yönetimler ikinci el giyim pazarın kurulmasında öncülük etmelidir.
Türkiye’de gençlerin teşvik edilmesi için ikinci el sürdürülebilir giyim alışverişi oluşturulmalı.
İkinci el giyim sektörü güçlendikçe çöp depolama alanına giden atık miktarı sıfırlanır.
Hızlı Moda, Yavaş Zehir
Hızlı modaya fren koymak (dur demek) şart.
Hızlı modada ikinci el giysi olmaz.
Uzmanlar, ikinci el giysi pazarının işlerliğini sağlamanın anahtarının, onu yalnızca kâr amacı güden bir işletme olarak değil aynı zamanda akıllı, paradan tasarruf eden, emeğe, zamana ve bakıma hak ettikleri değeri vere, atıkları azaltan, çevresel bir sürdürülebilir zorunluluk olarak ele almak olduğunu açıklıyor.
İkinci el giysiler için bağış sistemi altyapısı kurulmalı ve ihtiyaç sahiplerine giysiler ücretsiz dağıtılmalı.
En iyi ikinci el giysi siteleri ve mağazaları internet üzerinden kamuoyu ile paylaşılmalı.
İkinci el giysi alışverişinde KDV ve benzeri vergiler sıfır olmalı.
Artık giymediğiniz kıyafetiniz mi var? Ona ikinci bir hayat veriniz.
Kaynaklar:
https://www.intechopen.com/chapters/1144940
https://www.tandfonline.com/doi/full/10.1080/17543266.2022.2150447
https://www.gminsights.com/industry-analysis/second-hand-fashion-market
https://ww.fashionnetwork.com/news/Us-japan-sweden-and-uk-dominate-the-second-hand-market-according-to-public-desire-study,1640191.html
https://internetretailing.net/second-hand-clothing-big-business-in-us-and-uk-global-fashion-report-finds/?utm_content=bufferf5c5b&utm_medium=social&utm_source=twitter.com&utm_campaign=buffer
https://www.nature.com/articles/s41598-025-19089-1?utm_source=twitter&utm_medium=organic_social&utm_content=null&utm_campaign=CONR_JRNLS_AWA1_GL_PCOM_SMEDA_SCIREP&linkId=17383248
*Bu içerik serbest gazeteci veya konuk yazarlar tarafından hazırlanmıştır. Bu içerikte yer alan görüş ve ifadeler yazara aittir ve Independent Türkçe'nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.
© The Independentturkish
