Rusya'da son dönemde siyaset ve medya çevresinde "Pantürkizm" tartışmaları yeniden alevlendi.

Aslında bu tartışma yeni değil, Rus siyaseti, neredeyse bütün kanatlarıyla Turancılık ve Pantürkizm gibi ideolojileri Türkiye koordinasyonunda yürütülen bir "Batı projesi" olarak değerlendiriyor. 

Konuya dair dönem dönem açıklamalarda bulunan çeşitli siyasetçi ve "uzmanlar", "Pantürkizm" ve "Büyük Turan" söyleminin Rusya için yeniden ciddi bir tehdit olarak gündeme geldiği görüşünde.

Bu isimlere göre askeri, siyasi ve kültürel bağlantılar üzerinden yürütülen bu stratejinin merkezinde Ankara, arkasında ise Londra bulunuyor.

"Pantürkizm"in bir tehdit unsuru söylemiyle öne çıkmasının elbette Rusya'nın Türkiye ve eski Sovyet ülkeleri olan diğer Türk devletleriyle olan ilişkisiyle bağlantısı var.

Bu bağlamda, birkaç gün önce Bağımsız Devletler Topluluğu (BDT) ülkelerindeki 'riskler' gündeme getirildi. 

'Türk dünyası ile Rus dünyası karşı karşıya getiriliyor"

Örneğin, konuya dair açıklamalarda bulunan tarihçi Aleksandr Dyukova göre, bugün BDT ülkelerindeki ders kitaplarında "Türk dünyası" ile "Rus dünyası" doğrudan karşı karşıya getiriliyor.

Dyukov'a göre tek istisna Tacikistan.

Dyukov, Kazakistan ve Özbekistan gibi ülkelerdeki ders kitaplarında Türk dünyası söylemi öne çıkarılırken, Tacikistan'da Pantürkizme bağlı olanlar "zararlı ideolojik etkilerin kurbanları" olarak nitelendiriliyor. 

Siyaset bilimci Vadim Truhaçyov ise, Türki devletlerdeki "Pantürkizm" ve "Rusofobiyi" şu şekilde analiz ediyor:

Azerbaycan, Rusofobik Pantürkizm fikriyle tamamen yoğrulmuş durumda. Kazakistan, Kırgızistan ve Özbekistan'da etkisi daha sınırlı; dilleri Türkiye'ye daha uzak, dış görünüşleri Türklerden farklı ve Türkiye ile temasları daha az. Yine de zamanla etkisi artıyor; özellikle Özbekistan'da Rusofobi Pantürkizm'den bağımsız olarak da kök salmış durumda.

Türk olmayan Tacikistan'da ise doğal olarak Türkiye övülmüyor. Fakat ders kitaplarına bakıldığında, Pantürkizm'in yokluğu, Rusofobi'nin yerleşmesini engellemiyor. Tacikistan'daki Rusofobi, Özbekistan'la yaklaşık aynı seviyede, Azerbaycan'ın gerisinde ama Kazakistan ve Kırgızistan'dan daha yüksek.

"Türkiye'nin saldırgan bir politika yürüttüğünün kanıtı"

Çeşitli uzmanların açıklamalarıyla birlikte, Rus devletine yakınlığıyla bilinen bazı Telegram kanalları da "Pantürkizm" tartışmasına girdi.

Özellikle, Rusya'nın tarafı olduğu savaşlarda aktif yayınlarıyla bilinen ve Batılı medya kuruluşları tarafından dezenformasyon yapmakla suçlanan "Wargonzo" kanalı, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nde (KKTC) 12-17 Eylül tarihlerinde düzenlenen 20. Türk Dünyası Gençlik Kurultayı'na dikkat çekiyor. 

Rus özel servisleriyle bağlantılı olduğu iddia edilen, savaş bölgelerinden yaptığı yayınlarla tanınan Semyon Pegov tarafından işletilen bu mecrada kurultayla ilgili yayınlanan değerlendirmede, "Rusya'dan gelen katılımcıların bağımsız bir devletten gelmiş gibi" gösterildiğine dikkat çekiliyor. 

Türkiye'nin Türk birliği sloganıyla "kendi çıkarlarını savunacak genç kadro" yetiştirdiği iddia edilen analizde, şu ifadelere yer verildi:

Tam da bu genç temsilciler, Rusya bölgelerinde ayrılıkçı eğilimlerin taşıyıcısı hâline geliyor; yalnızca Rusya karşıtı anlatılar yaymakla kalmıyor, aynı zamanda Ukrayna ordusu safında savaşan paramiliter grupların oluşumuna katılıyorlar.

Analizde ayrıca, "Tüm bunlar, Türkiye'nin saldırgan bir politika yürüttüğünün kanıtı. Ankara, Türk gençliğini sistemli biçimde devşirerek onları diğer devletlere ve Rusya'nın bölgelerine sızdırıyor. Bu uzun vadeli stratejiyle, anti-kolonyalizm ve pantürkizm sloganları altında Türkiye'nin çıkarlarını savunacak, diğer ülkelerde iç krizleri körükleyecek pro-Türk bir çekirdek hazırlanıyor" görüşü işleniyor.

"Sessiz ve tehlikeli yayılmacılık"

Türkiye'nin Orta Asya ve Rusya sınırları içerisinde "yıkıcı faaliyetlere giriştiğini" iddia eden en üst düzey isim ise, Devlet Duması Güvenlik ve Yolsuzlukla Mücadele Komitesi Birinci Başkan Yardımcısı Andrey Lugovoy oldu. 

Liberal partili Lugovoy, sırf bu konuya odaklanan iki bölümlük bir belgesel yayımladı.

Lugovoy, Türkiye'nin askeri alanda Türk dünyası ülkeleriyle entegrasyonunu sürdürürken, aynı zamanda "çok sessiz ve tehlikeli bir hümanist yayılmacılık" içerisinde olduğunu iddia ediyor. 

"Türkiye yeni bir liderler kuşağı yetiştiriyor"

Lugovoy'a göre, Ankara'nın bölgeye yönelik yatırımları artık yalnızca siyasî ya da ekonomik iş birliğiyle sınırlı değil:

Onlarca Türk lisesi açılıyor, burs programları dağıtılıyor, medya yapıları ve dernekler oluşturuluyor. Bütün bunlar yeni bir liderler kuşağı yetiştiriyor. Bu kuşak, en başta da Başkurtistan, Tataristan, Altay, Hakasya, Yakutistan (Saha) ve diğer bölgelerde sahneye çıkıyor.

Lugovoy, bu yeni kadroların "alternatif bir elit" haline geldiğini belirterek şunları söyledi:

Bu insanlar kolayca etnik çıkarları ön plana çıkarıyor. Devlet kurumlarında ulusal dillerin daha fazla kullanılması gerektiğini talep ediyorlar, sokaklara çıkıyorlar, kendi örgütlerini kuruyorlar. Türkiye, açtığı liseler, medya yapıları ve derneklerle bu aktivistlerin çevresini örüyor.

"Kriz anında devreye sokulacak"

Lugovoy'un iddiasına göre bütün bu faaliyetler, "kriz anında devreye sokulacak bir ağ" oluşturmak için gerçekleştiriliyor. 

Yani Duma üyesi, Türkiye'nin bir çeşit "toplum mühendisliği" yaptığını iddia ederek, eğitimden kültüre, medyadan sivil toplum ağlarına kadar uzanan bir stratejiyle uzun vadede "sadık kadrolar" yaratmayı hedeflediği görüşünde.

Lugovoy'a göre "Pantürkizm", aslında Batı istihbarat servislerinin, özellikle de İngilizlerin yürüttüğü "Büyük Oyun"un modern bir uzantısı.

Londra'yı Avrasya'nın istikrarsızlaştırılmasının baş aktörü olarak gören siyasetçi, Türkiye'yi de "planın en uygun uygulayıcısı" olarak tarif ediyor. 

"Tesadüf değil; Londra'nın gözetiminde Ankara, 'Turan Ordusu' adı verilen blokun lokomotifi olmaya hazırlanıyor" diyen Lugovoy, Pantürkist gündemin en önemli aracının "eğitim" olduğu görüşünde.

"MI6 ile yakın ilişkileriyle bilinen Exeter gibi İngiliz üniversiteleri, yıllardır geleceğin Türk bakanlarını, istihbaratçılarını ve milliyetçi liderlerini yetiştiriyor" diyen Rus siyasetçi, Türkiye'nin 'Büyük Turan' ideolojisinin bu okuldan mezun isimler tarafından fiili devlet politikası haline getirildiğini söylüyor.

"Londra çıkarlarına hizmet eden yeni bir NATO"

Lugovoy, hedefin "Londra çıkarlarına hizmet eden yeni bir NATO" olduğu görüşünde:

Kültürel ya da ekonomik yakınlaşma perdesi arkasında aslında yıkıcı bir ideoloji pompalanıyor. Son hedef, NATO benzeri ama yalnızca Londra'nın çıkarlarına hizmet edecek bir askeri-siyasi birlik. Bu proje doğrudan Rusya'nın bütünlüğünü hedef alıyor.

Lugovoy'a göre, Pantürkizmin tarih sahnesine çıkışı da İngiliz istihbaratının gözetiminde gerçekleşti:

Siyonist, Türkolog ve Majesteleri'nin ajanı olan Arminius Vambery, birleşik bir Türk dünyası kavramını Osmanlı elitinin zihnine sokan ilk kişiydi. Bu fikir daha sonra Jön Türkler ve 20. yüzyılda Nazi müttefikleri tarafından benimsendi. Ve tüm bunlar Londra'nın gözetimi altında gerçekleşti.

Rus siyasetçinin Pantürkizm konusunda açtığı İsmail Gaspıralı parantezi ise dikkat çekici. 

Gaspıralı'nın Türk birliği anlatısının 'Rus imparatorluğu içindeki kültürel diyalog' temelinde şekillendiğini iddia eden Lugovoy, 20'nci yüzyılda bu fikrin dönüşüme uğrayarak bölücü ve ayrılıkçı bir niteliğe kavuştuğuna dikkat çekiyor ve Rusya'daki Türk cumhuriyetlerinde öne çıkan fikirlerin görünürde "kültürel" bir amaç taşısa da, asıl hedefin "Rusya halklarını İngiliz destekli bir projenin dayanağına dönüştürmek" olduğunu iddia ediyor.

Devrimden sonra Londra, Orta Asya'yı ateşe vermek için basmacılara cömertçe silah sağladı. Türkiye bu süreçte aracılık yaptı, 'milli kurtarıcılar' ise başkalarının oyununda kurşun asker oldu. Bugün de aynı mantık geçerli.
 

Fotoğraflarla dünyadan haberler

Hepsini göster 30

Fotoğraflarla dünyadan haberler

• 1/30

  29 Eylül 2025 - Bualoi tayfununun Nghe An eyaletinde karaya çıkmasının ardından hasar gören Cua Lo plajından bir görünüm. Bualoi Tayfunu Vietnam kıyılarını yerle bir ederek 8 kişinin ölümüne ve 17 kişinin kaybolmasına neden oldu. Şiddetli rüzgar ve yağmur evlere zarar verdi, elektrikleri kesti ve fırtına başkent Laos'a doğru ilerlerken gücünü kaybetmeden önce yolları sular altında bıraktı. Ulusal hava durumu ajansı, Bualoi'nin bugün erken saatlerde karaya çıkmadan önce ülkenin kuzey orta kıyı şeridi boyunca ilerlediğini ve 8 metrelik dalgalara neden olduğunu duyurdu. Hükümetin afet yönetim ajansı, dev dalgaların Quang Tri eyaleti açıklarında iki balıkçı teknesine çarpmasının ardından 17 balıkçının kaybolduğunu, bir başka balıkçı teknesinin ise fırtına sırasında irtibatını kaybettiğini açıkladı. (Thai An/AFP)

• 2/30

  28 Eylül 2025 - Ducati Lenovo'nun İspanyol sürücüsü Marc Marquez, MotoGP Japonya Grand Prix'sinde şampiyonluğunu ilan etti. Yarışı takım arkadaşı Pecco Bagnaia'nın gerisinde ikinci sırada tamamlayan Marc Marquez'in şampiyonluğu alabilmesi için kardeşi Alex'in sadece 7 puan önünde damalı bayrağı görmesi veya en az ikinci olması gerekiyordu. Alex Marquez, 8. sıradan başladığı yarışta sıralamasını çok yükseltemedi. Damalı bayrağı 6. sıradan gördü. Ve böylece Marc Marquez, 7. kez MotoGP şampiyonu ve 9. kez dünya şampiyonu oldu. İspanyol pilot, en son 2019'da 6. unvanını almıştı. 6 senedir hayalini kurduğu şampiyonluğa 2184 gün sonra 126. podyumuna çıkarak kavuşan Marquez, bir zamanlar rakibi olduğu modern MotoGP döneminin efsanelerinden Valentino Rossi'nin 7 MotoGP şampiyonluğuna yetişti. (Kim Kyung-Hoon/Reuters)

• 3/30

  27 Eylül 2025 - Birleşik Krallık'ın Liverpool kentinde düzenlenen İşçi Partisi Konferansı öncesinde St George’s Plateau önünde toplanan göstericiler, Gazze'deki insani duruma dikkat çekmek için yürüyüş gerçekleştirdi. Eylemciler, iktidardaki partinin lideri olan Başbakan Keir Starmer'ı "Ellerinde kan var" ifadesiyle eleştirdi ve Londra yönetiminin Filistin için daha fazla adım atması gerektiğini söyledi. “Gazze’ye ambargo son bulsun” ve “Silah satışına hayır” gibi sloganlarla hükümet politikaları protesto edildi. (Oli Scarff/AFP)

• 4/30

  26 Eylül 2025 - Önde gelen çiftçi sendikalarından FNSEA'nın çağrısına uyan Fransız çiftçiler, cuma sabahı başkent Paris'e yaklaşık 20 kilometre mesafedeki Versay kent merkezinde toplandı. Eylemciler traktörleriyle tarihi Versay Sarayı'nın önüne kadar geldi ve haksız rekabete yol açacağı iddia edilen AB-MERCOSUR anlaşmasından vazgeçilmesini istedi. "Çiftçi isyanı Versay'da yeniden başlıyor" yazılı afiş açan çiftçiler, traktörleriyle kentte konvoy oluşturdu. Eylemciler, Güney Amerika ürünlerinin yerli mahsuller karşısında haksız rekabete yol açacağını savunuyor. (Geoffroy Van der Hasselt/AFP)

• 5/30

  25 Eylül 2025 - Eski Fransa Cumhurbaşkanı Sarkozy "Libya davası"nda suç örgütü kurmaktan suçlu bulundu. Eski Fransa Cumhurbaşkanı Nicolas Sarkozy, yolsuzluk dahil dört farklı suçtan yargılandığı "Libya davası"nda suç örgütü kurmaktan mahkum edildi. Fransa'da 2007-2012 yıllarında cumhurbaşkanı olan Sarkozy'nin, "2007'de cumhurbaşkanı seçim kampanyasını yürütmek için o zamanki Libya lideri Muammer Kaddafi'den yasadışı maddi destek aldığı" ileri sürülüyor. Sarkozy'nin 2006 sonuyla 2007 başında seçim kampanyasında Libya yönetiminden 50 milyon euro aldığı iddia ediliyor. İddiaların ardından 2013'te olayla ilgili ön soruşturma açılmıştı. Sarkozy, 21 Mart 2018'de Paris'te gözaltına alınmış, ardından hakkında "seçim kampanyasına yasadışı finansman sağlamak, yolsuzluk yapmak ve Libya kamu fonlarını gizlemek" suçlamasıyla soruşturma başlatılmıştı. (Julien De Rosa/AFP)

• 6/30

  24 Eylül 2025 - Güney Sudan muhalefet lideri ve eski cumhurbaşkanı yardımcısı Riek Machar, Juba'daki Özgürlük Salonu'nda görülen davasının üçüncü duruşmasında sanık sandalyesinde. Machar ve 7 kişi, vatana ihanetin yanı sıra insanlığa karşı suçlar, cinayet, komplo, terörizm, kamu malına ve askeri varlıklara zarar verme suçlamalarıyla da karşı karşıya. Başkent Juba'da özel bir mahkeme tarafından yürütülen duruşma ulusal televizyonda yayımlandı. Açılış konuşmasında, Machar'ın avukatı, yargı yetkisi olmayan "yetkisiz bir mahkeme" olarak nitelendirdiği bir mahkeme tarafından yargılanmasına karşı çıktı. Savunma, Machar'ın cezai olarak yargılanmasının, yaklaşık 400 bin kişinin ölümüne neden olan iç savaşı sona erdirmek için Machar ve Kiir arasında 2018'de imzalanan barış anlaşmasının ruhuna zarar vereceğini savundu. Bu anlaşma, Machar'ın birinci başkan yardımcısı olarak görev yaptığı geçiş hükümetinin temelini oluşturuyor. (Peter Louis Gume/AFP)

• 7/30

  23 Eylül 2025 - İşçiler, Hong Kong'da meydana gelecek Süper Tayfun Ragasa'ya hazırlık olarak güvence altına alınan Çinli sanatçı Ren Zhe'nin "Bulutların Üzerinde" adlı heykelinin yanındaki alanı temizliyor. Yetkililer Süper Tayfun Ragasa'nın şehrin yakın tarihindeki en yıkıcı şiddette olacağı konusunda uyarıda bulunurken, finans merkezine çarpması beklenen tayfun nedeniyle okulları tatil edildi. Hong Kong Gözlemevi, tayfunun merkezinin şehrin 420 kilometre açığına kadar yaklaştığını, fırtına alarmı seviyesinin bugün itibarıyla 3'ten 8'e yükseltildiğini duyurdu. Tayfun nedeniyle, şehirden uzakta ve çevre adalarda bulunan vatandaşlara derhal dönüş yolculuklarına başlamaları tavsiye edilirken bu akşamdan itibaren 700'den fazla uçuşun iptal edileceği belirtildi.Pasifik Okyanusu'nda oluşan yılın ilk "süper tayfunu" Ragasa'nın ilerlediği güzergahta, Filipinler, Tayvan, Hong Kong, Makau ve Çin ana karasında fırtına ve acil durum uyarıları yapılmıştı. (Dale De La Rey/AFP)

• 8/30

  22 Eylül 2025 - Birleşik Krallık'taki Filistin Misyonu Büyükelçisi Husam S. Zomlot, Londra'daki Filistin Misyonu'nda düzenlenen törende Filistin bayrağını göndere çekti. Kanada Başbakanı Carney, Avustralya Başbakanı Albanese, İngiltere Başbakanı Starmer ve Portekiz Dışişleri Bakanı Rangel, Filistin Devleti'ni resmen tanıdıklarını duyurdu. Starmer, X'te paylaştığı yaklaşık 6,5 dakikalık videoda, "Ortadoğu'da dehşet büyürken iki devletli çözüm ve barış umudunu canlı tutmak için çalışıyoruz" dedi. Barış ve iki devletli çözümün "güvenli ve barış içinde bir İsrail'le yaşayabilir bir Filistin'e" işaret ettiğini kaydeden Starmer, "Şu an ikisi de yok. İsrailli ve Filistinli sade vatandaşlar şiddet ve acıdan uzak, barış içinde yaşamayı hak ediyor. diye konuştu. (Frank Augstein/AP)

• 9/30

  21 Eylül 2025 - Formula 1 Azerbaycan Grand Prix'sinde zaferin adı Max Verstappen. Red Bull'un Hollandalı yıldızı pole pozisyonunda başladığı yarışı kazanırken, Mercedes'in Britanyalı pilotu George Russell ikinci, Williams'tan Carlos Sainz ise üçüncü oldu. Pilotlar şampiyonası lideri Oscar Piastri ilk turda yaptığı kaza sonucu yarış dışı kalırken, en yakın rakibi ve McLaren'dan takım arkadaşı Lando Norris ise ancak 8. sırayı alabildi. McLaren'ın takımlar şampiyonu olmasına kesin gözüyle bakılan sezonda bu sonuçlarla şampiyonluk yarışı iyice kızıştı ve yarış severler son 4 yılın şampiyonu Max Verstappen'den bir geri dönüş bekliyor. Sezonun bitmesine 7 yarış kala son durum şöyle: 1. Oscar Piastri (McLaren) – 324 puan 2. Lando Norris (McLaren) – 299 puan 3. Max Verstappen (Red Bull) – 255 puan (Lisi Niesner/Reuters)

• 10/30

  20 Eylül 2025 - Hollanda'nın Lahey kentinde düzenlenen göçmen karşıtı "Hollanda İçin Ayağa Kalk" protestosunda bir polis arabası ateşe verildi. Ülkedeki genel seçimlere yaklaşık bir ay kala düzenlenen protesto, internette "Els Rechts" diye bilinen sağcı bir aktivistin çağrısıyla düzenlendi. Hükümetten daha sert göç politikaları talep eden aktivist daha sonra sosyal medyada yaptığı açıklamada, gösterinin barışçıl geçeceğini düşünerek bu çağrıyı yaptığını söyledi. Yetkililer, kalabalığı dağıtmak için polisin biber gazı ve tazyikli su kullandığını açıkladı. (Josh Walet/ANP/AFP)

• 11/30

  19 Eylül 2025 - Barbie Reynolds, Doha'daki havalimanına indikten sonra kızı Sarah Entwistle'a sarılıyor. Britanyalı çift Barbie ve Peter Reynolds, Afganistan'da yaklaşık 8 aydır gözaltında tutulduktan sonra Katar'ın arabuluculuğuyla bugün serbest bırakıldı. 76 yaşındaki Barbie ve 80 yaşındaki eşi, yaklaşık 20 yıldır Afganistan'da yaşıyordu. Taliban, 1 Şubat'ta gözaltına alınan ikilinin Afganistan yasalarını ihlal ettiğini ve adli işlemlerin ardından serbest bırakıldığını söylese de gözaltı nedenlerini hiçbir zaman açıklamadı. (Karim Jaafar/AFP)

• 12/30

  18 Eylül 2025 - Fransa'nın güneydoğusundaki Marsilya'da, sendikaların Fransa'nın ulusal bütçesi nedeniyle düzenlediği ülke çapındaki grev ve protestolar sırasında bir protestocu meşale yakıyor. Fransa, ülke çapında bir protesto gününe hazırlanıyor. Yetkililere yakın bir kaynak, yaklaşık 800 bin kişinin sokaklara çıkmasının beklendiğini söylüyor. Nadir görülen bir birlik gösterisiyle sendikalar, Fransız halkını, yetkililerin Fransa'nın artan borcunu azaltmak için tasarladığı "korkunç gösteri" niteliğindeki bütçe taslağını protesto etmek için greve çağırdı. (Miguel Medina/AFP)

• 13/30

  17 Eylül 2025 - ABD Başkanı Donald Trump'ın Britanya'ya yaptığı resmi ziyaret sırasında İngiliz "Lead by Donkeys" (Eşekler Tarafından Yönetilen) grubundan aktivistlerin düzenlediği eylemde, kötü şöhretli cinsel suçlu Jeffrey Epstein'le Trump'ın bulunduğu bir fotoğraf Windsor Kalesi'nin bir kulesine yansıtıldı. İngiliz "Lead by Donkeys" grubundan aktivistler, genellikle esprili kampanyalarla politikacıları hesap vermeye çağırıyor. (Lena Voelk/AFP)

• 14/30

  16 Eylül 2025 - Bratislava'da Başbakan Fico'ya karşı düzenlenen mitingde, hükümetin önerdiği maliyet azaltma önlemlerine karşı protesto gösterisi yapan katılımcılardan biri, üzerinde "Fico Hapse" yazan bir Guy Fawkes maskesi takıyor. 2023'te iktidara dönüşünden bu yana Fico, hakları kısıtlaması ve Rusya Devlet Başkanı Putin'le yakın ilişkiler kurma çabası nedeniyle bir dizi protestoyla karşı karşıya kalıyor. Binlerce Slovak, Bratislava'daki hükümetin ana binası önünde toplanarak "Yeter artık Fico! Fico hapse!" ve "Yeter artık. Bıktık!" sloganları attı. Organizatörler, muhalefetin çağrısıyla düzenlenen protestoya 18 bin kişinin katıldığını tahmin ediyor (Joe Klamar/AFP)

• 15/30

  15 Eylül 2025 - Gazze Şeridi'ndeki Rimal mahallesinde Filistinliler, İsrail bombardımanında yıkılan Meçhul Asker Kulesi'nin enkazını karıştırıyor. İsrail güçleri Gazze Şeridi’ndeki yüksek katlı konutlara ve sığınaklara yönelik saldırılarını yoğunlaştırarak, yerinden edilme krizini daha da şiddetlendirirken şehir sakinlerini Gazze Şeridi’nin güneyine kaçmaya zorluyor. Bu, ABD Dışişleri Bakanı Marco Rubio'nun İsrail'e gelişiyle eş zamanlı gerçekleşti. İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, Rubio’nun ziyaretini ‘İsrail-ABD ittifakının gücünün teyidi" diye niteledi (Omar Al-Qattaa AFP)

• 16/30

  14 Eylül 2025 - Nepal'in geçici hükümetinin yeni seçilen başbakanı Sushila Karki (ortada) yetkililerle birlikte, Katmandu'da düzenlenen son protestolarda hayatını kaybedenleri anmak için bir dakikalık saygı duruşunda bulunuyor. Nepal'in yeni lideri, "Z Kuşağı" gençlik gösterilerinin selefini devirmesinin ardından geçici başbakan olarak göreve başlarken, protestocuların "yolsuzluğa son verme" taleplerini yerine getireceğine söz verdi. Nepal'de gençlik hareketi Discord üzerinden kurdukları dijital kongre aracılığıyla geçici başbakan seçimini organize etmişti. (Prabin Ranabhat / AFP)

• 17/30

  13 Eylül 2025 - Tokyo'da düzenlenen Dünya Atletizm Şampiyonası'nda ABD'li Alexis Holmes, 4x400m Karışık Bayrak yarışının finalinde bitiş çizgisini geçerek şampiyon oldu. Japonya'nın başkentinde düzenlenen 20. Dünya Atletizm Şampiyonası bugün başladı. Dünyanın en iyi atletlerinin bir araya geldiği şampiyonada yaklaşık 200 ülkeden en az 2 bin sporcu yarışıyor. Japonya Ulusal Stadı'nda gerçekleşen organizasyona Türkiye de 20 sporcuyla katılıyor. Şampiyona 21 Eylül'de sona erecek. (Jewel Samad/AFP)

• 18/30

  12 Eylül 2025 - ABD'nin Illinois eyaletindeki Broadview'de bir ABD Göçmenlik ve Gümrük Muhafaza (ICE) tesisinin önünde düzenlenen protestoda göstericiler, görevlilerle karşı karşıya geldi. ABD Başkanı Donald Trump, Illinois'un Şikago kentinde federal kolluk kuvvetlerinin varlığının artırılacağını birkaç hafta önce söylemişti. Yönetim pazartesi günü Illinois'da, yasal statüsü olmayan göçmenler arasındaki suçluları hedef alan bir sınır dışı etme operasyonu başlattığını duyurmuştu. Operason nedeniyle kentteki aktivisitler günlerdir gösteriler düzenlerken, protestoların gelecek günlerde de devam etmesi bekleniyor. (Octavio Jones/Reuters)

• 19/30

  11 Eylül 2025 - Etiyopyalı Ortodoks bir rahip, Addis Ababa'daki Entoto St. Raguel Kilisesi'nde düzenlenen yeni yıl kutlamaları sırasında, dini şarkılar ve dualar söyleyen fedailer eşliğinde buhurdanlık sallıyor. Etiyopya, Amharca'da Enkutatash diye bilinen Yeni Yıl'ı 11 Eylül'de, yağmur mevsiminin sona ermesini ve Gregoryen takviminden yaklaşık 7 ila 8 yıl geriden gelen 2018 Etiyopya takvim yılının başlamasını kutluyor. Güneş esaslı olan Etiyopya takvimi, dini bir takvim olmasının yanı sıra Etiyopya Devleti tarafından tüm resmi işlerde kullanılıyor. Farklı bir saat sistemi de kullanan Etiyopya’da gün saat 00.00’da değil, 06.00’da başlıyor. Bir gün 12 saatlik iki farklı bölümden oluşurken ilk saat dilimi saat 06.00’da, ikinci dilim ise saat 18.00’de başlıyor.(Luis Tato/AFP)

• 20/30

  10 Eylül 2025 - François Bayrou hükümetinin düşmesinin ardından Fransa'yı felce uğratmaya çalışan 'Her Şeyi Durdur' protestoları sırasında Fransız polisi yaklaşık 200 kişiyi gözaltına aldı. Binlerce göstericinin ateş yakması, barikatlar kurması ve Avrupa'nın en işlek şehir içi otoyolu olan Paris çevre yolunu kapatmaya çalışması üzerine yetkililer 80 bin polis ve jandarmayı görevlendirdi. Öğle saatlerinden itibaren birçok kentte kitlesel yürüyüşler yapılmaya başlandı. Marsilya'daki yürüyüşte "Macron istifa" sloganları dikkat çekti. (Philippe Magoni/AP)

• 21/30

  9 Eylül 2025 - Nepal'de sosyal medyaya erişim yasağına karşı gösteriler, 19 kişinin yaşamını yitirmesi ve 400'ün üstünde kişinin yaralanmasının ardından sürüyor. Başbakanlık Ofisinden yapılan açıklamada, şiddetli protestolar ve hükümete gelen tepkilerin ardından Başbakan Oli'nin istifa ettiği duyuruldu. Öte yandan göstericiler, iktidardaki Nepal Kongre Partisinin Sanepa bölgesindeki merkez ofisini ateşe verdi. Sabahın erken saatlerinde Başbakan Oli'nin konutuna girmeye çalışan göstericiler, polis müdahalesiyle karşılaştı. Öfkeli kalabalık, ardından Oli'nin iki konutunu da ateşe verdi. Federal parlamento binası ve yüksek mahkeme binası da ateşe verildi. (Prabin Ranabhat/AFP)

• 22/30

  8 Eylül 2025 - Nepal'in başkenti Katmandu'da protestocular, parlamento binasının önünde slogan atıyor. Yetkililer ve yerel medyaya göre, Nepal'de hükümetin sosyal medya yasağı ve yolsuzluk iddialarına karşı düzenlenen şiddetli protestolar sırasında en az 19 kişi öldü, onlarca kişi yaralandı. Polis, genç protestoculara gerçek mermiler ateşledi ve göz yaşartıcı gaz ve plastik mermi kullandı. Yerel bir yetkili, bazı protestocuların Katmandu'daki parlamento kompleksine bir barikatı aşarak zorla girdiğini söyledi. Aralarında okul ve üniversite üniformalı öğrencilerin de bulunduğu binlerce genç, "Sosyal medyayı değil, yolsuzluğu kapatın", "Sosyal medyanın yasağını kaldırın" ve "Gençler yolsuzluğa karşı" yazılı dövizlerle protestoya katılarak yürüdü. (Niranjan Shrestha/AP)

• 23/30

  7 Eylül 2025 - İspanyol tenisçi Carlos Alcaraz, ABD Açık'ta finalde İtalyan Jannik Sinner'ı mağlup ederek kariyerindeki 6. Grand Slam kupasını kazandı. Bu yıl Avustrayla Açık'ı kazanan, Roland Garros'da final kaybeden, Wimbledon'da ilk şampiyonluğunu yaşayan dünya 1 numarası 24 yaşındaki İtalyan raket Sinner, ABD Açık'ta geçen yılın şampiyonuydu. Bu yıl finalde Sinner'i 2-0 geriden gelip yenerek Roland Garros zaferi yaşayan 22 yaşındaki dünya 2 numarası Alcaraz, Wimbledon finalinde ise ezeli rakibine 3-1 yenilmişti. İki tenisçi bu yıl Fransa Açık ve Wimbledon'ın ardından üçüncü kez finalde kozlarını paylaştı. Alcaraz, 2015'ten bu yana turnuvada set vermeden finale çıkan ilk sporcu oldu. İspanyol raket, 22 yaş 111 günle Rafael Nadal ve Bjorn Borg'ün ardından 7 grand slam finaline ulaşan en genç sporcu unvanını elde etti. Alcaraz bu zaferle dünya 1 numarası oldu (Kena Betancur/AFP)

• 24/30

  6 Eylül 2025 - Ünlü moda tasarımcısı Giorgio Armani'nin tabutu, İtalya'nın Milano kentindeki Armani Tiyatrosu'nda üzerinde çiçeklerle duruyor. 4 Eylül Perşembe günü 91 yaşında hayatını kaybeden Armani'ye saygılarını sunmak isteyen yüzlerce kişi, Armani Tiyatrosu'nda bugün sessiz bir kuyruk oluşturdu. Bugünün en ünlü tasarımcılarından Armani, 1975'te Milano'da moda evini açarak kısa sürede sektörün zirvesine yükseldi ve Hollywood ünlülerinin kıyafetlerini tasarladı. Tabutu yarın da halkın ziyaretine açık olacak tasarımcı, pazartesi günü özel bir cenaze töreninin ardından defnedilecek. (Gonzalo Fuentes/Reuters)

• 25/30

  5 Eylül 2025 - Afganistan'daki şiddetli depremin ardından Kunar vilayetine bağlı Nurgal ilçesinde halk, derme çatma çadırlara sığınıyor. Dün Afganistan'ın güneydoğusunu vuran 6,2 büyüklüğündeki depremle birlikte aynı bölge, pazar gününden bu yana üçüncü depreme sahne oldu. Şiddetli sarsıntılar nedeniyle en az 2 bin 200 kişinin hayatını kaybettiği ve 3 bin 640 kişinin de yaralandığı bildiriliyor. Depremin vurduğu Kunar vilayetinde yaşayanlar "her şeyin yerle bir olduğunu" söylüyor. Yetkililer, en az 6 bin 700 evin yıkıldığını aktarırken, Birleşmiş Milletler, enkaz altında kalan insanlarla birlikte ölü sayısının artabileceği uyarısında bulunuyor. (Sayed Hassib/Reuters)

• 26/30

  4 Eylül 2025 - Filistinliler, Gazze Şeridi'ndeki Nuseyrat Mülteci Kampı'nda yemek bekliyor. Gazze'deki Sağlık Bakanlığından yapılan yazılı açıklamada, açlıktan hayatını kaybedenlere ilişkin son bilgiler paylaşıldı. Gazze Şeridi'nde 7 Ekim 2023'ten bu yana açlıktan hayatını kaybedenlerin sayısı 131'i çocuk olmak üzere 370'e yükselirken, İsrail ordusunun, sabah saatlerinden bu yana düzenlediği saldırılarda 20 Filistinli yaşamını yitirdi. Birleşmiş Milletlerin desteklediği Entegre Gıda Güvenliği Aşama Sınıflandırması'nın 22 Ağustos'taki açıklamasıyla Gazze'de kıtlık ilan etmesinden bu yana ise 16'sı çocuk 92 kişinin açlık ve yetersiz beslenme nedeniyle yaşamını yitirdiği ifade edildi. (Eyad Baba/AFP)

• 27/30

  3 Eylül 2025 - Rus devlet ajansı Sputnik'in yayımladığı bu fotoğrafta, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Pekin'in Tiananmen Meydanı'nda Japonya'ya karşı zaferin ve II. Dünya Savaşı'nın sona ermesinin 80. yıldönümünü anan askeri geçit töreni öncesinde toplu fotoğraf çekiminin ardından Çin Devlet Başkanı Xi Jinping'le konuşuyor. Çin, ülke tarihindeki en büyük askeri geçit törenini düzenledi. Kuzey Kore lideri Kim Jong Un'un da katıldığı törende "Dünyanın barış ya da savaş arasında bir seçimle karşı karşıya olduğu" uyarısında bulunuldu. Büyük pankartlar taşıyan helikopterler ve savaş uçakları, 70 dakikalık bir gösteri sundu ve gösterinin sonunda 80 bin "barış" kuşu serbest bırakıldı. (Alexander Kazakov/AFP)

• 28/30

  2 Eylül 2025 - 82'inci Uluslararası Venedik Film Festivali'nde A House Of Dynamite'ın kırmızı halı törenine Britanyalı aktör Idris Elba da katıldı. 27 Ağustos'ta başlayan ve dünyanın en prestijli sinema etkinliklerinden olan festival, 6 Eylül'de son bulacak. George Clooney, Julia Roberts, Cate Blanchett, Emma Stone, Idris Elba, Ayo Edbiri ve Jacob Elordi gibi yıldız isimlerin rol aldığı yapımların yarışacağı festivalde, Kathryn Bigelow, Guillermo del Toro, Jim Jarmusch, Noah Baumbach, Park Chan-wook ve Yorgos Lanthimos gibi usta yönetmenler de uzun bir aradan sonra yeni filmleriyle sinema dünyasına dönüş yapıyor. (Stefano Rellandini/AFP)

• 29/30

  1 Eylül 2025 - Endonezya'nın başkenti Jakarta'da Askerler, Ulusal Anıt kompleksinde isyan karşıtı eğitime katılırken, parlamenterlere ekstra ücret ve konut ödenekleri gibi konularla ilgili yaygın hükümet karşıtı protestolar nedeniyle güvenlik sıkılaştırıldı. Cuma günü Jakarta'da başlayan gösteriler diğer şehirlere de yayıldı. Gösterilerin ilk nedeni perşembe günü parlamento yakınlarında bir polis aracının çarptığı motosikletin sürücüsünün ölmesiydi. Parlamenterlerin maaşlarına zam yapılmasına karşı çıkan ve eğitim harcamalarının arttırılmasını talep eden göstericilerle polis arasında şiddetli çatışmalar yaşandı. (Willy Kurniawan/Reuters)

• 30/30

  31 Ağustos 2025 - Almanya'nın Bavyera Eyaleti'nin Mittenwald kentinde düzenlenen 70. Bavyera "Parmak Güreşi" (Fingerhakeln) şampiyonası ilginç anlara sahne oldu. (Michaela Stache / AFP)

Erdoğan için kullanılan tanım "frenemy"

Lugovoy'un Pantürkizm ve Türkiye'nin rolüne dair değerlendirmesinden öne çıkan diğer başlıklar ise şu şekilde:

• Türkiye artık sadece plajları ve pazarlarıyla misafirperver bir komşu değil. NATO üyesi bu ülke bugün Ukrayna ordusuna silah sevkiyatı ve üretimi haberlerinde anılıyor. Bazı çevrelerde Erdoğan için kullanılan tanım Frenemy (hem dost hem düşmen). 
   
• Sadece son bir yılda onlarca ortak tatbikat yapıldı. Bunlar gösteri değil; BDT ülkelerinin ordularını Ankara'nın liderliğinde, NATO standartlarına göre uyumlaştırma çalışmaları. Unutmayalım: NATO, Rusya ile çatışmayı tırmandıran bir ittifak.
   
• Türk savunma sanayisinin sembolü haline gelen Bayraktar insansız hava araçları Ukrayna'da boy gösterdi, şimdi de Azerbaycan, Kazakistan, Kırgızistan ve Türkmenistan'ın envanterine girdi. Türkiye bu ülkelere sadece dron değil; teknoloji, eğitmen, subay ve hatta planlamayı doğrudan etkileyen general kadroları gönderiyor. Orta Asya'da Türk dronlarının bakım-onarımı için ortak işletmeler kuruldu. Yani Rusya'nın komşularının savunma yapıları Türkiye'ye bağlanıyor.
   
• 19. yüzyılda İngiltere, Kırım Savaşı için Osmanlı'yı top ve tüfekle donattı. Birinci Dünya Savaşı'nda Türkiye'yi yeniden Rusya'ya karşı kışkırttı, İttihatçıları silahlandırdı. 1920'lerde Orta Asya'daki Basmacı hareketini Türk kanalları üzerinden körükledi. 1990'larda Çeçen militanlara destek verildi. Bugün aynı eller dron dağıtıyor, "manevi merkezler" açıyor.
   
• Bir zamanlar Rusya'daki Türk liselerinde yabancı diller ve bilim öğretiliyordu, ama aynı zamanda pantürkist ve İslamcı fikirler aşılanıyordu. Bu okullar kapatıldı, ancak Orta Asya'da 300'den fazla lise, onlarca üniversite hala "Türk programlarıyla" işliyor. Ders kitaplarında 'Türk dünyası' haritaları var; Volga boyu, Kafkasya, Sibirya ve Kırım boyalı şekilde gösteriliyor. Tanıdık geliyor mu? Bu, İngiliz klasiği: elitleri "kültürel misyonlarla" yetiştirme.
   
• Post-Sovyet coğrafyada ve ülkemizde bu ideolojinin yayılması yalnızca kültürel bir mesele değil, tarihsel çokuluslu geleneğimize doğrudan meydan okumadır. Rusya her zaman birçok halkın evi olmuştur ve öyle de kalacaktır. Ama "dostluk köprüsü" askeri sıçrama tahtasına dönüşürse, biz kenarda kalmayız; kararlı şekilde harekete geçeriz.

Tartışma neden alevlendi?

Yazının başında belirttiğimiz gibi, Rusya'da "Pantürkizm" tartışmaları da Lugovoy'un görüşleri de yeni değil.

Rusya, Turancılık ideolojisini her zaman İngiltere başta olmak üzere Batı'nın Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği'ni (SSCB) -ve günümüzde Rusya'yı- istikrarsızlaştırma aracı olarak gördü. 

Hatta buna karşılık olarak, Rusya'nın desteklediği "Türk dünyası" örgütleri de öne çıkarıldı.

Örneğin, bu örgütlerden Türk Halkları Kongresi Başkanı Edil Marlis Uulu, "Turancılık, 60-70'lerde yaratılan ve SSCB'nin çöküşünü amaçlayan bir Avrupa projesidir" demişti. 

Rusya'nın 'Türk devletleriyle' olan ilişkisi kuşkusuz Türkiye'yle kıyaslandığında çok daha derin.

Bu ülkeler, SSCB geçmişi nedeniyle ortak siyasi ve kültürel tarihe sahip.

Ancak bu ortaklık, zaman geçtikçe bu ülkelerde Rusya yanlıları-Batı yanlıları (Avrupa'daki eski Sovyet ülkelerinde olduğu gibi) saflaşmasının oluşmasına yol açtı

. Türk dünyasında Türk milliyetçisi fikirlerin her zaman "Batı yanlısı" akımlarla el ele ilerlemesinin mantıklı bir diğer açıklaması da bu.

Önce sosyalizme, SSCB'nin çözülmesinin ardından da "merkez Rusya" söylemine karşı çıkışın ilk durakları da doğal olarak milliyetçilik oldu.

Orta Asya'da Türkçülük keşfedilirken, Avrupa'da da buna paralel milliyetçi akımlar güçlendi. Söz konusu "ayrışmada" "sömürgeci Rusya", "Rusya boyunduruğu" gibi söylemler öne çıktı. 

Dolayısıyla, Rusya'da Pantürkizm tehlikesi anlatısının öne çıkmasının hem tarihsel, hem de güncel siyasi sebepleri var.

Batı'nın bir NATO üyesi olarak Türkiye'yi merkez alan "Turancılık" söyleminin Orta Asya'da Sovyetler'e karşı, Türkiye içerisinde de komünistlere karşı bir vurucu güç olarak kullanıldığı sır değil.

Özetle Rusya'nın, "hem dost hem düşman" olarak kabul edilen Erdoğan yönetiminin Rusya ve Batı arasında salınma siyasetinde ağırlık Batı'ya kaydıkça bu tür söylemleri daha fazla öne çıkaracağını söylemek mümkün. 

Orta Asya'da "yeniyi" temsil eden dinamizmin siyasi düzlemde Batı yanlısı ideolojilerle buluşması ise, Türkiye ve Batı'nın elini kolaylaştırıyor.

*Bu içerik serbest gazeteci veya konuk yazarlar tarafından hazırlanmıştır. Bu içerikte yer alan görüş ve ifadeler yazara aittir ve Independent Türkçe'nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.