Bulgaristan'ın başkenti Sofya'nın merkezinde bulunan ve Sovyet askerleri anısına dikilen dev anıtın kaldırılması planlanıyor.

Sofya Şehir Konseyi'nde tartışmaya açılması beklenen kararın ilk olarak Ukrayna savaşının yıldönümünde ortaya atılması, Bulgaristan-Rusya ilişkilerinde yaşanan krizin bir yansıması.

Bulgaristan, Ukrayna savaşının başlamasının ardından Nisan 2022'de, Rus gazı için ruble ile ödeme yapmayı reddeden ilk AB ülkesi olmuştu. Takip eden süreçte Bulgaristan parlamentosu Ukrayna'ya askeri yardım yapmayı kabul etmiş, haziranda ise yetkililer Sırbistan'a giden Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov'un Bulgar hava sahasını kullanmasına izin vermemişti.

Sovyet anıtının taşınması da son bir yılda keskin bir çöküş sürecine giren Rusya-Bulgaristan ilişkilerine dair sembolik bir adım olarak görülüyor.

İlk karar 1993'te verilmişti

Anıtın kaldırılmasıyla ilgili konuşan Demokratik Bulgaristan Partisi'nde Marta Georgieva, "30 yıldır beklenen ilk adımı atmak önemli. 45 metrelik anıt, ulusal kahraman Vasil Levski'nin anıtından bile büyük" ifadelerini kullandı.

Sofya Belediyesi'nin kültür ve eğitim komiteleriyle birlikte 7 Mart'ta ilk adımı attığı ve anıtın kaldırılmasına onay vererek konuyu şehir konseyine taşıdığı belirtildi. Bugün toplanacak şehir konseyinden kaldırma kararı çıkarsa, anıtın büyük oranda yok edileceği, sadece heykel niteliği taşıyan parçalarının korunarak başka bir bölgeye transfer edileceği ifade edildi.

Aslında Sofya Şehir Konseyi anıtın taşınmasına ilişkin ilk kararı 1993'te vermiş ancak bu karar uygulamaya konulamamıştı.

O günden bu yana da anıt hem siyasi tartışmaların hem de çeşitli saldırıların hedefi haline gelmişti.

2011'de anıta yönelik saldırıda Sovyet askerlerinin figürleri boyanarak, Amerikan popüler kültür figürleri Süperman, Joker ve palyaço Ronald McDonald'a benzetilmişti. O günden bu yana anıta yönelik, biri dronelar yardımıyla olmak üzere, birkaç saldırı daha düzenlendi.

Anıta yönelik düzenlenen saldırıların tamamı Rusya tarafından tepkiyle karşılanmış ve anıtın Sovyet Kurtuluş Ordusu'na minnet duyan Bulgar vatandaşları tarafından dikildiği vurgulanmıştı.

Heykelin durumundan endişe ediliyor

Kommersant'a konuşan Rus diplomatik kaynaklar sadece siyasi girişimlerde dolayı değil, anıtın fiziksel durumundan dolayı da endişe ettiklerini kabul etti.

Kaynaklar, 1954'de dikilen anıtın üst kısmında bulunan parçaların fiziksel olarak iyi durumda olmadıkları ve geçenlerin üzerine düşme ihtimali bulunduğu ifade etti.

2021'de kent yetkilileri anıtın tamiri için bütçeden 200 bin euro ödenek ayrılmasını istemiş ancak süreç bir yıl sonra durdurulmuştu. 

Bulgar politikacıların önemli bir kısmı anıt hakkında farklı görüşleri savunuyor. Bunlar içerisinde anıtın Sovyet propagandası olmadığını savunanlar da var, "kurtarıcılar" için anıt dikilmesinin meşruluğunu sorgulayanlar da. 

Zira Bulgaristan, 2. Dünya Savaşı sırasında Nazi Almanyası ile müttefik olduğu için hiçbir zaman işgale uğramadı. Ancak Sovyetler Birliği 1944'te Sofya'ya savaş ilan etmişti.


Independent Türkçe, Kommersant, Euractiv