NASA destekli yeni bir çalışmada astrofizikçiler, derin uzaydaki süper kütleli kara deliklerin çevresini bilgisayar simülasyonlarıyla modelledi.
Bulgular, bu kara deliklerin kütleçekim kuvvetinden kaçan gazın, uzay boşluğunda gaz tsunamilerine neden olabileceğini ortaya koydu.
Bu da, süper kütleli kara delikleri çevreleyen gizemli atmosferin, evrenin en büyük, tsunami benzeri yapılarına ev sahipliği yapabileceği anlamına geliyor.
Bulgulara göre söz konusu kara deliklerin yakınında, dönen gaz duvarlarından meydana gelen ve kara deliğin yoğun yerçekimsel çekiminden kıl payı kurtulan dev yapılar oluşuyor.
Nevada, Las Vegas Üniversitesi'nden (UNLV) astrofizikçi Daniel Proga, "Dünyadaki bu türden olayların ardında, uzayda ve hatta kara deliğin çok ötesindeki şeyleri açıklayabilen fizik yasaları vardır" dedi.
Bu araştırmada ise bilim insanları, süper kütleli kara deliklerin etrafındaki karmaşık ortama ve orada gazlarla radyasyonun nasıl etkileşime girdiğine odaklandı.
Bazı süper kütleli karadeliklerin etrafında onları besleyen büyük gaz ve madde diskleri yer alıyor. Bu diskler, aktif galaktik çekirdek olarak bilinen birleşik bir kara delik sistemini besliyor.
fazla oku
Bu bölüm, konuyla ilgili referans noktalarını içerir. (Related Nodes field)
Bu sistemlerde genellikle kara deliğin kütle çekim kuvvetinin erişebildiği bölgenin hemen dışında, diskin üzerinde parlak X-ışınları yayılıyor. Söz konusu X-ışını radyasyonu ise akış halindeki rüzgarları sistemin merkezinden dışarı itiyor.
Araştırma ekibi kara deliklerin etrafındaki bu diskin atmosferindeki gaz ve madde dalgalarını gözlemledi. X-ışını radyasyonuyla dışarı doğru itilen rüzgarların eklenmesiyle bu dalgaların, büyük tsunamilere dönüşebileceği anlaşıldı.
Ekip bu mekanizma sayesinde, dönen gaz dalgalarının diskten 10 ışıkyılı yüksekliğe ulaşabilen spiral girdaplara dönüşebildiğini tespit etti. Söz konusu tsunami benzeri yapılar, bir kez oluştuktan sonra artık kara deliğin kütleçekim kuvvetinden etkilenmiyordu.
Araştırmacılar simülasyonlarla ulaştıkları bu bulguları, gelecekte uydu ve teleskop gözlemleriyle desteklemeyi umuyor.
Yine de NASA, bulguların, Chandra X-ışını Gözlemevi ve XMM-Newton uzay teleskobundan yapılan gözlemlerle tutarlı olduğunu belirtiyor.
Independent Türkçe, Space, Science Times
Derleyen: Çağla Üren
