İzleyenleri alıp başka bir zaman dilimine götürecek 16 yerli dönem filmi

Eyüp Kaan Yoksu Independent Türkçe için yazdı

1- Piano Piano Bacaksız / Tunç Başaran

Yapım yılı: 1991
Oyuncular: Rutkay Aziz, Serap Aksoy, Yamak Okay, Taner Barlas, Emin Sivas

 

 

1985 yılında yayımlanan Kemal Demirel'in "Evimizin İnsanları" adlı romanından uyarlanmıştır.

Ülkemizde çekilmiş en iyi dönem filmlerinden bir tanesidir. Masalsı bir anlatıma sahip olan filmin müzikleri de filmin atmosferini desteklemiştir.

Piano Piano Bacaksız, zaman zaman ulusal televizyon kanallarında da yayımlanmıştır.

Teknik olarak belirgin aksaklıkların olduğu film, oyuncu kadrosunda yer alan usta oyuncular sayesinde bu sıkıntılar ikinci planda kalmıştır.

Film, 65. Akademi Ödülleri'nde Türkiye'nin yabancı dilde en iyi film dalında Oscar aday adayı olarak seçilmiştir.

Ayrıca 10. İstanbul Film Festivali'nde en iyi yönetmen ödülünü almıştır.

Filmin unutulmaz repliklerinden bazıları şöyledir:

- "Hey bacaksız! Piano piano."

- "Sevgisiz hiçbir şeyin asla yaşayamayacağı bir dünyada var olmak..."

- "İnsanın yoksulu, üstelik çocuksa benim gibi barıştan yanadır. Yani, umuttan yana..."

 

2- Ekşi Elmalar / Yılmaz Erdoğan

Yapım yılı: 2016
Oyuncular: Yılmaz Erdoğan, Zeynep Farah Abdullah, Songül Öden, Şükran Ovalı, Devrim Yakut

 

 

1970'li yılların sonunda Hakkari'de geçen bir dönem filmidir. Dram filmi olmasına karşın içerisinde yer yer absürt komedi de bulunmaktadır.

Yönetmen Yılmaz Erdoğan daha önce çekimlerini gerçekleştirdiği Vizontele, Vizontele Tuuba gibi filmlerde olduğu gibi kamerasını yurdun doğusuna çevirmiştir.

Ülkemizin doğusunun kültürel özelliklerini filmlerine başarılı bir şekilde yansıtmayı başarmıştır.

Filmin unutulmaz repliklerinden bazıları şöyledir:

- "Şimdiden başka zaman yoktu."

- "Sen her şeyi unutunca biz ne güzel arkadaş olduk değil mi baba?"

- "Ancak bugünü hayal edecek kadar aklı olanlar, yarının sahibi olamazlar."

- "Mezarlıklar hastanelerden iyidir, hiç olmazsa yeşiller."

- "Eskileri hatırlıyorum, yenileri unuturken.."

 

3- Dar Alanda Kısa Paslaşmalar / Serdar Akar

Yapım yılı: 2000
Oyuncular: Erkan Can, Müjde Ar, Savaş Dinçel, Bülent İnal, Rafet El Romani Emrah Elçiboğa, Sezai Aydın, İsmail İncekara

 

 

Dar Alanda Kısa Paslaşmalar, umutlarını, hayallerini, sevdalarını küçük bir futbol takımı etrafında kümelemiş bir semtin sakinlerinin anlatıldığı dram filmidir.

Filmin senaryosunu usta sinemacı Önder Çakar yazmıştır.

Filmin unutulmaz repliklerinden bazıları şöyledir:

- "Kapalı dükkana kira ödemişiz."

- "Hayat fena halde futbola benzer. Sen ne kadar iyi oyuncu olursan ol, takımın kötüyse kaybetmeye mahkumsun.

- "Ressam olur insanlar, başkalarının kalbini kazıya kazıya. Ya da resim olur, senin gibi kazıya kazıya."

 

4- Unutursam Fısılda / Çağan Irmak

Yapım yılı: 2014
Oyuncular: Zeynep Farah Abdullah, Mehmet Günsür, Işıl Yücesoy, Hümeyra, Kerem Bursin

 

 

Birbirlerine aşık olan iki gencin her şeyi geride bırakarak müziğin, aşkın ve hayallerinin peşinde verdikleri mücadeleyi konu almaktadır.

Hayallerinin peşinden gitme ve gitmeme meselesi üzerine kurulmuş başarılı bir aşk filmi olmuştur. Çekildiği dönemin özelliklerini, sıcaklığını iyi yansıtıyor.

Filmin muhteşem müziklerinde Kenan Doğulu imzası bulunmaktadır. Ayrıca kullanılan kostümler ve mekanlar gayet başarılıdır.

Filmin unutulmaz repliklerinden bazıları şöyledir:

- "Şu kapının dışına çıkıp yaşamaya şu kadar cesaretin yoktu senin. Ölmeyi seçtin, doğduğun günden beri."

- "Bizi hep yanında taşı ve hayat ne zaman acıtırsa çıkar cebinden bizi ve karşına koy"

- "Ben hayatımın peşinden gittim. Şimdi olsa, yine giderim."

- "Hayat bir şarkıdır; bazen iki kişinin bestesi, bazen de yalnız mırıldanılan bir melodi."

 

5- Devrim Arabaları / Tolga Örnek

Yapım yılı: 2008
Oyuncular: Taner Birsel, Ali Düşenkalkar, Haluk Bilginer, Halit Ergenç, Altan Gördüm, Serhat Tutumluer, Onur Ünsal, Selçuk Yöntem

 

 

Toplumsal belleğe katkısı olan başarılı filmlerden bir tanesidir.1960 yılında 27 Mayıs ihtilali sonucu göreve gelen General Cemal Gürsel'in gerçek hikayesinden yola çıkarak senaryolaştırılmıştır.

Filmde, 1961 yılında yapılan "Devrim" adlı tamamen yerli üretim aracının yapımı sırasında yaşananlar anlatılmaktadır.

Filmin büyük bir bölümü bir otomobil garajında geçmektedir. Teknik olarak iyi bir film olmasına karşın senaryosu oldukça zayıf ve olay örgüsü vasattır.

Filmin unutulmaz repliklerinden bazıları şöyledir:

- "Devletin parası devlette kalsın."

- "Adı Devrim olan bir arabanın sokaklarda dolaşmasına zaten izin vermezlerdi."

- "Türkiye'de hiçbir başarı cezasız kalmaz."

 

6- Kelebeğin Rüyası / Yılmaz Erdoğan

Yapım yılı: 2013
Oyuncular: Mert Fırat, Yılmaz Erdoğan, Kıvanç Tatlıtuğ, Farah Zeynep Abdullah, Taner Birsel, Ahmet Mümtaz Taylan, Salih Kalyon

 

 

İkinci Dünya Savaşı döneminde Zonguldak'ta yaşayan genç şairler Rüştü Onur ve Muzaffer Tayyip Uslu'nun hayat hikayesinin anlatıldığı, Yılmaz Erdoğan'ın senaryolaştırdığı sinema filmidir.

Filmin çekimleri Zonguldak'ta gerçekleştirilmiş. Sinematografik olarak görsel bir şölen sunan filmin görüntü yönetmenliğini usta sinemacı Gökhan Tiryaki üstlenmiştir.

Filmin diyaloglarının iyi olmasına karşın oyunculukların vasat olduğu göze çarpmaktadır.

Ülkemizde yüksek bir bütçeyle çekilmiş filmlerden olan Kelebeğin Rüyası, Akademi Ödülleri için ülkemizin aday adayı olmuştur. Fakat herhangi bir başarı yakalayamamıştır.

Filmin unutulmaz repliklerinden bazıları şöyledir:

- "Aşk bahanesidir şiirin."

- "Aslında insanlar tokalaşınca verem bulaşmaz. Olsa olsa biraz sevgi bulaşır."

- "Kız şiirden anlıyorsa beni seçer, anlamıyorsa zaten senin olsun..."

- "Bir şiirimde mutlaka adın geçecek; Okuma yazması yoktu ama şiirin kıymetini biliyordu diye..."

 

7- Babam ve Oğlum / Çağan Irmak

Yapım yılı: 2005
Oyuncular: Çetin Tekindor, Ege Tanman, Fikret Kuşkan, Yetkin Dikinciler, Hümeyra, Tuba Büyüküstün, Binnur Kaya, Şerif Sezer 

 

 

Ege'deki çiftlikten gazetecilik bölümünü okumak için ayrılan Sadık'ın, yıllar sonra oğluyla beraber yeniden çiftliğe dönüşünün, 12 Eylül Darbesi arka planında aktarıldığı filmin senaryosunu da yine Çağan Irmak yazdı.

Film, Türkiye'de üç buçuk milyon izleyici sınırını aştı. Filmin çekimlerinin tamamı İzmir, Balıkesir ve İstanbul'da Çağan Irmak yönetmenliğinde gerçekleştirildi.

Ayrıca film, 2006 İstanbul Film Festivali'nde "En İyi Film", "En İyi Erkek Oyuncu", "En İyi Kadın Oyuncu" ödüllerini aldı.

Filmin en unutulmaz replikleri şöyledir:

- "Peki, sen hiç bir çocuğun büyüceğini görememek ne demek bunu bildin mi?''

- "Bir de şey dedin keşke beni görmeyeydi böyle yatakta… Korkma… Evlatlar
babalarını hep hatırlamak istedikleri gibi hatırlarlar.''

- "Bana gittin diyorsun baba ama ben gitmedim, kalamadım evim nerde bilemedim; çünkü aklımın bir tarafında bir köşesinde hep sen vardın.''

 

8- Mavi Gözlü Dev / Biket İlhan

Yapım Yılı: 2007
Oyuncular: Yetkin Dikinciler, Dolunay Soysert, Özge Özberk, Sinan Tuzcu, Nil Günal, Suna Selen, Uğur Polat, Rıza Sönmez, Ferit Kaya

 

 

Şair, yazar, aydın Nazım Hikmet'in 1941 yılından sonra Bursa Hapishane'sinde geçirdiği dönemi anlatan biyografik filmdir.

Filmin çekimleri Eski Beykoz Kundura Fabrikası'nda kurulan hapishane platosunda gerçekleştirilmiştir.

Filmin adı, Nazım Hikmet'in "Mavi Gözlü Dev, Minnacık Kadın ve Hanımelleri" adlı şiirinden derlenmiştir.

Biket İlhan ve eşi Metin Belgin filmin senaryosu üzerine 4 yıl çalışmışlardır.

İzleyenlerde memleket sevgisi uyandıran filmlerden bir tanesidir.

Filmin unutulmaz repliklerinden bazıları şöyledir:

- "Aşık olduğuma göre, şairliğin, falanın, filanın çok ötesinde bir şeyim herhâlde."

- "Düşünmenin suç olmadığı bir dünya kurulur mu dersin?"

- "Savaş; korku ve sefaletten başka bir şey veremez. Yakar, yıkar, öldürür, yok eder."

- "Yaşamak; tek ve hür… ve bir orman gibi kardeşcesine."

- "Mesele esir düşmekte değil, teslim olmamakta tüm mesele."

 

9- Güz Sancısı / Tomris Giritlioğlu

Yapım Yılı: 2008
Oyuncular: Beren Saat, Murat Yıldırım, Okan Yalabık, Belçim Bilgin, Umut Kurt, Tuncel Kurtiz, İlker Aksum, Zuhal Olcay

 

 

Filmde 1950'li yılların, toplumun kargaşa yaşaması, politik gerilimler ve sosyo-ekonomik değişimlerin yaşandığı yıllar ve o yıllarda yaşanan insani dramları anlatılıyor.

O yıllarda yaşanan en büyük dramlardan birisi de 6-7 Eylül Olaylarıdır. Güz Sancısı filmi Yılmaz Karakoyunlu'nun Güz Sancısı kitabından uyarlanmıştır.

Filmin senaristleri ise Etyen Mahçupyan ve Nilgün Öneş'tir. Film, "Suyun Öte Yanı" ve özellikle "Salkım Hanımın Taneleri" filmlerinin devamı niteliğinde olup 6-7 Eylül Olaylarını konu almış ve tartışmalar doğurmuştur.

Film, 6-7 Eylül 1955 yılında yaşanan, azınlıklara yönelik yapılan yağma ve tahribi anlatır.

Filmin finalinde kullanılan gerçek fotoğraflar ve müzik izleyenlerin tüylerini diken diken yapmaktadır.

Tüm bunların dışında filmin temposu çok düşük olmasına rağmen oyuncular usta performans göstermişlerdir.

 

10- Kıskanmak / Zeki Demirkubuz

Yapım Yılı: 2009
Oyuncular: Berrak Tüzünağaç, Nergis Öztürk, Serhat Tutumluer, Serdar Orçin, Ferda Işıl

 

 

Kıskanmak, Nadir Sırrı Örik'in aynı isimli romanından uyarlanmıştır. Dönem filmi olan film, 1930 yılların Zonguldak şehrinde geçmektedir.

İnsan psikolojisi üzerine mükkemel filmlere imza atan Zeki Demirkubuz, Kıskanmak filmiyle insan doğasının en tehlikeli hallerinden birini "kıskanma" içgüdüsünü ele almıştır.

Filmin çekimleri Safranbolu'da gerçekleştirilmiştir. Yönetmen Zeki Demirkubuz'un filmografisindeki en iyi sinematografik görüntülere sahip olan filmlerdendir.

Filmin görüntü yönetmenliğini ise Emre Erkmen üstlenmiştir. 

Filmin en unutulmaz repliklerinden bazıları şunlardır:

- "Bir çöl kadar kuru ve sessiz hayatımda artık toprak olmuş bir ölüyü pek kıskanmayacaktım."

- "Ne olursa olsun hayatta başkalarının nasihatlarının nasihatleri ile değil, yanlış bile olsa kendi muhakemelerin ile hareket etmelisin" 

- "Sen bana ne yapabilirsin ki? Eğer bu soruyu kendin için soruyorsan; vaktiyle tek dursaydın. Evini barkını şımarık bir oğlan uğruna yıkmasaydın."

 

11- Beynelminel / Sırrı Süreyya Önder, Muharrem Gülmez

Yapım Yılı: 2006
Oyuncular: Cezmi Baskın, Özgü Namal, Sırrı Süreyya Önder

 

 

Filmde 12 Eylül 1980 darbesi sonrası dönemin sıkıyönetiminin, doğuda yerel halk ve çalgıcı sınıfı üzerine etkileri trajikomik bir şekilde anlatılır.

Filmde BKM esintileri olduğu kendini belli etmiş diyebiliriz. Vizontele tadında, insanın içini ısıtan, sıcak, akıcı bir hikayeye sahip bir dram filmi.

Film, aslında tam anlamıyla bir dram değil diyebiliriz; komedi tadında dram demek daha doğru olacaktır.

Film, oyunculuk, anlatım tarzı ve kullanılan sinema diliyle de oldukça keyifli. Örneğin, 1980 darbesi sonrasında halkevinin üçüncü sınıf bir pavyona dönüştürülmesi, duvarında asılı duran Piç Haso tablosunun yerine Arzum Çilem posterinin asılması, darbenin ülkemizde ne denli hasarlar yarattığını gösteren olağanüstü bir metafordur.

Filmin unutulmaz repliklerinden birisi şöyledir:

+ Senin kız arkadaşın da vardır şimdi üniversitede...

- Yoo, yoktur... Bunlar küçük burjuva alışkanlıkları. Hem ben artık devrimci oldum.

+ Vallaha en iyisini yapmışsın...

 

12- Bu Son Olsun / Orçun Benli

Yapım Yılı: 2012
Oyuncular: Engin Altan Düzyatan, Hazal Kaya, Bülent Çolak, Engin Alkan, Ufuk Bayraktar

 

 

Filmin senaryosunu Şükrü Üçpınar ve yönetmen Orçun Benli birlikte yazmıştır. Yönetmen Orçun Benli'nin ilk uzun metraj filmidir.

Film, 12 Eylül Darbesini mizahi bir dille ele alıp eleştirmektedir. Filmin hikayesi yönüyle başarılı bir film.

12 Eylül darbesinde solcular, sağcılar, ortayolcular, polisler, askerler, sokakta yaşayanlar ne ararsanız var.

Ayrıca, evsiz insanların sokağa çıkma yasağı karşısında yaşadıklarını anlatıyor olması açısından özgün bir senaryosu olduğu rahatlıkla söylenebilir.

Tüm bunların dışında bu film ile ilgili olarak yerli sinema filmlerine tanıdığım yüksek tolerans sebebiyle ve yönetmen Orçun Benli ile bir projede çalıştığımdan dolayı filmdeki güzel ve olumlu ayrıntıları yakalamaya çalıştım. Film TV2 kanalında da yayımlaşmıştır.

Filmin oyuncularının büyük çoğunluğunun tiyatro kökenli olmasından dolayı film, başarılı bir kara mizah ürünü haline gelmiştir.

Filmin büyük çoğunluğunun hapishanede geçmesinden dolayı farklı film listelerinde hapishane filmleri kategorisinde görebilirsiniz.

Filmin bir sahnesinde duvara "Faşizme kayan Mahir Çayan" yazısını görünce gülüyorsunuz.

Ayrıca filmin müziklerinde Cahit Berkay'ın sesini duymak ayrı bir güzellik.

 

13- Eve Dönüş / Ömer Uğur

Yapım Yılı: 2006
Oyuncular: Mehmet Ali Alabora, Sibel Kekilli, Altan Erkekli, Civan Canova, Erdal Tosun, Savaş Dinçel, Perihan Savaş, Yeşim Ceren Bozoğlu, Cengiz Küçükayvaz

 

 

Film, 1980 darbesinin gerçek yüzünü ve aynı dönemin işçi sınıfını konu almıştır. Ülkemizde cunta döneminden bu yana darbelere karşı yapılmış; sanat açısından atılmış en cesur film diyebiliriz.

Filmin sonunda gösterilen metni sindire sindire herkesin okuması gerekir. Filmin oyunculukları, senaryosu ve sinemasal kalitesi gayet başarılıdır.

Eve Dönüş ağırlıklı olarak 1980 darbesi süresince yapılan işkencelere ve apolitiğe değinmiştir. Filmdeki solcu-devrimci karakterlere karşıysa genel olarak genel olarak olumsuz bir algı söz konusudur.

Ancak hoca olarak anılan karakter diğerlerinden ayrı tutulmakta, onun hakkında daha çok pozitif yargılar bildirilmektedir.

Film, dönem filmi olmasına karşın içerisinde mantık hataları da barındırıyor. Şöyle ki 1980 dönemini anlatan sinema filminde 1987 model otobüs olması, evde aç-kapa musluk modelinin olması, pimapen pencereli evler Maalesef göze batan hatalardır.

İzlerken akıllarınıza Ferhan Şensoy'un başrolünde oynadığı 2006 yapımı "Pardon" filmi gelebilir.

Filmde oyunculuklar gayet başarılı olmasına karşın sadece Sibel Kekilli'nin oyunculuğu vasat kalmıştır.

Filmin unutulmaz repliklerinden birisi şöyledir:

- Eee söyle bakalım. Kod adın Şehmus mu değil mi?

+...

- Konuşsana oğlum Şehmus musun değil misin?

+ Şehmusum vallahi şehmusum. Vallahi billahi de Şehmus'um.

- Hayır değilsin.

+ Bilmiyorum siz ne derseniz oyum.

- Sen Şehmus değilsin. Hakkında yapılan ihbar asılsızmış. Geç otur.

- Biz sadece vatan millet düşmanlarına karşı acımasızızdır, sertizdir. Senin bu işlerle ilgin olup olmadığını anlamak için emin olmamız lazımdı. Değil mi Mustafa. Bu yüzden de seni üzdük. Mustafa geçen kızımın doğum gününe gidemedim ya.

 

14- Dedemin İnsanları / Çağan Irmak

Yapım Yılı: 2011
Oyuncular: Çetin Tekindor, Yiğit Özşener, Gökçe Bahadır, Hümeyra, Ezgi Mola, Mert Fırat, Zafer Algöz, Sacide Taşaner

 

 

Dedemin İnsanları, 12 Eylül 1980 ihtilali'nden sonra yaşanan acılara dayanamayıp intihara sürüklenen dedesinin hüzün verici hikayesine yer verilmiştir.

Melodram tarzında çekilmiş başarılı bir film projesi olarak nitelendirilebilir. Anlatım dili kuvvetli olan Çağan Irmak, bu filmde de bu dilini ustaca kullanmıştır.

Yönetmen, filmin senaryosunu kendi dedesinin gerçek yaşam öyküsünden kurgulayarak yazmış. 

Filmin en unutulmaz replikleri şöyledir:

- "Bavulları hiç sevmem efendim, hep geri dönmeyi ifade ederler; bavulunu geride bırakıp gel, temelli gel!" 

- "Çünkü tamamlanmış cümleler yarım kalmışlara göre daha az acıtır! Sen ne kadar virgülleri sevsen de..."

 

15- Vizyontele Tuuba / Yılmaz Erdoğan

Yapım Yılı: 2004
Oyuncular: Yılmaz Erdoğan, Demet Akbağ, Tuba Ünsal, Tarık Akan, Altan Erkekli, İclal Aydın, Tolga Çevik, Cezm, Baskın, İdil Fırat, Ata Demirer, Deniz Akkaya

 

 

Filmin ana hikayesi aslında televizyonun köye geliş hikayesidir diyebiliriz. Filmi başarılı bir şekilde çekilmiş dönem filmleri arasında gösterip, nitelendirmek mümkündür.

1980 döneminde gençlerin taşrada yaşamlarını sürdürürken kavramsal kargaşalara, komik bir şekilde göndermeler yapılmıştır.

Film boyunca politik eleştiriler izleyicilere ince ince verilmiştir.  Filmin en çok beğenilen yanı ise mizahi, dramatik ve trajikomik öğeleri bir araya doğru bir şekilde getirmiş olmasıdır.

Toplumumuzda darbeyi görmemiş, yaşamamış gençler filmi keyif alarak izlemiştir diyebiliriz.

Filmin en çok son sahneleri izleyenleri politik olarak etkilemektedir. Film bütün kötü durumlara rağmen bin bir güçlükle inşa edilen kütüphane gibi, nasıl darmadağın edildikleri vurgulanmıştır.

Film boyunca ince bir devlet-ordu göndermeleri yapılmaktadır. Yönetmen Yılmaz Erdoğan tarafından politik öğeler çok zarif bir şekilde filme işlenmiştir. 

Filmin en unutulmaz repliği şöyledir:

+ Görevini biliyorsun değil?

- Biliyorum, Mehmud abey.

+ Devrimci kime denmez?

- Cahit abigillere

 

16- O... Çocukları / Murat Saraçoğlu

Yapım Yılı: 2008
Oyuncular: Özgü Namal, Sarp Apak, Demet Akbağ, Altan Erkekli, İpek Tuzcuoğlu

 

 

Senaryosunu Sırrı Süreyya Önder'in yazdığı kaliteli filmlerdendir. Önder'in kaleminin ustalığı başarılı bir şekilde yönetmen Murat Saraçoğlu tarafından filme yansıtılmıştır.

Önder'in senaryosu başarılı bir şekilde sinematografiye aktarılmıştır. Filmin akıcılığı, sağlam senaryosu ve usta işi sinematografiyle buluşmasıyla görsel bir şölene dönüştürülmüş.

O... Çocukları filmi için "klasik toplumsal tabuların, kemikleşmiş kalıpların yıkılabileceğinin kanıtıdır" diyebiliriz.

Çocukları 1981 yılında faşist askeri darbe döneminden bir kesiti beyazperdeye aktarılıyor. Türkiye, askeri rejimin boyundurluğu altında kalmıştır.

Hayat kadınlarının çocuklarına bakıcılık yapan emanetçi annenin, evinin ekseninde inanılmaz olaylar gerçekleşir.

Çocuk psikolojisi, eğitim, töre, akrabalık ilişkileri, kadın erkek ilişkisi, toplum içerisinde kadın ve çocukların yeri, toplumsal değer yargıları ve militarist baskı ortamının sorgulandığı tartışmalar yaratmış başarılı bir film.

Filmin en unutulmaz repliği şöyledir:

- "Bu balıklar niye öldü biliyor musun? Çünkü sularını değiştirdin!"

 

 

*Bu makalede yer alan fikirler yazara aittir ve Independent Türkçe’nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.

© The Independentturkish

DAHA FAZLA HABER OKU