4 maddede Netanyahu'ya açılan yolsuzluk davaları

Görevdeyken yargılanan ilk İsrail Başbakanı, Cumhurbaşkanı'ndan af diledi

Pazartesi Tel Aviv'de düzenlenen protesto gösterisinde Herzog maskesi takan bir eylemci, Netanyahu maskesi takan arkadaşına muz yedirdi (Reuters)

Binyamin Netanyahu'nun yaklaşık 6 yıldır yargılandığı yolsuzluk davalarından affı için İsrail Cumhurbaşkanı Isaac Herzog'a başvuruda bulunması hem ülkesinde hem de dünyada yankılanıyor.

Görevdeyken yargılanan ilk İsrail Başbakanı olarak tarihe geçen 76 yaşındaki siyasetçinin bu hamlesi, davaların detaylarına yönelik merakı da artırdı.

ABD'nin New York Times (NYT) gazetesi, konuyla ilgili bilinmesi gerekenleri 4 maddeyle anlattı. 

Hangi suçlamalarla karşı karşıya?

Netanyahu, 1000, 2000 ve 4000 adlarıyla bilinen üç ayrı yolsuzluk dosyası kapsamında "rüşvet, dolandırıcılık ve görevi kötüye kullanma" suçlamalarıyla yargılanıyor.

Dava 3000'den aklanan İsrail Başbakanı'nın üç dosyası sürüyor. 

İş insanlarına diplomasi, kanun ve düzenlemelerle avantaj sağladığı, bunlar karşılığında hediye aldığı ve medyada iyi bir şekilde gösterildiği iddia ediliyor. 

Netanyahu suçlamaları reddederken destekçileri, seçimleri kazanan liderlerinin derin devletin yargı oyunlarıyla devrilmeye çalıştığı kanısında. 

fazla oku

Bu bölüm, konuyla ilgili referans noktalarını içerir. (Related Nodes field)

Dava 1000'de Netanyahu, Hollywood yapımcısı Arnon Milchan ve Avustralyalı milyarder James Packer'dan 300 bin dolarlık hediye almakla suçlanıyor.

İsrail Başbakanı'nın bunun karşılığında Milchan gibi yurtdışında yaşayan İsraillilerin vergiden muaf tutulma süresinin iki katına çıkarılması için Maliye Bakanlığı'na baskı yaptığı öne sürülüyor. 

Netanyahu'nun, Milchan'ın ABD vizesinin yenilenmesi için Amerikalı yetkililere lobi yaptığı ve iş insanına ait bir TV kanalının da tarafı olduğu bir birleşme sürecine katkı sunduğu bildiriliyor.

Packer'ın hediyeler karşılığında ne kazandığına dair herhangi bir şey iddianamede söylenmiyor.

Dava 2000'de Netanyahu'nun, ülkenin önde gelen gazetelerinden Yediot Aharonot'un sahibi Arnon Mozes'la 2014'te anlaştığı iddia ediliyor: İsrailli siyasetçi kendisinin desteklenmesi karşılığında rakip gazete Israel Hayom'u zayıflatacak bir kanun çıkarmak için söz vermiş. 

Dava 4000'de de geçmişte telekomünikasyon devi Bezeq'in büyük hissedarı olan Shaul Elovitch ve eşi Iris'in, kendi çıkarlarına engel olmaması karşılığında Netanyahu'ya destek sağladığı öne sürülüyor. 

İddiaya göre, Elovitchlerin sahip olduğu haber sitesi Walla'nın yayın çizgisine Netanyahuların karışmasına izin verilmiş. 

ABD Başkanı Donald Trump, Netanyahu'yu affetmesi için Herzog'a mektup göndermişti (Reuters)

ABD Başkanı Donald Trump, Netanyahu'yu affetmesi için Herzog'a mektup göndermişti (Reuters)


Dosyalar ne zaman açıldı?

Netanyahu'nun eylemleri 2016'dan beri mercek altında. 2018'de polis resmen kovuşturma tavsiyesinde bulundu. 2019'da iddianame hazırlandı ve 2020'de dava açıldı. 

Şubat 2021'de suçsuz olduğunu ilan eden Netanyahu sonrasında davaya ateş püskürdüğü bir konuşma yaptı.

Kudüs Bölge Mahkemesi o tarihten beri 300'ü aşkın tanıktan oluşan bir listeyle çalışıyor. 

Kovid pandemisi ve Gazze savaşı, duruşmaların ertelenmesine neden oldu.

Nihayet 2024 sonunda Netanyahu sanık sıfatıyla ifade vermeye başladı. 

Sırada ne var?

Cumhurbaşkanı Herzog'un Netanyahu hüküm giymeden onu affedip affetmeyeceği bilinmiyor. Ancak İsrail Başbakanı'nın ifadesi bittiğinde dahi mahkemenin bir karara varmasının yıllar sürebileceği tahmin ediliyor. 

Hüküm giyerse Netanyahu'nun birkaç yılını hapiste geçirmesi muhtemel. 

Netanyahu'nun destekçileri, af kararının ülkedeki siyasi bölünmeyi bitirebileceğini savunuyor.

Muhaliflerse Netanyahu suçlarını itiraf edip siyaseti bırakmadan af kararı vermenin hukukun üstünlüğü ilkesine büyük bir darbe vuracağı kanısında.

Soruşturmalarla kendisine yönelik bir cadı avı yürütüldüğünü savunan Netanyahu, Herzog'a yaptığı başvuruda da herhangi bir pişmanlık ifadesi sarf etmedi ya da itirafta bulunmadı.

Herzog'un yanıt vermesinin haftalar sürmesi öngörülüyor.

Dava İsrail'i nasıl etkiledi?

Ülkede istikrarlı hükümet kurulamamasında ve 4 yılda 5 seçim düzenlenmesinde bu davalar da büyük rol oynadı. 

Netanyahu, 2021'de iktidarı kaybettikten sonra geçmişte marjinal görülen radikal sağ partilerle ittifak yaptı. 2022'de zor da olsa çoğunluğu kazanan bu ittifak, radikal siyasetçilerin yönetime gelmesini sağladı. 

Netanyahu'nun yargı reformları için gösterdiği çaba, aylarca süren sokak gösterilerine neden olmuştu. Bu gösteriler, 7 Ekim 2023'te başlayan Gazze savaşıyla sonlandı.


Independent Türkçe, New York Times, Haaretz, AA

Derleyen: Eren Umurbilir

DAHA FAZLA HABER OKU