Bağkur, yani 4/b kapsamındaki sigortalılar, kendi adına ve hesabına çalışan kişilerdir.
Bu kişiler prim borçlarını uzun süre ödemediklerinde Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) tarafından sigortalılık süreleri durdurulur.
Durdurulan süreler emeklilik hesabında dikkate alınmaz; ancak sigortalı isterse bu süreleri "ihya" ederek, yani prim borcunu ödeyerek yeniden hizmet süresine dahil ettirebilir.
Bu uygulamanın yasal dayanağı 5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu'nun geçici 63, 76, 83 ve 84'üncü maddeleridir.
2025 yılı itibarıyla yeni bir torba kanun teklifiyle bu sistemde bazı değişiklikler yapılmak isteniyor.
Aşağıda eski ve yeni düzenlemeler arasındaki temel farklar yer alıyor.
5510 Sayılı Kanun'da durdurulan süreler neler?
Eski düzenlemelerde, geçmişte prim borcu nedeniyle sigortalılığı durdurulmuş Bağkurlulara hizmetlerini yeniden kazanma hakkı tanınmıştır.
Buna göre; 12 ay ve üzeri prim borcu bulunan kişilerin sigortalılığı durdurulur ve borçları silinir.
Ancak sigortalı veya hak sahipleri isterse bu süreleri ihya edebilir.
SGK, talep tarihindeki prime esas kazançlar üzerinden borç miktarını hesaplar.
Borç, tebliğ tarihinden itibaren 3 ay içinde ödenirse durdurulan süreler hizmete eklenir.
Her geçici madde belirli dönemleri kapsar:
- Geçici 63. Madde: 2015 öncesi dönemi kapsar. Bu dönemde 12 aydan fazla prim borcu olanların sigortalılığı durdurulmuş, daha sonra ihya hakkı tanınmıştır.
- Geçici 76. Madde: 2020 yılında yürürlüğe girmiştir. 31 Mayıs 2018'e kadar olan borçlar için uygulanmıştır. Borcunu ödemeyenlerin sigortalılığı durdurulmuş, borçları silinmiştir. İsteyenler güncel tutarlardan borcu ödeyip hizmetlerini geri alabilmiştir.
- Geçici 83. Madde: 2023'te çıkarılan 7440 sayılı yasa kapsamında uygulanmıştır. 1 Kasım 2020'ye kadar prim borcu olan 4/b sigortalılarının sigortalılıkları durdurulmuştur. Bu süreler, ihya edilmek istenirse yeniden hesaplanarak ödenmesi hâlinde hizmete eklenir. Bu madde küçük esnaf ve çiftçilere önemli kolaylık sağlamıştır.
- Geçici 84. Madde: 2024 yılında yürürlüğe girmiştir. 1 Mayıs 2021'den önce durdurulan sigortalılık sürelerinin ihyasını düzenler. SGK, ihya talebi üzerine güncel prime esas kazançlar üzerinden borcu hesaplar. Borç ödendiğinde hizmet süresi geri alınır. Ancak 1 Mayıs 2021 sonrası süreler kapsam dışıdır.
Bu düzenlemeler sayesinde Bağkurlular geçmiş borçlarını ödeyerek hizmet sürelerini geri alabilmiş ve emeklilik için eksik günlerini tamamlama fırsatı elde etmiştir.
Yeni düzenleme neleri kapsıyor, kimleri etkileyecek?
2025 yılında Meclis'e sunulan yeni torba kanun teklifi, 5510 Sayılı Kanun'da bazı değişiklikler öngörüyor.
Teklifin sosyal güvenlik bölümünde özellikle 4/b sigortalıları (Bağkurlular) için dikkat çekici yenilikler bulunuyor.
Yeni düzenlemeye göre, geçmişte prim borcu nedeniyle sigortalılığı durdurulan kişilerin ihya işlemlerinde kullanılan prim oranı artırılacaktır.
- Mevcut prim oranı: Yüzde 34,5
- Yeni düzenleme ile önerilen oran: Yüzde 45
Bu artış, ihya yapılmak istendiğinde ödenecek toplam borcun önceki yıllara göre çok daha yüksek olacağı anlamına geliyor.
Sonuç
5510 Sayılı Kanun'daki geçici maddeler, geçmişte sigortalılara hizmetlerini yeniden kazanma konusunda önemli fırsatlar sunmuştu.
Ancak 2025 torba yasa teklifi, aynı sistemi daha maliyetli hâle getiriyor.
Eski düzenlemeler "ihya yoluyla kolay geri dönüş" imkânı sağlarken, yeni düzenleme "daha yüksek prim oranı ve daha sıkı mali kurallar" getiriyor.
Yeni dönemde ihya yapmak isteyen Bağkurlular, geçmiş yıllara göre daha yüksek tutarlarda ödeme yapmak zorunda kalacaklar.
Ancak buna rağmen, emeklilik için eksik günlerini tamamlamak isteyenler açısından ihya hakkı varlığını sürdürmeye devam edecek.
Sorularınız için: [email protected]
*Bu içerik serbest gazeteci veya konuk yazarlar tarafından hazırlanmıştır. Bu içerikte yer alan görüş ve ifadeler yazara aittir ve Independent Türkçe'nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.
© The Independentturkish
