Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), dünya çapında hava kirliliği kaynaklı yılda 6 ila 7 milyon insan erken ölmektedir.
Avrupa Çevre Ajansı, Kasım ayında yaptığı açıklamada, özellikle kalp rahatsızlığı olan kişileri etkileyen ultra ince partikül madde (PM2.5) kirliliğinin 2021 yılında AB'de 253 bin ölüme yol açtığını bildirdi.
Diyabet hastaları için en zararlı olan azot dioksit (NO2) kirliliği 52 bin ölüme neden olduğu raporlamıştır.
Hava kirliliği dünya çapında dördüncü önde gelen sağlık risk faktörüdür.
Sağlık etkilerinin büyük bir kısmı ultra ince partikül madde (PM2.5) kirliliğine atfedilmektedir.
Paris’te son 20 yılda büyük bir fiziksel dönüşüm geçirdi; ana arterler araç trafiğinden bisiklet yollara dönüştürüldü, yeşil alanlar eklendi ve 50 bin oto park yeri ortadan kaldırıldı.
Önerileri, bazı politikacılar, bir araç sahipleri derneği ve banliyö sakinleri tarafından tepkiyle karşılandı.
Paris, 2014 yılından bu yana birçok yeşil politikayı savunan ve "nefes alan, daha sağlıklı ve yaşanabilir bir Paris" dileğinde bulunan Belediye Başkanı Anne Hidalgo tarafından yönetiliyor.
Paris'in daha bisiklet dostu bir şehir olma çabaları meyvelerini veriyor.
Paris bunu aşağıdakiler de dahil olmak üzere bir dizi önlemle başarmıştır:
- 60 bin araçlık otopark alanlarının yeşil alana dönüştürülmesi
- Paris’in en simgesel meydanlarından biri olan Place de l'Hôtel de Ville meydanındaki taşları kaldırarak bu alanı bir şehir ormanına dönüştürülmesi, yani doğallaştırılması. Geleneksel Hotel de Ville meydanı (Paris hükümetinin merkezi) 150 yetişkin ağaç ve 20 bin bitki ile bir parka dönüştürülmesi.
- 180 km'lik yeni bisiklet şeritleri eklenmesi
- 200 bin yeni ağaç dikilmesi
- Bisikletler için şehir genelinde 130.000 yeni park yeri oluşturulması
- Yüzde 40 araç trafiğinin azaltılması
- +200 araba trafiğine kapalı okul yolları
- Hareketliliğin artırılması
- Ve şehir merkezinin çoğu araca kapatılması
- Ve fosil yakıta bağımlı ulaşıma dur denilmesi
- Ulaşım kaynaklı kirletici emisyonların azaltılması
- Düşük maliyetli ulaşımın sağlanması
- Daha az trafik kazası
Şehirde bin kilometreden fazla bisiklet yolu artık şehri boydan boya kaplıyor; bunların çoğu ayrı ve korumalı, tamamı bisikletliler ve yayalar için ayrılmış.
Diğer yandan Paris’te seçmenlerin üçte ikisi, yayalara, bisikletlilere ve yeni yeşil alanlara yer açmak için yeni 500 ana arterde arabaları yasaklayan belediye başkanının son çevre girişimini destekledi.
Tüm bunlar, Hidalgo'nun Paris'i dünyanın ilk araçsız megakentine dönüştürme planının bir parçası.
Plan, bu yolları yayalara, bisikletlilere ve yeni yeşil alanlara açmak.
Ancak her Parisli bunun iyi bir fikir olduğunu düşünmüyor.
Paris, bir yıl önce 1,6 ton ve üzeri ağırlığa sahip SUV için park ücretlerini ciddi şekilde artırdı ve sürücüleri küçük arabalara ödeyeceklerinden 3 kat daha fazla ödemeye zorlamıştı.
Seine Nehri boyunca araçsız pazar günlerinin tadını çıkarabilir.
Şehirde Seine nehri'nin bir kıyısını işlek bir ana arterden yaya bölgesine dönüştürdü ve Rue de Rivoli alışveriş bulvarından araç trafiğinin çoğunu yasakladı.
Paris 1 Panthéon-Sorbonne Üniversitesi'nde profesör ve şehrin eski danışmanlarından Carlos Moreno, Fransız başkentinin "refaha dayalı bir kentsel politika" geliştirdiğini söyledi.
Bisiklet yolları toplu taşıma sistemleri ile entegre oldukça bisiklet kullanımı artmaktadır.
Akıllı şehirleşmede bisikletle ulaşım önemlidir, çünkü çok sayıda fayda sunarlar:
- Gelişmiş sağlık ve esenlik: Bisiklet sürmek, sağlığı ve esenliği artırabilecek harika bir fiziksel aktivite biçimidir.
- Azalmış trafik sıkışıklığı: Bisiklet kullanmak trafik sıkışıklığını azaltabilir, bu da daha rahat ve hızlı bir yolculuk sağlar.
- Daha düşük karbon ayak izi: Bisiklet hiçbir emisyon üretmez ve bu da onu çevre dostu bir ulaşım aracı yapar.
- Düşük gürültü kirliliği; Şehir içinde bisiklet kullanımı arttıkça gürültü kirliliği azalmaktadır.
- Maliyet tasarrufu: Bisiklet, yakıt ve bakım maliyetlerine olan ihtiyacı ortadan kaldırarak, onu uygun maliyetli bir ulaşım aracı haline getirir.
- Artan hareketlilik: Bisiklet, özellikle nüfusun yoğun olduğu bölgelerde esnek ve rahat bir ulaşım şekli sağlar.
- İyileştirilmiş hava kalitesi: Bisiklet sürmek hava kirliliğini azaltır, daha temiz hava ve daha iyi halk sağlığı sağlar.
- Artırılmış kamu güvenliği: Bisiklet, yollardaki araç sayısını azaltarak ve kaza riskini düşürerek daha güvenli bir ortam yaratır.
- Artan sosyal etkileşim: Bisiklet sürmek, insanları dışarı çıkıp başkalarıyla etkileşime girmeye teşvik ettiği için sosyal etkileşimi ve topluluk katılımını teşvik eder.
- Hizmetlere ve olanaklara daha iyi erişim: Bisiklet, insanların etrafta dolaşmasını ve ihtiyaç duydukları şeylere ulaşmasını kolaylaştırarak hizmetlere ve olanaklara daha iyi erişim sağlar.
- Sürdürülebilirliği teşvik eder: Bisiklet sürmek, karbon emisyonlarını azaltarak, enerji tasarrufu sağlayarak ve yenilenemeyen kaynaklara olan talebi azaltarak sürdürülebilirliği teşvik eder.
Azot dioksit (NO2) kaynaklı kirlilik önlenmezse ozon kirliliği azaltılamaz.
Şehirlerde NO2 ana kaynağı yüksek hızda seyreden motorlu taşıtlardır.
Bu yüzden ozon kirliliğini azaltmak için Île-de-France bölgesindeki tüm yollarda araç kaynaklı NO2 kirliliğini düşürmek için azami hız sınırları düşürüldü:
- Normalde 130 km/saat ile sınırlandırılmış otoyol bölümlerinde 110 km/saat,
- Normalde 110 km/saat ile sınırlandırılan otoyol ve ekspres yollarda 90 km/saat,
- Normalde 90 km/saat ile sınırlandırılmış otoyol ve ekspres yol bölümlerinde 70 km/saat,
- Ulusal ve bölgesel yollarda ise 80 km/saat veya 90 km/saat ile sınırlandırılmıştır.
Birçok Avrupa şehrinde, yoğun bölgelerde bisiklet yolları için güvenli hız sınırı saatte 24 kilometredir.
Bisiklet dostu Amsterdam'da bile, yoğun bölgelerde bisiklet yolları için 20 km/s hız sınırı uygulaması var.
Paris'te, araç trafiğini kısıtlayıp parklar ve bisiklet yollarına yer açtıkça hava kirliliği önemli ölçüde azaldı.
Paris Belediyesi, şehirde dolaşmak için araçlarını otoparkta bırakmalarını ve bunun yerine toplu taşıma, elektrikli araçlar ve hatta bisiklet kullanmalarını tavsiye ediyor.
Fransa'nın başkent bölgesindeki hava kalitesini takip eden bağımsız bir grup olan Airparif, 2005 yılı seviyesine göre bugün Paris’te:
- Ultra ince partikül madde (PM2.5) yüzde 55,
- Azot dioksit (NO₂) yüzde 50, azaldığını açıkladı.
PM2.5 ve NO2 kirlilikleri Avrupa standartlarına uygun.
Hava kirliliği haritaları, 20 yıl öncesi seviyeleri kırmızı renkte gösteriyor.
Paris'teki 2007, 2010, 2015, 2017, 2020 ve 2024 yıllarındaki ortalama azot dioksit (NO2) konsantrasyonlarını gösteren haritalar yer almaktadır.
Beklendiği gibi, konsantrasyonlar özellikle ana yollar boyunca yüksektir, ancak kirlilik her yıl geçen ciddi seviyede azalmıştır ve 2024 yılına gelindiğinde geniş bir alan yeşil renkle haritalanmıştır.
2020 ve 2024 yılları haritalamasına ait kırmızı çizgiler ise yalnızca otoyolların yoğun olduğu bölgelerdeki NO2 kirliliğini göstermektedir. Ulaşım kaynaklı kirliliğinin en temel bileşeni NO2’dir.
Hava kalitesi iyileştikçe sağlık harcamaları azalır.
Bu düşüş, trafiği sınırlama ve en çok kirleten araçları yasaklama adımları da dahil olmak üzere "düzenlemelere ve kamu politikalarına" bağladı.
Bu değişiklik, iddialı politikaların büyük şehirlerde sağlığı nasıl doğrudan iyileştirebileceğini gösteriyor.
Paris’te günlük bisiklet yolculukları 2010 ile 2022 yılları arasında 3 kattan fazla arttı ve bu eğilim artarak devam ediyor; bölgede şu anda günde yaklaşık bir milyon bisiklet yolculuğu kaydediliyor.
2022-2023 yılları arasında Paris'te yolculukların yüzde 11,4'sinin ulaşımlarını bisikletle gerçekleştirmiştir.
Sokaklarımızı yavaşlamaya, daha fazla ağaca, bitkiye, banklara, insanların gerçekten kalıp oynayabileceği ve vakit geçirebileceği yerlere açtığımızda, işte o zaman yeni türden duygulara kapı açarız.
Sağlık uzmanları, Hava kirliliğini genellikle sessiz bir katil olarak tanımlıyor.
Paris’te 20 yıl önce ulaşımda fosil yakıtların yanmasından kaynaklanan azot dioksit için Avrupa Birliği sınırının hemen hemen her mahallede üzerindeydi.
2023 yılına gelindiğinde, kırmızı bölge şehrin her yerinde ve çevresinde ince çizgilerden oluşan bir ağa dönüşmüş ve en yoğun yolları ve otoyolları temsil ediyordu.
Sessiz katil PM2.5 kirliliği solunum yolu ile ciğerlere kadar filtre edilmeden ulaşır ve kan dolaşımına girebilir.
Yüksek konsantrasyonlarda ortamdaki ince partikül maddeye (PM2,5) maruz kalmak, bulaşıcı olmayan hastalıklar ve artan erken ölümler için önemli bir risk faktörüdür.
Araştırmacılar, PM2.5 kirliliğinde metreküp başına 10 mikronluk yıllık artışın, yıllık ölüm oranında yüzde 8,6'lık bir artışla ilişkili olduğunu buldu.
PM2,5 kirleticisi Alzheimer, Parkinson ve otizm spektrum bozukluğu gibi nörolojik işlev bozukluğunun yanı sıra bilişsel gerilemeyle de ilişkilidir.
Hem PM2.5 hem de azot dioksit, kalp krizi, akciğer kanseri, bronşit ve astım gibi önemli sağlık sorunlarıyla ilişkilendirilmiştir.
Hem PM2.5 hem de azot dioksit, kalp krizi, akciğer kanseri, bronşit ve astım gibi önemli sağlık sorunlarıyla ilişkilendiriliyor.
Dünya genelinde insanların yüzde 99'u sağlıklarına zararlı hava soluyor.
Metreküp başına her 10 mikrogram ultra ince partikül madde (PM2.5) maruziyetinin tiroid kanseri geliştirme olasılığının genel olarak yüzde 7 arttığı tespit edilmiştir. Tiroid kanseri, çocuklar ve ergenler arasında en hızlı büyüyen kanserler arasında yer alıyor.
Paris'in havası 20 yıl öncesine göre yüzde 50 daha az iyileşirken, hava kirliliğine bağlı ölümler üçte bir oranında azaldı.
Türkiye’de ölçülen PM2.5 değeri 15,26 metreküp başına mikrogram (µg/m³).
Türkiye’de PM2.5 için bir sınır değeri maalesef yoktur.
24 saatlik ortalama sınır değerinin 200 μg/m3’e çekilmesi gerekir.
Ölçülen ultra ince partikül (PM2.5) konsantrasyonu kış aylarında yaz aylarına göre daha yüksektir.
Nedeni ısınmada kullanılan yakıtlardır.
Daha fazla park-bahçe ve yeşil alan, daha az trafik sıkışıklığı/yoğunluğu ve daha fazla temiz hava ile daha iyi yaşam kalitesi elde edilir.
Hava kalitesi iyileşince artık Eyfel Kulesi daha iyi görünür oldu.
Şehirlerin hava kalitesi haritalandırılmalı.
Hava kirliliğinin temizlenmesi milyonlarca hayatı kurtarır.
Kaynaklar:
1. https://www.washingtonpost.com/climate-solutions/2025/04/12/air-pollution-paris-health-cars/
2. https://initiatives.weforum.org/alliance-for-clean-air/home?utm_source=linkedin&utm_medium=social_video&utm_term=1_1&utm_content=39017_Paris_air_pollution&utm_campaign=social_video_2024
3. https://ysph.yale.edu/news-article/early-life-exposure-to-air-and-light-pollution-linked-to-increased-risk-of-pediatric-thyroid-cancer/
4. https://x.com/ozturk_mustafa/status/1960967111079014833
5. https://www.mdpi.com/2624-6511/6/2/49
6. https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S2667091725000159
*Bu içerik serbest gazeteci veya konuk yazarlar tarafından hazırlanmıştır. Bu içerikte yer alan görüş ve ifadeler yazara aittir ve Independent Türkçe'nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.
© The Independentturkish
