Sıcaklık rekorları, turizmi yeniden yazıyor

Ayşe Selin Dülger Independent Türkçe için yazdı

Fotoğraf: Kelly Barnes/AAP IMAGES

Bilim insanları, küresel sıcaklık kayıtlarının başlangıcından bu yana gözlenen en sıcak üçüncü temmuz ayının 2025 yılında yaşandığını bildirdiler.1

Meteoroloji Genel Müdürlüğü (MGM) verilerine göre, 25 Temmuz'da Şırnak'ın Silopi ilçesinde sıcaklık 50,5°C ölçülerek Türkiye'nin bugüne dek kaydedilmiş en yüksek hava sıcaklığı rekoru kırılırken aynı gün sıcaklık ölçümü yapılan 132 merkezde istasyon düzeyinde temmuz ayına ilişkin tarihsel en yüksek değerler kayıtlara geçti.2

Türkiye ve çevresinde etkili olan bu sıcak hava dalgası, orman yangınlarını tetikleyerek onlarca kişinin ve çok sayıda canlının yaşamını yitirmesine sebep oldu; ayrıca hastanelerdeki yatış oranlarını artırdı.

Bununla birlikte, NASA verilerine göre temmuz ayı içerisinde Türkiye'de 80 bin hektardan fazla ormanlık alan yandı.3

Yaz mevsiminin başlaması ile birlikte sıcak hava dalgalarındaki değişim ve buna eşlik eden kuraklık ile yangın tehlikesi, kitle turizminin en yoğun yaşandığı temmuz-ağustos döneminde turizm açısından riskleri artırıyor.

Bu durum ise turizm destinasyonlarında iklim değişikliğine yönelik uyum planlarının ivedi bir şekilde hayata geçirilmesini zorunlu kılıyor.


Aşırı sıcaklıklara ilişkin "eylem çağrısı"

Dünya Meteoroloji Örgütü, Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri'nin "Aşırı Sıcaklıklara İlişkin Eylem Çağrısı"nı destekleyerek somut politikalar ortaya koyarak ve farkındalık çalışmaları yürüterek ısıya bağlı etkileri azaltmayı ve uluslararası iş birliğini güçlendirmeyi hedefliyor.

BM Genel Sekreteri'nin "Aşırı Sıcaklıklara İlişkin Eylem Çağrısı", kırılgan grupların gözetilmesi, çalışanların korunması, veri ve bilime dayalı toplumsal/ekonomik dirençliliğin artırılması ve küresel ısınmanın sanayi öncesine göre 1,5°C ile sınırlandırılması olmak üzere 4 eksenden oluşuyor. 

fazla oku

Bu bölüm, konuyla ilgili referans noktalarını içerir. (Related Nodes field)

Türkiye'de tescil edilen rekor sıcaklıklar ve uydu verileriyle izlenen yangın dumanı taşınımı, destinasyon yönetiminde iklim uyumunun acil bir politika önceliği haline geldiğini ortaya koyuyor.

Bu bağlamda erken uyarı sistemlerinin güçlendirilmesi, çalışma saatlerinin ısı stresine duyarlı biçimde yeniden düzenlenmesi ve ısıya dayanıklı/duyarlı altyapı çözümlerinin yaygınlaştırılması zorunluluk teşkil ediyor.


Turizmde iklim seferberliği

"2024-2030 İklim Değişikliğine Uyum Stratejisi ve Eylem Planı" kapsamında, turizm ve kültürel miras sektörlerinin sıcak hava dalgalarıyla ilişkisine yönelik hazırlanan etki zincirine göre turizm sektöründeki maruziyetin turist akışı ve tesis yoğunluğunun yüksek olduğu illerde belirgin biçimde arttığı saptandı.

Bu bağlamda Ege ve Akdeniz kıyı hattı ile Kuzey ve Doğu Marmara illerinde maruziyet "çok yüksek", İç Ege, Güney Marmara, Doğu Akdeniz, Güneydoğu Anadolu'da Diyarbakır-Mardin-Batman üçgeni ile Batı ve Orta Karadeniz'de ise "yüksek" düzeyde.

"2024-2030 İklim Değişikliğine Uyum Stratejisi ve Eylem Planı" turizm tesislerinin iklim risklerine dayanıklı biçimde inşa edilmesini ve mevcutların dönüştürülmesini; destinasyon ölçeğinde sürdürülebilir uygulamaların eğitim ve teknik destekle yaygınlaştırılmasını ve iklimin turizm ile kültürel mirasa etkilerine ilişkin kurumsal farkındalık ile kapasitenin artırılmasını öngörüyor.

Ayrıca, yerel sahiplenmeyi güçlendirecek destinasyon yönetim ofislerinin kurulması, mekânsal planlarda uyum ve sürdürülebilir arazi kullanımının esas alınması ve kırılganlığı azaltmak üzere niş turizm odaklarının stratejik olarak geliştirilmesi hedefleniyor.4

Bununla birlikte, Glasgow Deklarasyonu turizmde iklim eylemini hızlandırarak emisyonların 10 yıl içinde yarıya indirilmesi ve 2050'den önce Net Sıfır'a hedeflerini destekleyen bir katalizör işlevi görüyor.5


Turizmde sıcak hava dalgası ile mücadelede neler yapılmalı?

  • T.C. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı öncülüğünde hazırlanan "2024-2030 İklim Değişikliğine Uyum Stratejisi ve Eylem Planı" ve "Glasgow Deklarasyonu" çerçevesinde her bir destinasyon için yerel ölçekte iklim değişikliği azaltım ve uyum planları hazırlanmalı ve ivedilikle hayata geçirilmeli.
     
  • Konaklama işletmeleri iklim dostu malzemelerle yenilenmeli, işletmeler içerisinde gölgelik alan ve doğal havalandırma gibi soğutma yaklaşımlarından yararlanılmalı. 
     
  • Isı stresi, çalışan sağlığını ve verimliliğini olumsuz etkileyen kritik bir risk olup; işyerlerinde uyarlanmış çalışma-dinlenme döngülerinin uygulanması, su ihtiyacının karşılanması, gölgelik alanlarının oluşturulması gibi önlemler, özellikle açık alanlarda faaliyet gösteren turizm sektöründe çalışanların korunması ve verimliliğin azalmaması açısından hayati önem taşıyor.
     
  • Aşırı sıcaklıkların etkisiyle turistlerin daha serin destinasyonlara yönelmesi, "coolcationing" olarak adlandırılmakta olup bu eğilim, yaz sezonu dışındaki dönemlerde talep artışıyla sonuçlanıyor. Financial Times'ın haberine göre ise yaz tatili için tercih edilen ay artık ağustos değil ekim ayı… 6
     
  • Erken uyarı sistemleri ve dijital platformlar, sıcak hava dalgalarının etkilerini hafifletmede kritik öneme sahip olup turistlerin güncel riskler hakkında bilgilendirilmesine ve seyahat planlarının güvenli biçimde esnetilmesine imkân sağlıyor. Dolayısıyla erken uyarı sistemleri ve dijital platformlar geliştirilmeli.
     
  • İklime dirençli turizm stratejileri, yalnızca fiziksel altyapı yatırımlarına değil, aynı zamanda topluluk temelli yönetişime ve yerel paydaş katılımına dayanıyor. Yerel aktörlerin karar alma ve uygulama süreçlerine dahil edilmesi sürdürülebilir ve kapsayıcı kalkınmayı mümkün kılıyor. Ayrıca, turizm yatırımlarının yerel halkın gelirine adil ve kalıcı biçimde katkı sağlaması, ekonomik dayanıklılığı güçlendirerek kriz dönemlerinde toplumsal açıdan iyileşmeyi hızlandırıyor.


Orman yangını tehdidine yönelik ne tür önlemler alınabilir? 

  • Otelin çevresinde bulunan yanıcı maddeler temizlenmeli, binalara yakın alanlarda savunulabilir alanlar (defensible space) oluşturulmalı. 
     
  • Yangın acil durum ve tahliye planı geliştirilip tüm personele duyurulmalı, tahliye yolları ve güvenli toplanma alanları açıkça belirlenmeli. 
     
  • Yangın söndürme ekipmanlarının periyodik bakım ve kontrolleri eksiksiz yürütülmeli, otel personeli için düzenli yangın güvenliği eğitimleri verilmeli.
     
  • Otel misafirleri ve personelin korunması için acil durum kitleri (su, ilk yardım çantası, maske gibi temel ekipmanlar) hazırlanmalı.
     
  • Yangın durumunda haberdar kalmak için ilgili kurumların uyarıları düzenli olarak takip edilmeli. 

İklim değişikliğine uyum sürecinde konaklama işletmeleri ile kamu otoriteleri arasındaki veri paylaşımı, performans göstergelerine dayalı sürekli izleme ve değerlendirme mekanizmaları işletilmesi oldukça önemli.

Bu sayede, yangın kaynaklı can ve mal kayıpları en aza indirilirken turizm arzının sürekliliği ve toplum güvenliği sağlanabilir.

Özetle, iklime dirençli turizm, bilim temelli karar alma, bütüncül yönetişim ve kapsayıcı paydaş katılımı ile sağlanabilir.

 

 

1.  Van Campenhout, C. (2025). July was Earth's third-hottest on record, included a record for Turkey, EU scientists say. Reuters. https://www.reuters.com/sustainability/cop/july-was-earths-third-hottest-record-included-record-turkey-eu-scientists-say-2025-08-07 / (Erişim Tarihi: 05.08.2025).
2.  T.C. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı (2025). Tüm Zamanların En Yüksek Sıcaklık Rekoru Kırıldı. https://csb.gov.tr/tum-zamanlarin-en-yuksek-sicaklik-rekoru-kirildi-bakanlik-faaliyetleri-41746 (Erişim Tarihi: 05.08.2025).
3.  NASA (2025). Fire Infromation for Resource Management System https://firms.modaps.eosdis.nasa.gov/map/#d:2025-07-27;@39.5,34.3,4.5z (Erişim Tarihi: 01.08.2025).
4.  T.C. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı (2024). İklim Değişikliğine Uyum Stratejisi ve Eylem Planı (2024-2030). https://iklim.gov.tr/db/turkce/icerikler/files/%C4%B0klim%20De%C4%9Fi%C5%9Fikli%C4%9Fine%20Uyum%20Stratejisi%20ve%20Eylem%20Plan_%202024-2030.pdf  (Erişim Tarihi: 05.08.2025).
5.  One Planet Network. (2025). Glasgow Declaration on Climate Action in Tourism. https://www.oneplanetnetwork.org/programmes/sustainable-tourism/glasgow-declaration (Erişim Tarihi: 09.08.2025).

*Bu içerik serbest gazeteci veya konuk yazarlar tarafından hazırlanmıştır. Bu içerikte yer alan görüş ve ifadeler yazara aittir ve Independent Türkçe'nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.

© The Independentturkish

DAHA FAZLA HABER OKU