Küresel çaptaki bilimsel araştırmaların kapsamlı bir incelemesine göre barajlar, nehirlerle okyanuslar arasında göç eden su türlerinin yaşam döngülerini ciddi şekilde bozuyor.

Biological Reviews'da yayımlanan inceleme barajların, beslenmek veya üremek için birbirine bağlı nehir ve deniz sistemlerine bel bağlayan balık, yılan balığı, yengeç ve salyangoz gibi diadrom türlerin (tuzlu ve tatlı sular arasında göç eden canlılar -ed.n.) popülasyonlarını ve tür çeşitliliğini azalttığını, genetik sağlığını kötü etkilediğini tespit etti. Bu aksaklıklar, habitatları parçalayarak hayati önem taşıyan üreme ve beslenme alanlarına erişimi engelliyor.

Tasmanya Üniversitesi'nde tatlı su alanında çalışan ekolog ve incelemenin ortak yazarı Dr. Jia Huan Liew, "Barajlar nehirleri bölerek kıyı sularıyla nehirlerin yukarı kısımlarındaki yaşam alanları arasındaki önemli yolları kesiyor" diyor.

Bu da göçmen türlerin hayatta kalmasını ve yaşam döngülerini tamamlamasını zorlaştırıyor.

Hong Konglu araştırmacıların liderliğinde yürütülen incelemede yaklaşık 100 çalışma analiz edildi. Bu çalışma, barajların yol açtığı parçalanmanın bu türler üzerindeki küresel etkisini kapsamlı bir şekilde değerlendiren ilk araştırma.

Bulgular, suda yaşayan hayvanların barajları aşmasına yardım etmek için tasarlanan balık geçitleri gibi, etkiyi hafifletmek adına geniş çapta kullanılan araçların bile savunmasız türleri korumada sıklıkla başarısız olduğunu ortaya koyuyor.

Dr. Liew, "Balık geçitleri yaygın bir şekilde kullanılmasına rağmen özellikle yerel türlerin özel davranış ve özellikleri anlaşılmadan tasarlandığında, genellikle yetersiz kalıyor" diyor.

Ekolog, karayla çevrili habitatlarda hayatta kalamayan veya tırmanma yeteneği zayıf türlerde bilhassa şiddetli etkiler görüldüğünü de ekliyor.

İnceleme, nehirlerin bağlantısını yeniden sağlamanın en etkili yolunun barajların kaldırılması olduğu sonucuna varsa da bunun hidroelektrik ve sulama ihtiyaçları nedeniyle pahalı ve karmaşık bir süreç olabileceğine de değiniyor.
 

Güney Afrika'daki Hartbeespoort Barajı'nda insanlar balık tutuyor (AP)

Çalışma ayrıca küresel araştırmalardaki önemli bir eksikliğin de altını çiziyor: Mevcut verilerin çoğu somon gibi ılıman su balıklarına dayanırken, barajların tropikal türleri veya göçmen salyangozlarla yengeçler gibi balık olmayan diadrom hayvanları nasıl etkilediği hakkında çok az şey biliniyor.

Dr. Liew, "İnşa edilmesinden önce barajların etkilerini ölçerek tasarımlarını ve konumlarını en iyi hale getirmenin birçok yolu var" ifadelerini kullanıyor.

Gerçekten yapmamız gereken şey, planlama aşamalarında mümkün olduğunca kapsamlı çalışarak yaban hayatına zarar vermeden önce bu zararı anlayıp azaltmak olmalı.

Baraj inşaatları dünya çapında hızla artarken bu inceleme, gelecekteki tüm altyapı projeleri göçmen türlerin ekolojik ihtiyaçlarını dikkate almadığı sürece tatlı sulardaki biyolojik çeşitliliğin azalmaya devam edeceği uyarısında bulunuyor.

*İçerik orijinal haline bağlı kalınarak çevrilmiştir. Independent Türkçe'nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.

independent.co.uk/climate-change

Independent Türkçe için çeviren: Büşra Ağaç